Energiezorg en Energiezorgsystemen Centexbel Frank Van Overmeire een gezamenlijk initiatief van: met steun van:
Inhoud Energiezorg: is het op een structurele en economisch verantwoorde wijze uitvoeren van organisatorische, technische en gedragsmaatregelen om het gebruik van energie (inclusief de energie voor de productie en het gebruik van grond- en hulpstoffen) te minimaliseren Energiezorgsystemen: sterk gebaseerd op ISO 14001 EN 16001 ISO 50001 2
Energiezorg: wat levert het op? Levert bijdrage tot efficiënte bedrijfsprocessen Draagt bij aan reductie CO 2 uitstoot Beter imago naar buitenwereld Beperking energie-gerelateerde kosten (!!!) Verbetering energie-efficiëntie (MJ/ton) Naleving van energiewetgeving 3
Technische belemmeringen Niet-technische belemmeringen Opvattings-/gedragsbelemmeringen Belemmeringen bij uitwerken energiestrategie wie is verantwoordelijk voor energieverbruik? Institutionele/structurele belemmeringen: feit dat er geen normen zijn Economische/financiële belemmeringen: Directie of aandeelhouders moeten overtuigd worden dat investeringen rendabel zijn Economische benadering Economische evaluatie 4
De belemmeringen overwinnen De controle winnen - U moet inzicht krijgen in het energieverbruik : meten - analyseren en vergelijken Vertrek van uw situatie Probeer geleidelijk aan iets op te bouwen zorg voor structuur en regelmaat zodat je geleidelijk meer cijfers bekomt die je kan evalueren Zorg ervoor dat uw inspanningen (uren / ) verantwoord zijn tov kosten/ mogelijke besparingen 5
De belemmeringen overwinnen Rapporteren Breng beslissers op de hoogte van de successen Vertaal GJ in Welke invloed hebben de energiekosten op de rentabiliteit? Engagement: iedereen verbruikt energie men moet dus iedereen mee krijgen om te besparen Gebruik regelgeving convenanten, emissierechten, Vlarem om energiemanagement / boekhouding uit te bouwen 6
Aanpak bij invoeren van energiezorg Opzet: voldoende draagvlak creëren binnen bedrijf om acceptatie van toekomstig te nemen energiebesparende maatregelen te maximaliseren bij management en werknemers 7
Klassieke benadering energiebeheer: Aanpak bij invoeren van energiezorg energieaudit" door externe adviseur = expert inventarisatie besparingsmaatregelen in praktijk geen of onvoldoende uitvoering van maatregelen ontbreken intern draagvlak: betrokkenheid / acceptatie Effectiviteit advies = kwaliteit advies acceptatie 8
Ad hoc energy management Costs +5% 0 Costs high = Audit Waste cutting, some investment Costs high again: Where s that last audit? Here we go again! -5% -10% Under control. -15% -20% -25% 0 5 Years 9 Quelle: Sustainable Energy Ireland
Senior management commits to implementation of EMS Energy management system Costs +5% 0 Initial savings sustained -5% -10% -15% -20% -25% Investment Housekeeping first then investment Becomes company culture 0 Years Quelle: Sustainable Energy Ireland 3 10
Praktijkervaring van bedrijf met goed functionerende energiezorg: Sensibiliseren van de productie voor energiekosten Opsporen afwijkende energieverbruiken Verliezen en verspillingen reduceren Defecten aan installaties waardoor hoger energieverbruik detecteren. Evalueren energie besparingsprojecten Door betrokkenheid productie veel meer besparingsideeën Door regelmatige opvolging veel meer gerealiseerd! 11
Inhoud Energiezorg EN 16001 ISO 50001 12
EN 16001 EN 16001 gelijkaardig met ISO 9001 / ISO 14001 Op zich zelf staand of geïntegreerd met andere Al of niet extern gecertificeerd 13
Definities Begrip energie-efficiency komt 25 keer voor in norm Definitie : ratio tussen de output, in de vorm van activiteiten, goederen of diensten, van de organisatie en de input van energie Voor één proces 1/ specifiek energieverbruik Voor bedrijf? In Nederland zien we evolutie van sommeren van specifieke energieverbruiken processen naar in rekening brengen van interne factoren (proces) en externe (keten duurzaamheid) en meer nadruk op opvolging maatregelen 14
Definities energieprestatie indicator: grootheid die door de organisatie wordt gekozen om de energieprestatie te monitoren 15
Keuze indicatorenset (ISO 14031) PLAN-fase Environmental Performance Indicators (EPI) opgesplitst in Environmental Condition Indicator (ECI) Informatie over de toestand van het milieu (lokaal tot globaal). Belangrijk bij rechtstreeks verband milieu-impact van de organisatie en toestand milieu Management Performance Indicator (MPI) Operational Performance Indicator (OPI) In kaart brengen inspanningen management tot beperken van de milieu-impact van de organisatie Informatie over de milieuimpact van de eigen activiteiten (inputs-outputs) 16
Keuze energieprestatie-indicatoren voorbeelden rugafwerking tapijt Energie Prestatie Indicatoren (EPI) opgesplitst in Management Performance Indicator (MPI) Energie-efficiëntie Energy Condition Indicator (ECI) Totale emissie broeikasgassen Uren energie-opleiding Grootte van energiebesparende investeringen Specifiek aardgasverbruik/1000 m² tapijt Specifiek elektriciteitsverbruik/1000 m² tapijt 17
Hoe ziet de EN 16001 Norm eruit? Zelfde structuur als referentie energiezorg en ISO 14001 Nadruk ligt op het resultaat en niet op de (gedocumenteerde) procedure Toetsing mogelijk via checklist in norm zelf Maakt eenvoudige implementatie mogelijk Integratie mogelijk in ISO 14001, ISO 9001 en HACCP via CrossReference Documents 18
19
Energy management system model ISO 16001 = PDCA 20
Wat gaat deze Norm voor mij betekenen? Norm is de formele standaard voor Energie Management in Europa (publicatie eind 2009) Norm wordt referentie document voor Europese en (Vlaamse? ) wet en regelgeving Zie ook BREF Energy Efficiency Er is ook al draft ISO 50001 voor energiemanagement! Daar natuurlijk ook input US + Azië publicatie begin 2011? Certificatie bedrijven begint Belac nog niet klaar 21
ISO 16001 eisenpakket 1. Algemene eisen 2. Energiebeleid 3. Planning 4. Implementatie en uitvoering 5. Controle en corrigerende maatregelen 6. Beoordeling door de directie 22
1. ALGEMENE EISEN Vastleggen en updaten van EZS dat voldoet aan alle eisen 23
2. ENERGIEBELEID Moet alle energieaspecten omvatten Vastgelegd door directie / uitv.management Medegedeeld en geïmplementeerd op alle niveaus Beschikbaar voor publiek Relevant zijn met activiteiten, producten en energieeffecten Preventief + gericht op continu verbeteren Concrete doelstellingen en programma s Naleven wetgeving / vergunning(en) 24
3. PLANNING energieaspecten identificeren, Verbruiken (GJ - - ton CO2) kennen / begrijpen / link met productiehoeveelheden Verbruiken voorspellen Besparingsmogelijkheden Wettelijke en andere eisen: VLAREM (BREF, BBT), energieconvenanten, CO 2 -Emissies Doelstellingen en taakstellingen (Meetbaar Realistisch - Tijd-bepaald) 25
4. IMPLEMENTATIE EN UITVOERING Middelen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden - Aanduiding energiemanager Opleiding, bewustzijn en vakbekwaamheid Communicatie Procedure interne communicatie tussen diverse niveaus en functies Keuze om al of niet extern te communiceren i.v.m. energie Documentatie van EZS Documentenbeheer 26
4. IMPLEMENTATIE EN UITVOERING Beheersing van werkzaamheden Criteria voor uitvoering van energierelevante werkzaamheden energiesignificante producten en diensten bespreken met leveranciers / onderaannemers Geen 4.7 Noodsituaties! 27
Monitoring en metingen 5. CONTROLE EN CORRIGERENDE MAATREGELEN Procedure voor monitoren / meten Regelmatig energieverbruiken en factoren die het beïnvloeden meten zodat men EPI (energie prestatie indicatoren) kent (bvb kwh/kg product) Zorgen voor betrouwbare meetapparatuur (kalibratie) Periodiek evalueren van naleving van wetgeving & regelgeving 28
5. CONTROLE EN CORRIGERENDE MAATREGELEN Afwijkingen en corrigerende / preventieve maatregelen Registraties EZS-audits 29
6. BEOORDELING DOOR DE DIRECTIE Beoordelen van EZS op geschiktheid en doeltreffendheid Beoordelingselementen: beleid, doelstellingen, wijzigingen, auditresultaten, verbintenis tot continu verbeteren 30
Voorbeeld opvolging energieprestatie-indicatoren Latex evolutie specifiek verbruik elekt. 150 130 110 90 70 50 jan/09 feb/09 mrt/09 apr/09 mei/09 jun/09 jul/09 aug/09 sep/09 okt/09 nov/09 dec/09 jan/10 feb/10 mrt/10 apr/10 mei/10 jun/10 jul/10 aug/10 sep/10 okt/10 nov/10 dec/10 30 specifiek verbruik elekt. (kwh/1000m²) cumul 2010 cumul 2009 31 objectief 2010 kwh/1000m²
0,135 0,130 0,125 0,120 0,115 0,110 0,105 0,100 Voorbeeld opvolging energieprestatie-indicatoren Compressorpark evolutie elektriciteitsverbruik/persluchtproduktie jan/09 feb/09 mrt/09 apr/09 mei/09 jun/09 jul/09 aug/09 sep/09 okt/09 nov/09 dec/09 jan/10 feb/10 mrt/10 apr/10 mei/10 jun/10 jul/10 aug/10 sep/10 okt/10 nov/10 dec/10 specifiek verbruik elektriciteit/perslucht cumul 2010 cumul 2009 objectief 32 2010 kwh/nm³
Slot Nog vragen? Energiezorg / energiezorgsystemen = structureel energiebeheer >> nood aan energie-inventarisatie : zie presentatie van deze namiddag 33