INHOUDSOPGAVE DEEL I. REGELS GEMEENSCHAPPELIJK AAN ALLE SOORTEN VERZEKERINGEN... 1 Hoofdstuk I. De verzekeringsovereenkomst... 1 Afdeling 1. Begripsomschrijving... 1 Afdeling 2. Wezenlijke bestanddelen... 2 1. Het risico... 3 Kanscontract... 3 Kwalificatie van verzekering... 6 2. Het verzekerbaar belang... 8 3. De premie... 9 A. Tariefvrijheid... 10 B. Segmentering... 11 4. De verzekeringsprestatie... 13 Afdeling 3. Verzekering tegen premie versus onderlinge verzekering... 13 Afdeling 4. Toepasselijke wetgeving... 15 Hoofdstuk II. Totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst... 23 Afdeling 1. Gemeenrechtelijke beginselen... 23 1. De toestemming............... 24 2. De bekwaamheid... 24 3. Het voorwerp................. 25 4. De oorzaak................... 26 Afdeling 2. Het verzekeringsvoorstel, de verzekeringsaanvraag en de voorafgetekende polis... 27 1. Het verzekeringsvoorstel........ 27 2. De verzekeringsaanvraag... 28 3. De voorafgetekende polis........ 30 4. Aanbod uitgaande van de verzekeringnemer............. 31 5. De verzekeringsovereenkomst op afstand............... 32 v
Algemene beginselen van het Belgisch verzekeringsrecht Hoofdstuk III. Bewijs en interpretatie van de verzekeringsovereenkomst... 34 Afdeling 1. Bewijs... 34 1. Tussen partijen..................... 34 A. Het geschrift................... 35 B. De buitengerechtelijke bekentenis... 36 C. Het bewijs door getuigen of vermoedens............ 37 2. Jegens derden... 37 Afdeling 2. Interpretatie... 38 Hoofdstuk IV. Verplichtingen van de verzekeringnemer... 41 Afdeling 1. Juiste opgave van het risico... 41 1. Het beginsel van de spontane mededelingsplicht.......... 41 2. Door de verzekeraar gekende omstandigheden............ 43 3. Vragenlijst......................... 44 4. Sanctionering... 45 A. Opzettelijk onjuiste opgave van het risico............ 46 A.1. Bewijslast... 47 A.2. Nietigheid... 48 B. Onopzettelijke onjuiste opgave van het risico......... 49 B.1. Ontdekt bij schadegeval... 49 B.2. Ontdekt vóór schadegeval.... 50 Afdeling 2. Betaling van de premie... 51 1. Wanneer?... 51 2. Door wie?... 52 3. Aan wie?... 52 4. Kenmerken... 53 5. Sanctionering... 54 A. Schorsing van de dekking... 55 B. Opzegging van de overeenkomst.... 56 Afdeling 3. Aangifte van risicoverzwaring... 57 1. Begrip... 57 2. Mededelingsplicht... 59 3. Sanctionering... 61 4. Risicovermindering... 62 Afdeling 4. Maatregelen ter voorkoming en beperking van de schadereddingskosten... 63 1. Beperking van de ontstane schade... 63 2. Voorkoming van schadegeval... 66 Afdeling 5. Melding van schadegeval... 68 vi
Inhoudsopgave Hoofdstuk V. Verplichting van de verzekeraar... 72 Afdeling 1. De verzekeringsprestatie... 72 Te leveren bewijs... 72 Uitsluitingen... 73 Verval van recht... 74 Afdeling 2. Bevrijdingsgronden... 76 1. Opzet... 76 2. Grove schuld... 82 3. Oorlog, burgeroorlog, gelijkaardige feiten en catastrofale risico s... 85 A. Begripsomschrijving... 86 B. Bewijslast... 87 Hoofdstuk VI. Einde van de verzekeringsovereenkomst... 90 Afdeling 1. Duur... 90 Tariefwijziging... 91 Eenzijdige wijziging van de polisvoorwaarden........... 92 Afwijkingen... 93 Afdeling 2. Opzegging na schadegeval... 98 Afdeling 3. Nietigheid en ontbinding... 101 Afdeling 4. Faillissement en akkoord door boedelafstand van de verzekeringnemer... 102 1. Faillissement.................. 102 A. Algemene regel in geval van faillissement van de verzekeringnemer.......... 102 B. Persoonsverzekeringen en kredietverzekeringen...... 106 2. Akkoord door boedelafstand...... 108 3. Andere samenloopsituaties....... 109 Hoofdstuk VII. Contentieux... 112 Afdeling 1. De verjaring... 112 1. Welke vorderingen?... 112 2. Vertrekpunt van de verjaringstermijn.................. 113 3. Schorsing en stuiting........... 115 A. Schorsing... 115 B. Stuiting.................. 116 Afdeling 2. De territoriaal bevoegde rechtbank... 117 Afdeling 3. Scheidsrechterlijke bedingen (arbitrage)... 120 vii
Algemene beginselen van het Belgisch verzekeringsrecht Hoofdstuk VIII. Medeverzekering en herverzekering... 122 Afdeling 1. Medeverzekering... 122 Afdeling 2. Herverzekering... 123 DEEL II. REGELS EIGEN AAN DE VERSCHILLENDE SOORTEN VAN VERZEKERINGEN... 127 Hoofdstuk I. Regels eigen aan schadeverzekeringen (zaak- en aansprakelijkheidsverzekeringen)... 127 Afdeling 1. Verzekerbaar belang... 127 Afdeling 2. Indemnitair beginsel... 128 Afdeling 3. Indeplaatsstelling (subrogatie)... 129 1. Wettelijke regeling.................. 131 2. Tegenwerpelijke excepties............ 133 Afdeling 4. Oververzekering... 135 1. Oververzekering te kwader trouw... 135 2. Oververzekering te goeder trouw... 136 Afdeling 5. Samenloop of pluralitet van verzekeringen... 137 1. Begrip... 137 2. Welke verzekeraar aanspreken?... 138 3. Verdeling van de schadelast... 139 A. Bepaalbare verzekerbare waarde... 139 B. Onbepaalbare verzekerbare waarde... 140 C. Quid wanneer één of meer verzekeraars niet in staat zijn hun aandeel te betalen?........ 142 Afdeling 6. Onderverzekering... 142 Afdeling 7. Overgang ingevolge overlijden... 144 1. Algemene regel... 144 2. Overeenkomsten intuitu personae....... 146 Afdeling 8. Reddingskosten... 146 Hoofdstuk II. Regels eigen aan zaakverzekeringen... 147 Afdeling 1. Waardebepaling... 147 Afdeling 2. Overdracht onder de levenden... 150 1. Onroerende goederen... 151 viii
Inhoudsopgave 2. Roerende goederen... 151 Afdeling 3. Zakelijke subrogatie ten voordele van hyptohecaire en bevoorrechte schuldeisers... 152 Afdeling 4. Voorrecht van de verzekeraar... 153 Hoofdstuk III. Regels eigen aan aansprakelijkheidsverzekeringen... 155 Afdeling 1. Gedekte schade en posterioriteitsdekking... 156 1. Het oorspronkelijke artikel 78 Verz.W................. 156 2. Het nieuwe artikel 78 Verz. W.... 157 A. De algemene regel... 157 B. De uitzonderingsregeling..... 158 C. De voorgevallen schade (loss occurence)... 160 D. Het instellen van de aansprakelijkheidsvordering (claims made)... 163 E. Posterioriteitsdekking en verjaring................ 165 Afdeling 2. Leiding van het geschil... 167 Afdeling 3. Door de verzekeraar verschuldigde schadevergoeding... 171 1. Betaling van de hoofdsom, interesten en (gerechts)kosten.. 171 2. Vrij beschikkingsrecht over de schadevergoeding........ 173 3. Kwitantie ter afrekening... 173 Afdeling 4. Eigen recht van de benadeelde (rechtstreekse vordering)... 178 1. Begrip... 178 2. Gevolgen ten aanzien van het voorrecht ingesteld door artikel 20, 9/ Hyp. W... 180 Afdeling 5. Tegenwerpelijke excepties en verhaalrecht (regresvordering) van de verzekeraar tegen de verzekeringnemer of de verzekerde... 183 1. Verplichte aansprakelijkheidsverzekeringen............ 183 2. Niet verplichte aansprakelijkheidsverzekeringen......... 186 3. Verhaalrecht (regresvordering) van de verzekeraar....... 187 Gezag van gewijsde van de strafrechterlijke beslissing 194 Afdeling 6. Tegenwerpelijkheid van het vonnis en tussenkomst in de rechtspleging... 197 1. Tegenwerpelijkheid van het vonnis................... 197 2. Tussenkomst in de rechtspleging..................... 197 ix
Algemene beginselen van het Belgisch verzekeringsrecht Hoofdstuk IV. Regels eigen aan persoonsverzekeringen... 201 Afdeling 1. Verzekerbaar belang... 202 Afdeling 2. Geen indeplaatsstelling... 203 Afdeling 3. Samenloop van verzekeringen en vergoedingen... 204 Afdeling 4. Medische informatie... 204 ALGEMENE BIBLIOGRAFIE... 209 I. Boeken... 209 II. Artikels... 210 TREFWOORDENREGISTER... 213 x