Checklist Mestverwerking Aandachtspunten bij de beoordeling van kosten en risico's van mestverwerkingstechnieken en -initiatieven 1 Aanvoer van mest 1.1 Transportkosten 1.2 Bemonstering & 1.3 Tussenopslag 1.4* Homogenisering 2 Verwerking van de mest 2.1* Verwerkingskosten 2.2* Instapkosten 2.3* Technische installatie - Vaste kosten 2.3.1* afschrijving 2.3.2 rente 2.3.3 gebouwen en verwerkingsinstallatie 2.3.4* grondkosten 2.3.5 erfverharding en weegbrug 2.3.6* opslag 2.3.7 verzekering 2.3.8 capaciteit nutsvoorzieningen 2.3.9 luchtzuivering 2.3.10 administratie 2.3.11 onderhoud gebouwen en vaste hardware installatie - Variabele kosten 2.3.11 energie 2.3.12 arbeid en extern advies 2.3.13 beveiliging 2.3.14* onderhoud
2.4 Hulpmiddelen 2.4.1* polymeren 2.4.2 reinigingsmiddelen 2.4.3 brandstof, smeermiddelen, filters 2.5* Vergunningen 3 Afzetkosten eindproducten 3.1 Afzetkosten concentraten transport bemonstering opslag 3.2 Afzetkosten dikke fractie transport bemonstering opslag 3.3 Afzetkosten loosbaar water bemonstering rioolheffing 3.4 Exportwaardig maken Totaal Denk ook aan de volgende risico s Eisen aan samenstelling mest en wat zijn gevolgen als je het niet haalt Betrouwbaarheid installatie Zekerheid capaciteit en afnameplicht Risico's bij afzet van eindproducten Financiële risico's bij falen initiatief Financiering en aansprakelijkheid *Zie bijlage voor meer informatie Deze checklist is tot stand gekomen in samenwerking met: Agrifirm Exlan, DLV, Kumac en ZLTO
Bijlage 1 Toelichting bij checklist mestverwerking 1.4 Homogenisering Een constante en homogene stroom mest is vaak een voorwaarde om een mestverwerkingsinstallatie efficiënt te laten draaien. Dat kan betekenen dat er afstemming tussen partijen nodig is over het aanleveren van mest. Bovendien is er dan een vooropslag nodig met een mogelijkheid om de mest te homogeniseren. 2.1 Verwerkingskosten Bij grootschalige initiatieven voor mestverwerking wordt vaak een poorttarief gehanteerd. Dit zijn de kosten per ton aangeleverde mest. Het is belangrijk goed te kijken naar wat wel en wat niet bij de poorttarieven is inbegrepen. 2.2 Instapkosten Bij grootschalige mestverwerking kunnen varkenshouders vaak financieel deelnemen. Soms is het betalen van instapkosten ook een voorwaarde. Het is beide gevallen belangrijk goed te weten welke financiële risico s u loopt en wat u daarvoor terugkrijgt. 2.3 Technische installatie Deze aandachtspunten gelden vooral voor varkenshouders of groepen varkenshouders die gezamenlijk een vorm van mestverwerking willen opzetten. 2.3.1 Afschrijving Voor gebouwen geldt een afschrijving van 20 jaar. De voortgang in de techniek gaat zo snel dat veel partijen voor de afschrijving van de technische installatie een termijn van 5 jaar hanteren. 2.3.4 Grondkosten Voor de te hanteren grondprijzen maakt het groot verschil of de installatie op het boerenerf of op een industrieterrein is gevestigd. 2.3.6 Opslag Er zijn diverse vormen van opslag nodig. Binnenkomende mest moet worden gehomogeniseerd in een vooropslag. Daarnaast is vooropslag nodig om in te kunnen spelen op calamiteiten in zowel de aanvoer als de verwerking. De eindproducten vragen ook opslag (tot een half jaar) om zo in te kunnen spelen op de marktvraag en de marktontwikkelingen. Soms is vanuit het proces een tijdelijke tussenopslag nodig voor verdere verwerking van producten. 2.3.14 Onderhoud Filters en membranen zijn essentiële, maar ook kwetsbare en dure onderdelen bij mestverwerkingsinstallaties.
2.4.1 Hulpmiddelen Veel mestverwerkingsinstallaties werken met vlokmiddelen (polymeren) en reinigingsmiddelen als onderdeel van het verwerkingsproces. 2.5 Vergunningen Het aanvragen van vergunningen en bijkomend advieswerk kan een kostbaar onderdeel zijn van de opstart van een mestverwerkingstechniek. Dit geldt zeker als er een MER-procedure nodig is. 3 Afzetkosten eindproducten De afzet van eindproducten uit de mestverwerking kost nog steeds geld, mede omdat de producten soms moeten concurreren met andere mestproducten. De eindproducten moeten ook worden bemonsterd en er is opslag nodig. 3.4 Exportwaardig maken Om aan de verplichte mestverwerking te voldoen moet de dikke fractie, met een hoog fosfaatgehalte, exportwaardig zijn. De definitie van mestverwerking is dat de fosfaat buiten de Nederlandse landbouw wordt afgezet. Niet alle mestverwerkingstechnieken leveren een exportwaardig eindproduct. In dat geval is er een extra behandeling nodig. 4.1 Eisen aan samenstelling van de mest Mest heeft geen constante samenstelling. Weet bij gezamenlijke mestverwerking van te voren welke eisen er worden gesteld aan de samenstelling van de mest. Zorg ook voor inzicht in eventuele financiële consequenties wanneer de minimumgehaltes mineralen niet worden gehaald. 4.2 Betrouwbaarheid installatie Weet of er al voldoende praktijkervaring is met de gehanteerde techniek. Bij veel storingen komt de capaciteit onder druk te staan en vallen de verwerkingskosten per kuub aangevoerde mest hoger uit. Check van te voren bij wie dit risico ligt. Maak ook een reële inschatting van het moment waarop de mestverwerkingsinstallatie operationeel is en denk na over een alternatieve verwerking of afzet bij vertraging. 4.3 Afnameplicht mest Bij gezamenlijke mestverwerking tekenen de deelnemers voor een bepaalde hoeveelheid mest in. Wanneer de installatie de gezamenlijke jaarlijkse capaciteit niet haalt, moet duidelijk zijn wie de resterende mest afzet. Zorg als leverende varkenshouder altijd voor een garantie van afname van de mest. 4.4 Risico s afzet eindproducten De eindproducten van verwerking zijn niet bij iedere installatie gelijk. Maak van te voren ook zelf een inschatting van de afzetmogelijkheden van de producten. Wanneer de afzet niet goed is geregeld, ligt er een bom onder ieder mestverwerkingsinitiatief.
4.5 Financiële risico s bij falen initiatief Niet ieder mestverwerkingsinitiatief was afgelopen jaren een succes. Maak een goede inschatting van de financiële risico s van een initiatief. Wat gebeurt er wanneer het initiatief niet van de grond komt? Als een initiatief op papier heel erg positief lijkt, wees dan extra alert. Iets wat te mooi is om waar te zijn, is dat meestal ook niet.