Nieuw: metingen op provinciaal niveau Conjunctuurenquête Nederland Rapport eerste kwartaal 212
Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland (COEN) ondervraagt elk kwartaal ondernemers over de onderwerpen die hen het meeste aangaan. Hierbij wordt zowel gevraagd naar de ervaringen van het afgelopen kwartaal, als naar de verwachtingen voor het komende kwartaal. Om de resultaten zo inzichtelijk mogelijk te maken werken de grafieken in deze rapportage met zogenaamde saldo's. Dit houdt in dat het percentage ondernemers dat de realisatie of de verwachting negatief inziet, wordt afgetrokken van het percentage ondernemers dat de realisatie of de verwachting positief inziet. Zo betekent bijvoorbeeld een negatief saldo van de omzet van het afgelopen kwartaal, dat er meer ondernemers zijn die de omzet hebben zien dalen, dan er ondernemers zijn die de omzet hebben zien toenemen. Door middel van het saldo is in één opslag duidelijk of de stemming onder de ondernemers positief of negatief is, en in welke mate. * De winstgevendheid wordt enkel uitgevraagd voor het afgelopen kwartaal, in dit geval het vierde kwartaal van 211. ** Door een gering aantal respondenten in sommige sectoren, kan niet iedere sector worden weergegeven in de rapportage. Coen in het kort Ondernemers provincie Utrecht blijven somber Op meerdere vlakken zien ondernemers in de provincie Utrecht het somber in. Dit blijkt uit de Conjunctuurenquête Nederland van het eerste kwartaal van 212. Vooral op het gebied van het economisch klimaat blijven de ondernemers pessimistisch: 32 procent van de Utrechtse ondernemers heeft dit namelijk zien verslechteren in het vierde kwartaal van 211. Bovendien verwacht een even grote groep dat het verder zal verslechteren in het eerste kwartaal van 212. Deze resultaten laten zien dat de economisch krimp en recessie de ondernemers niet onberoerd laat. Ook wat betreft omzet zet een licht negatieve ontwikkeling door. Zowel de resultaten van het vierde kwartaal 211, als de verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212, zijn negatiever dan het beeld dat een jaar eerder in dezelfde kwartalen te zien was. Zo verwacht 25 procent van de Utrechtse ondernemers dat hun omzet zal dalen in het eerste kwartaal, terwijl 16 procent verwacht dat deze zal toenemen. De bouw is het meest pessimistisch wat betreft de omzet (37 procent verwacht een daling, 1 procent een toename), terwijl de groothandel het meest optimistisch is (15 procent verwacht een daling, 31 procent een toename). De omzet uit export laat een lichtpuntje zien. Er zijn namelijk in verhouding minder ondernemers in de provincie Utrecht die verwachten dat hun omzet uit export zal dalen (1 procent) dan landelijk het geval is (17 procent). Het beeld van de personeelssterkte blijft, zowel in Utrecht als in Nederland als geheel, somber. Dit rijmt met de verslechterde werkloosheid van 6 procent die in januari door het CBS gerapporteerd werd. Ook de resultaten wat betreft de investeringen zijn zorgbarend. Meer ondernemers verwachten namelijk dat deze zullen dalen dan andersom. Indien deze verwachtingen uitkomen is dit slecht nieuws voor de reeds krimpende economie. Samenvatting ** 15 1 5-5 -1-15 -2-25 -3-23,8-27,9 Economisch klimaat Verwachtingen belangrijkste indicatoren COEN 212-1 -8,9-9,2 8,3 1, -11,6-1,5 Utrecht Nederland -6,5-8,2 Investeringen -5, -13,1 Omzet Export Personeelssterkte Winstgevendheid* 17 I pagina 1 van 7
Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Beoordeling economisch klimaat Eerste kwartaal 21 Economisch klimaat Utrechtse ondernemers blijven somber De resultaten van het vierde kwartaal 211 laten zien dat ondernemers in de provincie Utrecht het economisch klimaat veelal negatief hebben ervaren. De verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212 zijn nog net iets negatiever, waarbij Utrecht bovendien somberder is dan Nederland als geheel. Vooral de Utrechtse bouw, maar ook de detailhandel, is pessimistisch. Ontwikkeling economisch klimaat Ontwikkeling economisch klimaat Utrecht Eerste kwartaal 211 2 1-1 -2-3 -4-5 -6 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 212-1 Verbetering Verslechtering Saldo Utrecht Saldo Nederland Eerste kwartaal 212 (verwachting) De Utrechtse ondernemers zijn pessimistisch over het economisch klimaat van het vierde kwartaal van 211. Zo heeft 32 procent van de ondernemers een verslechtering gezien, terwijl slechts 7 procent van hen een verbetering van het economisch klimaat heeft ervaren. Ook de verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212 zijn somber in Utrecht: 32 procent verwacht een verdere verslechtering. De recessie waarin de economie verkeert, en de bijbehorende negatieve berichtgeving, laat de ondernemers niet onberoerd. Ontwikkeling economisch klimaat naar sector Ontwikkeling economisch klimaat per sector Utrecht 1-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8 29-1 21-1 211-1 212-1 27 I pagina 2 van 7 Als naar de ontwikkelingen binnen de verschillende sectoren wordt gekeken wordt duidelijk dat over de hele linie een verslechtering wordt verwacht in het eerste kwartaal van 212 ten opzichte van het eerste kwartaal van 211.
Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Beoordeling omzet Eerste kwartaal 21 Omzet Licht neerwaartse trend zet door In het vierde kwartaal 211 waren er meer ondernemers die hun omzet hebben zien stijgen dan andersom. Toch laten de resultaten een licht neerwaartse trend zien, aangezien de ondernemers minder positief zijn dan het geval was in het vierde kwartaal van 21. Deze trend wordt bevestigd door de overwegende negatieve verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212. Ontwikkeling omzet Ontwikkeling omzet Utrecht Eerste kwartaal 211 4 3 2 1-1 -2-3 -4-5 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 212-1 Toename Afname Saldo Utrecht Saldo Nederland Eerste kwartaal 212 (verwachting) Ondanks het feit dat er meer ondernemers zijn die hun omzet hebben stijgen in het vierde kwartaal van 211 (28 procent) dan andersom (19 procent), zijn deze resultaten minder positief dan die van het vierde kwartaal van 21. De verwachtingen voor het eerste kwartaal bevestigen het seizoenspatroon, maar zijn ook negatiever dan de resultaten van hetzelfde kwartaal in 211. Ontwikkeling omzet naar sector Ontwikkeling omzet per sector Utrecht 3 2 1-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8 29-1 21-1 211-1 212-1 37 I pagina 3 van 7 In de provincie Utrecht laten de verschillende sectoren een uiteenlopend beeld zien. In de groothandel is een positieve ontwikkeling te zien. De bouw verwacht juist, na een opleving in het begin van 211, een slecht begin van 212: 37 procent van de ondernemers in deze sector verwacht een omzetdaling, terwijl 1 procent een omzetstijging verwacht.
Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Beoordeling export Eerste kwartaal 21 Export Opleving omzet uit export Utrecht verwacht Er zijn minder exporterende ondernemers in de provincie Utrecht die een dalende omzet verwachten dan in eerdere kwartalen. De groep ondernemers met de verwachting dat de omzet zal stijgen blijft even groot. Hiermee gaat Utrecht tegen de landelijke trend in. Ontwikkeling export Ontwikkeling export Utrecht 3 2 1 Eerste kwartaal 211-1 -2-3 -4-5 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 212-1 Toename Afname Saldo Utrecht Saldo Nederland Eerste kwartaal 212 (verwachting) Het vierde kwartaal van 211 waren er net iets meer ondernemers die hun omzet uit export zagen stijgen (2 procent) dan andersom (19 procent). De verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212 zijn positiever. De groep ondernemers met de verwachting dat de omzet uit export zal dalen is namelijk gekrompen naar 1 procent, terwijl 19 procent van de exporterende ondernemers verwacht dat de omzet uit export zal stijgen. Hiermee laat Utrecht een positiever beeld zien dan landelijk het geval is. De Exportradar van het CBS benadrukt bovendien de verslechterde exportomstandigheden. Ontwikkeling export naar sector Ontwikkeling export per sector Utrecht 4 3 2 1-1 -2-3 -4-5 29-1 21-1 211-1 212-1 47 I pagina 4 van 7 Als gekeken wordt naar de verschillende exporterende sectoren dan wordt duidelijk dat deze in de verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212 dichter bij elkaar zijn komen te liggen. Dit betekent voor de groothandel en de vervoersector een breuk met het voorgaande jaar.
Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Beoordeling personeelssterkte Eerste kwartaal 21 Personeelssterkte Ondernemers blijven pessimistisch Zowel in de provincie Utrecht als in Nederland als geheel blijven ondernemers pessimistisch over hun personeelssterkte. Dit is lijn met de groeiende werkloosheid in Nederland, die in januari 6 procent was (CBS). Ook de verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212 als geheel zijn overwegend negatief. Ontwikkeling personeelssterkte Ontwikkeling personeelssterkte Utrecht 3 2 Eerste kwartaal 211 1-1 -2-3 -4-5 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 212-1 Toename Afname Saldo Utrecht Saldo Nederland Eerste kwartaal 212 (verwachting) In het vierde kwartaal van 211 waren er in de provincie Utrecht wederom meer ondenemers die hun personeelssterkte zagen dalen dan andersom: 24 procent van hen zag een daling, 13 procent zag een stijging. De verwachtingen voor het eerste kwartaal van 212 laten een vergelijkbaar beeld zien: 23 procent van de ondernemers verwacht een daling, 11 procent een stijging. Ook Nederland als geheel is overwegend pessimistisch. Dit wordt ook gereflecteerd in het groeiende werkloosheidspercentage in Nederland. Ontwikkeling personeelssterkte naar sector Ontwikkeling personeelssterkte per sector Utrecht 1 5-5 -1-15 -2-25 -3-35 -4 29-1 21-1 211-1 212-1 Als het om de verwachting van de personeelssterkte in het eerste kwartaal van 212 gaat verschillen de sectoren in de provincie Utrecht fors. Zo blijft de bouw negatief: maar liefst 37 procent van de ondernemers verwacht een afname van het personeel, terwijl slechts 2 procent een toename verwacht. De groothandel is, hoewel zeer voorzichtig, het meest positief. 57 I pagina 5 van 7
Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Verwachting investeringen Eerste kwartaal 21 Investeringen Ondernemers huiverig voor investeringen Zowel in Nederland als geheel als in de provincie Utrecht zijn ondernemers die verwachten meer te investeren minder talrijk dan het vorige kwartaal. Als deze lijn zich doorzet zouden de dalende investeringen, die in Nederland als geheel nog een bescheiden groei lieten zien in het vierde kwartaal van 211, een versterkend effect kunnen hebben op de krimp van de economie die reeds plaatsvindt. Ontwikkeling investeringen Verwachte investeringen verslagjaar Utrecht Eerste kwartaal 211 3 2 1-1 -2-3 -4-5 -6 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 212-1 Toename Afname Saldo Utrecht Saldo Nederland Eerste kwartaal 212 Ondernemers in de provincie Utrecht verwachten voor het eerste kwartaal van 212 vaker dat hun investeringen in het lopende boekjaar zullen afnemen (21 procent) dan toenemen (14 procent). Dit zou betekenen dat de investeringen, die volgens het CBS in het vierde kwartaal van 211 nog bescheiden groeiden, in 212 zullen dalen. Indien dit inderdaad het geval is zal dit de krimp van de economie verder versterken. Ontwikkeling investeringen naar sector Verwachte investeringen verslagjaar per sector Utrecht 4 3 2 1-1 -2-3 -4-5 29-1 21-1 211-1 212-1 Wat betreft de investeringen zijn ondernemers in de zakelijke dienstverlening het meest negatief: 3 procent verwacht dat deze zullen afnemen, tegenover 8 procent met de verwachting dat deze zullen toenemen. Ondernemers in de detailhandel zijn het meest positief. 67 I pagina 6 van 7
Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Beoordeling winstgevendheid Laatste kwartaal 29 Winstgevendheid Utrecht minder negatief dan Nederland als geheel Hoewel er in het vierde kwartaal van 211 minder ondernemers in Utrecht waren met een verbeterde winstgevendheid dan andersom, is het beeld minder negatief dan het geval is in Nederland als geheel. Daar zijn de ondernemers met een verslechterde winstgevendheid in verhouding talrijker. Ontwikkeling winstgevendheid Ontwikkeling winstgevendheid Utrecht Laatste kwartaal 21 3 2 1-1 -2-3 -4-5 -6 29-1 29-2 29-3 29-4 21-1 21-2 21-3 21-4 211-1 211-2 211-3 211-4 Verbetering Verslechtering Saldo Utrecht Saldo Nederland Laatste kwartaal 211 De winstgevendheid is in het vierde kwartaal van 211 bij ondernemers in de provincie Utrecht in verhouding minder vaak verslechterd dan landelijk het geval was. Bovendien is het beeld minder negatief dan het het derde kwartaal van 211 het geval was. Desondanks zijn er nog steeds meer ondernemers in de provincie Utrecht die hun winstgevendheid hebben zien verslechteren (23 procent) dan andersom (18 procent). Ontwikkeling winstgevendheid naar sector Ontwikkeling winstgevendheid per sector Utrecht 6 4 2-2 -4-6 28-4 29-4 21-4 211-4 77 I pagina 7 van 7 In de provincie Utrecht zijn in de sector vervoer de meeste ondernemers die de winstgevendheid hebben zien stijgen, namelijk 35 procent (tegenover 13 procent met een gedaalde winstgevendheid). De bouw is wederom de hekkensluiter: 25 procent van de ondernemers in deze sector zag de winstgevendheid dalen, terwijl 8 procent deze heeft zien stijgen.
Kamer van Koophandel. Wie vraagt komt verder. www.kvk.nl