SNB berichten #57 juni 2013 In deze uitgave: Nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie geopend Interview met nieuwe dijkgraaf Brabantse Delta Evaluatie waterschapsbedrijf Limburg Herijking business continuity plan afgerond Fosfaatrecycling centraal in Fulda Vrachtwagens steeds efficiënter Duits onderzoek naar slibas Biologische afvalwaterzuiveringsinstallatie levert meerdere voordelen op Op 20 april heeft SNB de nieuwe biologische afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) in gebruik genomen. De installatie draagt bij aan de realisatie van SNB s ambitie om haar verwerkingsproces van zuiveringsslib duurzamer in te richten. De AWZI zal dagelijks ongeveer 600 m³ afvalwater zuiveren. In de komende maanden wordt de installatie gefaseerd opgestart. SNB heeft de AWZI op eigen terrein laten bouwen om zo de milieueffecten van de slibverwerking verder te minimaliseren en de kosten te verlagen. Dit heeft effect op de hele afvalwaterketen. Marcel Lefferts, directeur: We zijn erg blij dat de installatie nu in werking is, want de installatie brengt ons voordelen op het gebied van water- en luchtemissies, energieverbruik en productie van reststoffen, naast besparingen op financieel gebied. AWZI zorgt voor lagere emissies Vergeleken met de oude situatie, zorgt de AWZI voor een significante verlaging van de ammoniakemissie en de emissie van EOX (extraheerbare organische halogeen)-verbindingen. Ook voorkomt de AWZI de afvoer en verwerking van ammoniakwater een gevaarlijke afvalstof en zorgt de installatie voor een betere beheersing van de afvalwatertemperatuur en de geur van het afvalwater. Voor de AWZI is gebruik gemaakt van een zuiveringsvariant gebaseerd op de innovatieve Demon-technologie. De AWZI bij SNB functioneert in combinatie met nazuivering op de RWZI Bath van het waterschap Brabantse Delta. Voor de opstartperiode is een jaar uitgetrokken.
Dijkgraaf Carla Moonen: Uitwisseling tussen beleid en uitvoering, publiek en privaat zou meer moeten plaatsvinden Het land een nieuwe koning, waterschap Brabantse Delta een nieuwe dijkgraaf. Op 15 mei legde Carla Moonen de eed af aan de Commissaris van de Koning van Noord-Brabant en luidde daarmee een nieuw tijdperk in voor het waterschap. Dat zij de juiste vrouw op de juiste plaats is, blijkt uit de ingrediënten van haar loopbaan: een passie voor milieu, natuur, landbouw en openbaar bestuur, gecombineerd met jarenlange ervaring in de private en bestuurlijke sector. Bijna vijf jaar lang was Moonen raadsadviseur van het Kabinet van de minister-president. In haar nieuwe functie is die Haagse ervaring een groot voordeel. Als geen ander weet ze hoe politieke belangen worden afgewogen. Moonen: Het is best een overgang van Den Haag naar de uitvoering, al is daar mijn loopbaan ooit begonnen. Als cultuurtechnisch medewerker in landinrichtingsprojecten en beëdigd rentmeester heb ik ervaring opgedaan in de private sector. Ik wil de zichtbaarheid van het waterschap vergroten Die ervaring leert mij dat uitwisseling tussen beleid en uitvoering, publiek en privaat meer zou moeten plaatsvinden. Persoonlijke ambities Aan het begin van haar zesjarige ambtsperiode heeft de nieuwe dijkgraaf de belofte uitgesproken om meer te doen dan haar functie van haar verlangt. Ze noemt dat een besef van persoonlijke verantwoordelijkheid en stelt daarbij drie doelen centraal. Ik wil de zichtbaarheid van het waterschap vergroten. Burgers leren de publieke zaak van het waterschap juist kennen door de ijzersterke uitvoering. Ook streef ik ernaar meer grensoverschrijdend te werken. Grenzen tussen landen mogen geen grenzen worden tussen relaties. Het water trekt zich al helemaal niets aan van grenzen. We moeten durven denken in kansen en mogelijkheden. Dijkgraaf Carla Moonen Tot slot zal ik blijven zoeken naar mogelijkheden om kosten te reduceren. De circulaire economie biedt kansen. Een mooi voorbeeld van hergebruik is De Energiefabriek op de Bredase rioolwaterzuiveringsinstallatie Nieuwveer. Daar is waterschap Brabantse Delta al volop bezig met de productie van groene stroom. Moonen: Dit najaar wordt een deel van de warmte die bij de biogaswinning wordt opgewekt, aangesloten op de stadsverwarming in de wijk Haagse Beemden. Daar blijft het niet bij. Samen met SNB kunnen kostbare stoffen als fosfaat teruggewonnen worden uit het slib dat bij de zuivering achterblijft. Zo kunnen we extra inkomsten genereren. Voor dijkgraaf Moonen staat de komende tijd vooral in het teken van kennismaking met waterschap Brabantse Delta, het werkgebied, de partners en klanten. Een bezoek aan SNB zal daar ook zeker deel van uitmaken.
Goede evaluatie met Waterschapsbedrijf Limburg Vorig jaar heeft SNB, in samenwerking met transportbedrijf Heeren Transport B.V. uit Roosendaal, een Europese aanbesteding voor een opdracht van Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) voor zowel slibverwerking als transport gewonnen. Het transportgedeelte bestond eigenlijk zelfs uit twee opdrachten: aan de ene kant het transport van Limburg naar Moerdijk, maar aan de andere kant ook het transport binnen Limburg tussen de installaties van WBL. De afspraak was om op regelmatige basis de opdracht en de uitvoering daarvan te evalueren. Omdat de opdracht nu een jaar loopt, was het een logisch moment om de eerste evaluatie plaats te laten vinden. Vertegenwoordigers van WBL zijn daarvoor langsgekomen bij het kantoor van SNB in Moerdijk en Heeren Transport B.V. in Roosendaal. De uitkomst van de evaluatie? Alle drie de partijen zijn tevreden over de opdracht en de uitvoering daarvan. Op dus naar de tweede evaluatie over een jaar! Rioolwaterzuiveringsinstallatie van WBL in Venlo Herijking business continuity plan SNB afgerond In de afgelopen periode heeft SNB met hulp van verschillende professionals het business continuity plan tegen het licht gehouden. Directe aanleiding voor deze herijking was de brand bij Chemie-Pack. Hierdoor ontstond binnen SNB de vraag of men afdoende voorbereid was op toekomstige incidenten. Aan de ene kant hebben experts het verzekeringspakket en de dekking daarvan geanalyseerd. Niet alleen incidenten bij SNB, maar ook bij andere bedrijven in de buurt werden in dit onderzoek meegenomen. De uitkomst daarvan? Het verzekeringspakket blijkt helemaal in orde te zijn. Aan de andere kant hebben deskundigen de continuïteit van de bedrijfsvoering tijdens mogelijke calamiteiten onderzocht. Hieruit kwamen een aantal kleine aanpassingen naar voren op gebied van de procedures en het noodplan. Vervolgstappen Naast de stappen die nu al genomen zijn, blijft SNB continu bezig verbeteringen door te voeren aan het business continuity plan om de veiligheid en de continuïteit te waarborgen. Zo worden fysieke aanpassingen gedaan aan de kabeldoorvoeringen om deze nóg brandveiliger te maken. Daarnaast is SNB bezig de mogelijkheden te onderzoeken voor het op afstand monitoren en bedienen van belangrijke installatie-onderdelen om de installatie beheerst in een veilige modus te kunnen brengen. Als er een noodsituatie ontstaat op industrieterrein Moerdijk, kan het gebeuren dat SNB onmiddellijk geëvacueerd moet worden. De kans, alhoewel klein, bestaat dat het automatisch proces van overgang naar een veilige modus ontregeld wordt. Met het invoeren van op afstand bedienbare systemen kan de situatie van veraf gemonitord worden en heeft SNB de mogelijkheid om in te grijpen.
Fosfaatterugwinning de rode draad in Fulda Van dinsdag 4 juni tot en met donderdag 6 juni vond één van de belangrijkste congressen over slibverwerking plaats in het Duitse Fulda. Namens SNB was Luc Sijstermans er drie dagen, en Marcel Lefferts was de laatste dag aanwezig. De tweejaarlijkse conferentie, georganiseerd door de Deutsche Vereinigung für Wasserwirtschaft, Abwasser und Abfall (DWA), werd goed bezocht: er waren bijna 300 geïnteresseerden! Meer dan 90% van de aanwezigen kwam uit Duitsland. De conferentie werd daar echter niet minder interessant door. Op de eerste dag lag de focus op wetgeving. Zo is de Duitse overheid bijvoorbeeld bezig met wetgeving op het gebied van slibverwerking, maar ook voor fosfaatterugwinning. Het doel is hierbij de verspilling van fosfaat in de kringloop tegen te gaan. Tijdens de tweede dag stonden slibbehandelingstechnieken en verwerkingsmethodes centraal. En op de derde, afsluitende dag waren het vooral onderwerpen als thermische behandeling, droging en verbranding die aan bod kwamen. Thermphos had de ideale route voor fosfaatrecycling De conferentie draaide niet alleen om de inhoudelijke bijdrages. Het was ook een echte netwerkbijeenkomst. Zo werd bijvoorbeeld veel tijd uitgetrokken voor (lunch)pauzes en was er een grote zaal met bemande stands en tentoonstellingen van bedrijven. Hierdoor kregen de aanwezigen vanuit overheden, onderwijs en bedrijfsleven alle kans om met elkaar in contact te komen. Fosfaatrecycling belangrijk issue Wat opviel, was dat er een terugkerend thema was gedurende alle drie de dagen: fosfaatterugwinning. Dit kon met recht de rode draad genoemd worden van de achtste editie van deze conferentie over slibverwerking. Bijna alle sprekers hadden het opgenomen in hun presentaties, en sommige bijdrages gingen zelfs nergens anders over! De belangrijkste tendens die terug te vinden was in de bijdrages over fosfaatterugwinning, was dat verspilling zo veel mogelijk tegengegaan moet worden. In Duitsland wordt daar nu wetgeving voor gemaakt, vergelijkbaar met de ontwikkelingen in Zwitserland. Dit zou betekenen dat slibverbrandingsas in de toekomst wordt opgeslagen in een zogenaamde monodeponie of stortplaats, waarin het wordt gescheiden van andere grondstoffen tot technologische ontwikkelingen zo ver zijn dat fosfaat teruggewonnen kan worden uit deze as. Een bijzondere bijdrage was er ook van Josef Lehmkuhl, adviseur bij het grote Duitse afvalbedrijf Remondis. In zijn visie op de principiële terugwinningsroutes van fosfaat, stelde hij dat Thermphos eigenlijk de meest ideale route had voor fosfaatrecycling. Ondanks het recente faillissement toch goed om te horen, en een bevestiging dat SNB op de goede weg is.
kort nieuws Belgische plannen Ecophos In 2011 is SNB samen met afvalnutsbedrijf HVC uit Alkmaar en fosfaattechnologiebedrijf EcoPhos in een gezamenlijk onderzoekstraject gestapt dat onderzoek doet naar slibasrecycling volgens het EcoPhosprocedé. Het in het Belgische Louvain-la-Neuve gebaseerde EcoPhos heeft nu, samen met een andere Belgische partij, een nieuw te bouwen fabriek op de planning staan. Deze nieuwe fabriek kan naast fosfaaterts ook slibverbrandingsas opwerken naar bruikbare grondstoffen, en dan met name fosfaat. Aanbestedingsproces hogedrukstoomketels in volle gang bericht uit het mt Veiligheid en continuïteit aan de basis Deze 57e editie van de SNB Berichten staat voor een groot deel in het teken van innovatie. Zo is de nieuwe biologische afvalwaterzuivering op het eigen terrein in Moerdijk geopend, komen er nieuwe hogedrukketels en zijn de vrachtwagens van Heeren Transport voorzien van een geavanceerde boordcomputer. Bovendien was de terugwinning van fosfaat de rode draad tijdens het congres over slibverwerking van de DWA in het Duitse Fulda. De offertes van alle aanbieders voor de nieuwe hogedrukstoomketels zijn de eerste week van mei binnengekomen. Deze offertes werden eerst beoordeeld op basis van de door SNB gestelde eisen. Daarna werd een technische evaluatie uitgevoerd. Ook vonden aanvullende gesprekken plaats met alle aanbieders over de offertes. SNB heeft de opdracht voorlopig gegund aan NEM Energy. Het is de verwachting dat begin juli de definitieve opdracht wordt gegeven. Nieuwe monoverbrandingsinstallaties in Mainz en Zürich Monoslibverbranding blijft een techniek waarin flink geïnvesteerd wordt. Nieuwe installaties komen erbij in Duitsland (Mainz) en Zwitserland (Zürich). Dit komt door de steeds strengere wetgeving omtrent fosfaatterugwinning in Zwitserland en plannen voor vergelijkbare wetgeving in Duitsland. Dit geldt eigenlijk voor de hele Europese Unie. Ook in andere delen van de wereld is men bezig met de problematiek. Zo wordt in Hong Kong op dit moment één van de grootste slibverbrandingsinstallaties ter wereld gebouwd. Maar, ook de veiligheid en continuïteit binnen het bedrijf staan hoog op de agenda. Zo is voor SNB de brand bij Chemie-Pack de aanleiding geweest om nog eens goed door experts te laten kijken naar het business continuity plan, zoals u eerder hebt kunnen lezen in deze SNB Berichten. Wat betreft de verzekeringen en de procedures, zoals het noodplan en de crisisorganisatie, is alles goed op orde. Ondanks de positieve resultaten uit de herijking, blijft SNB uiteraard voortdurend werken aan de veiligheid en continuïteit binnen het bedrijf, maar ook daarbuiten, samen met partners in de omgeving. Dit staat aan de basis van een gezonde bedrijfsvoering. Het is van het grootste belang om de organisatie zowel fysiek als organisatorisch goed voorbereid te houden op mogelijke crises, incidenten of ongevallen. Marcel Lefferts, directeur SNB
vrachtwagens Steeds efficiënter Sinds enige tijd is het transportbedrijf waar SNB mee samenwerkt voor de aanvoer van slib, Heeren Transport B.V., bezig met het verder automatiseren van de Mercedes- Benz vrachtwagens. Een eerste proef in de nieuwste Euro 6 vrachtwagens met het Fleetboard-systeem van Daimler (onderdeel van Mercedes) is goed verlopen. Duits onderzoek naar kwaliteit van slibas en terugwinning fosfaat Een aantal jaar geleden, van 2005 tot 2008, heeft SNB samen met onder meer de Duitse Bundesanstalt für Materialforschung und prüfung (BAM) meegedaan aan het Europese onderzoeksproject SUSAN (SUstainable and SAfe re-use of municipal sewage sludge for Nutrient recovery). Dit project ondersteunde technisch onderzoek naar de mogelijkheden om slibas op te werken tot kunstmest. Het multifunctionele Fleetboard nu ingebouwd in alle vrachtwagens Dit vertelt Chris Dillen, werkzaam als bedrijfsleider bij Heeren Transport in Roosendaal. Nadat Fleetboard is ingebouwd in een vrachtwagen, kunnen verschillende zaken binnen één systeem geïntegreerd worden. Zo houdt het bijvoorbeeld het brandstofverbruik bij en is GPS beschikbaar. Bovendien verloopt de communicatie met de chauffeur via het systeem en kunnen de digitale vrachtbrieven aan Fleetboard gekoppeld worden. Een groot voordeel op het gebied van efficiëntie, want dit gebeurde eerst altijd via de telefoon. Na de positieve uitkomst van de proef is gelijk besloten alle vrachtwagens uit te rusten met Fleetboard. Eind mei is de laatste inbouw gedaan. Dillen: Tegen het einde van dit jaar zullen we ons gaan oriënteren op de volgende stap van de automatisering, aangezien er nog meer optimalisatiemogelijkheden zijn. We gaan echter niet alles in één keer omzetten. Net als met het inbouwen van Fleetboard gebeurt dat weloverwogen, stap voor stap. Dat de BAM nog steeds veel interesse heeft in het fosfaatvraagstuk, blijkt uit het onderzoek waar zij nu mee bezig zijn in Duitsland. BAM, gevestigd in Berlijn, doet op dit moment onderzoek naar alle 26 slibverbrandingsinstallaties in Duitsland. Dit kwam Marcel Lefferts, directeur van SNB, te weten tijdens zijn bezoek aan een bijeenkomst van Duitse slibverwerkers in Bremen afgelopen 16 en 17 april. Het algemene doel van het onderzoek van de BAM is het onderzoeken van de kwaliteit van de slibas uit deze installaties. Daarnaast focust het onderzoek ook op de vraag in hoeverre fosfaat terug te winnen is uit de as van de verschillende verbrandingsinstallaties. Dat de BAM dergelijk onderzoek uitvoert is van groot belang: jaarlijks produceert Duitsland meer dan 300.000 ton aan slibas! Veel mogelijkheden dus voor terugwinning van fosfaat. Het onderzoek is inmiddels in de laatste fase aanbeland. SNB blijft dit onderzoek natuurlijk met grote interesse volgen. Lünen 95.000 t TM/a Marl (Infracor) 10.000 t TM/a Herne 22.200 t TM/a Bottrop 44.000 t TM/a Elverlingsen 56.000 t TM/a Wuppertal 32.000 t TM/a Leverkusen (ChemPark) 32.500 t TM/a Düren 10.000 t TM/a Bonn 8.000 t TM/a Frankfurt-Höchst 80.000 t TM/a Frankenthal (BASF) 110.000 t TM/a Mannheim 5.000 t TM/a Karlsruhe 20.000 t TM/a Dinkelsbühl 6.400 t TM/a Stuttgart 40.000 t TM/a Hamburg 42.000 t TM/a Berlin Ruhleben 36.000 t TM/a Bitterfeld-Wolfen 15.200 t TM/a Frankfurt a. M. 52.500 t TM/a Balingen 1.200 t TM/a Neu-Ulm 10.000 t TM/a Altenstadt 55.000 t TM/a Straubing 3.000 t TM/a Burghausen (Wacker Chemie) 4.125 t TM/a Gendorf (Infraserv) 6.200 t TM/a München 22.000 t TM/a De 26 slibverbrandingsinstallaties die BAM onderzoekt in Duitsland COLOFON N.V. Slibverwerking Noord-Brabant Havennummer 348 Middenweg 38 4782 PM Moerdijk Telefoon: (0168) 38 20 60 Telefax: (0168) 38 20 61 Internetadres: www.snb.nl E-mailadres: info@snb.nl SNB Berichten verschijnt in een oplage van 550 exemplaren Jaargang 18 Realisatie: Taalent Communicatie, MSL Breda Druk: OCC De Hoog, Oosterhout Fotografie: SNB, Frank Poppelaars