communicatie bejegening
- 2 -nummer 4, mei/juni 2005 0-nummer is een cliëntgestuurd project van de Jellinek Cliëntenraad. De cliëntenkrant is ge-maakt voor en door (ex-) cliënten van de Jellinek. Begin juni een Extra 0-nummer. 0-nummer 5 verschijnt in september 2005 c o l o f o n Met dank aan: Jellinek Cliëntenraad Jellinek Werk & Scholing Redactie: Bani da Lima Kees C. Keuch Medewerkenden: Hilke de Roy van Zuydewijn Christian Krappel, Marc Torringa Ingrid van Alphen, Yolanda Bongers Maarten Smeerdijk Richard Klawer, Tony Raedecker Manodj Brouwn Taalwerkplaats-Werk & Scholing Pre-press en druk: Grafisch Buro Haarlem Redactieadres: Redactie 0-nummer p/a Jellinek Cliëntenraad Postbus 3907 1001 AS Amsterdam E: nulnummer@hotmail.com i n h o u d 2 Van de redactie 3-4 Leo en bejegening 5-6 Afkicken via internet 7 Gedachten 8-9 Ervaringsverhaal Richard 10 A - Ω, Jelly Quack 11 Strafrecht 12 Jellinek Cliëntenraad 13 Yolanda 14 Bij de psycholoog, Kurk 15 Taalwerkplaats 16 Gedicht van Marc Torringa Voor reacties en ingezonden brieven en voor toestemming voor het geheel of gedeeltelijk overnemen van berichten en/of artikelen uit het 0-nummer kunt u kontakt opnemen met de redactie via ons emailadres. van de redactie We praten veel. We schrijven brieven. We verspreiden memo s of notities. We bellen met elkaar, steeds vaker mobiel. En met ster gestegen: we verzenden en ontvangen dagelijks e-mails. Betekent dit nu ook dat we beter en vaker met elkaar communiceren? Volgens het woordenboek is communicatie: met elkaar in verbinding staan, contact houden door overdracht van informatie of gedachten. Deze betekenis gaat ervan uit dat er sprake is van iets wederzijds. Wanneer bij het overdragen van een boodschap deze niet bij de ontvanger is aangekomen, dan is dus eigenlijk sprake van communicatiestoornis. Of op z n minst van een misverstand. Dit nummer gaat onder andere over communicatie. En soms over juist het achterwege blijven van informatieoverdracht. Ook leest u over bejegening, de houding die de brenger van de boodschap aanneemt jegens de ontvanger. Want, zo blijkt keer op keer uit verhalen van Jellinek-cliënten, daar schort het wel eens aan. Probeer maar eens je kalmte te bewaren bij het verhaal van Leo, die beland leek in een bijna surrealistisch verhaal toen hij als medicijnverslaafde onterecht werd beschuldigd van bijgebruik. Instelling en behandelaar lijken niet in staat om wederzijds vertrouwen en een goede verstandhouding met de cliënt boven mogelijk gezichtsverlies te stellen. Verlies lijkt ook het kernwoord als we de laatste tijd worden geconfronteerd met belangrijke ontwikkelingen in de verslavingszorg in het algemeen en bij de Jellinek in het bijzonder. Bezuinigingen of herschikking van gelden, die tot gevolg hebben dat behandelmethoden worden gekortwiekt, panden (mogelijk) worden afgestoten of dat bepaalde vormen van nazorg - zoals ArbeidsMarktToeleiding bij Werk & Scholing - zelfs helemaal gaan verdwijnen. Er heerst een tamelijk onrustige sfeer in de gebouwen van de Jellinek. Laten we hopen dat de Raad van Bestuur haar beleid en de daarin besloten voornemens tijdig en duidelijk weet over te brengen aan alle betrokkenen. Maar laten we vooral met iets positiefs eindigen. De Jellinek biedt sinds kort via het internet zelfhulpprogramma s aan. Het gaat hier weliswaar om de lichtste vorm van behandeling, maar toch. Als je besluit een programma te ontwikkelen op het wereldwijde web voor een groep verslaafden die met de reguliere verslavingszorg niet wordt bereikt, dan geef je als instelling aan dat je je misschien toch wel bezighoudt met communicatie. (BdL) C o m m u n i c e r e n d e v a t e n : Communiceren betekent o.a. het in verbinding staan. Communicerende vaten staan ook met elkaar in verbinding. Ongeacht de grootte en de vorm van de vaten is het kenmerkende dat als er een vloeistof in wordt gedaan het peil in de verschillende vaten even hoog komt te staan. We kunnen dus spreken van een evenredigheid, iets wat we in de onderlinge contacten tussen mensen ook graag zouden willen zien. Voor het maken van de foto is dank verschuldigd aan het Fons Vitae lyceum m.n. de heren Pohlman en Carlo Obispo. Gele kaart, u heeft bijgebruikt door Kees C. Keuch met dank aan Leo van Maren Alweer sinds een aantal jaren wordt er in de Jellinek middel-onafhankelijk behandeld. Verslaving wordt gezien als een op zichzelf staand probleem met allerlei facetten, wát je ook gebruikt. Alcohol, drugs in diverse variaties en liefst alles tegelijk maar ook gokken en pillen worden in een moeite door ter hand genomen. Het viel koud op m n dak toen ik als rechtgeaarde alcoholproblematicus geconfronteerd werd met een zogenaamde medicijnverslaafde. Dat was nieuw voor me toen ik in 2002 op de JOS* verbleef. Na een paar weken kwam linea recta van de Detox* Leo op de afdeling. Mij was gevraagd zijn mentor te zijn voorzover dat wat inhield. Een moeilijke, stugge man maar niet onsympathiek. Zo n type op huiskamerslippers dat in de stoel altijd z n benen onder z n kont trekt. Hieronder het verhaal van Leo. Een sterk staaltje van bejegening. Sport en beeld Bij medicijnverslaving is drie weken Detox bijna standaard. Het ontgiften is immers een langdurig proces. Maar voordat je je weer enigszins op je gemak voelt, ben je zeker een jaar verder. Voorzover je weet wat normaal is. Normaal je zelf zijn. Hoe dat voelt, is heel lang geleden. In 1980 werd ik door een vrachtwagen van achteren aangereden, waarbij ik een whiplash* kreeg. Constante hoofdpijn was hiervan het vervelende gevolg.. Het RIAGG, waar ik al vanaf mijn jeugd contact had vanwege angstgevoelens en grote onzekerheid, zou dit proberen op te lossen. Te beginnen met pillen. Ik dacht verder niet na over waar dat nou vandaan zou kunnen komen, want door de pillen was het feitelijk zo erg niet meer. Zo is in een kleine dertig jaar m n pillengebruik opgebouwd. Steeds ietsje meer totdat ik op een gegeven moment zonder pil niets meer kon, me niet meer kon concentreren en zo. Verdoofd door de Benzo s* gebeurde er niet veel meer. Reageren op iets was er ook niet meer bij. Als ik op visite ging moest ik wel m n pillendoos bij me hebben anders ging ik weer rechtsomkeert. Wat jij zegt zoals een alcoholist een zakflacon op de borst heeft, de angst dat je je middel niet hebt. M n huwelijk was geen sport en beeld meer. M n vrouw stelde voor samen met de huisarts te gaan praten. Dat komt goed uit want ik moet toch m n recept verlengen, zei ik nog. Bij de huisarts ging het lampje branden. Hij zei dat het zo niet langer kon en nam het zichzelf min of meer kwalijk te hebben meegewerkt aan te makkelijk voorschrijven. En het was op zijn initiatief dat ik in augustus 2002 voor een intakegesprek bij de Jellinek aanklopte. Eerst praten, alsmaar veel praten en ik begreep er steeds minder van. Moest ik nu tussen die verslaafden en junks m n pillengebruik minderen? Helemaal stoppen is de bedoeling als u nog wat langer wilt leven, kreeg ik te horen. Half december kwam ik op de Detox. Alles moest ik inleveren, kreeg geen pil meer. Dat is me niet makkelijk vergaan. Moe op bed liggen, angsten, zweten, trillen. M n ritme totaal verstoord, zag ik het niet meer zitten en wilde weg. Ik wilde pillen. Na drie weken werd ik overgeplaatst naar de JOS, waar ik 4 maanden zou blijven. Halverwege de rit werd er verhuisd naar de nieuwe kliniek aan de Vlaardingenlaan. Naar creatief hoefde ik niet want daar werd ik te nerveus. Hoewel het me geen reet interesseerde en het ook enigszins aan me voorbij ging, volgde ik wel de groepen. Voorlichting over gebruik, maar dan alleen over drank en drugs. Over medicijnen werd geen woord gerept. Assertiviteit en therapiegroepjes, rollenspel over het nee kunnen zeggen. Een medepatiënt dacht mijn harde nee opstelling te kunnen breken. Nou, vergeet het maar! Verder kreeg ik met regelmaat zogenaamde tien minuten gesprekjes. Daar waren ze op de Detox reeds mee begonnen. Paul en Ans, en ook Joke hadden bij mij de voorkeur met deze motiverende gespreksvoering zoals ze dat noemen. Omstreeks half januari 2003 kreeg ik te horen dat m n vrouw een punt achter ons 33-jarig huwelijk wilde zetten. Bij de gezinstherapeut kwam de aap uit 3
4 de mouw: kappen ermee, echtscheiding. Ik had geen idee dat het al zover was. Pas veel later realiseerde ik dit. Lijmpogingen waren niet meer nodig. Gezegd moet worden dat Joke en andere begeleiders van de Jellinek dit proces goed hebben begeleid. Second-opinion Op een gegeven moment wordt Leo op kantoor geroepen, maar nu voor een andersoortig tien minuten gesprek. Bijge-bruikt!, krijgt hij van de coördinerend groepswerker te horen. Het lab had gemeld dat in zijn urine benzo s waren gevonden. Positief dus. Een gele kaart plus een week binnen blijven vindt Leo niet leuk. Hij is kwaad en komt onmiddellijk in actie. Voor 50,-- kan er een second opinion door een onafhankelijk laboratorium worden gedaan. Komt daar een andere uitslag uit dan krijgt hij de 50,- terug. De volgende ochtend dient Leo een bezwaarschrift in bij de directie. Deze antwoordt keurig na twee dagen dat het weliswaar vervelend is, maar dat de interpretaties van het lab als heilig worden beschouwd. Nu staat het lab van de Jellinek als zeer betrouwbaar en nauwkeurig te boek, maar de contra-expertise blijkt voor Leo in zijn voordeel uit te pakken. Waarom Leo een paar weken heeft moeten wachten op deze uitslag is niet duidelijk.. Bejegening Quasi nonchalant en met een gezicht van het moet maar komt de groepsleider de huiskamer binnen en legt op een onbeholpen manier een biljet van 50,- op tafel. Zegt niets, geen enkele uitleg of verklaring over wat er nu precies is gebeurd. Zelfs niet een klein excuusje. Wat natuurlijk nu wel raar blijft, is dat er geen enkele rapportage op papier aan Leo is gegeven. De Jellinek geeft dus feitelijk toe ongelijk te hebben gehad, maar was het niet vriendelijker geweest dit gewoon eerlijk te bepraten en uit te leggen. Misschien is er helemaal geen rapportage, misschien is die second opinion wel nooit uitgevoerd? Gezien het feit dat er vaker getwijfeld wordt aan de uitslagen zou het een goede zaak zijn als er gewoon goed technisch inzicht wordt gegeven. Een leerzame les! Vervelende gevolgen Is het duidelijk dat de laboratoriumuitslagen en het wèl of niet becommentariëren, uiterst vervelende gevolgen voor de patiënt kan betekenen?, Of staat men hier niet zo bij stil? Los van de vraag waar het gelijk ligt, slaat het een bres in het vertrouwen, en daarmee in de verstandsverhouding tussen patiënt en behandelaar. Ook ondergetekende heeft aan den lijve de gevolgen ondervonden van een in eerste instantie niet te verklaren positieve laboratoriumuitslag. Zelf geen gebruiker van benzo- s. maar deze wel voorgeschreven gekregen tijdens de afkick, bleek ik na ruim zes weken nog sporen ervan in de urine te hebben. Hiervoor kreeg ik dan ook een officiële waarschuwing en moest ook een weekend voor straf binnen blijven. Als je bovendien al afspraken hebt gemaakt voor dat weekend dan is het niet zo gek dat je je kwaad maakt over een onterecht opgelegde straf. En dat kun je niet hebben. Zeker niet zo in het begin van het clean worden. Mensen met een medicijnverslaving komen er over het algemeen na flink doorbijten wel van af. Inmiddels 2 jaar later gaat het goed met Leo. Op de Detox had hij niet gedacht dat het allemaal zo lang zou gaan duren. Het is de moeite zeker waard geweest. En hij heeft er ook nog een hoop rare mensen leren kennen. *JOS: naam van de afdeling vernoemt naar de Jacob Obrechtstraat. *Detox: Detoxificatie afdeling, ontgiften. *whiplash: beschadiging in en rondom de cervicale (hals of de nek) wervelkolom. *RIAGG: Regionale instelling voor ambulante geestelijke gezondheidszorg *Benzo s: benzodiazepinen- groep van medicijnen met een o.a. angstdempende en spierverslappende werking. Afkicken via internet? Jellinek biedt zelfhulpprogramma s aan op het internet door Maarten Smeerdijk, ingeleid door Kees C. Keuch. EMH Eind vorig jaar bezocht ik een congres over nieuwe media en hulpverlening via internet voor GGZ* instellingen. Het eerste speciaal zo genoemde EMH (E Mental Health) congres. Aanvankelijk ging ik er met gemengde gevoelens naartoe, maar dat draaide snel bij. Op mij heeft het een goede indruk achtergelaten. De ontwikkelingen met EMH gaan zowel hier als ook in het buitenland snel. Naast behandeling voor (overmatig) alcoholgebruik zijn er inmiddels soortgelijke programma s op het net, zoals kleurjeleven en gripopjedip, een zelfhulpcursus omgaan met depressieve klachten. Getrapt proces De doelgroep zijn niet de zware drinkers maar de categorie drinkers in het voorportaal, zoals we dat noemen. Veelal mensen die zich zorgen maken over hun drinkgewoonte en die willen voorkomen dat het uit de hand loopt. Mensen die zelfstandig iets willen doen aan hun drinkgedrag. Eenmaal (anoniem) aangemeld gaat de behandeling in fasen, een trappenproces waar de cliënt bij geholpen wordt. Via links wordt technische voorlichting gegeven, dus wat alcohol doet met je lichaam en hersenen of welke onderdelen specifiek beschadigd raken. Wat nu de goede kant aan dit elektronisch afkicken zou kunnen zijn, is wat ik al enigszins dacht en me ook goed kan voorstellen, namelijk: voor veel mensen is de drempel tot de hulpverlening, en zeker in de verslavingszorg, te hoog. Schaamte, angst voor stigmatisering, verlies van privacy, wellicht nog het idee hebben weer gewoon sociaal drinken te leren, en bedenk er zo nog maar een paar. Tenslotte is het erg lekker voor velen, voor sommigen té lekker! Dat is nu eenmaal het vervelende van genotsartikelen. Hieronder de gebruiksaanwijzing volgens Maarten Smeerdijk, stafmedewerker bij de afdeling K&I (Kwaliteit en Innovatie)van de Jellinek.. De laatste jaren maken steeds meer Nederlanders gebruik van de diverse mogelijkheden die het internet te bieden heeft. De ontwikkelingen op het internet zijn bij de Jellinek niet onopgemerkt gebleven. Aanvankelijk was de website www.jellinek.nl voornamelijk gericht op het geven van informatie over middelengebruik en verslaving. Al snel echter werd duidelijk dat een groot deel van de bezoekers meer behoefte had aan persoonlijk advies en ondersteuning bij het onder controle krijgen van hun gebruik. Dit heeft in 2002 ertoe geleid dat de Jellinek van start is gegaan met het aanbieden van zogenaamde zelfhulpprogramma s. Ondersteuning Het doel van de zelfhulpprogramma s is om advies en ondersteuning te geven bij het zelfstandig stoppen of minderen met het gebruik. 5
6 Momenteel heeft de Jellinek aparte programma s voor alcohol, cannabis, cocaïne, gokken en roken. Alle programma s bestaan uit een aantal verschillende oefeningen die de deelnemers in hun eigen tijd en tempo kunnen doen. Door een van de zelfhulpprogramma s aan te klikken kan iedereen geheel anoniem een eigen inlognaam en wachtwoord aanmaken. Als de eerste vijf stappen ofwel oefeningen zijn gedaan, is men aangemeld en worden de ingevoerde gegevens opgeslagen. Vanaf dan kan men op ieder gewenst moment in- en uitloggen op het programma. Zolang men het programma volgt wordt gevraagd het eigen gebruik of de trek om te gaan gebruiken bij te houden op een registratieformulier. Na minimaal twee weken het gebruik en de trek te hebben geregistreerd, kan men in een grafiek aflezen of men gedurende het programma meer of minder is gaan gebruiken. Zodoende kan men de eigen voortgang evalueren. Risicosituaties Een ander belangrijk voordeel van het registeren is dat de deelnemer hiermee meer inzicht krijgt in situaties waarin het moeilijk is om niet te gebruiken, de zogenaamde risicosituaties. In een andere oefening kan men dan eigen maatregelen noteren om met de risicosituaties om te kunnen gaan. Ook zijn er oefeningen die de deelnemer helpen om een terugval in gebruik te voorkomen en om met een eventuele terugval om te kunnen gaan. Op verschillende punten in het programma zijn leesopdrachten aangebracht, die de deelnemer ondersteuning en tips geven voor het uitvoeren van de opdrachten. Mocht een deelnemer tegen moeilijkheden aanlopen, dan bestaat de mogelijkheid om op bepaalde tijden een chat aan te vragen met een hulpverlener van de Jellinek. Deze kan dan persoonlijk advies en ondersteuning geven. Persoonlijk contact Ik wil hem kwijt Overigens kunnen alle bezoekers van de Jellinek website éénmalig een persoonlijke chat aanvragen met een van de hulpverleners van de Jellinek. De chat is enkel bedoeld voor het geven van persoonlijke tips en adviezen. Onlangs zijn de zelfhulpprogramma- s uitgebreid met een forum, waarin deelnemers onderling tips en hun ervaringen kunnen uitwisselen. De zelfhulpprogramma s blijken een groot succes te zijn: sinds de start in 2002 hebben zich al meer dan 2000 bezoekers aangemeld voor één van de programma s. Voorlopige resultaten wijzen erop dat het deelnemers lukt om gedurende het programma hun gebruik te verminderen. Momenteel onderzoekt de Jellinek nog de precieze resultaten van de zelfhulpprogramma s. Tot slot is er de discussie of al deze ontwikkelingen op den duur de face-to-face behandelingen in de verslavingszorg gaan vervangen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat dit ooit zal gebeuren. Eerder kunnen de behandeldiensten op het internet gezien worden als een laagdrempelige voorziening voor een doelgroep die met de reguliere verslavingszorg niet wordt bereikt. Daarnaast is het belangrijk te beseffen dat het bij de internetprogramma s om de lichtste vorm van behandeling gaat die de Jellinek momenteel biedt. Ernstig langdurig verslaafden wordt deze vorm van internetbehandeling dan ook sterk ontraden en geadviseerd om persoonlijk contact op te nemen met de verslavingszorg voor een behandeling die meer rekening houdt met de persoonlijke omstandigheden. Voor vragen, opmerkingen of tips kunt u via e-mail contact opnemen met: msmeerdijk@jellinek.nl medewerker op de afdeling Kwaliteit en Innovatie (K&I) Jellinek. *GGZ: Geestelijke Gezondheids Zorg Toehoorder door Christian Krappel Communicatie en bejegening, het zijn belangrijke thema s. Voor mij persoonlijk, maar ook voor de Jellinek als zorginstelling met zoveel medewerkers en nog veel meer cliënten. Ik maak er dan ook een punt van te willen weten wat er zoal leeft bij de medewerkers op de werkvloer en bij de cliënten, voor wie we er per slot van rekening zijn. Toen ik hier net kwam, en praktisch niemand me kende, werd ik door bijna iedereen zomaar aangesproken. Die spontaniteit is nu wel verdwenen. Velen vinden dat ze nu voorzichtiger, serieuzer met mij moeten omgaan. Wat dat betreft is het voor mij wel een beetje eenzamer geworden. Deze veranderde houding heeft als gevolg, dat ik zelf veel actiever ben geworden in het onderhouden van contacten. Dat gaat me redelijk goed af. Ik ben gelukkig in staat met mensen van verschillende niveaus, leeftijden, achtergronden en culturen te communiceren en kan me goed verplaatsen in de situatie van degene die ik tegenover me vind. En omdat ik hier bovendien niet mijn moedertaal spreek, ben ik minder dominant dan gewoonlijk. Het bevalt me eigenlijk wel. Dat wil niet zeggen dat ik niets aan mijn Nederlands hoef te doen. Ik krijg dan ook conversatielessen. Hoewel die goed gaan, zijn situaties in de realiteit van alledag vaak complexer. Ik weet dat ik gewend ben snel te denken en te praten, maar dat gaat niet echt samen met het niveau waarop ik het Nederlands beheers. Daar valt dus wel het een en ander te verbeteren. Zeker. Het contact met (ex-)cliënten loopt langs twee belangrijke lijnen: op de eerste plaats ben ik psychiater bij de Jellinek en praat in die hoedanigheid vaak met cliënten, en ten tweede wordt ik via de Cliëntenraad geïnformeerd. En juist dat laatste is niet alleen organisatorisch belangrijk, maar ook functioneel heel nuttig. Via de CR hoor ik regelmatig over hoe de communicatie tussen (ex-)cliënt en behandelaar verloopt. Een vaak gehoorde klacht is bijvoorbeeld dat men de indruk krijgt niet altijd voor vol te worden aangezien. Of dat nou gaat over juiste medicatie of over een gangdeur die al dan niet gesloten moet blijven, het is lastig als je als cliënt denkt dat je niet serieus wordt genomen. Me die informatie kan ik dan aan de slag. Als bestuurder en als eerste geneeskundige van de Jellinek trek ik me dit namelijk zeer aan. Het zou dus goed zijn om structureel een paar keer per jaar als toehoorder bij de verga dering van de Cliëntenraad aanwezig te zijn. Niet om ter ple ke allerlei beslissingen te nemen want dat kan pas nadat i kwesties heb teruggebracht naar de circuitmanagers of behandelaars maar juist om voeling te houden met wat voor de (ex-)cliënten belangrijk is en om zó in staat te zijn meer nuance aan te brengen in het beeld dat we als behandelaars van de cliënt hebben. Ook wordt mij door de Cliëntenraad regelmatig voorgehoude dat de Jellinek vaak onduidelijk, zo nu en dan slecht of soms helemaal niet met haar (ex-)cliënten communiceert. Hoe kun nen we dit verbeteren? In elk geval door te blijven praten me alle betrokkenen en open te staan voor suggesties. Een van die suggesties was om bij tijd en wijle via het 0-nummer de (ex-)cliënten, maa ook andere belangstellenden, te vertellen over het wel en wee binnen de Jellinek. Over nieuwe situaties of over belangrijke ontwikkelingen die de behandelingen betreffe Laat ik dan meteen de kans nemen om te vertellen dat we bijvoorbeeld nadenken over het starten van een medicatiepoli; voor een cliënt is, na een behandeling van drie maanden, gedurende een periode van een, twee of zelfs drie jaar inloop moge lijk voor een onderhoudsdosis. Of dat het in mijn ogen voor sommige cliënten zeer interessant is dat wij ons oriënteren op een behandeling gebaseerd op de Twaalf Stappen. Wat zijn hiervan de voor- en de nadelen? Hoe verhoudt een dergelijke behandeling zich tot wat wij evidence based gedragstherapie noemen? En er is meer. Zo is het belangrijk dat de Jellinek een duidelijke positie inneemt als het gaat om de toepassing van en grenzen aan gedwongen opname : zouden we iemand tegen zijn wil moeten opnemen voor behandeling? En wat zijn de gevolgen als we dit niet doen? Natuurlijk hebben alle veranderingen ook financiële gevolgen. Ook op dat vlak is goede, duidelijke communicatie belangrijk. Met gemeente, VWS, zorgkantoor, GG&GD en andere instellin gen in de geestelijke gezondheidszorg zijn we in gesprek en hopen dat op die manier ons beleid transparant is en blijft. Ook voor de cliënten. Al met al is er sprake van interessante ontwikkelingen met mogelijk grote gevolgen voor iedereen. Ik hou jullie op de hoogte. 7
Tweede pubertijd door Richard Tja, daar zit ik dan achter m n computertje me suf te prakkiseren wat ik in God s naam wil schrijven. Het grootste writersblock is de drang om zo goed mogelijk te schrijven, want anderen gaan dit lezen en dus moet het perfect zijn. Zie hier een van mijn grootste angsten, de faalangst. Volgens mij is dit er met de paplepel ingegoten, vroeger thuis, het was nooit goed genoeg en als je het niet perfect kon doen, dan maar helemaal niet. Ik werd er al vroeg mee geconfronteerd, in plaats van mij te complimenteren met mijn briljante pianospel werd er geroepen of die herrie niet wat zachter kon etc. Mijn mavo diploma heb ik niet gehaald simpelweg door totale black out op het moment dat ik kennis moest produceren, mijn rijbewijs idem dito, totale paniek toen de examinator naast me kwam zitten in de auto, 2 keer gezakt en mijn rijinstructeur begreep er niets van. Ik reed immers fantastisch tijdens de lessen! Bijna mezelf zijn Enfin, om een lang verhaal wat korter te maken, ik had genoeg redenen om al op jonge leeftijd te ontdekken dat met een glaasje van het een of ander alcohol, ik veel minder last had van die onzekerheden, sterker nog, ik kon met een slok op bijna mezelf zijn zonder in angstzweet uit te barsten. Wat een ontdekking, wat een wondermiddel, een medicijn om eindelijk mijn diepst verborgen gehouden gevoelens omhoog te laten borrelen, mijn allergrootste geheim, waar ik jarenlang mee worstelde, mijn verlangen om jongens lief te hebben! En God vergeef me, wat heb ik veel liters van dit medicijn gedronken om even zoveel jongens lief te hebben! Het leven was mooi, ik kwam in de theaterwereld terecht, heb bijna alle buurthuizen, clubs, theaters en schouwburgen van Nederland van binnen gezien, heb furore gemaakt in Carre met vleermuizen, die ik op wondebaarlijk wijze over het toneel liet vliegen. Het leven lachte me tegemoed aan de buitenkant, er was echter niemand die wist en voelde wat er binnenin mij woelde, een brandende eenzaamheid, een overlevingsstrijd die zijn weerga niet kent en ik was niet in staat om daar met iemand over te praten. Gewoon maar doorgaan dan?! Mijn beide ouders waren inmiddels overleden, goede kennisen en vrienden sneuvelde bij bosjes aan de nieuwe gevreesde ziekte Aids. Niet meer te verdoven Ik had inmiddels het ultieme medicijn tegen verlegenheid ontdekt: Cocaine! Gelijk op met het gebruiken van al die middelen had ik weer anti-middelen nodig om de paniekaanvallen en claustrofobien tegen te gaan, kortom de innerlijke pijn en strijd waren bijna niet meer te verdoven en het was tijd voor mijn eerste nederlaag. De gang naar de hulpverlening, het CAD. De eerste poging om inzicht te krijgen waarom ik zoveel gebruikte. Met behulp van pillen die mij ziek zouden maken in geval van het nuttigen van alcolholische dranken, lukte het mij om een korte periode niet te drinken. Verder veranderde ik niet veel aan mijn levensstijl, behalve de dingen die ik absoluut niet durfde te doen zonder iets te gebruiken. De periode van onthouding was slechts van korte duur. Al snel kwam de verveling om de hoek kijken en ik voelde me weer wat beter, dus besloot ik deze keer gecontroleerd te gaan gebruiken!? Dat lukte meestal 2 of 3 dagen, want al snel was er wel weer een of ander excuus om de afgesproken hoeveelheid ineens niet meer van belang te vinden en compleet uit mijn dak te gaan. wel mee toch? Uiteindelijk kon het natuurlijk niet uitblijven dat ik lichamelijk, geestelijk en spiritueel dusdanig naar de knoppen was, dat ik in de detox van de Jellinek ben beland. Daar tot de conclusie gekomen dat 12 dagen detox hoogstwaarschijnlijk niet genoeg was om mijn sterk verziekte persoontje weer enigszins te laten functioneren, dus 4 maanden afdeling JOS* er achteraan. In die periode van 4 maanden waarin het steeds een beetje helderder werd in mijn hoofd, kwam ik er achter dat ik zeker op emotioneel gebied een grote achterstand had opgelopen. De vogeltjes floten zo hard Toen ik dan ook weer in de buitenwereld kwam, had ik vaak het gevoel dat ik aan een tweede pubertijd was begonnen, alles was zo nieuw, zo indrukwekkend maar ook angstig. Het licht was zo fel, de vogeltjes floten zo hard en wat een herrie op straat met al die mensen, trams, fietsen, auto s, brommers Die uitkomende planten en bomen, wat waren ze mooi groen, wat voelde dat lentezonnetje ontzettend lekker! Nu 8 jaar later er op terug kijkend, verbaas ik me er over hoe ik dat vol gehouden heb, 4 maanden intern op een zaaltje met 3 andere snurkende, scheten latende lotgenoten. Ik denk dat dit aangeeft hoe ik er aan toe was, hoe graag ik wilde herstellen, hoe hongerig ik was naar een leven zonder al die ellende. Ik heb iemand eens horen zeggen dat godsdienst is voor mensen die bang zijn om naar de hel te gaan en spiritualiteit voor mensen die uit de hel zijn gekomen en geloof me, het was een hel waar ik in leefde. Ik ben erg blij en dankbaar dat die periode van mijn leven achter me ligt. Men kan veel kritiek uiten over de behandeling in de Jellinek en die kritiek heb ik zelf ook gehad, echter zonder die behandeling zou ik nu niet de persoon zijn geweest die dit nu zit te schrijven. De Jellinek heeft mij geholpen om te stoppen met gebruiken, de zelfhulp groepen hebben mij geholpen om gestopt te blijven. Als ik alleen gestopt zou zijn met gebruiken en verder niets aan mijn leven hebben veranderd, dan zou ik waarschijnlijk nu een hoopje botten zijn six feet under. Foto: Dick Kok 12 dagen Detox Zo ben ik nog jaren doorgegaan met vallen en opstaan. De valkuilen werden steeds dieper en het werd steeds moelijker om er weer uit te krabbelen, het overleven werd steeds zwaarder. Wonder boven wonder bleef ik wel in staat om te blijven werken, uiteraard in een door mij gezochte werkomgeving waar het niet vreemd was om te gebruiken. Ik had nog een dak boven mijn hoofd, kon zelfs nog een autootje rijden, dus wat bedoel je, verslaafd?! Ik woonde toch niet in een kartonnen doos of liep niet op straat met een C-1000 karretje volgestouwd met troep een uur in de wind stinkend! Nee hoor, ik gebruikte wat veel, dat wel ja, maar verder, ach dat viel *JOS: Jacob Obrechtstraat. Tot 2003 waren er in het Jellinekhuis drie behandelafdelingen: Heinzegroep, Vrouwen VKL, en dus de JOS groep. 8 9
A Ω REACTIES BRIEVEN MEDEDELINGEN VRAGEN JELLY QUACK Hallo redactie, (Ingezonden) Mijn naam is Janet, ben 50 jaar en weduwe met 1 dochter die niet meer thuis woont. Zoals iedere alcoholist ben/was ook ik goed in het ontkennen dat ik een probleem heb, al was ik onder ambulante behandeling. Toch sloegen ineens op een maandagnacht de stoppen bij me door en kwamen er wat dokters thuis. Dit resulteerde in een spoedopname bij de CODA. Ik ben daar 7 dagen geweest (wat een ervaring!) en ging toen weer over op ambulante behandeling. Maar in die week heb ik een vrouwtje leren kennen, en haar later nog eens opgezocht, want zij ging door naar de CIZ. Ik liet haar een gedicht lezen dat ik had geschreven een week na mijn ontslag uit de CODA. Dus mijn eerste gedicht nuchter, maar wel tijdens mijn eerste trekmoment. Het heeft me er door geholpen. Zij maakte me attent op het 0-nummer en zei: dat is misschien iets voor het krantje. Dus vandaar dit mailtje. Hieronder volgt het gedicht ( ) dat waarschijnlijk heel herkenbaar zal zijn voor (ex)verslaafden. HET GEVECHT na wat nadenken was ik eruit gekomen en heb ik een beslissing genomen besefte ineens, hield mezelf in de waan dat het vanzelf beter zou gaan. maar dat kan niet zonder gevecht en dat is heel terecht ach wat zit ik te zeveren zal die strijd leveren. zo gezegd, zo gedaan en ben het gevecht aangegaan al liep ik soms te vitten ben niet bij de pakken gaan neer zitten. heb het eerste deel met hulp volbracht en ga nu verder op eigen kracht en voel me er goed bij met goede vrienden aan mijn zij. alleen vanmiddag was er dat moment even maar heb er niet aan toe gegeven ben al een klein stukje op de brug en wil niet meer terug. deze brug wil ik helemaal lopen en op vrijheid hopen en dit gevecht achter me laten dus ik hou zwakke momenten goed in de gaten. 26-7-2004 Janet Probeer eens deze websites: www.jellinek.nl, www.kikkerpad.nl www.na-holland.nl, www.trimbos.nl www.aa-nederland.nl, www.netclienten.com www.nibud.nl, www.woningnet.nl www.gezondheidsplein.nl www.dekaterkomtlater.nl, www.drinktest.nl www.drankjewel.nl In Memoriam Zo n drie maanden geleden hoorden we het schokkende nieuws: Danny Mo Ajok is dood. Voor de redactie van het 0-nummer is Danny niet zomaar een passant. Integendeel, hij was degene die met veel geduld in de zomer van 2003 de opmaak van het allereerste 0-nummer voor zijn rekening nam. Hij luisterde naar onze wensen, overwoog alle aanpassingen die we daarna nog wilden en ging intussen op zijn typische kalme manier door met z n werk bij AMT / Werk & Scholing. En toch was er diep in zijn ziel ook de onrust. En juist die onrust werd hem uiteindelijk teveel, zo begrepen we. Lange tijd hebben we gehoopt dat Danny terug zou komen bij het redactionele team van het 0-nummer. Het heeft, helaas, niet zo mogen zijn. We zullen zijn zachtaardige karakter en zijn intelligentie missen. Hopelijk vindt hij nu wel de rust die hij zo verdient. Strafrecht niet het geschikte middel om overlast te bestrijden Oppassen met het Doe normaal contract Dit kabinet moet goed in de gaten worden gehouden horen we in de wandelgangen. Ten eerste: de AWBZ* wordt uitgekleed en daarvoor in de plaats wordt de WMO Wet Maatschappelijk Ondersteuning aangekleed. Waarom doet men dit? Functioneerde het niet goed? Wordt het zorgstelsel te duur of moet er (natuurlijk) weer bezuinigd worden? Over bezuinigingen wordt liever niet hardop gesproken, liever praat men over het Plan van aanpak verloedering en overlast. Gemeenten krijgen hierin een sterke regiefunctie waarvan nog maar moet worden afgewacht hoe dit wordt ingevuld. Tenslotte is de ene gemeente niet gelijk aan de andere. Ten tweede: niet alleen de financiële middelen (de potjes) worden overgeheveld maar ook meer morele zaken gaan anders beoordeeld worden. De overheid wil dat de Wet Bopz* beter gebruikt gaat worden. De regering praat hier dan over de doelgroep van de zogenoemde zorgmijders en dat zijn dan (natuurlijk weer) de mensen met een psychiatrische handicap, de daklozen en met stip bovenaan: de verslaafden, zonder onderscheid des persoons. Minister geeft Wet Bopz mogelijkheid tot dwangopname ernstig verslaafden Voor degene die nog wel baat kan hebben bij behandeling, heeft de overheid in de aanbieding: de vrijwillige opname of de gedwongen opname, o.m. voor ernstig verslaafden. Gedwongen opname kan dan middels de (aangepaste) wet Bopz. Echter wanneer deze zogenoemde zorgmijders tóch hulp zoeken zijn er voor hen hoge drempels. Het probleem in de praktijk is dat bij de hulpverlening onduidelijkheid bestaat of ernstige verslaving een geestesstoornis is, ook in de zin van Wet Bopz. De praktijk laat inderdaad zien dat bij een aantal verslaafden een verborgen psychiatrische component aanwezig is. De Jellinek probeert hier op aan te sluiten door met de DD (dubbele diagnose) behandeling beter op deze problematiek in te spelen. Een goed voornemen. Tenslotte het doe normaal contract betekent het verblijf in een instelling dat niet vrijblijvend is. Het blijft wèl de vraag hoe het begrip normaal wordt geinterpreteerd? Zoals hierboven genoteerd zijn er veel zaken waarover naar de achterban bericht moet worden. Daaraan verbindt de 0-nummer cliëntenkrant zijn bestaansrecht. De stelling is dat individuen iets kunnen opsteken van wat de ander te vertellen heeft. Het schrijven, en lezen kan vaak verhelderend werken. Bij de 0-nummer krant kun je je creatief op papier uitleven. Ter versterking van ons team is de redactie van de 0- nummer krant op zoek naar een redacteur(en). Een (ex- )cliënt die kan en wil schrijven, meedenken en meepraten over hoe we toch elke keer weer deze krant moeten vullen. Interesse? Schrijf naar de redactie van het 0-nummer, p/a Jellinek Cliëntenraad, postbus 3907, 1001 AS Amsterdam. (KCK nr.4) *AWBZ: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten *Wet Bopz: Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen 10 11
Tsunami over Jellinek Andere golflengte Waar zullen we het deze keer over gaan hebben? Over gesloten tuindeuren, wetgeving AWBZ* en WMO*, of de WMCZ* wet die cliëntenraden van instellingen vergaande inbreng in meedenken mogelijk maakt? Misschien over de manier waarop het chagrijnige personeel met de altijd verongelijkte, klagende cliënten omgaat? Die zielige cliënten die misschien gewoon patiënt heten. Ik weet het niet meer zo goed. Er gebeurt te veel, in (voor mij) te korte tijd. Het geval van de 1,7 miljoen is een bijzondere situatie waardoor de dynamiek ontstond die niet was te voorzien. Jellinek Cliëntenraad 12 Budget In een persbericht van de RVB (Raad van Bestuur) Jellinek lezen we dat de gevraagde extra subsidie voor de behandeling van dubbeldiagnose (DD) patiënten door Den Haag niet wordt gehonoreerd. Dat is dan spijtig en vooral erg dom van de politiek. We lezen ook dat besloten is dit project van DD behandeling wèl in te voeren en dat het toch heel jammer is dat hiervoor een aantal voorzieningen wordt opgeheven of gesnoeid. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. De Cliëntenraad heeft ernstig geprotesteerd tegen een aantal voorstellen. Ongehoord om zomaar de Detox te halveren terwijl er een wachtlijst is. Je moet tegenwoordig een kaartje bestellen om verantwoord te mogen afkicken. Dit kan niet de bedoeling zijn! Nu kun je wel roepen: Jellinek, u doet het fout, dat kan niet zo. De Cliëntenraad (en ook de Ondermingsraad) probeert grip op de situatie te krijgen en amenderen de voorstellen. Dat in enkele situaties de voorstellen reeds zijn doorgevoerd, terwijl ze nog voor advies op de voorgenomen plannen als voorstel op tafel liggen, verdient niet de schoonheidsprijs. Geprobeerd wordt enigszins te redden wat redelijkerwijs moet blijven. Het is fout beleid om bijvoorbeeld het AMT bij Werk & Scholing (W&S) op te heffen omdat de Jellinek er geen geld meer voor kan inruimen. Het vervelende is dat je het de directie van dit bedrijf niet zomaar 1-2-3 kwalijk kan nemen dat ze de verkeerde keuzes maakt hoe het geld te besteden. Dat weten de meeste cliënten ook wel denk ik. Daar ligt feitelijk de sleutel, symbolisch de sleutel van de geldkist, want het draait voornamelijk om poen. In Nederland zijn zo n 12 zogenoemde Zorg- of regio kantoren, één per provincie, die ieder ± een miljoen personen onder hun vleugels hebben. Deze zorgkantoren (de financiers) per regio verdelen het geld over de instellingen, waaronder ook de verslavingsinstituten. Nu krijgen die zorgkantoren op hun beurt weer het geld vanuit Den Haag. De politiek bepaalt de verdeelsleutel. Daar ligt dus uiteindelijk de verantwoordelijkheid. Politiek regeert met de waan van de dag In voorgaande 0-nummers is reeds geschreven over de aankomende nieuwe WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Deze wet gaat veel zaken overnemen die nu nog vanuit de AWBZ* worden vergoed. Overnemen, maar wel met een aangepaste moraal. Trefwoord is bezuinigen; allemaal, iedereen, dus ook u verslaafden. In de epiloog zou je kunnen stellen dat die rottige regering uiteindelijk natuurlijk wel op die stoel is gekomen door de keuze van de bevolking zelf. Ik zou bijna willen zeggen: mensen wordt nou toch eens nuchter en ga nadenken. Bejegening Het bestuur kreeg weer enkele fraaie staaltjes van bejegening te horen. Cliënten uit het Terugkeerhuis, Obrechtstraat kregen te horen dat ze s avonds uiterlijk half tien binnen moesten zijn. Een nieuwe (belachelijke) regeling die zomaar pardoes uit de lucht komt vallen. De mensen uit deze groep moeten zichzelf juist trainen in het vooral- in het donker in de stad zijn! De Raad heeft direct een brief geschreven en zover nu bekend zijn er duidelijke afspraken gemaakt.op het damestoilet bij CIZ-B is een heroïne pijpje gevonden. Wel een slordige junk, zo z n apparatuur achter te laten. Van de cliënten bleek iedereen schoon, dus verondersteld mag worden dat dit binnengebracht is door een bezoeker of iemand die gewoon via de tuin binnen is gekomen. Je zult toch maar nodig moeten. Resultaat is dat de tuindeur nu niet meer van het slot gaat. Wat moet je hier als Raad nu aan doen? Op zich is zo n maatregel wel een beetje te begrijpen, ons kent ons. Maar overleg het dan op een behoorlijke manier, en doe niet net alsof je de bewoners straft. Hoewel het om in de tuin te komen ook nog steeds via de lange gang mogelijk is. Veel perikelen bij de Jellinek. Het personeel is onrustig over de reorganisatieplannen en misschien ook wel hun baan. Dit werkt door op de werkvloer, dus op de cliënten. Het is niet zo verwonderlijk dat bij dit soort veranderingen op stapel het personeel soms chagrijnig en kortaf is, maar leef dat niet uit op de bewoners. Daar krijgen ze alleen maar trek van. Ook hier zien we weer hoe belangrijk het is om goed te communiceren, een kunst opzich. Kees C. Keuch AWBZ: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten WMO: Wet Maatschappelijke Ondersteuning WMVZ: Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen AMT: Arbeidsmarkttoeleiding CIZ: Complexe intramurale Zorg (intramuraal: binnen de muren- intern) door Yolanda Ik merk hoe moeilijk communicatie soms is tussen mijn nieuwe hulphond en mijn kat. Ze vinden elkaar hoogst interessant en zijn veel met elkaar bezig, maar een echt diep contact loopt steevast uit op onbegrip. Als uit vrolijkheid de hond met haar staart zwaait denkt de poes dat hij boos is. Het is niet zo dat ze elkaar niet leuk vinden, maar ze zitten duidelijk niet op dezelfde golflengte. Net zoals gebruikers en niet-gebruikers. Het is soms heel moeilijk uit te leggen waarom ik niet meer kan én wil drinken. Ik doe dat niet al te vaak meer want ik schiet er niets mee op. Veelal mondt het uit op oeverloos heen en weer gepraat. Maar al te vaak gaan mensen mij tot in den treure uitleggen hoe het zit met hun eigen gebruik. De probleemgevallen pik ik er feilloos tussen uit, die kennis en ervaring heb ik wel. Maar ik heb het bordje kliniek om mijn nek, dus met mij is het echt ernstig. Immers als je niet opgenomen bent geweest zal het wel meevallen, hoor en zie je ze soms denken. Als mensen hun eigen probleem niet zien trek ik me terug. Dan voel ik mij niet geroepen om te helpen. Dat was wel anders toen ik net uit de kliniek kwam. Het was me gelukt droog te zijn en ik wilde het goede gevoel daarover kwijt, delen met anderen. Als ik mezelf kon redden dan kon toch iedereen dat predikte ik. Er is leven na verslaving..! ik ging nog net de kroegen niet in om mensen te redden. Verslavingsgedrag In het begin ging het me makkelijk af, ik was in de ban van bevrijd te zijn en de kracht die ik daardoor kreeg. Zo nu en dan ging ik naar de Buitenveldert* groep een praatgroep voor (ex) gebruikers. Daar waarschuwde men mij, en inderdaad gevoelens van geluk kunnen nog verraderlijker zijn dan de vervelende downe periodes. Dan weet je dat je op je hoede moet zijn, maar als je gelukkig bent dan sluipt de zorgeloosheid binnen en wij mensen vergeten snel. Op een terras in de zomer heb ik in een blinde vlek wel eens een pilsje besteld terwijl ik echt niet van plan was om te drinken. Vanuit m n oude gewoonte-gedrag besteld. Toen het voor me op tafel stond kwam ik tot het besef dat ik iets vreemds gedaan had en heb ik het moedwillig omgegooid. Daar me goed over gevoeld. Het leerde me wel om voortaan alerter te zijn. Duidelijkheid naar mezelf toe vereist is, ook al heb ik daar niet altijd zin in. Maar weer in de kuil vallen van verslaving en ongelimiteerd gebruik, daar heb ik helemaal geen zin in. Een kuil is een kuil al is hij bekleed met mooie praatjes, ik ben er te vaak ingestort en de weg terug omhoog is me te zwaar. Over drank praat ik nog maar weinig. De wond is genezen ook al blijft er een litteken over, maar dat is juist goed. De herinnering houdt je bij de les. Ik leer veel dankzij mijn hond Okkie, ze is een deugniet en als ik niet duidelijk ben neemt ze een loopje met me. Probeert ze hoever ze kan gaan. Dat is geen moedwil van haar kant, maar als ik in haar ogen de roedel niet goed kan leiden, wat heeft ze dan aan mij? Ook in dit geval is nee ook echt Nee! Yolanda. foto: eigen archief Voornamelijk met een alcoholprobleem verbleef Yolanda in 1986 voor een aantal maanden op Texel in de Jellinek boerderij de Skuul. Na een half jaar werd bij haar MS geconstateerd.ruim een half jaar heeft ze gezelschap van een echte afgestudeerde hulphond (Okkie) die haar bij van alles en nog wat helpt. Op de foto helpt Okkie met het uittrekken van de sokken. 13
Kontakt met de moederschoot De onzekerheid baant zich een weg door je lichaam. Je probeert alle tranen weg te schrijven, maar je pen wordt steeds voller. De tranen in je ogen zoeken hun weg naar de vrijheid en waken ervoor dat je niet zult overlopen van verdriet. Emoties verdrijven je nachtrust en soms verlang je terug naar de verbintenis van de moederschoot. Terug naar de navelstreng, die je voedt met de warmte van het leven. Maar die warmte en rust waar je zo naar verlangt, zal uiteindelijk weer het omhulsel worden van je ziel. Je ogen zullen weer gaan stralen als een onbekende planeet, die nog niet bevuild is door de mensheid. En op een dag ontwaak je opnieuw uit de moederschoot, zolang je maar in je zelf gelooft... Marc Torringa 15-08-2004