Wegwijs in Vakantiekampen Algemene gids vzw Rode Kruisvakanties Paraat. Altijd, overal.
Vakantiekampen - Algemene gids Wilt u graag meer informatie over de vakantiekampen voor kinderen die in armoede leven? Lees dan zeker verder: in deze brochure vindt u alles over de Rode Kruisvakanties! In deze gids De betekenis van armoede 2 Waarom vakanties voor kinderen in armoede zo belangrijk zijn 3 Het doel van de Rode Kruisvakanties 5 Het effect van de vakanties op de kinderen, hun ouders en de vrijwilligers 7 Het ontstaan van de Rode Kruisvakanties 9 Praktisch: inschrijving, vervoer, kostprijs en begeleiding 10 Zoektocht naar vrijwilligers 15 Vóór en na de vakantiekampen 17 Financiering van de vakantiekampen 18 Andere sociale Rode Kruisprojecten voor de meest kwetsbaren 19 1
De betekenis van armoede De betekenis van armoede Arm, hoezo? Wie arm is, heeft het financieel moeilijker dan anderen en leeft onder de armoedegrens. Maar arm zijn betekent vaak ook uitgesloten worden: geen menswaardig inkomen, geen leefbare woning, weinig opleidingsmogelijkheden, beperkte gezondheidszorg, geen culturele activiteiten... Arme mensen leven aan de rand van de maatschappij. Ze voelen zich minderwaardig en zijn bang om zichzelf te zijn. Ze gedragen zich onzeker omdat ze minder dure kleren dragen, niet naar de film kunnen gaan of over een aantal onderwerpen nooit kunnen meepraten. Maar ook wie in armoede leeft, zoekt respect en wil er graag bijhoren. Dat mensen die in armoede leven uitsluitend te kampen hebben met financiële problemen, is een misvatting. Vaak zijn ze zelf niet in staat om hun leefsituatie te verbeteren, waardoor velen zich nog meer uitgesloten voelen. Het is niet eenvoudig die uitsluiting te doorbreken. Daarbij is hulp nodig van mensen die niet in armoede leven. Maar wie hulp biedt, moet natuurlijk weten wat mensen die in armoede leven als échte hulp ervaren. Het Rode Kruis wil met zijn vakantiekampen zoveel mogelijk een antwoord bieden op de sociale noden van kinderen die in armoede leven. 2
Waarom vakanties voor kinderen in armoede zo belangrijk zijn Waarom vakanties voor kinderen in armoede zo belangrijk zijn Uitsluiting doorbreken Niet elk kind heeft de middelen om op vakantie te gaan, ook al durven we dat in onze welvaartsmaatschappij wel eens te veronderstellen. Maar de scholen sluiten tijdens de maanden juli en augustus hoe dan ook voor alle kinderen, arm of rijk. Waar kunnen kinderen in armoede dan terecht? Volgens een enquête van de Europese Commissie gaat meer dan 70 % van de Belgen op vakantie. De onderzoekers definieerden vakantie als een verblijf met minstens één overnachting. Bijna 30 % van de Belgische bevolking heeft dus helemaal geen vakantie - om welke reden dan ook - zelfs niet als het gaat om een verblijf met slechts één overnachting. Natuurlijk hebben ook deze gezinnen, en de kinderen van deze gezinnen, nood aan verstrooiing. 3
Waarom vakanties voor kinderen in armoede zo belangrijk zijn Rode Kruis-Vlaanderen komt op voor de meest kwetsbaren in onze samenleving: gezinnen die in armoede leven, ouderen, mensen met een handicap, chronisch zieken... Dat is onze missie. Het Rode Kruis deed daarom onderzoek naar wat het kan betekenen voor gezinnen die in armoede leven. Er gebeurt natuurlijk al heel wat voor deze bevolkingsgroep, met de overheid als grootste actor. Maar ook de particuliere sector vecht tegen armoede. Het Rode Kruis probeert de uitsluiting van mensen die in armoede leven te doorbreken. Dankzij de inzet van vrijwilligers kan het Rode Kruis vakanties organiseren voor kinderen die in armoede leven. 4
Het doel van de Rode Kruisvakanties Het doel van de Rode Kruisvakanties Een rustmoment voor kinderen én ouders Het doel voor de ouders Meestal lijden gezinnen in armoede meer onder de sociale uitsluiting dan onder de materiële uitsluiting. Want armoede ondermijnt hun persoonlijkheid. Ze twijfelen aan zichzelf en ze voelen zich minderwaardig. Omdat ze zich onzeker voelen, verminderen hun ontplooiingskansen. Het Rode Kruis nodigt daarom kinderen die in armoede leven uit om mee op vakantie te gaan. De ouders hoeven zich geen zorgen te maken: dankzij de onvoorwaardelijke inzet van de Rode Kruisvrijwilligers beleven de kinderen een onvergetelijke tijd. De monitoren besteden aandacht aan ieder kind. Bij de voorbereiding van het vakantiekamp overleggen de Rode Kruisvrijwilligers regelmatig met de ouders. Dat versterkt hun zelfbeeld. Bovendien biedt het vakantiekamp een rustpauze aan de ouders. Het zal immers een weekje minder druk zijn in huis. Het doel voor de kinderen Tijdens de Rode Kruisvakanties kunnen alle kinderen rekenen op persoonlijke aandacht. Voor 40 kinderen voorzien we 12 monitoren, 2 hoofdmonitoren en 5 logistieke medewerkers. Zo kunnen we aan elk kind de nodige individuele zorg garanderen. De begeleiders moedigen de kinderen aan als dat nodig 5
Het doel van de Rode Kruisvakanties is zodat iedereen erbij hoort. Respect en vertrouwen zijn onze sleutelwoorden. De ouders mogen gerust zijn; de kinderen genieten met volle teugen van deze vakantie! Jana (10 jaar) heeft een deugddoend vakantiekamp achter de rug. Tijdens de terugweg naar huis houdt ze haar ogen heel de tijd gesloten. Als ze thuiskomt, wil ze niet uit de auto stappen, en blijft ze halsstarrig zitten met de ogen dicht. Zolang ze haar ogen niet opent, is de vakantie nog bezig, vindt ze. Het ultieme bewijs dat kinderen voluit genieten van deze vakanties. 6
Het effecht van de vakanties op de kinderen, hun ouders en de vrijwilligers Het effect van de vakanties op de kinderen, hun ouders en de vrijwilligers Niets dan positieve impulsen De kinderen beleven de week van hun leven. Ze keren voldaan terug naar huis, want net zoals hun vrienden zijn ook zij op vakantie geweest. Op de eerste schooldag kunnen ze er honderduit over vertellen: ik ben op vakantie geweest en ik heb een pak nieuwe vrienden!. Ook de ouders zijn opgetogen: hun kind komt gelukkig thuis met een overvloed aan verhalen. Door deze positieve impulsen groeit het zelfvertrouwen van de ouders. Maar ook voor de vrijwillige helpers (monitoren en logistieke medewerkers) zijn de vakantiekampen een bijzondere ervaring. Ze ondervinden dat armoede reëel aanwezig is in onze maatschappij en dat de kinderen daardoor tegen heel wat moeilijkheden aanbotsen. De vrijwilligers krijgen op die manier vaak een andere kijk op de armoedeproblematiek, die ook buiten de vakantiekampen aanwezig is. 7
8
Het ontstaan van de Rode Kruisvakanties Het ontstaan van de Rode Kruisvakanties Van boottocht tot vakantiekamp In 1988 kwamen Rode Kruisvrijwilligers op het idee om een uitstap te organiseren voor maatschappelijk kwetsbare kinderen. Acteur Ugo Prinsen sponsorde een boottocht waarop nonkel Bob en heel wat kinderen samen liedjes zongen. Het was een hele belevenis en velen hoopten dat het niet bij die ene dag zou blijven. Er gingen steeds meer stemmen op om een volwaardig vakantiekamp te organiseren. Een jaar later, in 1989, vond de eerste Rode Kruisvakantie plaats: 32 maatschappelijk kwetsbare kinderen vertrokken op zeilkamp in Friesland. Niemand uit de vrijwilligersploeg had echt ervaring met deze doelgroep, maar iedereen ging vol enthousiasme het avontuur tegemoet. Het werd een onvergetelijk vakantiekamp! Elk jaar opnieuw tot in 2002 organiseerden we het zeilkamp. Daarnaast begonnen we in 1992 met binnenlandse vakantiekampen voor kinderen uit gezinnen die in armoede leven. Wat ooit begon met een boottochtje, groeide in de loop der jaren uit tot een tiental vakantiekampen per jaar. De vraag naar de Rode Kruisvakanties neemt nog elk jaar toe. 9
Praktisch Praktisch Inschrijving voor de vakantiekampen Plaatselijke Rode Kruisafdelingen kennen door hun werking vaak kinderen die in aanmerking komen voor de vakantiekampen. Meestal werken de lokale Rode Kruisafdelingen ook samen met het OCMW en met sociale diensten en scholen. In overleg gaan ze na welke kinderen in hun werkgebied het meeste nood hebben aan een vakantiekamp. Het OCMW of de sociale diensten kunnen ook zelf een aanvraag tot deelname van een kind indienen bij de plaatselijke Rode Kruisafdeling. De inschrijvingen gebeuren altijd via de lokale Rode Kruisafdelingen en niet via de centrale diensten van het Rode Kruis. Opgelet: de inschrijvingen voor de vakantiekampen zijn niet meteen definitief. De inschrijving van de kinderen verloopt altijd volgens een vaste planning: 1 De lokale Rode Kruisafdeling schrijft de kinderen in en schat hun nood aan een Rode Kruisvakantie in. 2 Elk jaar sluiten we deze voorlopige inschrijvingen af op 15 februari. Daarna wordt het aantal beschikbare plaatsen verdeeld onder de voorinschrijvingen. De verdeelsleutel onder de lokale Rode Kruisafdelingen is gebaseerd op het aantal inschrijvingen per afdeling. 10
Praktisch 3 Eind maart is de verdeling afgerond en kan de lokale Rode Kruisafdeling het aantal toegelaten kinderen definitief inschrijven en de nodige medische gegevens van de kinderen verzamelen. 4 Begin juni brengen de Rode Kruisvrijwilligers de gezinnen van wie kinderen mee op kamp gaan persoonlijk op de hoogte en bezorgen hen de nodige informatie. Het Rode Kruis hecht veel belang aan persoonlijk contact tussen de vrijwilligers en het gezin. Vervoer naar de kampplaats Vrijwilligers van het Rode Kruis halen de kinderen thuis op en brengen hen na het kamp weer veilig terug. Het vervoer en de verzekering is voor rekening van de Rode Kruisafdelingen. Toerisme Vlaanderen betaalt een groot deel van deze kosten terug. We moedigen de Rode Kruisafdelingen aan om ook de ouders eens een dagje mee te nemen naar de kampplaats. Zo maken zij ook eens een uitstapje en weten ze waar hun kinderen verblijven. Kostprijs van een vakantiekamp De ouders betalen 25 euro per kind. Dat is een gangbare prijs voor sociale projecten. Al dekt dit bedrag de kosten van het kamp natuurlijk niet helemaal, het geeft de ouders het gevoel dat het vakantieaanbod geen liefdadigheid is. Zij leveren immers een financiële bijdrage om hun kind te laten deelnemen. 11
Praktisch Begeleiding tijdens het vakantiekamp Monitoren Elk vakantiekamp biedt plaats aan 40 kinderen. De kinderen worden onderverdeeld in vier leeftijdsgroepen. Per leeftijdsgroep voorzien we drie à vier monitoren om de kinderen te begeleiden. In totaal gaan er dus minstens 12 monitoren mee. Zij worden vakkundig geleid door een team van hoofdmonitoren. De hoofdmonitoren dragen het vakantiekamp in al zijn facetten. Zij worden daarom zorgvuldig geselecteerd. De monitoren zijn tussen 18 en 35 jaar oud. Heel wat van onze monitoren hebben al ervaring met het begeleiden van kinderen vóór ze aan de Rode Kruisvakanties meewerken. Maar dat is geen absolute voorwaarde. We gaan immers op zoek naar jonge vrijwilligers met de juiste ingesteldheid: mensen die bereid zijn zich een hele week ten volle in te zetten voor de kinderen om hen de vakantie van hun leven te bezorgen! Een monitorenploeg bestaat uit zowel ervaren monitoren als nieuwe gezichten. 12
Praktisch Niet alleen voor de kinderen, maar ook voor de monitoren zijn de Rode Kruisvakanties een onvergetelijke ervaring. Zij leren er omgaan met kinderen die soms moeilijk gedrag vertonen. Ze begrijpen meestal heel snel dat dit gedrag vaak een gevolg is van de moeilijke omstandigheden waarin de kinderen leven. De monitoren en de logistieke medewerkers kijken na het kamp met andere ogen naar gezinnen en kinderen die in armoede leven. Al onze monitoren krijgen een opleiding voor ze met de kinderen op kamp vertrekken. De opleiding bestaat uit: een selectiegesprek een instapdag een voorbereidingsweekend Tijdens de instapdag schotelen we de toekomstige monitoren informatie voor over armoede en de omgang met kinderen die in armoede leven, over het doel van de vakantiekampen, over Rode Kruis-Vlaanderen en de dienst Sociale Hulpverlening. Ervaren monitoren lichten al deze facetten toe op een originele en aangename manier. Tijdens het voorbereidingsweekend krijgen de monitoren vooral praktische informatie. Er worden wederzijdse afspraken gemaakt over de taken en verantwoordelijkheden van de monitoren, de hoofdmonitoren en de centrale diensten van Rode Kruis-Vlaanderen. Daarnaast kunnen de monitoren kennismaken met hun collega s en wordt er gestart met de concrete voorbereiding van de kampactiviteiten. 13
Praktisch Logistieke medewerkers Per kamp werken vijf logistieke vrijwilligers mee. Zij nemen ondersteunende taken op zich, zoals koken, boodschappen doen en afwassen. Maar daar houdt hun rol niet op: ze ondersteunen de monitoren of ze vangen kinderen op die het wat moeilijker hebben. Kortom, ze springen bij als het nodig is. Samen met de monitoren en de hoofdmonitoren wordt het kamp gedragen door de logistieke ploeg. Alle vrijwilligers vormen één hecht team. Voor nieuwe logistieke medewerkers voorzien we een specifieke instapdag. 14
Zoektocht naar vrijwilligers Zoektocht naar vrijwilligers Een bijzondere ervaring In heel Vlaanderen zoeken we vrijwilligers die actief willen meewerken aan de vakantiekampen. Dat doen we via onze website www.rodekruis.be, via affiches, folders en mond-aanmond reclame. Uit alle kandidaten selecteren we de meest geschikte vrijwilligers. We voeren met iedereen een selectiegesprek. Het is belangrijk dat de monitoren en de logistieke medewerkers op voorhand goed op de hoogte zijn van wat we van hen verwachten en dat we overtuigd zijn van hun juiste ingesteldheid. Want ook al beschikt iedereen over persoonlijke kwaliteiten, niet iedereen is geschikt om als vrijwilliger mee op kamp te gaan. 15
16
Voor en na de vakantiekampen Voor en na de vakantiekampen Grondige voorbereiding: Al in november starten de centrale diensten van Sociale Hulpverlening van het Rode Kruis met de praktische voorbereidingen van de vakantiekampen in de zomer. Er komt immers heel wat bij kijken. Denk maar aan de reservatie van de kampplaatsen, de organisatie van de voorbereidingsweekends, het voorzien van het nodige materiaal, de informatiedoorstroming naar de lokale Rode Kruisafdelingen, de verzekering, enzovoort. We gaan ook op zoek naar monitoren en logistieke medewerkers, naar vrijwilligers om de kinderen en het materiaal te vervoeren, om de tenten op te stellen en af te breken, om op te ruimen of om in te springen indien nodig. Zowel voor als tijdens het kamp kunnen de vrijwilligers rekenen op permanente ondersteuning vanuit de centrale diensten van het Rode Kruis. Kritische evaluatie: Na de kampen vindt er telkens een grondige evaluatie plaats. Zowel de voorbereiding als het verloop van het kamp worden kritisch onder de loep genomen. Ook de vrijwilligersploeg wordt geëvalueerd. Dankzij deze evaluaties kunnen we de Rode Kruisvakanties nog beter maken. 17
Financiering van de vakantiekampen Financiering van de vakantiekampen Ook al kan het Rode Kruis gelukkig rekenen op de belangeloze inzet van talloze vrijwilligers, de vakantiekampen kosten nu eenmaal geld. Gemiddeld kost een vakantiekamp 250 euro per kind. We vragen aan de ouders een bijdrage van 25 euro per inschrijving. Als deze bijdrage niet lukt, springt het OCMW, een sociale organisatie of een Rode Kruisafdeling bij. De overheid subsidieert vier uitgavenposten: de huur van gebouwen, de verzekering, de animatie en het vervoer van de kinderen voor 70 tot 75 %. De vzw Rode Kruisvakanties kan ook rekenen op financiële steun van lokale Rode Kruisafdelingen. Heel wat lokale afdelingen staan achter het initiatief. Hun bijdrage neemt zelfs elk jaar toe. Tot slot doen we beroep op privé-sponsors: een sponsoringactie in een school of een gift van een bedrijf bijvoorbeeld. Vele kleintjes - financieel of in natura - maken een groot. Het resterende tekort komt ten laste van de centrale diensten van Rode Kruis-Vlaanderen. 18
Andere sociale Rode Kruisprojecten voor de meest kwetsbaren Andere sociale Rode Kruisprojecten voor de meest kwetsbaren Méér dan vakantiekampen Rode Kruisvrijwilligers maken graag tijd vrij voor mensen die het wat moeilijker hebben. De aandacht gaat vooral naar mensen die door het net van de sociale voorzieningen vallen of die om een of andere reden gescheiden geraken van de rest van de samenleving. Het Rode Kruis wil niet in de plaats treden van de bestaande sociale diensten, maar biedt een aanvulling op de professionele hulp. Voor ouderen en mensen met een handicap: Wegens de groeiende tijds- en werkdruk kunnen professionele zorgverleners steeds minder aandacht besteden aan het menselijke contact met hulpbehoevende ouderen en mensen met een handicap. Rode Kruisvrijwilligers kunnen deze leemte aanvullen. Thuis in m n tehuis Sociale hulp in tehuizen en ziekenhuizen Spring eens binnen Sociale hulp in thuissituaties 19
Andere sociale Rode Kruisprojecten voor de meest kwetsbaren Aangepaste vakanties Net zoals voor kinderen die in armoede leven, is vakantie ook voor mensen met een handicap niet vanzelfsprekend. Om deze mensen een onbezorgde vakantie te bieden, waarbij ze kunnen rekenen op alle zorg en aandacht die ze nodig hebben, organiseert Rode Kruis-Vlaanderen vakanties voor mensen met een handicap. Voor zieke en revaliderende mensen: Uitleendienst hulpmiddelen Hebt u door ziekte of ouderdom tijdelijk een hulpmiddel nodig, zoals een looprek, een rolstoel of een bed? Dan kunt u terecht in de meer dan 180 uitleendiensten van Rode Kruis-Vlaanderen voor kwaliteitsvol hulpmateriaal. Voor kwetsbare kinderen: Brugfiguren Rode Kruisvrijwilligers helpen kinderen die het moeilijk hebben op school hun schoolachterstand weg te werken. Het gaat om kinderen die in armoede leven, allochtone kinderen, kinderen met een handicap, kinderen van wie een ouder overleden is... 20
Vakantiekampen Tot slot biedt Rode Kruis-Vlaanderen onvergetelijke vakantiekampen aan kinderen die in armoede leven. Alle info hierover leest u in deze brochure. 21
Deze brochure is bedoeld voor iedereen die meer wilt weten over de vakantiekampen van het Rode Kruis voor kinderen die in armoede leven. Wilt u de vakantiekampen van het Rode Kruis financieel steunen? Alle giften zijn welkom op rekeningnummer 735-0076484-36 van vzw Rode Kruisvakanties met vermelding vakantiekampen. Alvast hartelijk dank voor uw bijdrage. (Giften vanaf 30 euro zijn fiscaal aftrekbaar.) Meer info Rode Kruis-Vlaanderen Sociale Hulpverlening Motstraat 40 2800 Mechelen tel. 015 44 35 12 fax 015 44 33 09 rodekruisvakanties@rodekruis.be www.rodekruis.be Rode Kruis-Vlaanderen is een onafhankelijke organisatie die via het Belgische Rode Kruis deel uitmaakt van de Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging. Vu: Philippe Vandekerckhove, Motstraat 40, 2800 Mechelen. 22 Het Rode Kruis krijgt structurele steun van de Nationale Loterij.