De zin van netwerken Veel cliënten zeggen tegen mij: "Ik kan nog niet netwerken want ik weet niet wat ik wil". Ik antwoord dan altijd: "Je kan juist netwerken omdat je nog niet weet wat je wilt." Veel mensen denken bij netwerken aan het bezoeken van bijeenkomsten waar onder het genot van een drankje en een bitterbal mensen ongemakkelijk bij elkaar staan en vragen stellen als: "kom je hier vaak?" en "wat doe je in het dagelijkse leven". Of ze denken bij netwerken aan gesprekken houden met drukbezette mensen die ze vervolgens om een baan gaan vragen. Geen wonder dat je met dit soort ideeën in het achterhoofd denkt "netwerken is niets voor mij". Netwerken is een must De meeste mensen weten wel dat ze niet ontkomen aan netwerken zodra ze een nieuwe baan zoeken. En als ze het al niet weten, worden ze met deze wijsheid om de oren geslagen door het UWV, hun outplacement coach of hun directe omgeving. Ongeveer 75% van de mensen vinden hun baan via netwerken. Twintig jaar geleden ging het bij het vinden van een goede kandidaat vooral over kennis en kunde. Tien jaar geleden kwam daar attitude (hoe je bent als persoon) bij. De laatste paar jaar is daarbij gekomen wie je kent. Je netwerk wordt steeds belangrijker! Het geheime leven van een vacature Het leven van een vacature zichtbaar onzichtbaar De IJsberg Een vacature is vaak eerst heel lang onzichtbaar voordat hij zichtbaar wordt. Zo'n 66% van de vacatures zijn onzichtbaar. In een bedrijf vertelt iemand bijvoorbeeld dat hij weggaat. Dan wordt er eerst nagedacht of deze persoon vervangen moet worden. Vooral in deze tijd van bezuiniging kan hier lang over nagedacht worden. Vervolgens wordt bekeken aan wat voor soort profiel een nieuwe kandidaat zou moeten voldoen. Dan wordt gekeken of zo iemand binnen de organisatie voorhanden is. Als blijkt dat dat niet het geval is wordt bekeken of recruitment of de vacaturehouder zelf iemand kent. Dit proces kan van een paar dagen tot maandenlang duren. 2
Toen ik vroeger voor Philips werkte, was het vaak een kwestie van maanden voordat een vacature officieel gesteld kon worden. Er waren minimaal vier handtekeningen, waarvan twee uit de VS nodig om een vacature te autoriseren. Al deze tijd zoemt er in de organisatie rond dat er iemand nodig is maar de vacature is soms nog niet geschreven en al zeker niet buiten de organisatie gepubliceerd. Dit is de tijd dat je als kandidaat bij de organisatie bekend wilt zijn. Nu heb je nog weinig concurrentie. Als dan eindelijk, na maandenlang, een vacature extern gepubliceerd wordt, zet de organisatie deze eerst op hun eigen website. Dit is een gratis methode om aan geschikte kandidaten te komen. In deze tijd levert dit vaak al tientallen geschikte CV's op. Veel bedrijven zullen proberen op een zo kosten efficiënte methode te werven. Zo probeert DHL zonder extra kosten aan geschikt personeel te komen. Ze zetten een vacature op de DHL website en daarnaast op het eigen profiel van de recruiter of manager op LinkedIn. Pas als deze kostenneutrale methodes niet voldoende opleveren, gaan bedrijven extra geld spenderen door de vacature op gratis sites als Jobbird te plaatsen of op betaalde jobsites te plaatsen als Monsterboard, Intermediair.nl of de "job" sectie in LinkedIn. Werven via werving & selectiebureaus of via headhunters wordt als laatste ingezet omdat hier aanzienlijke kosten mee gepaard gaan. Vaak tot 16% van het eerste jaarsalaris, 2 maanden, van de nieuwe medewerker. Als je alleen solliciteert via dit soort websites en werving & selectiebureaus, zul je vaak geconfronteerd worden met vele andere kandidaten die op dezelfde vacature solliciteren. Tussen deze concurrenten zitten altijd wel een paar die perfect voldoen aan de eisen van de vacature. Kandidaten die exact in de gevraagde branche hebben gewerkt en perfect voldoen aan de gevraagde competenties. Dus om concurrentie voor te zijn en meer kans te maken op een geschikte baan, is het belangrijk om jezelf bekend te maken bij een bedrijf als de vacature nog onzichtbaar is. Hoe doe je dit? Door te netwerken! Een van mijn kandidaten sprak met een kennis van hem die bij ASML werkte. Hij vertelde dat hij op zoek was naar een nieuwe baan als IT security manager en dat hij al een aantal interessante leads had. De gesprekspartner vertelde dat intern een vacature uitstond voor een security manager. Mijn kandidaat vroeg of hij al kon reageren. Dat mocht helaas niet. Vervolgens vroeg hij zijn kennis hem te tippen zodra de vacature extern gesteld zou gaan worden. Dit gebeurde en hij kon via de kennis als eerste zijn CV neerleggen en zijn interesse laten blijken voor deze vacature. Een lang verhaal kort: hij is het geworden! Netwerken is leuk! Als je werkloos wordt en je denkt bij netwerken dat je iedereen die je tegenkomt moet vragen of zij een baan voor je hebben, wordt het een zware kluif. Stel je voor dat je op een feestje bent van een vriend en je gaat iedereen langs tijdens het taart eten en vraagt of zij een baan voor je hebben. Je zult waarschijnlijk alleen in een hoekje eindigen. Mensen willen van nature graag helpen maar voelen zich gegeneerd als ze "nee" moeten antwoorden. Op de vraag "heb je een baan voor me" kun je alleen met ja en nee antwoorden. Daarom is het een gouden mogelijkheid als je nog niet precies weet welke functie je wilt doen of in welke branche je wilt werken, om te netwerken. Je hoeft dan niet te vragen om een baan, maar je gaat op zoek naar informatie. 3
10 jaar geleden werkte ik als HR manager. Ik was na drie jaar uitgekeken op de functie. Ik was altijd bezig met de korte termijn, voelde een enorme werkdruk. Het leek altijd alsof ik achter de feiten aan liep. Ik moest altijd gisteren al een nieuwe medewerker gevonden hebben en per direct bezig zijn met ontslagzaken. Aan de lange termijn kwam ik niet toe. Met de hulp van een loopbaancoach definieerde ik wat ik echt belangrijk vond in een baan. Omdat ik als basis een studie bedrijfscommunicatie gedaan heb, leek het mij leuk om te werken in de marketingcommunicatie. Ik bekeek vacatureteksten en zag overeenkomsten met de door mij gedefinieerde prioriteiten. Via-via regelde ik o.a. een gesprek met een manager marketingcommunicatie bij Philips en bij de Efteling. In de gesprekken vroeg ik goed door op de positieve en de negatieve aspecten van hun baan. Wat bleek? Ook zij waren vooral bezig met de korte termijn. Marketingcommunicatie in de praktijk bleek niet te passen bij mijn gestelde wensen. Netwerken om informatie te vergaren is veel makkelijker en veel leuker dan als je doet met het idee "een baan te moeten scoren". Zou jij het erg vinden als iemand je belt om vragen te stellen over wat jouw baan inhoudt of hoe het is om voor jouw bedrijf te werken? Sterker nog, de meeste mensen vinden het leuk om daarover te vertellen. De voordelen van dit soort netwerkgesprekken zijn legio: je breidt je netwerk uit met mensen die je nog niet kende; je leert veel over de branche waar je netwerkgesprekken voert; je kunt feedback vragen over waaraan je zou moeten werken om op een bepaalde functie te passen je vindt uit of een functie je echt interesseert; je wordt een interessantere gesprekspartner voor volgende netwerk- of sollicitatiegesprekken; een netwerkgesprek leidt tot andere contacten (als je daarom vraagt). Een 58 jarige IT kandidaat was op basis van zijn CV en brief afgewezen voor een IT functie bij de Lage Landen omdat hij financiële ervaring miste. Hij vond dit jammer, vooral omdat hij nu niets te weten was gekomen over hoe IT geregeld is bij een bedrijf in de zakelijke dienstverlenging. Hij vroeg zijn coach of hij iemand binnen IT bij de Lage Landen kende en of hij eens mocht praten met deze persoon over het vakgebied. Zijn coach regelde een gesprek. Zijn gesprekspartner gaf aan het eind van het gesprek haar verbazing weer, omdat ze vond dat hij zo goed zou passen bij de Lage Landen. Zij vroeg of ze zijn CV bij haar manager mocht neerleggen. Dit deed ze en een paar weken later werd hij alsnog aangenomen. Netwerken opent de ogen Zowel in coaching gesprekken als in trainingen vertel ik bovenstaande verhalen. Natuurlijk overtuigt dit niet iedereen. Er zijn genoeg mensen die denken "ja, ja, mooie voorbeelden, maar ik ga toch echt niet met mezelf leuren" of "het zal wel voor hen wel zo werken, maar ik kan dat niet" of "ik ken helemaal niemand". Een kandidaat zei tegen mijn collega: "ik ken helemaal niemand ". "Oh, nee : zei mijn collega: "heb je dan helemaal geen buren, geen familie en geen vrienden?" De kandidaat had wel een buurman, maar die was gepensioneerd. Op aandringen van mijn collega ging de kandidaat toch maar het gesprek aan met zijn buurman om te vertellen met welk zoekproces hij bezig was en waar hij naar op zoek was. De pensionaris bleek nog ieder kwartaal op bezoek te gaan bij zijn oude bedrijf. Hij vertelde zijn oude bedrijf over zijn buurman en zijn oude bedrijf nam hem aan. 4
Bij de cliënten die als een berg tegen netwerken opzien of die mij aangeven naar welke soort informatie ze op zoek zijn, regel ik een paar netwerkgesprekken. Ik moet er dan wel vertrouwen in hebben dat iemand gedreven is om informatie te vergaren en dat hij of zij voorzichtig met mijn netwerk zal omgaan. Het grappige is dat mensen enorm zenuwachtig zijn voor het eerste gesprek, zelfs als het door mij al geregeld is. We nemen door wat voor soort vragen ze kunnen stellen en hoe ze de persoon achteraf bedanken. Na het eerste gesprek vindt eigenlijk iedereen het wel meevallen. Het mooie daaraan is dat mensen van het tweede gesprek meestal vol energie terugkomen. Juist omdat ze vaak lang bij hetzelfde bedrijf hebben gewerkt is het heel verfrissend om eens te horen hoe hetzelfde vakgebied in een andere branche uitgeoefend wordt. Of wat een andere functie binnen dezelfde branche inhoudt. Meer dan eens is het me overkomen dat de meest hardnekkige weigeraars achteraf de meeste netwerkgesprekken zelf regelen. Je leert door dit soort gesprekken hoe jouw competenties, jouw ervaring zich verhoudt tot wat er gevraagd wordt in de arbeidsmarkt. In de huidige markt zijn mensen vaak al blij als ze horizontaal kunnen oversteken. Toen ik drie jaar geleden mensen in de halfgeleiderindustrie begeleidde, bleek het enorm lastig om uit deze sector te komen. Ze vonden wel een baan, maar realiseerden zich dat ze te "nauw" werden door alleen hetzelfde soort ervaring op te doen. Eén kandidaat die nieuw werk had gevonden, kwam van zijn collega's afscheid nemen. Ik vroeg hem wat hij in het outplacement proces geleerd had. Hij vertelde dat hij voor het eerst geleerd had dat het belangrijk is om ervoor te zorgen dat je altijd werk blijft houden. Hij wilde voortaan de markt in de gaten blijven houden zodat hij ervoor zou zorgen dat zijn competenties aan zouden blijven sluiten bij de markt. En als de economie beter werd, zou hij de overstap proberen te maken naar een andere branche om zichzelf breder inzetbaar te maken. Eergisteren kwam een andere kandidaat afscheid nemen. Hij had via een omzwerving van vijftig netwerkgesprekken een nieuwe baan gevonden op dezelfde locatie als waar hij nu werkte. Hij had zijn leidinggevende verteld wat hij zocht en die had hem een contact aangereikt buiten zijn bedrijf. Daar had hij een aantal netwerkgesprekken gevoerd die uiteindelijk weer terug hadden geleid naar zijn eigen bedrijf. Hij vertelde ongevraagd dat hij voortaan altijd zou zorgen dat hij zijn netwerk onderhield. Het had hem niet alleen een nieuwe baan opgeleverd, maar ook een uitgebreid netwerk dat hem goed van pas zou komen in zijn nieuwe functie. Cindy de Kok werkt bij de Smart Group als projectmanager mobiliteit. Ze leidt projecten op het gebied van employability, loopbaanbegeleiding en outplacement voor klanten als Philips, Falck, Synopsys en DHL. Daarnaast werkt ze als trainer en coach in projecten voor Maersk, Rabobank, Friesland Bank. Ze heeft een expertise op het gebied van social media. 5