1/12 Het Statistisch Toezichtscomité Beraadslaging STAT nr 03/2015 van 10 maart 2015 Dossier behandeld door: An Machtens T: +32 (0)2 213 85 56 F: +32 (0)2 213 85 65 E-mail: an.machtens@privacycommission.be Betreft: Aanvraag van de Universiteit van Amsterdam om vanwege de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium (hierna ADSSB ) mededeling te verkrijgen van gecodeerde studiegegevens (enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen: individuele gegevens voor de jaren 2002, 2006, 2010 voor de variabelen beschreven in de aanvraag) in het kader van een onderzoek naar de effecten van financiële beperkingen op arbeidsmarktuitkomsten en de rol van collectieve arbeidsovereenkomsten bij financiële besluitvorming (STAT-MA-2015-002) Het Statistisch Toezichtscomité (hierna " het Comité "); Gelet op de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek (hierna "wet openbare statistiek"); Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "WVP"); Gelet op het koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "koninklijk besluit van 13 februari 2001"); Gelet op het koninklijk besluit van 7 juni 2007 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van het Statistisch Toezichtscomité opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; Gelet op de aanvraag van de Universiteit van Amsterdam, faculteit Economie en Bedrijfskunde, ontvangen op 12 januari 2015;
Beraadslaging STAT 03/2015-2/12 Gelet op de aanvraag van het technisch en juridisch advies gericht aan de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium) op 24 februari 2015; Gelet op het technisch en juridisch advies ontvangen op 5 maart 2015; Gelet op het verslag van de Voorzitter; Beslist op 10 maart 2015, na beraadslaging, als volgt: I. VOORWERP VAN DE AANVRAAG 1. De aanvraag strekt ertoe om de Universiteit van Amsterdam, faculteit Economie en Bedrijfskunde, hierna de Onderzoeker genoemd, te machtigen om vanwege de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium (hierna ADSSB) mededeling te bekomen van gecodeerde studiegegevens (enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen: individuele gegevens voor de jaren 2002, 2006 en 2010 voor de variabelen beschreven in de aanvraag) in het kader van een onderzoek naar de effecten van financiële beperkingen op arbeidsmarktuitkomsten en de rol van collectieve arbeidsovereenkomsten bij financiële besluitvorming. 2. De aanvraag strekt er tevens toe het ingevolge die mededeling af te sluiten vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker goed te keuren. II. ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG A. TOEPASSELIJKE WETGEVING A.1. Wet openbare statistiek 3. Op grond van de artikelen 15 en 15bis van de wet openbare statistiek is ADSSB bevoegd, na toestemming van het Statistisch Toezichtscomité en mits een vertrouwelijkheidscontract goedgekeurd is door datzelfde Comité, gecodeerde studiegegevens te leveren aan de in de wet openbare statistiek vermelde bestemmelingen onder de in de wet openbare statistiek gestelde voorwaarden.
Beraadslaging STAT 03/2015-3/12 A.2. WVP en koninklijk besluit van 13 februari 2001 4. Op grond van artikel 1, 1 van de WVP en artikel 1, 3 van het koninklijk besluit van 13 februari 2001 zijn gecodeerde studiegegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke personen persoonsgegevens, waarvan de verwerking slechts mag gebeuren onder de in de WVP en het koninklijk besluit van 13 februari 2001 gestelde voorwaarden. B. RECHTSBASIS 5. De Universiteit van Amsterdam is een van de in de wet openbare statistiek opgesomde bestemmelingen van gegevens, meer bepaald in de zin van artikel 15, eerste lid, 4 van de wet openbare statistiek. 6. De Onderzoeker komt derhalve principieel in aanmerking om gemachtigd te worden om de gevraagde gegevens te ontvangen. C. FINALITEIT 7. Persoonsgegevens dienen voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden te worden verkregen (artikel 4, 1, 2 WVP). 8. In het onderzoeksproject onderzoekt de Onderzoeker de effecten van de financiële beperkingen op arbeidsmarktuitkomsten en op de rol van collectieve arbeidsovereenkomsten bij financiële besluitvorming. Als variatie in financiële beperkingen wordt de in 2006 in België geïntroduceerde fiscale aftrekbaarheid van nominale rentebetalingen op het eigen vermogen gebruikt. 9. In het eerste deel wordt de nadruk gelegd op effecten van het eigen vermogen, subsidiëring op werkgelegenheid en lonen. Het doel is om te onderzoeken in welke mate hogere nettowinsten door de ondernemingen worden herverdeeld onder de eigenwerknemers en/of worden gebruikt om nieuwe werknemers aan te nemen. De Onderzoeker wenst ook te analyseren in hoeverre potentiële werkgelegenheids- en looneffecten verschillen per bedrijf en arbeiderskarakteristieken. Dit kan bijvoorbeeld gaan om collectieve arbeidsovereenkomsten en het type dienstverband. Het gebruiken van data over tijd (jaren 2002, 2006 en 2010) laat toe om arbeidsmarktuitkomsten van, voor en na de fiscale hervorming te vergelijken.
Beraadslaging STAT 03/2015-4/12 10. Het tweede deel van het onderzoekproject legt de nadruk op de strategische interactie tussen financiële beslissingen en de mate waarin werknemers zich in vakbonden hebben georganiseerd. De huidige empirische literatuur voorziet in bewijs aangaande effecten van de onderhandelingsmacht van werknemers op het schuldniveau van een bedrijf. Maar de bestaande literatuur maakt alleen gebruik van Amerikaanse data. De Onderzoeker wenst de effecten van werknemersparticipatie in vakbonden op financiële beslissingen in een Europese context te onderzoeken. Het idee is dat een sterkere onderhandelingspositie vanwege de werknemers een positieve impact heeft op de loon- en arbeidsvoorwaarden. 11. Deze doeleinden beantwoorden aan de voormelde vereisten van de WVP. 12. Op grond van artikel 15 van de wet openbare statistiek dienen de gecodeerde persoonsgegevens te worden verkregen voor statistische of wetenschappelijke doeleinden. 13. De Onderzoeker mag de gegevens niet gebruiken om bestaande bestanden aan te vullen of te verbeteren, maar enkel voor het beschreven analyse- en onderzoeksdoel. D. GEGEVENS 14. De gevraagde studiegegevens betreffen de individuele gegevens voor de jaren 2002, 2006 en 2010 voor de variabelen beschreven in de aanvraag van de enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen. De variabelen zijn gecodeerd om identificatie van specifieke personen uit te sluiten. Volgens de Onderzoeker gaat het over individuele data, zowel op niveau van de werknemers als op niveau van bedrijven. De individuele en specifieke eigenschappen van de werknemer betreffen onder andere informatie over aspecten als het geslacht, de leeftijd, het opleidingsniveau, beroep, de verschillende componenten waaruit een loon bestaat,.... Inzake eigenschappen die specifiek zijn aan de werkgever is er de sector van tewerkstelling, de grootte van de onderneming, de toegevoegde waarde die door de onderneming wordt gecreëerd,.... 15. De aangevraagde variabelen uit de enquête naar de structuur en de verdeling van de lonen zijn: a. Het referentiejaar van de enquête; b. De voornaamste economische activiteit van de vestiging (NACE) op het niveau 3-digits; c. De vorm van economische en financiële controle (publieke versus private controle); d. Het voornaamste paritair comité bij zowel bedienden als bij arbeiders; e. Het al dan niet bestaan van een aanvullend CAO betreffende de loon- en arbeidstijdvoorwaarden;
Beraadslaging STAT 03/2015-5/12 f. Het totaal aantal loontrekkenden in de vestiging; g. Het Gewest waar de vestiging is gelegen; h. Het uitgeoefende beroep (ISCO 1 ); i. Het geslacht van de werknemer; j. De leeftijd van de werknemer; k. Het hoogst behaalde opleidingsniveau van de werknemer; l. De anciënniteit van de werknemer binnen de onderneming; m. Het type arbeidscontract (onbepaalde duur, bepaalde duur en leerlingen); n. Het totaal brutoloon tijdens de referentieperiode; o. De premies voor ploegen-, weekend- en nachtwerk; p. Het prestatieloon, de rendementspremies, de premies voor stukwerk, de commissielonen, ; q. De jaarlijkse niet periodieke premies; r. Het bruto jaarloon s. Het totaal brutoloon tijdens de referentieperiode t. Het totaal aantal volledig betaalde uren tijdens de betalingsperiode; u. Het loon voor de overuren; v. Volledig betaalde en werkelijk gepresteerde overuren; w. Extrapolatiecoëfficiënt op het niveau van de vestiging; x. Extrapolatiecoëfficiënt op het niveau van de werknemers; y. Totaal gewicht. E. PROPORTIONALITEIT E.1. Ten overstaan van de noodzaak tot het verkrijgen van gecodeerde gegevens 16. De Onderzoeker mag de gecodeerde persoonsgegevens enkel ontvangen indien een verwerking van anonieme gegevens niet de mogelijkheid zou bieden de statistische of wetenschappelijke doeleinden die hij betracht te verwezenlijken (artikel 4 WVP). 17. De studie en analyse die hier wordt beoogd kan het 'informatieverlies' van een eventuele anonimisering door ADSSB (bv. door opname van de gevraagde gegevens in totaliserende tabellen) niet aan. 1 ISCO is een classificatiesysteem en betekent International Standard Classification of Occupations.
Beraadslaging STAT 03/2015-6/12 18. De noodzaak om over niet-geaggregeerde gegevens te kunnen beschikken wordt duidelijk aangegeven en het Comité erkent bijgevolg de behoefte aan de gevraagde gecodeerde persoonsgegevens voor de beoogde onderzoeksdoelstellingen. Een mededeling van louter anonieme informatie kan hier niet volstaan. 19. De doeleinden rechtvaardigen dus de verwerking van gecodeerde persoonsgegevens. E.2. Ten overstaan van de hoeveelheid aan gegevens 20. Uit de aanvraag blijkt dat, in dit opzicht, het bewijs ter zake wordt geleverd in functie van de diverse gegevenscategorieën. Alle gevraagde gegevens zijn volgens de Onderzoeker nodig om de onderzoeksdoelstelling voldoend te beantwoorden. 21. Deze aanvraag is in overeenstemming met het proportionaliteitsbeginsel, aldus de beheersinstelling. Het Comité besluit dat de gevraagde gegevens essentiële gegevens uitmaken en dus toereikend, ter zake dienend en niet overmatig zijn conform artikel 4, 1, 3 van de WVP. E.3. Ten opzichte van de bewaartermijn van de gegevens 22. Persoonsgegevens mogen niet langer worden bewaard dan voor de verwezenlijking van de doeleinden waarvoor zij worden verkregen of verder worden verwerkt, noodzakelijk is (artikel 4, 1, 5 van de WVP). 23. De duur van het onderzoek is op twee jaar vastgelegd, hetgeen ADSSB als correct bestempelt. bewaringstermijn van de gegevens wordt geraamd op 10 jaar. Volgens de Onderzoeker is een bewaringstermijn van 10 jaar optimaal omdat de empirische aanpak vaak enige tijd kan duren. Na de eerste analyse moeten waarschijnlijk nog meerdere keer aanpassingen worden gemaakt. Tot een uiteindelijke publicatie kan het dus wel enige jaren duren. ADSSB heeft begrip voor de aangehaalde argumentatie en begrijpt dat na de feitelijke studie de data nog beschikbaar moeten zijn om in wetenschappelijke tijdschriften te kunnen publiceren. Desalniettemin zou de statistische dienst een bewaarduur van vijf jaar willen bepleiten. Op die manier kunnen de onderzoekers na afloop van het eigenlijke onderzoek nog drie jaar gebruik maken van de gegevens. Het Comité sluit zich daarbij aan. 24. Na deze termijn moeten de gegevens en back-ups door de Onderzoeker volledig vernietigd worden. Het is niet toegestaan de gecodeerde studiegegevens voor dezelfde doeleinden langer te blijven gebruiken, behoudens toegekende verlenging. Mochten de doeleinden reeds vóór het vervallen van die termijn zijn bereikt, dienen de gegevens en back-ups nog voor afloop van deze
Beraadslaging STAT 03/2015-7/12 termijn door de Onderzoeker te worden vernietigd, met name meteen nadat de doeleinden zijn verwezenlijkt. F. AANGIFTE 25. De Onderzoeker dient, voordat wordt overgegaan tot één of meer volledig of gedeeltelijk geautomatiseerde verwerkingen van de gevraagde gecodeerde gegevens die voor de verwezenlijking van de vooropgestelde doeleinden bestemd zijn, daarvan aangifte te doen bij de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. G. BEVEILIGING G.1. Consulent inzake informatieveiligheid 26. Uit de door de Onderzoeker meegedeelde stukken blijkt dat hij over een consulent inzake informatieveiligheid beschikt, wiens identiteit werd meegedeeld. G.2. Veiligheidsbeleid 27. Uit de door de Onderzoeker meegedeelde stukken blijkt dat hij over een veiligheidsbeleid beschikt. 28. Uit de conformiteitsverklaring inzake veiligheid dat de aanvraag tot mededeling van de gegevens en het vertrouwelijkheidscontract vergezelde, kan opgemaakt worden dat de 14 veiligheidsmaatregelen die door het Comité in het algemeen worden aanbevolen bij de verwerking van persoonsgegevens zijn gerealiseerd, aldus de Onderzoeker. 29. De evaluatievragenlijst is ingevuld en de Onderzoeker heeft een veiligheidscoördinator aangesteld. Alle maatregelen uit het veiligheidsformulier werden ingesteld volgens ADSSB, hetgeen een positief advies verantwoordt. Het Comité sluit zich daarbij aan. G.3. Verantwoordelijke natuurlijke persoon 30. De identiteit van de verantwoordelijke natuurlijke persoon werd meegedeeld: de Onderzoeker is aangewezen in de conformiteitsverklaring als verantwoordelijke voor de verwerking. Deze persoon is persoonlijk verantwoordelijk voor het naleven van alle verplichtingen m.b.t. de uitvoering van de wet openbare statistiek, de WVP, hun uitvoeringsbesluiten, elke andere wettelijke of reglementaire
Beraadslaging STAT 03/2015-8/12 bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. 31. Deze persoon zal daadwerkelijk toezicht uitoefenen op de rechtmatige aanwending van de verstrekte gegevens. 32. De maatregelen waarvan sprake in G. 1. t.e.m. G.3., die de bescherming en de veiligheid van de verstrekte studiegegevens moeten verzekeren, zoals vereist door artikel 16 WVP en artikel 15bis wet openbare statistiek, zijn doeltreffend, indien ze strikt worden gecontroleerd en (op)gevolgd in de praktijk. G.4. Scheiding van andere verwerkingen 33. De Onderzoeker dient onderhavige verwerking van onderhavige gegevens voor onderhavige doeleinden gescheiden te houden van de andere verwerkingen van persoonsgegevens die hij eventueel onder zich heeft. G.5. Verbod op decodering 34. De Onderzoeker dient er zich contractueel toe te verbinden alle mogelijke middelen te zullen inzetten om te vermijden dat de identiteit van de personen op wie de meegedeelde persoonsgegevens betrekking hebben, zou worden achterhaald. De onderneming wordt niet geïdentificeerd door middel van een bestaand identificatienummer, maar wel door een random toevalsgetal. Het risico op een indirecte identificatie van de respondenten wordt derhalve als bijzonder klein beschouwd. G.6. Koppelverbod 35. De Onderzoeker mag geen pogingen ondernemen om de bekomen persoonsgegevens te koppelen aan persoonsgegevens die reeds met toepassing van andere machtigingen aan hem werden overgemaakt. G.7. Vertrouwelijkheid 36. De Onderzoeker verbindt er zich toe de vertrouwelijkheid van de studiegegevens in acht te nemen en ervoor te zorgen dat de studiegegevens uitsluitend gebruikt worden door leden van zijn/haar eigen personeel, met het oog op de uitvoering van het bedoelde onderzoek. In casu zou het gaan om twee met naam genoemde onderzoekers.
Beraadslaging STAT 03/2015-9/12 H. ANDERE GEBRUIKSVOORWAARDEN H.1. Verspreiding resultaten 37. Volgens de Onderzoeker zullen de gegevens uitsluitend in geaggregeerde vorm gepubliceerd worden zodat het onmogelijk is om op directe of indirecte wijze individuele situaties te herleiden. De Onderzoeker vraagt niet om bedrijfsidentiteit nummers of namen (het identificatienummer in casu ondernemingsnummer zal versleuteld worden), dus kan hij ook geen informatie publiceren die identificatie mogelijk zou maken. 38. ADSSB wenst een bijkomende voorwaarde op te leggen, namelijk dat de externe dataset onmiddellijk na de koppeling wordt vernietigd door de Onderzoeker. Dit zou het probleem verhelpen dat gecodeerde gegevens die worden verstrekt potentieel opnieuw zouden kunnen worden gedecodeerd. Dit neemt niet weg dat de Onderzoeker er inderdaad voor moet zorgen dat, na analyse en gebruik van de gegevens, de gepubliceerde resultaten anoniem en globaal blijven, zodat de individuele gegevens er niet rechtstreeks of onrechtstreeks uit geïdentificeerd kunnen worden. 39. De resultaten mogen dus enkel onder globale en naamloze vorm worden verspreid. 40. Tenminste vijftien dagen vóór de verspreiding moet de Onderzoeker de voorgenomen publicatie overigens aan ADSSB ter inzage voorleggen. H.2. Wetenschappelijk doel, wetenschappelijke normen en analysemethoden 41. Voor de Onderzoeker, stelt zich de eis tot beschrijving van de analysemethoden die zullen aangewend worden bij het onderzoek en het bewijs dat het onderzoeksproject beantwoordt aan de geldende wetenschappelijke normen. 42. Wat betreft de analysemethoden die zullen worden aangewend, wijst de Onderzoeker erop dat de gegevens zullen geanalyseerd worden aan de hand van beschrijvende (non-parametrische) analyse en parametrische (regressie)analyse. Concreet volgt de Onderzoeker de gedragscode persoonsgegevens in wetenschappelijk onderzoek die door de VSNU 2 in samenwerking met de Nederlandse universiteiten werd opgesteld 3. 2 Vereniging van Universiteiten, voormalige Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten 3 Voor een detailleerde omschrijving: zie http://www.vsnu.nl/files/documenten/domeinen/accountability/codes/gedragscode%20persoonsgegevens.pdf http://www.vsnu.nl/wetenschappelijke_integriteit.html en
Beraadslaging STAT 03/2015-10/12 43. Wat betreft de geldende wetenschappelijke normen waaraan het onderzoek moet beantwoorden, wijst de Onderzoeker erop dat de data uitsluitend worden gebruikt om de onderzoeksvraag te beantwoorden. 44. Volgens de beheersinstelling ligt dit in de lijn met de methode die bij vergelijkbare onderzoeken wordt gevolgd. H.3. Controle 45. De Onderzoeker stemt er uitdrukkelijk mee in dat vertegenwoordigers van het Comité, te allen tijde zonder voorafgaande ingebrekestelling toegang krijgen tot de lokalen en tot de informaticainfrastructuur waar de verstrekte gegevens worden bewaard, om na te gaan of de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten, alsook de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract worden uitgevoerd. 46. Op eenvoudig verzoek kan het Comité toegang krijgen tot andere lokalen en ICT-systemen om te controleren of er geen inbreuk gepleegd wordt op de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. I. HET VERTROUWELIJKHEIDSCONTRACT 47. De studiegegevens worden medegedeeld aan de Onderzoeker krachtens een vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker. 48. Het vertrouwelijkheidscontract, dat als bijlage werd gevoegd bij de aanvraag tot mededeling van de gegevens, legt de voorwaarden vast waaronder de gegevens door ADSSB doorgegeven en door de Onderzoeker gebruikt mogen worden. 49. Het vertrouwelijkheidscontract bevat minstens de wettelijk verplichte vermeldingen als bepaald in artikel 15bis wet openbare statistiek, waaronder de duur van het vertrouwelijkheidscontract, dat, in de ogen van het Comité, wordt gesloten voor de duur van twee jaar, na de dag van de ontvangst van alle gegevens. Dit laatste betekent geenszins dat na afloop van deze contractuele termijn, de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf mag worden doorbroken. Die laatste moet dus onbeperkt in de tijd worden gerespecteerd.
Beraadslaging STAT 03/2015-11/12 50. De contractuele bepalingen die te maken hebben met privacy en vertrouwelijkheid die in het vertrouwelijkheidscontract staan, zijn opgenomen in onderhavige beslissing van het Comité, waardoor personen vreemd aan het vertrouwelijkheidscontract zich ook kunnen wenden tot het Comité, die aldus de naleving van de voorwaarden waaronder de gegevens door de Onderzoeker gebruikt mogen worden kan controleren. III. ALGEMEEN BESLUIT 51. De Onderzoeker dient bij de verwerking van de verkregen persoonsgegevens rekening te houden met de WVP, de wet openbare statistiek, hun uitvoeringsbesluiten en elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker. 52. Het Comité wenst dat in het vertrouwelijkheidscontract met de Onderzoeker Belgisch recht van toepassing wordt verklaard. IV. SPECIFIEK BESLUIT 53. Het Comité is van oordeel dat: -de Onderzoeker over een rechtsgrond beschikt om de verzochte gecodeerde studiegegevens op te vragen (zie randnummers 5 en 6); -de mededeling door ADSSB van de gevraagde gecodeerde studiegegevens aan de Onderzoeker toegelaten is met het oog op de voormelde doeleinden van wetenschappelijk onderzoek (zie randnummers 8 en 14); -deze gegevens leverbaar zijn met inachtneming van het detailniveau in randnummer 14; -de retentieduur van de gegevens is beperkt tot de duur vermeld in randnummer 23. OM DEZE REDENEN, Het Comité, 1 machtigt ADSSB om de hoger vermelde persoonsgegevens mee te delen aan de Onderzoeker;
Beraadslaging STAT 03/2015-12/12 2 beslist dat deze machtiging geldt voor zover en voor zolang de voorwaarden in deze beraadslaging zijn vervuld; 3 keurt het vertrouwelijkheidscontract dat er bij hoort onder de hoger vermelde voorwaarden goed. Voor de Wnd. Administrateur, afw. De Voorzitter (get.) An Machtens Wnd. Afdelingshoofd ORM (get.) Gert Vermeulen