Tweespraaklezing 26 maart 2009 Het (vernieuwde) energielabel nu en in de toekomst - deel 1 - ing. J.J.P. (Jan Pieter) van Dalen Adviesburo Nieman B.V. 1
Programma 1. Het energielabel Bronvermelding Functie / rol 2. De praktijk Voorbeelden Effecten 3. Vernieuwingsslag korte termijn Noodzakelijke verbeteringen Traject 4. Nieuw vanaf 2011 en verder NEN-EPG 2
Europese richtlijn EPBD Energy Performance of Buildings Directive NL: Energieprestatie van Gebouwen Vijf verplichtingen: 1. Bepalingsmethode energieprestatie (art. 3) 2. Minimale prestatie-eisen nieuwe gebouwen (art. 4 t / m 6) 3. Minimale prestatie-eisen bestaande gebouwen > 1.000 m 2 bij ingrijpende renovaties (art. 4 t / m 6) 4. Energieprestatiecertificaat alle gebouwen (art. 7) 5. Periodieke keuring cv-ketels en airco s (art. 8 en 9) 3
Principe wet- en regelgeving (nu) Overheid wetgeving BEG REG KBI Certificatie schema s BRL 9500 BRL 9501 ISSO richtlijnen ISSO 75 utiliteitsbouw ISSO 82 woningbouw ISSO 54 EDR 4
Huidige energielabel in Nederland type gebouw klasse-indeling & EnergieIndex (EI) EI & energiegebruik per m 2 projectgegevens en geldigheidsduur adviseurgegevens 5
Functie / rol Energielabel = sticker geen inzicht in kwaliteit geen advies, alleen tips Energielabel als aanzet tot denken / stimuleringsinstrument Meer? Maatwerkadvies energieprestatie Geeft inzicht in: bouwfysische knelpunten gezondheid en comfort ventilatie-aanpak praktische verbeteropties advies op gebruiksniveau kosten en besparingen 6
Eengezinswoning, vooroorlogs (1914) Bestaande toestand Bouwkundig - ongeïsoleerde houten vloer - ongeïsoleerde gevel - ongeïsoleerd dak incl dakkapel - enkel glas - matige kierdichting Installatietechnisch - gaskachel woonkamer - geiser - klepramen / natuurlijke afvoer EI Gasverbruik Elektraverbruik Energielabel 3,40 4.139 m 3 538 kwh label G 7
Eengezinswoning, 1945-1974 Bestaande toestand Bouwkundig - ongeïsoleerde houten vloer - deels nageïsoleerde gevel - ongeïsoleerd dak - redelijk geïsoleerde panelen - enkel glas / dubbel glas - matig tot geen kierdichting Installatietechnisch - gaskachel of VR-ketel met geiser - klepramen / natuurlijke afvoer EI Gasverbruik Elektraverbruik Energielabel 3,31 4.163 m 3 941 kwh label G 8
Eengezinswoning, 1974-1992 Bestaande toestand Bouwkundig - gevel redelijk geïsoleerd (R c 1,5m 2 K/W) - vloeren en dak slecht geïsoleerd - enkel glas / conventioneel dubbel glas - redelijke kierdichting Installatietechnisch - HR-100 combiketel - mechanische afvoer (wisselstroom) EI Gasverbruik Elektraverbruik Energielabel 2.19 2.541 m 3 1.313 kwh label E 9
Portieketagewoning, 1945-1974 Bestaande situatie Bouwkundig - ongeïsoleerde vloer - gedeeltelijk geïsoleerde gevel - geïsoleerd dak - conventioneel dubbel glas - redelijke kierdichting Installatietechnisch - lokale gasverwarming woonkamer - geiser - ventilatieroosters / natuurlijke afvoer Energielabel 12 app. label G 12 app. label F 12 app. label E 72 app. label D 10
Eengezinswoning, 1992-1997 Bestaande situatie Bouwkundig - geïsoleerde constructie cf. Bouwbesluit - volledig dubbel glas Installatietechnisch - HR-100 combiketel - natuurlijke toevoer - mechanische afvoer EI Gasverbruik Elektraverbruik Energielabel 1,47 1.932 m 3 1.453 kwh label C 11
Ministerie WWI (VROM) => energielabel op voor publiek zichtbare plaats 12
Gerenoveerde portieketagewoning, 1945-1974 Maatregelenpakket Bouwkundig - isoleren gevel - toepassen HR ++ -glas - kierdichting verbeteren Installatietechnisch - toepassen HR-combiketel - mechanische afzuiging Energielabel 12 app. label C 96 app. label B 13
Nieuwbouwwoning Label A (EPC = 0,8) Uitgangspunten EPC-berekening Bouwkundig - goed isolerende vloeren, gevels en daken (R c 4,0 m 2 K/W) - HR ++ -glas in houten kozijnen - isoleren voordeuren - zeer goede luchtdichtheid Installatietechnisch - HR-107 combiketel - zelfregelende roosters met mechanische afvoerunit (gelijkstroom) type hoekwoning tussenwoning energielabel 1,02 (label A) 1,13 (label B) 14
Wat gaat er in de praktijk mis? Geen massale toepassing: door nog geen actieve handhaving verplichting. Ongelijksoortige vergelijkingen. Reproduceerbaarheid. Kwaliteit opnames. Verbetering nieuwe klasse Bestaand en nieuw: innovatieve maatregelen nog niet in methodiek Onvoldoende follow up (handelingsperspectief) Ouder dan 10 jaar? 15
Vernieuwingsslag, verwacht per okt. 09 Lay out Onderlinge vergelijkbaarheid Handelingsperspectief Absolute verwachte gebouwgebonden standaard energieverbruik in kwh/m 3 /MJ Actualisatie van: Bepalingsmethodiek (!) Opnamemethodiek Software omvangrijke wijziging Zie ook de brief (jan 08) van Minister van der Laan aan de 2 e kamer. 16
Lay out vernieuwde label per okt. 09 (1) klasse-indeling type gebouw projectgegevens en geldigheidsduur adviseurgegevens absolute energieverbr 17
18 Lay out vernieuwde label per okt. 09 (2)
19 Lay out vernieuwde label per okt. 09 (3)
waarin: EI Formule en classificatie label EI Qtot 155 Ag 106 Averlies 9560 is de EI van het gebouw; Q tot is het totaal jaarlijks energiegebruik onder standaard condities, in MJ; A g is de gebruiksoppervlakte van gebouw, in m 2 ; A schil is de oppervlakte van de omhullende constructiedelen van het gebouw, in m 2 ; 155,106,9560 zijn diverse correctiefactoren met verschillende eenheden. 20 Klasse Classificatie woningbouw Classificatie utiliteitsbouw A++ EI 0,50 EI 0,50 A+ 0,51 < EI 0,70 0,51 < EI 0,70 A 0,71 < EI 1,05 0,71 < EI 1,05 B 1,06 < EI 1,30 1,06 < EI 1,15 C 1,31 < EI 1,60 1,16 < EI 1,30 D 1,61 < EI 2,00 1,31 < EI 1,45 E 2,01 < EI 2,40 1,46 < EI 1,60 F 2,41 < EI 2,90 1,61 < EI 1,75 G EI > 2,90 EI > 1,75
Eengezinswoning, 1992-1997 Maatregelenpakket maatwerkadvies Bouwkundig - Geen maatregelen Installatietechnisch - vervangen ketel door HR-107 combiketel EI Gasverbruik Elektraverbruik 1,34 1.716 m 3 1.453 kwh Energielabel label C 21
Bepalingsmethodiek Actualisatie bepalingsmethodieken (ISSO 75/82) Definities: woonlaag en onverwarmde zolder Oppervlaktebepaling Positie thermische schil Isolatietypen, met name toevoeging hoogwaardige isolatie. Ventilatiesystemen inpassing gelijkwaardigheid? Advies: synchronisatie met EPC-aanpak en NEN-EPG. Tevens: actualisatie opnamemethodiek & software. Zie www.kbi.nl voor kritiekversie eerste aanpassingen. 22
Toekomst (na 2011) EPG: NEN 7120 Bepalingsmethode voor: Nieuwbouw en bestaande bouw Woningbouw en utiliteitsbouw Primaire doelstelling: Opstellen nieuwe éénduidige bepalingsmethode voor beoordeling energieprestatie van gebouwen. Groene versie norm (bijna) beschikbaar. Alleen (..) synchronisatie moet nog plaatsvinden. 23
Gewenst model Output: 4 toepassingsgebieden Input: 4 niveaus 1. Indicatief (ontwerp) 2. Forfaitair (label) 3. Uitgebreid/exact 4. Werkelijkheid niveau / diepgang Rekenkern E p;totaal NEN-EPG NPR SOFTWARE A. Ontwerp Schilindex Duurzaam EP indicatief (C) B. Stimulering energielabel C. Toets huidige EPC D. Maatwerk huidige EPA EPL / Passief Bouwen etc.
Voordelen gewenste integratie Toekomstbestendig -> Qprim;tot = 0 i.p.v. EPC is 0 Optimalisaties zijn eenvoudig mogelijk en herleidbaar. Uitlegbaar / minder vertroebeling. Uitwisselbaarheid mogelijk; nader onderzoek naar conversiemogelijkheden. Diverse niveaus: transparant deels NEN/NPR. Sluit aan bij wet- en regelgeving én praktijk. 25
NEN-EPG: dé energienorm voor de toekomst Positieve impuls voor de markt Herkenning Draagvlak Integrale toepassing Betere vergelijkbaarheid mogelijk 26