Het Statistisch Toezichtscomité

Transcriptie

1 1/12 Het Statistisch Toezichtscomité Beraadslaging STAT nr 06/2015 van 10 maart 2015 Betreft: Aanvraag van de Universiteit Gent om vanwege de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium mededeling te verkrijgen van gegevens over vrijwilligerswerk (STAT-MA en STAT- MA ) Het Statistisch Toezichtscomité (hierna " het Comité "); Gelet op de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek (hierna "wet openbare statistiek"); Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "WVP"); Gelet op het koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "koninklijk besluit van 13 februari 2001"); Gelet op het koninklijk besluit van 7 juni 2007 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van het Statistisch Toezichtscomité opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; Gelet op de aanvraag van de Universiteit Gent, ontvangen op 23/12/2014;

2 Beraadslaging STAT 06/2015-2/12 Gelet op de aanvraag van het technisch en juridisch advies gericht aan de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium) op 26/01/2015; Gelet op het technisch en juridisch advies ontvangen op 16/02/2015; Gelet op het verslag van de Voorzitter; Beslist op 10/03/2015, na beraadslaging, als volgt: I. VOORWERP VAN DE AANVRAAG 1. De aanvraag strekt ertoe om de Universiteit Gent, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, Vakgroep Sociologie, onderzoeksgroep POS+ 1, hierna de Onderzoeker genoemd, te machtigen om vanwege de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium (hierna ADSSB) mededeling te bekomen van gegevens uit de Enquête naar de Arbeidskrachten, enerzijds in het kader van een kwantitatieve studie over het vrijwilligerswerk die wordt gefinancierd door de Koning Boudewijn Stichting en anderzijds in het kader van autonoom wetenschappelijk onderzoek over het vrijwilligerswerk in België. 2. De aanvraag strekt er tevens toe het ingevolge die mededeling af te sluiten vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker goed te keuren. II. ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG A. TOEPASSELIJKE WETGEVING A.1. Wet openbare statistiek 3. Op grond van de artikelen 15 en 15bis van de wet openbare statistiek is ADSSB bevoegd, na toestemming van het Statistisch Toezichtscomité en mits een vertrouwelijkheidscontract goedgekeurd is door datzelfde Comité, gecodeerde studiegegevens te leveren aan de in de wet openbare statistiek vermelde bestemmelingen onder de in de wet openbare statistiek gestelde voorwaarden. 1 Participation, Opportunities, Structures.

3 Beraadslaging STAT 06/2015-3/12 A.2. WVP en koninklijk besluit van 13 februari Op grond van artikel 1, 1 van de WVP en artikel 1, 3 van het koninklijk besluit van 13 februari 2001 zijn gecodeerde studiegegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke personen persoonsgegevens, waarvan de verwerking slechts mag gebeuren onder de in de WVP en het koninklijk besluit van 13 februari 2001 gestelde voorwaarden. B. RECHTSBASIS 5. De Onderzoeker is één van de in de wet openbare statistiek opgesomde bestemmelingen van gegevens, meer bepaald één in de zin van artikel 15, eerste lid, 4 van de wet openbare statistiek. 6. De Onderzoeker komt derhalve principieel in aanmerking om gemachtigd te worden om de gevraagde gegevens te ontvangen. C. FINALITEIT 7. Persoonsgegevens dienen voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden te worden verkregen (artikel 4, 1, 2 WVP). 8. De persoonsgegevens worden gevraagd in het kader van een onderzoek dat een sociologische en economische analyse van het vrijwilligerswerk in België omvat. 9. Met het onderzoek worden concreet vier doelstellingen nagestreefd: 1. Profiel van het vrijwilligerswerk in België Vooreerst zal er een beschrijvende analyse worden uitgevoerd van het vrijwilligerswerk in België. Deze omschrijving omvat: het aantal vrijwilligers, het volume van hun arbeid, het type van activiteiten, het type van organisaties, de sectoren van activiteit, de regionale spreiding van deelname aan vrijwilligerswerk. 2. Profiel van de vrijwilliger in België Ten tweede zal een beschrijvende analyse worden uitgevoerd met de vrijwilliger als analyseeenheid. Een socio-economisch profiel zal worden opgesteld op basis van variabelen als geslacht, leeftijd, opleiding, leefsituatie, arbeidssituatie.

4 Beraadslaging STAT 06/2015-4/12 3. Economische waarde van het vrijwilligerswerk in België De ILO Module vrijwilligerswerk laat samen met de Enquête naar de Arbeidskrachten toe de economische waarde van het vrijwilligerswerk in België te bepalen door de beroepenclassificatie en industrie van zowel de betaalde als onbetaalde arbeid van respondenten in kaart te brengen. Op basis van deze gegevens zal de onderzoeker de economische waarde van het vrijwilligerswerk op 3 wijzen trachten te meten: a) Vervangingswaarde: geeft de waarde aan van de werkzaamheden van de vrijwilligers als zij beroepskrachten waren geweest. Het aantal gewerkte vrijwilligersuren wordt vermenigvuldigd met het bruto uurloon van een beroepsmedewerker die vergelijkbare werkzaamheden verricht. b) Investeringswaarde: de kosten voor de vrijwilliger gedefinieerd als de gederfde economische waarde van de uren voor de vrijwilliger. Conceptueel wordt dus de vraag gesteld wat de vrijwilliger anders had kunnen verdienen. Hierbij wordt naar het opleidingsniveau of beroepsniveau van de vrijwilligers gekeken en welke vergoeding hier gemiddeld tegenover staat. c) Marktwaarde: Hierbij wordt de vraag gesteld hoeveel de ontvanger van de dienst bereid zou zijn daarvoor te betalen in de marktsfeer. 4. Verklarende analyse van de deelname aan vrijwilligerswerk in België Door middel van multivariate analyse zal worden nagegaan welke socio-economische achtergrondkenmerken de deelname aan, en de intensiteit/aard van het vrijwilligerswerk bepalen. Hierbij wordt ook rekening gehouden met kenmerken op huishoudniveau (bv. werksituatie partner). 10. De aanvraag heeft enerzijds tot specifiek doel om in opdracht van de Koning Boudewijn Stichting de gegevens resulterend uit de module over de meting van het vrijwilligerswerk in België te analyseren en moeten leiden tot de publicatie van een algemeen rapport voor een breder publiek. Anderzijds zal de aanvrager de gegevens ook gebruiken voor autonoom wetenschappelijk onderzoek. 11. De doeleinden van het onderzoek beantwoorden aan de voormelde vereisten van de WVP. 12. Op grond van artikel 15 van de wet openbare statistiek dienen de gecodeerde persoonsgegevens te worden verkregen voor statistische of wetenschappelijke doeleinden. De gegevens zijn in casu bestemd voor een onderzoek omtrent vrijwilligerswerk.

5 Beraadslaging STAT 06/2015-5/ Volgens de beheersinstelling stelt de aanvraag op het vlak van finaliteit geen probleem. De gegevens mogen slechts voor het bovenvermelde onderzoek gebruikt worden. Het Comité sluit zich daarbij aan. D. GEGEVENS 14. De gegevens die worden gevraagd zijn alle gegevens binnen de Module vrijwilligerswerk 2, die een supplement vormt bij de Enquête naar de Arbeidskrachten, alsook de gegevens van de Enquête naar de Arbeidskrachten zelf, met name uit het referentiejaar 2014 en uit het laatste kwartaal van Volgens de beheersinstelling wordt de evenredigheid aangetoond voor alle variabelen gegroepeerd per thema. Het Comité neemt hier akte van. E. PROPORTIONALITEIT E.1. Ten overstaan van de noodzaak tot het verkrijgen van gecodeerde gegevens 16. De Onderzoekers mogen de gecodeerde persoonsgegevens enkel ontvangen indien een verwerking van anonieme gegevens niet de mogelijkheid zou bieden de statistische of wetenschappelijke doeleinden die hij betracht te verwezenlijken (artikel 4 WVP). 17. Het onderzoek dat hier wordt beoogd kan het 'informatieverlies' van een eventuele anonimisering door ADSSB (bv. door opname van de gevraagde gegevens in totaliserende tabellen) niet aan. De noodzaak om over niet-geaggregeerde gegevens te kunnen beschikken blijkt duidelijk uit de hoeveelheid en de rijkdom van de variabelen, ook op individueel niveau, en het Comité erkent bijgevolg de behoefte aan de gevraagde gecodeerde persoonsgegevens voor de beoogde onderzoeksdoelstellingen. Een mededeling van louter anonieme informatie kan hier niet volstaan. 18. De doeleinden rechtvaardigen dus de verwerking van gecodeerde persoonsgegevens. Gelet op de hoeveelheid en de rijkdom van de variabelen dient de Onderzoeker zich te onthouden om handelingen te verrichten die er op gericht zijn om gecodeerde gegevens om te zetten in nietgecodeerde gegevens 2 Die nieuwe module heeft enkel betrekking op het vierde trimester van 2014.

6 Beraadslaging STAT 06/2015-6/12 E.2. Ten overstaan van de hoeveelheid aan gegevens 19. Uit de aanvraag blijkt dat het bewijs van proportionaliteit wordt geleverd door de Onderzoeker. Zoals hoger vermeld wenst de Onderzoeker een onderzoek te voeren betreffende het vrijwilligerswerk in ons land. Zo zal onder andere een socio-economisch profiel worden opgesteld op basis van variabelen als geslacht, leeftijd, opleiding, leefsituatie, arbeidssituatie. Er zal ook worden nagegaan welke socio-economische achtergrondkenmerken de deelname aan, en de intensiteit/aard van het vrijwilligerswerk bepalen. Verder zal de Onderzoeker ook proberen om de economische waarde van het vrijwilligerswerk in België te bepalen. 20. Volgens de beheersinstelling zijn de gevraagde gegevens evenredig voor de doelstelling. 21. Het Comité sluit zich daarbij aan en besluit dat de gevraagde gegevens toereikend, ter zake dienend en niet overmatig zijn conform artikel 4, 1, 3 van de WVP. E.3. Ten opzichte van de bewaartermijn van de gegevens 22. Persoonsgegevens mogen niet langer worden bewaard dan voor de verwezenlijking van de doeleinden waarvoor zij worden verkregen of verder worden verwerkt, noodzakelijk is (artikel 4, 1, 5 van de WVP). 23. Het onderzoek in opdracht van de Koning Boudewijn Stichting zou volledig afgerond moeten zijn tegen 31 december Het autonoom wetenschappelijk onderzoek zou volledig moeten beëindigd zijn tegen 31 december Het Comité neemt hier akte van. 24. Na de bewaartermijn moeten de gegevens en back-ups door de Onderzoeker volledig vernietigd worden. Het is niet toegestaan de (gecodeerde) studiegegevens voor dezelfde doeleinden langer te blijven gebruiken, behoudens toegekende verlenging. Mochten de doeleinden reeds vóór het vervallen van die termijn zijn bereikt, dienen de gegevens en back-ups nog voor afloop van deze termijn door de Onderzoeker te worden vernietigd, met name meteen nadat de doeleinden zijn verwezenlijkt. F. AANGIFTE 25. De Onderzoeker dient, voordat wordt overgegaan tot één of meer volledig of gedeeltelijk geautomatiseerde verwerkingen van de gevraagde gecodeerde gegevens die voor de

7 Beraadslaging STAT 06/2015-7/12 verwezenlijking van de vooropgestelde doeleinden bestemd zijn, daarvan aangifte te doen bij de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (hierna de Commissie ). G. BEVEILIGING G.1. Consulent inzake informatiebeveiliging 26. Uit de door de stukken die de Onderzoeker heeft medegedeeld blijkt dat hij over een consulent inzake informatieveiligheid beschikt. G.2. Veiligheidsbeleid 27. Uit de door de Onderzoeker meegedeelde stukken blijkt dat hij over een veiligheidsbeleid beschikt. 28. Uit de conformiteitsverklaring inzake veiligheid dat de aanvraag tot mededeling van de gegevens en het vertrouwelijkheidscontract vergezelde, kan opgemaakt worden dat alle vragen inzake veiligheid positief werden beantwoord. De Onderzoeker preciseert dat de gegevens enkel worden gebruikt door de bij het onderzoek betrokken onderzoekers van de onderzoeksgroep POS+ 3 en dat ze worden gestockeerd op de centrale infrastructuur van de UGent. Er wordt een louter voor het onderzoek bestemde gedeelde schijfruimte aangevraagd, met de lijst van onderzoekers die toegang tot de gegevens zullen verkrijgen via een persoonlijk en vertrouwelijk paswoord. Toegang tot deze centrale en beveiligde schrijfruimte maakt lokale kopieën van de data overbodig, deze zijn dus niet toegelaten. Er zal voorts gewerkt worden met centraal aangeboden statistische toepassingen, wat de veilige verwerkingen van de gegevens garandeert. Tussentijdse resultaten zullen op dezelfde locatie binnen de centrale universiteitsinfrastructuur worden bewaard op basis van dezelfde veiligheidsmaatregelen. Na afloop van het project zal de informatie permanent verwijderd worden, op een manier dat deze met geen enkele bestaande technologie nog teruggehaald kan worden. 29. De beheersinstelling levert een positief advies af voor het veiligheidsbeleid van de Onderzoeker. G.3. Verantwoordelijke natuurlijke persoon 30. De identiteit van de verantwoordelijke natuurlijke persoon werd meegedeeld. Deze persoon is persoonlijk verantwoordelijk voor het naleven van alle verplichtingen m.b.t. de uitvoering van de wet openbare statistiek, de WVP, hun uitvoeringsbesluiten, elke andere wettelijke of reglementaire 3 Participation, Opportunities, Structures.

8 Beraadslaging STAT 06/2015-8/12 bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. 31. Deze persoon zal daadwerkelijk toezien op de rechtmatige aanwending van de verstrekte gegevens. 32. De maatregelen waarvan sprake in G. 1. t.e.m. G.3., die de bescherming en de veiligheid van de verstrekte studiegegevens moeten verzekeren, zoals vereist door artikel 16 WVP en artikel 15bis wet openbare statistiek, zijn doeltreffend, indien ze strikt worden gecontroleerd en (op)gevolgd in de praktijk. G.4. Scheiding van andere verwerkingen 33. De Onderzoeker dient onderhavige verwerking van onderhavige gegevens voor onderhavige doeleinden gescheiden te houden van de andere verwerkingen van persoonsgegevens die hij eventueel onder zich heeft. G.5. Verbod op decodering 34. De Onderzoeker dient er zich contractueel toe te verbinden alle mogelijke middelen te zullen inzetten om te vermijden dat de identiteit van de personen op wie de meegedeelde persoonsgegevens betrekking hebben, zou worden achterhaald. G.6. Koppelverbod 35. De Onderzoeker mag geen pogingen ondernemen om de bekomen persoonsgegevens te koppelen aan persoonsgegevens die reeds met toepassing van andere machtigingen aan hem werden overgemaakt. G.7. Vertrouwelijkheid 36. De Onderzoeker verbindt er zich toe de vertrouwelijkheid van de studiegegevens in acht te nemen en ervoor te zorgen dat de studiegegevens uitsluitend gebruikt worden door leden van zijn/haar eigen personeel, met het oog op de uitvoering van het bedoelde onderzoek.

9 Beraadslaging STAT 06/2015-9/12 H. ANDERE GEBRUIKSVOORWAARDEN H.1. Verspreiding resultaten 37. De stukken vermelden dat de resultaten van de statistische analyses enkel op een anonieme, geaggregeerde manier worden gepubliceerd. Er zal zorgvuldig op worden toegezien dat categorieindelingen van gekende variabelen niet tot te kleine aantallen leiden. Met andere woorden: om alle identificatierisico s te vermijden, zullen alleen geëxtrapoleerde gegevens gepubliceerd worden op een voldoende geaggregeerd niveau en mits gebaseerd op voldoende steekproefaantallen. De beheersinstelling verleent ter zake dan ook een positief advies. 38. De Onderzoeker moet er inderdaad voor zorgen dat, na analyse en gebruik van de gegevens, de gepubliceerde resultaten anoniem en globaal blijven, zodat de individuele gegevens er niet rechtstreeks of onrechtstreeks uit geïdentificeerd kunnen worden. 39. De resultaten mogen dus enkel onder globale en naamloze vorm worden verspreid. 40. Tenminste vijftien dagen vóór de verspreiding moet de Onderzoeker de voorgenomen publicatie overigens aan ADSSB ter inzage voorleggen. H.2. Wetenschappelijk doel, wetenschappelijke normen en analysemethoden 41. Voor de Onderzoeker, die bestemmeling is in de zin van artikel 15, eerste lid, 4, van de wet openbare statistiek, stelt zich de eis tot beschrijving van de analysemethoden die zullen aangewend worden bij het onderzoek en het bewijs dat het onderzoek beantwoordt aan de geldende wetenschappelijke normen. 42. Wat betreft de analysemethoden die zullen worden aangewend, maakt de Onderzoeker melding van beschrijvende en verklarende kwantitatieve analyses. 43. Wat betreft de geldende wetenschappelijke normen die zullen worden aangewend, stelt de Onderzoeker: Het onderzoek zal worden uitgevoerd aan twee wetenschappelijke instituten door ervaren wetenschappelijke onderzoekers met ruime kennis van methoden van sociaalwetenschappelijk onderzoek en doorgedreven statistische analyses. Het onderzoek zal bijgevolg beantwoorden aan de geldende wetenschappelijke normen. 44. Voor zover het Comité kan oordelen kan de wetenschappelijkheid van zowel de finaliteit als de methodologie van het onderzoeksproject inderdaad niet betwist worden.

10 Beraadslaging STAT 06/ /12 H.3. Controle 45. De Onderzoeker stemt er uitdrukkelijk mee in dat vertegenwoordigers van het Comité, te allen tijde zonder voorafgaande ingebrekestelling toegang krijgen tot de lokalen en tot de informaticainfrastructuur waar de verstrekte gegevens worden bewaard, om na te gaan of de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten, alsook de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract worden uitgevoerd. 46. Op eenvoudig verzoek kan het Comité toegang krijgen tot andere lokalen en ICT-systemen om te controleren of er geen inbreuk gepleegd wordt op de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. I. HET VERTROUWELIJKHEIDSCONTRACT 47. De studiegegevens worden medegedeeld aan de Onderzoeker krachtens een vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker. 48. Het vertrouwelijkheidscontract, dat als bijlage werd gevoegd bij de aanvraag tot mededeling van de gegevens, legt de voorwaarden vast waaronder de gegevens door ADSSB doorgegeven en door de Onderzoeker gebruikt mogen worden. 49. Het vertrouwelijkheidscontract bevat minstens de wettelijk verplichte vermeldingen als bepaald in artikel 15bis wet openbare statistiek, waaronder de duur van het vertrouwelijkheidscontract, dat, in de ogen van het Comité, wordt gesloten tot eind Het Comité neemt hier akte van. Dit betekent geenszins dat na afloop van deze contractuele termijn, de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf mag worden doorbroken. Die laatste moet dus onbeperkt in de tijd worden gerespecteerd. 50. De contractuele bepalingen die te maken hebben met privacy en vertrouwelijkheid die in het vertrouwelijkheidscontract staan, zijn opgenomen in onderhavige beslissing van het Comité, waardoor personen vreemd aan het vertrouwelijkheidscontract zich ook kunnen wenden tot het Comité, die aldus de naleving van de voorwaarden waaronder de gegevens door de Onderzoeker gebruikt mogen worden kan controleren.

11 Beraadslaging STAT 06/ /12 III. ALGEMEEN BESLUIT 51. De Onderzoeker dient bij de verwerking van de verkregen persoonsgegevens rekening te houden met de WVP, de wet openbare statistiek, hun uitvoeringsbesluiten en elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoeker. IV. SPECIFIEK BESLUIT 52. Het Comité is van oordeel dat: -de Onderzoeker over een rechtsgrond beschikt om de verzochte gecodeerde studiegegevens op te vragen; -de mededeling door ADSSB van de gevraagde gecodeerde studiegegevens aan de Onderzoeker toegelaten is met het oog op de voormelde doeleinden van wetenschappelijk onderzoek; -deze gegevens leverbaar zijn met inachtneming van het detailniveau in de aanvraag; -de retentieduur van de gegevens is beperkt tot de duur van het onderzoek (eind 2015 voor het luik in opdracht van de Koning Boudewijn Stichting; 2018 voor het autonoom wetenschappelijk onderzoek); OM DEZE REDENEN, Het Comité, 1 machtigt ADSSB om de hoger vermelde persoonsgegevens mee te delen aan de Universiteit Gent, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, Vakgroep Sociologie, Onderzoeksgroep POS+ 4,; 2 beslist dat deze machtiging geldt voor zover en voor zolang de voorwaarden in deze beraadslaging zijn vervuld; 4 Participation, Opportunities, Structures.

12 Beraadslaging STAT 06/ /12 3 keurt het vertrouwelijkheidscontract dat er bij hoort onder de hoger vermelde voorwaarden goed. Voor de Wnd. Administrateur, afw. De Voorzitter (get.) An Machtens Wnd. Afdelingshoofd ORM (get.) Gert Vermeulen