Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw - Jaargang 4 - Nr. 10 - oktober 2005 Jet 5 effectief tegen pepinomozaïekvirus (pagina 2) Succes met geïntegreerde bestrijding in chrysant (pagina 6) JET 5 IS EEN VEILIG EN BETROUWBAAR MIDDEL Scouten Gewasbescherming begint bij schoonmaken en ontsmetten in voorbereiding op het nieuwe teeltseizoen en leidt via het scouten van ziekten en plagen tot een gedegen geïntegreerde bestrijding. De meeste groentetelers zitten inmiddels alweer middenin de voorbereidingen van het nieuwe teeltseizoen. Scouting, ontsmetting en geïntegreerde bestrijding zijn ook de thema s waar Certis zich mee bezighoudt. Zo doen wij ondermeer onderzoek naar de optimale combinatie van biologische en chemische gewasbeschermingsmiddelen en de optimale gewasbeschermingstrategie in een gewas. Certis is onder andere in chrysant hiermee bezig. In dit nummer leest u meer hierover. De van vorige keer heeft geleid tot veel specifieke vragen over de toepassing, de bewaring en het gebruik van middelen in de geïntegreerde bestrijding. Veel telers wilden iets weten over ons nieuwe product BotaniGard tegen witte vlieg, de oplosbaarheid van Alar 64 en 85 en de werking van Turex, dat zo goed uit de proeven kwam. Zo kwam er bijvoorbeeld ook een vraag over de bewaring van BotaniGard. Dit middel moet op kamertemperatuur in de bestrijdingsmiddelenkast bewaard blijven. Botani- Gard kan een jaar bewaard worden. De wisselwerking tussen lezers en Certis loont. Hoe meer geluid uit de praktijk, hoe beter. Dennis Eekhoff, Tel. 06-513 551 86 Jos van der Meijs (links) en Nic. Sosef-adviseur Piet Zeestraten Voor paprikateler Jos van der Meijs uit De Lier telt bij het gebruik van Jet 5 in de eerste plaats de veiligheid en betrouwbaarheid. De prijs is vooral een gegeven. Van der Meijs is met zijn bedrijf Firma Van der Meijs Van Schie lid van de telersgroep Excellent Growers. Hij teelt 2,1 hectare rode paprika s met de Engelse markt als bestemming. Jet 5 is het enige toegelaten middel tegen virussen Van der Meijs behoort tot de lichte gebruikers van Jet 5: hij gebruikt het middel uitsluitend om na de oogst zijn kas grondig te ontsmetten en te ontdoen van vooral algen en schimmels. Ik gebruik liever geen fluorhoudende middelen hiervoor, want die etsen het glas. De fluor vreet namelijk iets van het glas weg. Met Jet 5 heb je dat niet. Dat is een veilig middel. En het heeft bovendien geen nawerking. Bij fluorhoudende middelen loop je het risico dat de damp nawerking geeft. Ik blijf liever aan de veilige kant, vertelt hij. Mozaïekvirus Jet 5 is het enige toegelaten virusbestrijdingsmiddel in Nederland. Het werkt onder andere tegen het pepinomozaïekvirus en het paprikamozaïekvirus, maar daar heeft Van der Meijs het nog niet specifiek tegen ingezet. Het mozaïekvirus speelt bij ons niet zo erg. Wel hebben we in de loop van het seizoen een lichte aantasting gehad van het tomatenbronsvlekkenvirus, maar dat wordt overgebracht door trips. Die moet je dus in toom zien te houden. vervolg op pagina 2 1
JET 5 EFFECTIEF TEGEN PEPINOMOZAÏEKVIRUS een geïnfecteerde plant besmet kan raken. Voorbeelden hiervan zijn fust, karren en schaartjes, maar ook de kasopstanden. Om virusverspreiding tegen te gaan dienen alle gebruikte materialen regelmatig te worden gedompeld of gespoten met een effectief ontsmettingsmiddel. In het begin van 1999 werd het pepinomozaïekvirus (PepMV) voor het eerst in de Nederlandse tomatenteelt waargenomen. Inmiddels is dit virus wijdverspreid en komt het in veel Europese landen voor, maar ook daarbuiten. PepMV had in de eerste jaren weinig en meestal zwakke symptomen, maar is steeds vaker tamelijk agressief aanwezig. De belangrijkste maatregel tegen PepMV is een goede bedrijfshygiëne. Symptomen Het pepinomozaïekvirus behoort tot de groep van de Potex-virussen. De naam Potex is afgeleid van het aardappelvirus X (potato virus X) dat ook tot deze groep behoort. In door PepMV aangetaste tomatenplanten kan een grote verscheidenheid aan symptomen optreden, die afhankelijk zijn van de rassen, de ouderdom van de plant, de leeftijd op moment van infectie en de groeiomstandigheden. Sinds 2004 is er een duidelijke toename van symptomen. Het virus uit zich duidelijker in heftige bladsymptomen in het begin van de teelt, maar ook in bijkomende vruchtsymptomen in de tweede helft van de teelt (vanaf juli-augustus). Uit onderzoek van PPO en PRI is gebleken dat het genetische materiaal van PepMV gemakkelijk verandert. Deze verandering kan optreden doordat nogal wat bedrijven met een zwakke variant van het virus, die weinig symptomen vertoont, te weinig aandacht aan de bedrijfshygiëne besteden gedurende de teelt en doordat het virus niet (voldoende) wordt geëlimineerd bij de teeltwisseling. De belangrijkste maatregel om de problemen met PepMV onder controle te houden is een goede bedrijfshygiëne Het pepinomozaïekvirus wordt mechanisch gemakkelijk overgebracht via plantensap. Dit betekent dat alles wat in aanraking komt met Hygiëne cruciaal Het virus kan overblijven in gewasresten, zoals bladeren, wortels en vruchten die daarmee een besmettingsbron vormen. De teeltwisseling is een goede gelegenheid om alles grondig op te ruimen en schoon te maken. Als hulpmiddel hiervoor is in 2000 een Hygiëneprotocol Tomaat (zie www.groeiservice.nl) opgesteld en dat is nog steeds goed bruikbaar. Een zeer belangrijke stap bij de teeltwisseling is het verwijderen van alle gewasresten. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat geen enkel ontsmettingsmiddel voldoende werkt op organisch materiaal. Door het verwijderen van de gewasresten, folie, matten etc. wordt al een groot deel van de infectiebronnen voor de nieuwe teelt geëlimineerd. Nadat alles is opgeruimd kan de kas worden uitgespoten. In veel gevallen zal alleen afspuiten met water niet afdoende zijn om het virus op een bedrijf te elimineren. Een goed werkend ontsmettingsmiddel zal hierbij goede diensten kunnen bewijzen. Onderzoek PPO Glastuinbouw te Naaldwijk heeft in opdracht van Certis Europe onderzoek gedaan naar de effectiviteit van Jet 5 tegen het pepinomozaïekvirus. In dit onderzoek zijn ook andere ontsmettingsmiddelen meegenomen ter vergelijking met Jet 5. Gebleken is dat het virus met Jet 5 in de adviesdosering van 1 % en na een inwerktijd van een half uur was gedood. Jet 5 heeft op grond van het onderzoek een toelating gekregen als desinfectiemiddel voor oppervlakten en materialen ter bestrijding van het pepinomozaïekvirus. Ineke Stijger, Virologie, PPO Glastuinbouw vervolg van pagina 1 Grootverpakking Van der Meijs gebruikt Jet 5 éénmaal per jaar, een week voor de start van de nieuwe teelt. Hij ruimt de kas dan helemaal leeg. Alleen het gronddoek ligt er dan nog. De druppelslangen worden opgehangen. Die worden zo ook gepakt door Jet 5. Voor de kasontsmetting gebruikt hij een spuitboom, die op een speciale buisrailwagen met slanghaspel staat. Een ventilator zorgt voor luchtondersteuning. Het middel zit ongeveer drie dagen, zodat de algen goed afsterven. Daarna spuiten we het er met veel water af. Het afgelopen jaar heb ik een hogere concentratie gebruikt dan geadviseerd wordt op de verpakking. Voor een nog betere doding. Ik had toen een 200-literverpakking. Zo n groot- verpakking is voordeliger in prijs. Dat voordeel pak je dan toch even mee. Fusarium Jet 5 loopt goed. Het is een veilig en goed middel, zegt ook Piet Zeestraten, adviseur van Nic. Sosef, de toeleverancier van Van der Meijs. Veel telers gebruiken Jet 5 tegen fusarium. Daar werkt het ook goed tegen. 2
PERFECT DESINFECTIEMIDDEL VOOR DE TEELTWISSELING Schadelijke micro-organismen, zoals schimmels, virussen en bacteriën zijn vaak moeilijk uit te bannen. Veelal bestrijdt men plantenziekten met behulp van gewasbespuitingen, maar wordt vergeten de infectiebronnen op vloeren, wanden, matten, potten, kisten en fust te verwijderen. Speciaal voor dit doel is Jet 5 ontwikkeld. Het middel bestrijdt in één behandeling niet alleen schadelijke micro-organismen zoals virussen, schimmels en bacteriën, maar ook de algen. Ze kunnen in de kas overblijven in blad- en grondresten en op vloeren, wanden en fust. Een strikte hygiëne en een aanvullende toepassing van Jet 5 in de teeltwisseling beperkt de ziektedruk in de nieuwe teelt tot een minimum. Dit voorkomt dat de nieuwe teelt wordt belaagd door ziekten en beperkt het aantal chemische correcties op het jonge en kwetsbare gewas. Het is dan ook niet verwonderlijk dat steeds meer afnemers van met name vruchtgroenten hier aandacht aan schenken. VOORDEEL VAN EEN GEREGISTREERD MIDDEL Het gebruik van illegale middelen of middelen die niet zijn toegelaten voor toepassing in de land- en tuinbouw brengt risico s met zich mee, vooral op het gebied van gebruikersveiligheid. Dit risico is er niet als een geregistreerd middel wordt gebruikt. Het gebruik van een geregistreerd middel geeft bovendien zekerheid over de effectiviteit, de beste toepassing, de milieubelasting en het blootstellingrisico voor de gebruiker. Certis heeft in het najaar van 2004 een symposium gehouden voor adviseurs en handel om te benadrukken dat ook desinfectiemiddelen een toelating nodig hebben. Jet 5 heeft die toelating. In de herfst en winter 2005/2006 voert Certis in de vakbladen een advertentiecampagne om de voordelen van een geregistreerd middel onder de aandacht te brengen. EFFECTIEF JET 5 GEBRUIKEN Verwijder alle gewasresten uit de kas. Let ook op gewasdraden, kettingen, schermpakket, buisrailsystemen, druppelslangen, etc. Verwijder de gewasresten zo snel mogelijk van het erf, omdat anders de infectiebron op het bedrijf aanwezig blijft. Spuit eerst de kas schoon met water om gronddeeltjes te verwijderen. Gebruik hiervoor geen oppervlaktewater. Spuit hierna de gehele kas met 1% Jet 5. Voor de beste resultaten moeten alle delen in de kas goed geraakt worden, zoals het beton, de loopfolie, het glas, de poten en andere materialen. Ook schuur, erf, buisrail karren, fust en alle hulpmiddelen die tijdens de teeltwisseling worden gebruikt, zoals de lepels van de heftruck, moeten niet worden vergeten. Jet 5 veroorzaakt geen waas op het materiaal zodat naspoelen overbodig is. Plantgaten van gebruikte matten hoeven niet afgedekt te worden, omdat Jet 5 in een gebruikte mat snel wordt afgebroken en absoluut onschadelijk is voor de nieuwe teelt. 3
VERBETERDE KWEEKZAKJES AMBLYSEIUS NA ZES WEKEN NOG STEEDS ACTIEF AMBLYSEIUS IN DIVERSE VERPAKKINGEN Amblyseius cucumeris in kweekzakjes vormt al zeventien jaar de basis van tripsbestrijding in diverse gewassen. De Amblyseius cucumeris is gemakkelijk te kweken én met aantallen van 100 of meer per m 2 bovendien betaalbaar. De roofmijt is leverbaar in kweekzakjes en in emmers met als strooimateriaal zemelen of vermiculiet als draagstof, bestemd om op de steenwolpot een kweekje uit te zetten. Ambsure-kweekzakjes zijn een ideaal middel om preventief Amblyseius cucumeris uit te zetten en de tripspopulatie over een lange periode in bedwang te houden. Hoe effectief een kweekzakje is, hangt af van het aantal roofmijten dat uitkomt, de tijd die daarmee gemoeid is en de levensduur van het zakje. rondhangen, maar zo snel mogelijk in het gewas actief worden. Omdat het haakje en het zakje van Certis-BCP één geheel vormen, lopen de roofmijten veel sneller het gewas in 6000 dan bij zakjes waarbij het haakje op het zakje is gekleefd of geniet. Het duurt dan veel langer voor de roofmijt zijn weg naar de plant gevonden hebben, zo blijkt. BCP Producent X Voor een goede werking van een kweekzakje is niet alleen het aantal roofmijten in het zakje van belang. Ook factoren als de verhouding roofmijt-meelmijt, het vochtgehalte, de voeding, het materiaal van het zakje en de grootte en plaats van het gaatje spelen een rol. Cumulatief 5000 4000 3000 2000 1000 Proeven in roos en anthurium Certis-BCP werkt voortdurend aan de verdere optimalisering van de prestatie van het zakje. Afgelopen zomer zijn met een verbeterd kweekzakje in onder andere roos en anthurium zeer goede resultaten geboekt. Bij die proeven is ondermeer gekeken naar het aantal roofmijten dat uit een zakje komt. BCP gebruikt hiervoor een meetmethode waarmee exact kan worden vastgesteld hoeveel roofen meelmijten er uit een zakje komen. Sneller effectief Uit de proef in zowel roos als anthurium is ondermeer gebleken dat de zakjes na zes weken nog steeds roofmijten produceren. De uitloop van roofmijten is zeer goed. Het aantal meelmijten dat uit de zakjes kwam, was gering. Kans op schade is er dus niet. De roofmijt moet niet op het zakje blijven 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Weken Uitkomst van Amblyseius in de klimaatkamer 4500 BCP 4000 Producent X Cumulatief BCP klimaatkamer 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1 2 3 4 5 6 Weken in gewas Uitkomst van Amblyseius in Anthurium 4
MAXIMAAL RENDEMENT SLUIPWESPEN CERTIS Certis BCP heeft de verpakking van de poppen van Encarsia formosa en Eretmocerus eremicus (al dan niet gemengd) ingrijpend veranderd. De poppen zitten daardoor extra goed beschermd op de kaartjes. Het resultaat is een maximale uitkomst van sluipwespen en een maximaal rendement van de kaartjes. De meest gebruikte verpakking is die waarbij de sluipwesppoppen aan een kartonnen kaartje zijn gekleefd. Voor het Certis-kaartje is een ultrafijn laagje sneldrogende lijm gebruikt, waar de sluipwesp niet aan kan blijven kleven als ze uitkomt. Ook liggen de poppen op een ideale manier beschermd in een groef. Ze kunnen zo tijdens het inpakken, het transport en het uitzetten niet beschadigd worden. Eretmocerus Eremicus Vouwen, niet scheuren De kaartjes zijn gemaakt van een stevig karton en bovendien goed beschermd tegen vocht. Om ze open te breken moeten ze tweemaal worden gevouwen. Ze hoeven dus niet gescheurd te worden, zoals met andere kaartjes het geval is. De tuinder kan kiezen tussen kaartjes met 50 en 100 sluipwespen per kaartje. Wat erop zit, komt er ook uit. Certis BCP heeft de poppen van de sluipwespen ook verpakt in kokertjes. Deze poppen worden via een kleine dispenser verdeeld over de kas. ALAR-DEMONSTRATIE BIJ NIC. SOSEF Technisch adviseur Dennis Eekhoff laat tijdens de Drie dagen tuinen bij toeleverancier Nic. Sosef zien dat Alar 64 en 85 ook in hoge concentratie snel en volledig oplossen. Andere producten op basis van daminozide geven geen heldere oplossing en zakken na verloop van tijd weer uit. Het gebruiksgemak van Alar lokte bij de aanwezige chrysanten- en potplantentelers enthousiaste reacties uit. Alar is al meer dan twintig jaar de standaard voor de groeiregulatie van snijbloemen, potplanten, perkplanten en boomkwekerijproducten onder glas. 5
BOTANIGARD GOED ALTERNATIEF TEGEN TRIPS IN CHRYSANT SUCCESSEN MET GEÏNTEGREERDE BESTRIJDING IN CHRYSANT Wanneer in chrysant de trips biologisch niet onder controle wordt gehouden, zal er met een breedwerkend chemisch middel ingegrepen moeten worden. Daarmee wordt echter tevens de spintbestrijding met Phytoseiulus om zeep geholpen. Met deze wetenschap in het achterhoofd heeft Certis samen met Horticoop en Heins van Zijl gekeken naar alternatieven voor Amblyseius. Afgelopen zomer zijn proeven gestart waarbij de werking van de Ambsurezakjes is vergeleken met het biologisch insectenbestrijdingsmiddel BotaniGard en Steinernema feltiae, het aaltje tegen trips. Goede resultaten De producten zijn drie weken na het planten getest in proefvakken van 600 m 2. De ABS-zakjes zijn één keer uitgezet (een zakje gaat ongeveer vijf weken mee), de andere producten zijn vijf keer gespoten met een tussenpose van zeven dagen. De conclusies zijn bemoedigend. Alle drie de toepassingen wisten de trips onder controle te houden. BotaniGard was in twee gevallen de beste tegen trips en in één geval gelijk. Positief aspect hierbij is dat BotaniGard ten opzichte van de twee andere producten arbeidstechnisch en prijstechnisch het gunstigst is. Het wegvallen van chemische middelen en veranderende teeltmethoden waren drie jaar geleden aanleiding voor een praktijkonderzoek naar de geïntegreerde bestrijding (IPM) in chrysant. Vooral spint was bijna niet meer onder controle te houden. Inmiddels zijn er resultaten geboekt. IPM in chrysant werd lange tijd voor onmogelijk gehouden. Chemische middelen als Pentac en Talstar waren verdwenen. Het werken met belichting zette steeds meer door en het aantal stekken per m 2 groeide. De intensivering van de teelt verminderde de doordringbaarheid van het gewas (een probleem voor het spuiten). De belichting joeg de snelheid van de cyclus van spint omhoog. Phytoseiulus tegen spint Omdat er voor de andere plagen nog chemische alternatieven voorhanden zijn, die gecombineerd kunnen worden met natuurlijke vijanden, concentreerde het onderzoek zich op trips en spint. Voor deze plagen zijn in eerste instantie Amblyseius cucumeris (Ambsure ABS, tegen trips) en Phytoseiulus persimilus (Phytosure, tegen spint) ingezet. Phytoseiulus bleek algauw een uitstekende oplossing. In de meeste gevallen werd de spint onder controle gehouden. Amblyseius cucumeris viel tegen. Bij grote tripsdruk kan de Amblyseius cucumeris de trips niet goed de baas. De inzet ervan is bovendien een arbeidsintensieve klus. Per m 2 moet één Ambsure ABS-zakje worden gehangen en dit iedere teelt opnieuw. In de proef is daarom gezocht naar een alternatief voor het zakje. BotaniGard is een goede optie. AMBSURE (ABS)-ZAKJE WATERBESTENDIG Veilig voor biologie Schadelijk voor biologie geen nawerking Schadelijk voor biologie Week Schoon starten Schema geïntegreerde bestrijding in chrysant Inzet natuurlijke vijanden Combineren met biologie BotaniGard/ABS/Aaltjes Afspuiten Certis heeft bij de proeven in chrysant ondermeer ook nog eens extra gekeken naar de waterbestendigheid van de Ambsure ABS-zakje. Dit omdat verschillende andere zakjes op de markt niet waterbestendig bleken te zijn of een krullende haak kregen, waardoor óf de inhoud van het zakje beschimmelde óf het zakje van het gaas afviel. De Certiszakjes zijn dusdanig gecoat, dat water er geen vat op krijgt. Ze zijn bovendien vervaardigd uit één stuk, waardoor de haak niet kan krullen en dus blijft hangen en over een lange periode roofmijten produceert. 6
BOTANIGARD SUCCESVOL TEGEN TRIPS Om te zien of het werkte heeft Hoogervorst het middel eerst in enkele proefvakken gebruikt. Inmiddels past hij het stelselmatig toe bij de aanplant van een nieuw vak. Hij gebruikt het als de grond kaal ligt en nat is. Trips moet je aanpakken in de bodem. Voor zover mogelijk en noodzakelijk past hij BotaniGard eventueel nog een tweede keer toe op de kale grond en als de planten een week oud zijn. BotaniGard werkt bij hoge luchtvochtigheid erg goed Leidingwater Hoogervorst: Celosia krijgt de eerste veertien dagen flink water. De luchtvochtigheid in de kas is dan negentig procent. BotaniGard werkt bij hoge luchtvochtigheid erg goed. Hoogervorst gebruikt altijd leidingwater in zijn spuit. Dat is het beste. De zuurgraad van water uit het bassin is veranderlijk. Bij leidingwater is de ph standaard 7 à 7,5. De familie Hoogervorst teelt celosia van begin februari tot eind september. Inmiddels is hij weer overgeschakeld naar de teelt van trachelium. Hij gaat daarmee door tot eind november. De eerste twee vakken met trachelium zijn begin september geplant. In week 47 gaat de kas voor een paar weken leeg. Die tijd gebruiken we om hem helemaal schoon te maken en om BotaniGard toe te passen. Links Dennis Eekhoff, rechts celosiateler Eric Hoogervorst BotaniGard werkt niet alleen uitstekend tegen witte vlieg, maar ook tegen trips, zo is de ervaring van Eric Hoogervorst. Ik ben er dik tevreden over, aldus de teler uit Ter Aar. Wij hebben van trips geen last meer. Eric Hoogervorst (43) en zijn vrouw telen celosia en trachelium. Het bedrijf (0,5 hectare) is een van de grootste producenten in deze specialistische teelt. Celosia ( Hanekam ) is in tegenstelling tot de trachelium erg kwetsbaar voor trips. De trips vindt de celosia verschrikkelijk lekker. Ze wandelen er zó in. Het probleem is dat je ze pas ontdekt als het al te laat is, vertelt Eric. De trips veroorzaakt al in een pril groeistadium schade, als de plant zo n tien centimeter is en de latere bloem in aanzet wordt gevormd. Hoogervorst: De tripsen prikken in de bloemknop, waardoor ze de knop misvormen. Die beschadiging komt later niet meer goed. Je kunt er niets meer aan doen. Voorbehandeling kale grond De tripsplaag was aanvankelijk moeilijk onder de knie te krijgen. De trips zat in het hele gewas. Ik kwam tot zeker 35 tripsen per plant tegen. We waren elke dag aan het spuiten, aldus Hoogervorst. Op advies van zijn toeleverancier (Gebr Eveleens in Aalsmeer) en in overleg met Certis-adviseur Dennis Eekhoff besloot Hoogervorst vervolgens BotaniGard te proberen. Dennis Eekhoff: In Spanje en de VS zijn goede ervaringen opgedaan met de werking van BotaniGard tegen trips. BotaniGard is trouwens ook zeer effectief gebleken tegen ondermeer wantsen en cicades. De basis van BotaniGard is de schimmel Beauvaria bassiana GHA, die breed werkt tegen vele insecten. ALAR 85 IN CELOSIA Om de groei van de celosia af te remmen gebruikt Eric Hoogervorst Alar 85 granulaat. 35 Gram per honderd liter. Het lost heel gemakkelijk op. Erg prettig. Ik spuit het s avonds, maar ik maak het s ochtends al klaar, zodat het goed kan oplossen en het spuitwater helder is. Met Alar 85 heb je geen risico van schade aan je gewas, aldus Eric. En je moet natuurlijk ook kijken naar de stand van je gewas en naar de tijd van het jaar. Als ik het nu zou gebruiken, zou ik het gewas stilzetten. Dat is ook niet de bedoeling. 7
GEÏNTEGREERDE BESTRIJDING IS MEER DAN BIOLOGIE EN CHEMIE Geïntegreerde bestrijding begint met het scouten van de plaag Soms blijkt dat het beschikbare pakket biologische en chemische middelen niet breed genoeg is voor de plaag die men wil bestrijden. Bij geïntegreerde bestrijding moet daarom soms uit andere combinaties worden gekozen. Te vaak wordt gedacht dat geïntegreerde bestrijding bestaat uit alleen maar combinaties van natuurlijke vijanden en chemische bestrijdingsmiddelen. In werkelijkheid zijn er veel meer mogelijkheden en middelen die kunnen helpen de bestrijding van een plaag compleet te maken. Tot die aanvullende ondersteuning horen bijvoorbeeld vangtechnieken (vanglampen, feromonen en vangplaten) en GNO s, de gewasbeschermingsmiddelen van natuurlijke oorsprong (ondermeer schimmels, bacteriën). In de regel zijn dit technieken en producten die, als je ze alleen toepast, geen 100% bestrijding geven. Maar in combinatie met natuurlijke vijanden en/of chemische middelen helpen ze prima om de betreffende plaag onder controle te krijgen. Bestrijding witte vlieg Tegen witte vlieg bijvoorbeeld wordt gewerkt met verschillende natuurlijke vijanden waaronder Encarsia formosa en Erectmocerus eremicus. Deze worden ondersteund door diverse chemische middelen die niet schadelijk zijn voor de natuurlijke vijanden. In veel gevallen werkt deze combinatie niet goed genoeg en wordt overgegaan op breedwerkende chemische middelen. Er zijn echter ook GNO s beschikbaar die een goede ondersteuning kunnen zijn voor de natuurlijke vijanden van de witte vlieg. Zoals BotaniGard. Dit schimmelproduct is zeer effectief. Voor haarden witte vlieg kunnen gele vangstroken worden ingezet, want iedere vlieg die je wegvangt zijn weer honderden eitjes minder die je hoeft te bestrijden. Voor meer plagen zijn combinaties te maken zoals hierboven aangegeven. Geïntegreerde bestrijding is puzzelen met natuur. Hoe meer stukjes op de goede plaats, hoe effectiever de bestrijding. Middelen met ogenschijnlijk niet de meest optimale werking kunnen daarin soms net die ene ontbrekende schakel zijn. Informeer daarom goed naar welke mogelijkheden er zijn. Er is vaak meer mogelijk dan u denkt. Dennis Eekhoff, technisch adviseur Certis C o l o f o n Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Redactie: Martin Meijdam, Certis PRLT Communicatie, Zoetermeer Vormgeving: Crown Creatives in Communication, Driebergen NIEUWE EDITIE BUG-SURE GUIDE Om plagen zo efficiënt en zo snel mogelijk onder controle te krijgen is het zaak ze tijdig te vinden en te herkennen. De Bug-Sure Guide van BCP is daarbij een handig hulpmiddel. Binnenkort verschijnt de vernieuwde, uitgebreidere editie van deze gids. De eerste editie is uitgegeven in 2002. Beeld: BCP-Certis/Ward Stepman, NFP, Engel Lameijer, Fotostudio Gerard Vlekke, Theo Janssen Technisch adviseur: Dennis Eekhoff: 06-513 551 86 De opzet van het boekje is hetzelfde gebleven, dus mét de belangrijkste plagen zoals men ze ziet door een loepje, mét het schadebeeld dat ze veroorzaken en met de afbeelding van hoe ze te herkennen zijn op een vangplaat. Ook de beknopte tabel over de biologie van elke plaag is gehandhaafd. Nieuwe plagen De nieuwe Bug-Sure Guide is uitgebreid met een aantal nieuwe plagen. Ook zijn foto s opgenomen van verschillende soorten sluipwespen die men op vangplaten kan aantreffen. De gids kost 15,=, maar is gratis verkrijgbaar voor vaste klanten van het BCP-pakket. Voor bestelling van de gids: vraag uw leverancier of bel Certis, tel. 0346-552400. Certis Europe B.V. biedt systeemoplossingen voor milieubewuste, geïntegreerde gewasbescherming. Certis levert de kennis en producten, zoals biologische en chemische middelen, natuurlijke vijanden, feromonen en vangtechnieken. Certis ondersteunt hiermee telers van specialistische, hoogwaardige gewassen bij de ontwikkeling van een gezonde en duurzame teelt. Postbus 1180 3600 BD Maarssen Straatweg 30 B 3604 BB Maarssen T +31(0)346 55 24 00 F +31(0)346 55 22 74 E info@certiseurope.nl www.certiseurope.nl 8