Het Statistisch Toezichtscomité

Transcriptie

1 1/11 Het Statistisch Toezichtscomité Beraadslaging STAT nr 19/2015 van 8 september 2015 Betreft: Aanvraag van de Katholieke Universiteit Leuven Spatial Applications Division Leuven (SADL) om vanwege de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium mededeling te verkrijgen van gecodeerde studiegegevens (ongevallendata voor de periode ) voor wetenschappelijk en beleidsondersteunend onderzoek rond verkeersveiligheid (STAT-MA ) Het Statistisch Toezichtscomité (hierna "het Comité"); Gelet op de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek (hierna "wet openbare statistiek"); Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "WVP"); Gelet op het koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "koninklijk besluit van 13 februari 2001"); Gelet op het koninklijk besluit van 7 juni 2007 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van het Statistisch Toezichtscomité opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; Gelet op de aanvraag van de Katholieke Universiteit Leuven SADL ontvangen op 10/07/2015;

2 Beraadslaging STAT 19 /2015-2/11 Gelet op de aanvraag van het technisch en juridisch advies gericht aan de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium) op 24/07/2015; Gelet op het technisch en juridisch advies ontvangen op 17/08/2015; Gelet op het verslag van de Voorzitter; Beslist op 8 september 2015, na beraadslaging, als volgt: I. VOORWERP VAN DE AANVRAAG 1. De aanvraag strekt ertoe om de Katholieke Universiteit Leuven SADL 1, hierna de Onderzoeker genoemd, te machtigen om vanwege de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium (hierna ADSSB) mededeling te bekomen van gecodeerde studiegegevens (ongevallendata voor de periode ) voor wetenschappelijk en beleidsondersteunend onderzoek rond verkeersveiligheid.. 2. De aanvraag strekt er tevens toe het ingevolge die mededeling af te sluiten vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker goed te keuren. II. VOORAFGAANDE OPMERKING 3. Het betreft eigenlijk een nieuwe aanvraag voor hetzelfde statistisch studiedoel om recentere gegevens te verkrijgen. Eerder werd door deze Onderzoeker volgende machtiging verkregen: beraadslaging nr. 23/2013 van 4 september 2013 (dataset ). III. ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG A. TOEPASSELIJKE WETGEVING A.1. Wet openbare statistiek 4. Op grond van de artikelen 15 en 15bis van de wet openbare statistiek is ADSSB bevoegd, na toestemming van het Statistisch Toezichtscomité en mits een vertrouwelijkheidscontract goedgekeurd is door datzelfde Comité, gecodeerde studiegegevens te leveren aan de in de wet 1 Divisie Ruimtelijke Informatieverwerking.

3 Beraadslaging STAT 19 /2015-3/11 openbare statistiek vermelde bestemmelingen onder de in de wet openbare statistiek gestelde voorwaarden. A.2. WVP en koninklijk besluit van 13 februari Op grond van artikel 1, 1 van de WVP en artikel 1, 3 van het koninklijk besluit van 13 februari 2001 zijn gecodeerde studiegegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke personen persoonsgegevens, waarvan de verwerking slechts mag gebeuren onder de in de WVP en het koninklijk besluit van 13 februari 2001 gestelde voorwaarden. B. RECHTSBASIS 6. De Onderzoeker is één van de in de wet openbare statistiek opgesomde bestemmelingen van gegevens, meer bepaald één in de zin van artikel 15, eerste lid, 4 van de wet openbare statistiek. 7. De Onderzoeker komt derhalve principieel in aanmerking om gemachtigd te worden om de gevraagde gegevens te ontvangen. C. FINALITEIT 8. Persoonsgegevens dienen voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden te worden verkregen (artikel 4, 1, 2 WVP). 9. Het doel is wetenschappelijk en beleidsondersteunend onderzoek rond verkeersveiligheid. Samengevat - de doelstellingen worden meer uitgebreid toegelicht in de aanvraag - worden de gegevens gevraagd met het oog op de ontwikkeling van een verkeersveiligheidsmonitor en de ontwikkeling van een gestandaardiseerd uitwisselmodel voor verkeersveiligheidsgegevens. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in het kader van het Steunpunt Verkeerveiligheid dat loopt in opdracht van de Vlaamse overheid Departement Mobiliteit en Openbare Werken ( ). 10. De doeleinden van het onderzoek beantwoorden aan de voormelde vereisten van de WVP. 11. Op grond van artikel 15 van de wet openbare statistiek dienen de gecodeerde persoonsgegevens te worden verkregen voor statistische of wetenschappelijke doeleinden. 12. Volgens de beheersinstelling wordt het finaliteitsprincipe nageleefd aangezien de gegevens gebruikt zullen worden ten behoeve van het wetenschappelijk onderzoek. Het Comité is eenzelfde mening toegedaan.

4 Beraadslaging STAT 19 /2015-4/11 D. GEGEVENS 13. De volledige set ongevallendata (gedigitaliseerde verkeersongevallenformulieren) tot op recordniveau (1 record = 1 ongeval) voor de periode voor gans België wordt gevraagd. 14. Het gaat dan onder meer over volgende gegevens volgens de aanvraag: Wat de ontwikkeling van een verkeersveiligheidsmonitor betreft : -gegevens betreffende plaats van het ongeval (juist adres, ongeval op een kruispunt of niet, agglomeratie, enz.); -gegevens over aard van het ongeval, lichtsterkte, weersomstandigheden, staat van de weg, lokale kenmerken, positie en beweging van de gebruikers, factoren verbonden aan het ongeval, positie en beweging van de voetganger en de fietser, diversen, informatie betreffende gevaarlijke voertuigen; -algemene informatie betreffende de betrokken personen (leeftijd, geslacht, plaats in het voertuig, alcohol, gordeldracht, ). Wat de ontwikkeling van een gestandaardiseerd uitwisselmodel voor verkeersveiligheidsgegevens betreft : -gegevens betreffende het datamodel en dataformaat dat gebruikt wondt om de ongevallengegevens te registreren en te distribueren; -een recente steekproef die het datamodel illustreert (die is normaal voorhanden indien de aanvraag voor bovenstaande doelstellingen aanvaard wordt). 15. De beheersinstelling wijst er in het technisch en juridisch advies op dat voor 2013 de update reeds kan geleverd worden, maar dat de gegevens voor 2014 momenteel nog niet beschikbaar zijn. Deze laatsten worden nog verwerkt waardoor nog geen precieze publicatiedatum kan worden meegedeeld; de beheerinstelling verwacht zulks niettemin tegen 31 oktober E. PROPORTIONALITEIT E.1. Ten overstaan van de noodzaak tot het verkrijgen van gecodeerde gegevens 16. De Onderzoeker mag de gecodeerde persoonsgegevens enkel ontvangen indien een verwerking van anonieme gegevens niet de mogelijkheid zou bieden de statistische of wetenschappelijke doeleinden die hij betracht te verwezenlijken (artikel 4 WVP).

5 Beraadslaging STAT 19 /2015-5/ Het onderzoek die hier wordt beoogd kan het 'informatieverlies' van een eventuele anonimisering door ADSSB (bv. door opname van de gevraagde gegevens in totaliserende tabellen) niet aan. 18. Wat de ontwikkeling van een verkeersveiligheidsmonitor betreft stelt de Onderzoeker: Zonder de ongevallengegevens kunnen er geen gedetailleerde ongevallenstatistieken afgeleid worden en opgenomen worden in een verkeersveiligheidsmonitor. Een tijdreeks is nodig om de evolutie van ongevallen in kaart te brengen. Zonder deze gegevens kunnen er geen verbanden gelegd worden met andere databronnen (bijvoorbeeld weginfrastructuur meteo-data, ruimtelijke plannen, etc ). Het leggen van verbanden is noodzakelijk om de risicodomeinen beter in kaart te brengen en de monitor niet te beperken tot het meten van het eindeffect (# ongevallen) alleen. 19. Wat de ontwikkeling van een gestandaardiseerd uitwisselmodel voor verkeersveiligheidsgegevens betreft stelt de Onderzoeker het volgende: Zonder informatie over het huidige datamodel voor de gedigitaliseerde verkeersongevallenformulieren kan het bestaande registratiemodel niet afgestemd worden op internationale standaarden zoals CADAS en Linked Open Data die de compatibiliteit van ongevallengegevens trachten te verbeteren in heel Europa. 20. De noodzaak om over niet-geaggregeerde gegevens te kunnen beschikken wordt duidelijk aangegeven en het Comité erkent bijgevolg de behoefte aan de gevraagde gecodeerde persoonsgegevens voor de beoogde onderzoeksdoelstellingen. Een mededeling van louter anonieme informatie kan hier niet volstaan. 21. De doeleinden rechtvaardigen dus de verwerking van gecodeerde persoonsgegevens. E.2. Ten overstaan van de hoeveelheid aan gegevens 22. Uit de aanvraag blijkt dat, in dit opzicht, het bewijs niet wordt geleverd per gegeven of categorie van gegevens, maar in functie van het geheel van de gevraagde gegevens. 23. De analyse en interpretatie van ongevallengegevens kan volgens de Onderzoeker slechts op een zinvolle wijze gebeuren indien een voldoende tijds- en ruimteperspectief beschikbaar is. 24. Hoewel de indicatoren op de Vlaamse context en het Vlaamse beleid gericht zijn, is het zinvol om gegevens voor gans België ter beschikking te hebben zodat er meer data beschikbaar is om verbanden tussen ongevallen en de risicofactoren (mens, voertuig omgeving) te onderzoeken en te valideren.

6 Beraadslaging STAT 19 /2015-6/ Ook wordt er een tijdreeks aangevraagd om de evolutie van de ongevallen en risicofactoren te kunnen monitoren en te vergelijken met de overige gewesten en het nationale gemiddelde. 26. Zoals gezegd kreeg de Onderzoeker op grond van een eerdere machtiging voor hetzelfde project gegevens m.b.t. een voorgaande periode ( ) uit de ongevallendataset en werd een vertrouwelijkheidscontract afgesloten met ADSSB voor het gebruik van deze data. Het uitbreiden van het bestaande vertrouwelijkheidscontract met de periode laat toe deze tijdsreeks uit te breiden en de meest recente gegevens te incorporeren. Hierdoor is de verkeersveiligheidsmonitor in staat om een basis set van verkeersveiligheidsindicatoren continue op te volgen, waardoor er besluiten genomen kunnen worden over de evolutie van verkeers(on)veiligheid, de mate waarin doelstellingen worden bereikt, en de beleidsimpact van genomen maatregelen. 27. Volgens het technisch en juridisch advies wordt het evenredigheidsbeginsel nageleefd. 28. Het Comité sluit zich daarbij aan en besluit dat de gevraagde gegevens toereikend, ter zake dienend en niet overmatig zijn conform artikel 4, 1, 3 van de WVP. E.3. Ten opzichte van de bewaartermijn van de gegevens 29. Persoonsgegevens mogen niet langer worden bewaard dan voor de verwezenlijking van de doeleinden waarvoor zij worden verkregen of verder worden verwerkt, noodzakelijk is (artikel 4, 1, 5 van de WVP). 30. De Onderzoeker wenst de gegevens te kunnen bewaren tot over het einde van de duur van het project Steunpunt Verkeersveiligheid (dat afloopt eind 2015), nl. tot 31 december De basisdata voor de indicatoren in de monitor zullen dus nog twee jaar langer bewaard worden en dit voor controle en eventuele herberekening van indicatoren. De beheersinstelling bevestigt in het technisch en juridisch advies dat de gegevens bewaard mogen worden tot 31 december Ook voor het Comité is dat een proportionele retentieduur. De verkeersveiligheidsmonitor zal nadien worden overgedragen aan de administratie Mobiliteit en Openbare Werken. 31. Na de bewaartermijn moeten de gegevens en back-ups door de Onderzoeker volledig vernietigd worden. Het is niet toegestaan de (gecodeerde) studiegegevens voor dezelfde doeleinden langer te blijven gebruiken, behoudens toegekende verlenging. Mochten de doeleinden reeds vóór het vervallen van die termijn zijn bereikt, dienen de gegevens en back-ups nog voor afloop van deze termijn door de Onderzoeker te worden vernietigd, met name meteen nadat de doeleinden zijn verwezenlijkt.

7 Beraadslaging STAT 19 /2015-7/11 F. BEVEILIGING F.1. Consulent inzake informatieveiligheid 32. Uit de door de Onderzoeker meegedeelde stukken blijkt dat hij over een consulent inzake informatieveiligheid beschikt. F.2. Veiligheidsbeleid 33. Uit de conformiteitsverklaring inzake veiligheid dat de aanvraag tot mededeling van de gegevens en het vertrouwelijkheidscontract vergezelde, kan opgemaakt worden dat alle vragen inzake veiligheid positief werden beantwoord. Dit verantwoordt een positief advies, aldus ADSSB. F.3. Verantwoordelijke natuurlijke persoon 34. De identiteit van de verantwoordelijke natuurlijke persoon werd meegedeeld. Deze persoon is persoonlijk verantwoordelijk voor het naleven van alle verplichtingen m.b.t. de uitvoering van de wet openbare statistiek, de WVP, hun uitvoeringsbesluiten, elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. 35. Deze persoon zal daadwerkelijk toezien op de rechtmatige aanwending van de verstrekte gegevens. 36. De maatregelen waarvan sprake in F. 1. t.e.m. F.3., die de bescherming en de veiligheid van de verstrekte studiegegevens moeten verzekeren, zoals vereist door artikel 16 WVP en artikel 15bis wet openbare statistiek, zijn doeltreffend, indien ze strikt worden gecontroleerd en (op)gevolgd in de praktijk. F.4. Scheiding van andere verwerkingen 37. De Onderzoeker dient onderhavige verwerking van onderhavige gegevens voor onderhavige doeleinden gescheiden te houden van de andere verwerkingen van persoonsgegevens die hij eventueel onder zich heeft.

8 Beraadslaging STAT 19 /2015-8/11 F.5. Verbod op decodering 38. De Onderzoeker dient er zich contractueel toe te verbinden alle mogelijke middelen te zullen inzetten om te vermijden dat de identiteit van de personen op wie de meegedeelde persoonsgegevens betrekking hebben, zou worden achterhaald. F.6. Koppelverbod 39. De Onderzoeker mag geen pogingen ondernemen om de bekomen persoonsgegevens te koppelen aan persoonsgegevens die reeds met toepassing van andere machtigingen aan hem werden overgemaakt. F.7. Vertrouwelijkheid 40. De Onderzoeker verbindt er zich toe de vertrouwelijkheid van de studiegegevens in acht te nemen en ervoor te zorgen dat de studiegegevens uitsluitend gebruikt worden door leden van zijn/haar eigen personeel, met het oog op de uitvoering van het bedoelde onderzoek. G. ANDERE GEBRUIKSVOORWAARDEN G.1. Verspreiding resultaten 41. De stukken vermelden dat alleen geaggregeerde gegevens (over ruimte en tijd) en nooit individuele data worden verspreid. De Onderzoeker zal steeds zijn resultaten voorleggen aan de gegevensverantwoordelijke die erover waakt dat statistieken en onderzoeksresultaten op een voldoende hoog niveau geaggregeerd zijn. 42. De Onderzoeker moet er inderdaad voor zorgen dat, na analyse en gebruik van de gegevens, de gepubliceerde resultaten anoniem en globaal blijven, zodat de individuele gegevens er niet rechtstreeks of onrechtstreeks uit geïdentificeerd kunnen worden. 43. De resultaten mogen dus enkel onder globale en naamloze vorm worden verspreid. 44. Tenminste vijftien dagen vóór de verspreiding moet de Onderzoeker de voorgenomen publicatie overigens aan ADSSB ter inzage voorleggen.

9 Beraadslaging STAT 19 /2015-9/11 G.2. Wetenschappelijk doel, wetenschappelijke normen en analysemethoden 45. Voor de Onderzoeker, die bestemmeling is in de zin van artikel 15, eerste lid, 4, van de wet openbare statistiek, stelt zich de eis tot beschrijving van de analysemethoden die zullen aangewend worden en het bewijs dat het onderzoek beantwoordt aan de geldende wetenschappelijke normen. 46. De Onderzoeker wijst dienaangaande op volgende te hanteren methoden: "het weergeven via frequentietabellen, grafieken, prognosemodellen en tijdreeksen op ge(dis)aggregeerd niveau van bijvoorbeeld aantal, locatie, ernst, typefactoren en omstandigheden en profiel van personen betrokken bij verkeersongevallen. 47. De Onderzoeker wijst, wat de geldende wetenschappelijke normen betreft, onder andere op de kennis en competenties van de Onderzoeker, het toepassen van reviewprocedures op geproduceerde onderzoeksrapporten en publicaties in internationale tijdschriften. 48. De beheersinstelling stelt in het technisch en juridisch advies dat de beschreven statistische methodes geschikt zijn voor het soort analyse dat de Onderzoeker beoogt. Voor zover het Comité kon oordelen kan de wetenschappelijkheid van zowel de doeleinden als de methodologie van het onderzoeksproject niet betwist worden. De Onderzoeker had naar het oordeel van het Comité nog kunnen wijzen op de reglementaire opdracht van de van de Katholieke Universiteit Leuven SADL binnen het Steunpunt Verkeerveiligheid, welke onder meer slaat op het verzamelen, analyseren en ontsluiten van beleidsrelevante gegevens, het uitvoeren van beleidsrelevant wetenschappelijk onderzoek en het verlenen van wetenschappelijke dienstverlening (zie besluit van de Vlaamse Regering van 15 september 2006 betreffende de steunpunten voor beleidsrelevant onderzoek). G.3. Controle 49. De Onderzoeker stemt er uitdrukkelijk mee in dat vertegenwoordigers van het Comité, te allen tijde zonder voorafgaande ingebrekestelling toegang krijgen tot de lokalen en tot de informaticainfrastructuur waar de verstrekte gegevens worden bewaard, om na te gaan of de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten, alsook de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract worden uitgevoerd. 50. Op eenvoudig verzoek kan het Comité toegang krijgen tot andere lokalen en ICT-systemen om te controleren of er geen inbreuk gepleegd wordt op de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract.

10 Beraadslaging STAT 19 / /11 H. HET VERTROUWELIJKHEIDSCONTRACT 51. De studiegegevens worden medegedeeld aan de Onderzoeker krachtens een vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker. 52. Het vertrouwelijkheidscontract, dat als bijlage werd gevoegd bij de aanvraag tot mededeling van de gegevens, legt de voorwaarden vast waaronder de gegevens door ADSSB doorgegeven en door de Onderzoeker gebruikt mogen worden. 53. Het vertrouwelijkheidscontract bevat minstens de wettelijk verplichte vermeldingen als bepaald in artikel 15bis wet openbare statistiek, waaronder de duur van het vertrouwelijkheidscontract, dat, in de ogen van het Comité, wordt gesloten tot eind 2017 (dus de datum waarop de microgegevens uiterlijk zullen bewaard blijven). Dit laatste betekent geenszins dat na afloop van deze contractuele termijn, de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf mag worden doorbroken. Die laatste moet dus onbeperkt in de tijd worden gerespecteerd. 54. De contractuele bepalingen die te maken hebben met privacy en vertrouwelijkheid die in het vertrouwelijkheidscontract staan, zijn opgenomen in onderhavige beslissing van het Comité, waardoor personen vreemd aan het vertrouwelijkheidscontract zich ook kunnen wenden tot het Comité, die aldus de naleving van de voorwaarden waaronder de gegevens door de Onderzoeker gebruikt mogen worden kan controleren. IV. ALGEMEEN BESLUIT 55. De Onderzoeker dient bij de verwerking van de verkregen persoonsgegevens rekening te houden met de WVP, de wet openbare statistiek, hun uitvoeringsbesluiten en elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker. V. SPECIFIEK BESLUIT 56. Het Comité is van oordeel dat: -de Onderzoeker over een rechtsgrond beschikt om de verzochte gecodeerde studiegegevens op te vragen;

11 Beraadslaging STAT 19 / /11 -de mededeling door ADSSB van de gevraagde gecodeerde studiegegevens aan de Onderzoeker toegelaten is met het oog op de voormelde doeleinden van wetenschappelijk onderzoek; -de bewaarduur van de gegevens en dus de duur van het vertrouwelijkheidscontract is beperkt tot 31 december 2017, na afloop waarvan de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf onbeperkt in de tijd moet worden gerespecteerd. OM DEZE REDENEN, Het Comité, 1 machtigt ADSSB om de hoger vermelde persoonsgegevens mee te delen aan de Katholieke Universiteit Leuven Spatial Applications Division Leuven; 2 beslist dat deze machtiging geldt voor zover en voor zolang de voorwaarden in deze beraadslaging zijn vervuld; 3 keurt het vertrouwelijkheidscontract dat er bij hoort onder de hoger vermelde voorwaarden goed. De Wnd. Administrateur, De Voorzitter, (get.) An Machtens (get.) Gert Vermeulen