Welkom Moderator: Wietse Walinga Op Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch
Programma 9.40 uur Kansen voor Zorgvastgoed vanuit Nationaal Energieakkoord Door: Henk Postema & Marten Valk 10.15 uur Amstelring: uitvraag voor verduurzaming op 2 A4-tjes zonder investering Door: George Müller & Michiel Houwing 10.45 uur Netwerken 11.30 uur Einde
kennisplatform over duurzaam bouwen
Missie
Kennis is het enige dat je kunt vermenigvuldigen door het te delen
Nationaal Energieakkoord kansen voor zorgvastgoed Duurzaam Gebouwd Op Locatie Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch 6 juni 2014 Henk Postema en Marten Valk 10
Energieakkoord 11
Energieakkoord Ruim 40 organisaties, waaronder werkgevers en werknemers, hebben onder leiding van de SER het energieakkoord opgesteld: Doelstelling 10 pijlers 175 afspraken 12
Energieakkoord - doelstelling Partijen zetten zich in om volgende doelen te realiseren: Energiebesparing: 1,5% per jaar Energiebesparing in 2020: 100 Petajoule Duurzame energieopwekking van 4% nu naar 14% in 2020 Duurzame energieopwekking in 2023: 16% Ten minste 15.000 voltijdsbanen in eerst komende jaren 13
Energieakkoord - 10 pijlers 1. Energiebesparing 2. Opschalen van hernieuwbare energieopwekking 3. Stimuleren van decentrale duurzame energie 4. Het energietransportnetwerk gereed maken 5. Een goed functionerend Europees systeem voor emissiehandel 6. Kolencentrales en CCS (Carbon Capture Storage) 7. Mobiliteit en transport 8. Arbeidsmarktarrangementen rond werkgelegenheid en scholing 9. Stimulering commercialisering voor groei en export 10 Financiering van duurzame investeringen 14
Energieakkoord - energiebesparing Pijler 1: energiebesparing 1,5% per jaar 100 PJ in 2020 (2016: 35%, 2018: 65%) Gebouwde omgeving Industrie Agrarische sector Bedrijfsleven Revolverend fonds 600 miljoen 15
Energieakkoord - utiliteitsbouw Pijler 2: Energieopwekking Wind op zee: 4.450 MW in 2023 Wind op land: 6.000 MW in 2020 16
Energieakkoord - energiebesparing Energiebesparing utiliteitsbouw Maatregelenlijst Werkgroep utiliteitsbouwdoor InfoMil Expertisecentrum In oprichting door RVO 17
Energieakkoord - energiebesparing Verplichte maatregelen energiebesparing bestaande bouw (geldt niet voor MJA) Zorg Kantoren Onderwijs Terugverdientijd < 5 jaar Zelfstandig moment / bij verbouwing Handhaven door bevoegd gezag 18
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst (geldt niet voor MJA deelnemers) 19
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst verwarmen: Goede regeling (optimaliserende regeling) Frequentie geregelde CV-pomp (natuurlijk moment) Pomp met HR-elktromotor HR 107-ketel i.p.v. VR-ketel HR 107-luchtverwarmers Isolatie van leidingen en appendages Bedrijfsvoering Maatregelenlijst koelen: Vrije koeling met ventilatie / mechanische luchtafvoer Zonwering (zonwerende beglazing) Beheer (reinigen condensor en verdamper) EPDB-airconditioningsystemen 20
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst ventileren: Warmteterugwinning (twin-coil) Automatische regeling Debietregeling Reiniging filters en ventilatoren Maatregelenlijst verlichting: Energie-efficiënte terreinverlichting (bv. LED i.p.v. hoge druk natrium) Energie-efficiënte reclameverlichting (LED i.p.v. neon) Energie-efficiënte kantoorverlichting (HF-TL i.p.v. conventionele TL) Efficiënt schakelen van de verlichting Aanwezigheidsdetectie ongebruikte ruimten Automatisch schakelen buitenverlichting 21
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst warm water: Waterbesparende douchekoppen Isolatie leidingen en appendages Maatregelen isoleren + gebouwschil Isolatie borstwering achter radiator Kierdichting Schakeling automatische schuifdeuren Regeling tochtsluis (winterstand) Isolerende folie op enkel glas HR ++ -glas bij renovatie 22
Ambitie 23
RadboudUMC Renovatie bouwdeel A Bouwjaar 1953 Opdrachtgever RadboudUMC Architect EGM architecten Omvang 13.000 m 2 BVO Oplevering Februari 2013 24
RadboudUMC Renovatie bouwdeel A Energiebesparende maatregelen Extra glazen kap boven atrium van het gebouw Isolatie van het dak Vervanging beglazing door HR ++ -glas Verhoging luchtdichtheid door luchtdicht afdichten kozijnen Toepassing energiezuinige installaties: Lagetemperatuurverwarming aangesloten op warmtepomp en WKO Hoge temperatuur koeling Hoog rendement warmtewielen 25
RadboudUMC Renovatie bouwdeel A Resultaat Reductie van 50% ten opzichte van oude energiegebruik Behaald energielabel A 26
Renovatie faculteit Tandheelkunde Bouwjaar 1970 Opdrachtgever RadboudUMC Architect INBO Omvang 22.500 m 2 BVO Start renovatie Zomer 2014 27
Renovatie faculteit Tandheelkunde Energiebesparende maatregelen Isolatie dak: R c = 8 m 2 K/W Isolatie bovengrondse gevels: R c = 4,5 m 2 K/W Beglazing: Toepassing tripleglas met U-waarde 0,6 m 2 K/W Kozijnen U-waarde 1,4 m 2 K/W Buitenzonwering hoogbouw op oost-, zuid- en westgevel 28
Renovatie faculteit Tandheelkunde Energiebesparende maatregelen Verlichting: Daglichtregeling gevelzijde Toepassing energiezuinige installaties: WKO met koudeopslag in waterbuffer, warmtepomp als 1e opwekker HR 107-ketels gekoppeld aan laagtemperatuurverwarming Hoogtemperatuurkoeling Hoog rendement warmtewielen Inschakelen van verlichting en klimaat op basis van aanwezigheid Bevochtiging volgens het Humidifree principe Nieuw centraal atrium 29
Faculteit Tandheelkunde Beoogde resultaat Reductie van 75% ten opzichte van huidige energiegebruik Energiekosten van 100.000,- i.p.v. 400.000,- per jaar 30
Ontwikkeling 31
Oval Tower Amsterdam Investeren in duurzaamheid ter voorkoming van leegstand 32
Isoleren van bestaande bouw
Isoleren van bestaande bouw 34
Urban mining, hergebruik van materialen 35
Vragen? 36
Energiesprong Amstelring Transformeren zonder te investeren George Muller Michiel Houwing Vastgoedeconoom,Platform31 Projectmanager Zorgvastgoed, Eneco Duurzaam Gebouwd Op Locatie 6 juni 2014
Agenda... Aanleiding en proces (George) Twee filmpjes: 1. De gunningsdag en het Slim&Snel-proces 2. De DREAM-propositie Lessons Learned (Michiel) Oproep aan de zorgsector! (George) 39...
De Paradox... 40...
De gunningsdag en het Slim&Snel-proces... 41...
De DREAM propositie... 42...
Lessons Learned... 1. Techniek is niet van belang 2. Energiebesparing is slechts aanleiding, levert weinig op, maar energie bepaalt ontzettend veel! 3. Vastgoed staat niet los van zorg, maar is wel volgend 4. Zorgvisie en vastgoedstrategie moeten voorhanden zijn en op elkaar zijn afgestemd 5. Aansluiting vinden bij primair proces 6. Gebruiker, eigenaar en consortium moeten allen meedoen 43...
Dank voor uw aanwezigheid Graag het evaluatieformulier invullen! Agenda voorjaar 2014 18 juni DGOL Renovatie Rosmalen