Inhoud Inhoud...2 ipad...3 1. Probleemstelling - Behoefte..4 - Criteria..5 - Overbrengingen. 6 - Hefbomen 7 - Technisch proces. 9 - Werkwijze.10 2. Ontwerpen - Ontwerpprobleem analyseren...11 - Ontwerpoplossingen bedenken...12 - Ontwerpoplossingen kiezen...14 - Schetsen...14 - Prototype 16 3. Maken - Analyseren...17 - Hulpmiddelen...18 - Werkpost voorbereiden...20 - Realiseren...21 - Opruimen...22 4. In gebruik nemen...23 5. Evalueren...24 6. Reflectie...25 7. Technische beroepen...27 8. Moeilijke woorden...29 2
Tablet of smartphone Dit projectje is tablet vriendelijk, wat wil dit nu zeggen? 1. Als je in dit projectboekje een QR code ontdekt kan je deze inscannen met QR scan app (application = toepassing) Probeer maar eens Nu verschijnen er op je tablet filmpjes of extra info 2. Staat er bij een opdracht een icoontje van een app, dan zal deze op de ipad geïnstalleerd zijn en kan je deze ook eens uittesten, leuk en leerrijk hoor 3
1. Probleemstelling 1. Behoefte Michael Jackson was iemand met de beste dansmoves die je kan indenken. Moves komt van to move = bewegen. We gaan zelf een toestel (technische realisatie) maken die een kleine M.J. laat dansen. Zo een speelgoedrealisatie die beweging kan genereren noemen we een automata. Je automata hoeft maar één overbrenging, naar keuze, te hebben maar M.J. moet wel minstens 1cm springen. Als onze automata klaar is stellen we die voor door middel van een filmpje, van een dansende M.J. dansende op één van zijn nummers. 4
2. Criteria onderzoeken Er zijn bepaalde criteria waar je realisatie moet aan voldoen. Criteria zijn een duidelijke omschrijving waaraan een technische realisatie moet voldoen, of eigenschappen die ze moet bezitten. Je automata moet aan drie criteria voldoen. Lees de behoefte eens aandachtig, dan zal je ook de criteria ontdekken. Criteria 1. Je automata moet minstens 1 overbrenging hebben. 2. M.J. moet minstens 1 cm omhoog springen 3. M.J. moet ronddraaien tijdens het dansen. Plaats een kruisje indien je zelf keuzes kan maken voor een criterium. Noteer hier jouw keuze. Let wel: voor sommige criteria zal je misschien eerst bijkomende kennis nodig hebben. Evaluatie: criteria Criteria en normen Ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je hebt voor geen enkel criteria genoteerd waaraan het technisch systeem moet voldoen. Je hebt voor 1 criterium niet genoteerd of je zelf een keuze kan maken of niet. Je hebt voor 2 criteria genoteerd of je zelf een keuze kan maken of niet. Je hebt voor elk criterium genoteerd of je zelf een keuze kan maken of niet. 5
2. Overbrengingen Analyseer de automata in de klas eens grondig, wat kan je hier allemaal in terugvinden? Gebruik de informatiefiches over overbrengingen om op zoek te gaan. Wat vinden we terug in de automata, kleur het juiste bolletje, meerdere oplossingen zijn mogelijk. Tandwieloverbrenging (TWO) O Ja O Neen Indien ja vul dan verder aan. TWO met versnelling O Ja O Neen TWO met vertraging O Ja O Neen TWO met behoud van versnelling O Ja O Neen TWO met verandering van draairichting O Ja O Neen Kettingoverbrenging (KO) O Ja O Neen Indien ja vul dan verder aan. KO met versnelling O Ja O Neen KO met vertraging O Ja O Neen KO met behoud van versnelling O Ja O Neen KO met verandering van richting O Ja O Neen 6
Riemoverbrenging (RO) O Ja O Neen Indien ja vul dan verder aan. RO met versnelling O Ja O Neen RO met vertraging O Ja O Neen RO met behoud van snelheid O Ja O Neen RO met verandering van richting O Ja O Neen Wrijvingswieloverbrenging (WWO) O Ja O Neen Indien ja vul dan verder aan. WWO met draaiende beweging O Ja O Neen WWO met rechtlijnige beweging O Ja O Neen Duid op volgende foto s ook eens de overbrenging aan. Geef zelf ook eens een voorbeeld van een overbrenging bij jou thuis of in de klas. Voorbeeld: 3. Hefbomen Kan je bij de voorbeeldautomata ook hefbomen ontdekken? Gebruik de informatiefiches om op zoek te gaan. 7
Hefboomwerking O Ja O Neen Indien ja vul dan verder aan. Draaipunt tussen last en kracht O Ja O Neen Last tussen draaipunt en kracht O Ja O Neen Kracht uitoefenen tussen last en kracht O Ja O Neen Duid op volgende foto s ook eens het draaipunt en machtarm aan. Geef zelf ook eens een voorbeeld van hefboomwerking bij jou thuis of in de klas. Voorbeeld: Evaluatie: overbrengingen en hefbomen Onderzoeken van overbrenging en hefboom Ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je hebt geen juiste mogelijkheden aangekruist. Je hebt minder dan de helft van de juiste mogelijkheden aangekruist. Je hebt de helft of meer juiste mogelijkheden aangekruist en twee voorbeelden gegeven. Je hebt alle juiste mogelijkheid aangekruist en twee voorbeelden gegeven. 8
4. Technisch proces We werken tijdens dit project ook steeds volgens het technisch proces Waarvoor moet onze realisatie dienen? Criteria bepalen! Voldoet onze technisch systeem (TS) aan de vooropgestelde criteria? Ontwerpen: schetsen en materialenlijst. We gaan ons technisch systeem (TS) in gebruik nemen/testen. We maken ons technisch systeem (TS). 9
3.Werkwijze Je werkt in groepjes van Hulpmiddelen - Je mag deze projectbundel en alle andere hulpmiddelen zoals gereedschappen, laptops, tablets, je smartphone,... gebruiken. - Er is ook een voorbeeld van een afgewerkte automata waarnaar je steeds kan gaan kijken, werk zoveel mogelijk zelfstandig. Tijd Je krijgt hiervoor 10 lesuren te tijd, treuzel dus niet. Wat zal je leren? - Criteria ontdekken. - Ontwerpen. - Een technisch systeem maken rekening houdende met vooropgestelde criteria. - Hulpmiddelen correct gebruiken en onderhouden. - Een goed werktempo (attitude) hanteren. Evaluatie - Zowel jij als je leerkracht zullen je technisch systeem en de verschillende stappen in het proces beoordelen. Als je technisch systeem klaar is kan je een uitbreidingsopdracht maken of klasgenoten helpen als techniek assistent. Wat denk je, zal je deze opdracht graag doen? Kruis en vul aan. O Ja, omdat...... O Neen, omdat...... 10
2. Ontwerpen 1.Het ontwerpprobleem analyseren Onderzoek de voorbeeldautomata (en criteria) eens nauwkeurig en kruis de meest volledige oplossing aan. Wat moet je maken? O Een automata. O Een automata met dansende M.J.. O Een automata met overbrenginging en springende plus draaiende M.J.. O Een automata met overbrenging en dansende M.J. O Een automata met hefboom en draaiende M.J. Evaluatie: probleemanalyse. Probleemanalyse Ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je hebt de foute mogelijkheid aangekruist. Je hebt de juiste mogelijkheid aangekruist. 11
2. Ontwerpoplossingen bedenken i.f.v. de criteria Je moet zelf een automata ontwerpen, hieronder een paar tips. 1. Bepaal de plaats van je assen in functie van de overbrenging. 2. De overbrengingswielen moeten mooi in één lijn met elkaar liggen (uitlijning). 3. De overbrengingswielen mogen niet te los of te stroef op elkaar inwerken. 4. Rietjes kunnen helpen om wrijving van assen te verminderen. 5. Als karton te weinig wrijving geeft kan je dit verhogen door er schuurpapier op te kleven. 6. Meten is weten. Onderzoek de werking van een overbrenging met een overbrengingset, dit mag in groep. Noteer je resultaten op een onderzoekblad. 12
Het ontwerpen van een goede overbrenging is niet zo eenvoudig. Bij de volgende stap zullen jullie verschillende deeloplossingen voor het probleem bedenken. Gebruik hiervoor de resultaten van de onderzoeken die je hebt uitgevoerd. Noteer voor de volgende problemen mogelijke deeloplossingen. Kolom 1 Kolom 2 Kolom 3 probleem Deeloplossing 1 Deeloplossing 2 De wielen liggen niet mooi in lijn met elkaar. De overbrenging gaat te stroef. De overbrenging slipt door. Evaluatie: Ontwerpoplossingen bedenken zeer zwak zwak goed zeer goed Ontwerpoplossingen bedenken Ik Je hebt geen enkele deeloplossing gevonden. Minder dan drie deeloplossing en zijn ingevuld. Drie of meer deeloplossin gen zijn ingevuld. Alle deeloplossingen zijn ingevuld op basis van de onderzoeksresultaten. 13
3. De meest geschikte ontwerpoplossing kiezen en verantwoorden Omcirkel in de probleemtabel (blz. 13) voor elk probleem de beste deeloplossing. Je moet ook kunnen zeggen waarom. Evaluatie: De meest geschikte ontwerpoplossing kiezen. De meest geschikte oplossing kiezen Zeer zwak zwak goed Zeer goed Er is niet voor elk probleem een best passende oplossing omcirkeld. Er is voor elk probleem de best passende deeloplossing omcirkeld. IK 4. Schetsen 1. Conceptschetsen of voorontwerp (VO) Maak een aantal voorlopige eenvoudige schetsen, hou wel rekening met de behoefte en criteria. Bekijk en bespreek de schetsen in je groep en met de leerkracht. Kies het beste concept. 14
2. Realisatietekening of definitief ontwerp (DO) Maak van je gekozen conceptschets nu een betere tekening. Op je realisatieschets werk je liefst met een aantal aanzichten en plaatst de belangrijkste maten zodat je steeds zicht hebt op de juiste afmetingen. 3. Detailontwerp Duid nu de verschillende delen aan en benoem deze. Maak tevens ook een materialenlijst (dit mag eventueel op een apart blad) en bespreek deze met je leerkracht. Als er bepaalde materialen niet in de klas aanwezig zijn kan je leerkracht misschien alternatieven aanbieden of moeten deze aangekocht worden. Maak je tekeningen op A4 bladen en voeg deze hier toe. 15
5. Prototype Indien je niet zeker bent of een concept wel zal werken kan je ook opteren om een klein model te maken in karton (van een melkdoos) of een ander materiaal. Dit (niet werkende) model noemen we een prototype. Merk je aan de hand van je prototype dat er problemen zijn met je TS, pas je ontwerp dan aan. 6. Ontwerpoplossingen voorstellen Stel nu jullie ontwerp voor aan de ganse klas, laat je tekeningen zien en verdedig je keuze per criterium. Evaluatie: De meest geschikte ontwerpoplossing voorstellen. De meest geschikte oplossing voorstellen Zeer zwak zwak goed Zeer goed Ontwerp voorgesteld aan de klas. Ontwerp niet voorgesteld aan de klas. IK 16
3. Maken 1. De maakopdracht analyseren Plaats telkens de verschillende stappen in de juiste volgorde. Doos (nummer van 1 tot 3)... Gaten voor assen maken.... asdoorgangen aftekenen;... Gat voor figuursteun maken. Overbrenging (nummer van 1 tot 10)... Overbrengingswielen op assen monteren.... Assen op lengte maken.... Nok uitknippen.... Nok aftekenen.... Assen met overbrengingswielen (en nok) in de doos monteren.... Nok op as aanbrengen.... Figuurtje op steun monteren.... Figuurtje uitknippen en platificiëren.... Assen en overbrengingswielen op elkaar uitlijnen. Figuurtje op de doos monteren. Hoeveel tijd denk je nodig te hebben voor het maken van je automata? 1. Doos voorbereiden (aftekenen + gaten)... min. 2. Overbrenging maken (assen + wielen)... min. 3. Het monteren in de doos... min. 4. Overbrenging uitlijnen... min. 5. Figuurtje monteren op de doos... min. 17
Evaluatie: De maakopdracht analyseren. analyse ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je hebt meer dan 6 stappen niet in de juiste volgorde. Je hebt 3 tot 6 stappen niet in de juiste volgorde. Je hebt 1 tot 3 stappen niet in de juiste volgorde. Je hebt alle stappen goed. 2. De nodige hulpmiddelen kiezen Een hulpmiddel kan echt van alles zijn, maar bij het realiseren zijn dit toch vooral gereedschappen en materialen In de werkplaats kan je verschillende gereedschappen en materialen terugvinden. Hieronder een aantal voorbeelden. Gereedschappen Materialen 18
Noteer in de 2 de kolom welk hulpmiddel je nodig hebt. Onderzoek de hulpmiddelen in de klas maar eens, de leerkracht zal met plezier tonen hoe ze moeten gebruikt worden. Doos o asdoorgangen aftekenen o gaten voor assen maken o gat voor figuursteun maken overbrenging o assen op lengte maken o overbrengingswielen monteren o nok aftekenen o nok uitknippen o nok op as monteren o assen monteren o assen uitlijnen o figuurtje uitknippen en plastificiëren o figuurtje op steun monteren o figuurtje op doos monteren Hulpmiddel Evaluatie: de nodige hulpmiddelen kiezen. Zeer zwak zwak goed Zeer goed De lijst met de hulpmiddelen ik Je hebt meer dan 2 hulpmiddelen niet of fout ingevuld. Je hebt 2 hulpmiddelen niet of fout ingevuld. Je hebt 1 hulpmiddel niet of fout ingevuld. Je hebt alle hulpmiddelen juist ingevuld. Om aan je overbrenging te draaien maak je best ook nog een eenvoudige draaihendel. 19
3. De werkpost voorbereiden Leg steeds alle materialen en gereedschappen ordelijk klaar voor je aan een (deel) van de realisatie begint. 1. Leg het materiaal dat je voor de doos nodig hebt klaar en werk deze af. 2. Leg het materiaal dat je voor de overbrenging nodig hebt klaar en werk deze af. Evaluatie: De werkpost voorbereiden. De werkpost voorbereiden ik Zeer zwak zwak Goed Zeer goed Je hebt het materiaal niet klaar gelegd. Je hebt het materiaal soms klaar gelegd. Je hebt het materiaal meestal klaar gelegd. Je hebt het materiaal altijd klaar gelegd voor de doos en de overbrenging. 20
4. Het ontwerp planmatig realiseren Voer nu het ontwerp uit volgens het plan dat je op bladzijde 17 hebt opgesteld. Let erop dat je steeds het juiste gereedschap gebruikt voor de juiste bewerking. Als je aan een bewerking of gereedschap twijfelt, vraag dan hulp. Evaluatie: Planmatig realiseren. De werkpost voorbereiden ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je hebt niet alle stappen planmatig doorlopen. Je hebt alle stappen planmatig doorlopen. Evaluatie: Gebruiken van gereedschappen. Het gereedschap gebruiken in functie van het doel ik Het gereedschap correct gebruiken ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je gebruikt het gereedschap niet in functie van het doel. Je gebruikt het gereedschap niet correct zelfs met hulp van de leraar. Je gebruikt het gereedschap correct met hulp van de leraar. Je gebruikt het gereedschap correct zonder hulp van de leraar maar met instructiekaart. Je gebruikt het juiste gereedschap in functie van het doel. Je gebruikt het gereedschap correct en zonder hulp. 21
5. De werkpost opruimen met oog voor milieu Berg je gereedschap en andere hulpmiddelen terug op de juiste plaats op. Waar hoort het volgende afval thuis? Karton:... Hout:... Restjes van rietjes:... Evaluatie: Ruimen de werkpost op. Zeer zwak zwak Goed Zeer goed De werkpost opruimen. ik Je hebt het materiaal en afval nooit op de juiste plaats opgeborgen. Je hebt het materiaal en afval soms op de juiste plaats opgeborgen. Je hebt het materiaal en afval met hulp op de juiste plaats opgeborgen. Je hebt het materiaal en afval steeds zelfstandig op de juiste plaats opgeborgen. 22
4. In gebruik nemen Nu zou je automata moeten werken, hoe kan je dit testen?... Noteer in de 2 de kolom per criterium voldoet of voldoet niet. Criteria Vul in: Voldoet of voldoet niet. 1. Je automata heeft minstens één overbrenging. 2. Je M.J. springt minstens 1cm hoog bij het dansen. 3. Je M.J. draait rond bij het dansen. Evaluatie: In gebruik nemen van een technisch systeem. De test van de eisen Ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Je realisatie voldoet aan geen enkel criterium. Je realisatie voldoet aan 1 criterium. Je realisatie voldoet aan 2 criteria. Je realisatie voldoet aan de 3 criteria. 23
5. Evalueren In de tabel blz. 23 heb je alle criteria gecontroleerd, nu een paar belangrijke vragen. Vraag 1: Voldoet jouw realisatie aan alle criteria? O O Ja Neen Indien neen, antwoord dan nog eens hieronder Vraag 2: In welke stap(pen) van het technisch proces is het fout gelopen?... Wat had je hier beter kunnen doen?...... Evaluatie: Evalueren en optimaliseren. Vraag 1 Ik Vraag 2 (enkel indien technisch systeem niet aan de criteria voldoet) Ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed De evaluatie is niet ingevuld Er is geen conclusie ingevuld om het technisch proces te optimaliseren. De evaluatie is ingevuld. Er is indien nodig een conclusie ingevuld om het technisch proces te optimaliseren 24
6. Reflectie Attitude Zeer zwak zwak goed Zeer goed Zelfstandig werken Ik Ben alleen gericht op die zaken, opdrachten die ik graag doe. Voer soms opdrachten uit die ik niet graag doe. Voer alle opdrachten op aanwijzing kwaliteitsvol uit, toon meestal inzet. Voer spontaan kwaliteitsvol opdrachten uit, ook al liggen ze mij niet goed Leraar Stiptheid Was nooit in orde. Was meer dan één maal niet in orde. Ik Leraar Was één maal niet in orde. Was steeds met alles in orde. (map taken opdrachten materiaal meebrengen) Kritische ingesteldheid Ik Ben zeer snel tevreden met mijn werk. Mijn werk moet goed zijn, maar ik begin wel niet opnieuw. Mijn werk moet tot in de puntjes zijn of ik begin opnieuw. Leraar In dit project heb je zelf een technisch systeem gemaakt. In het begin (blz. 10) heb je aangeduid of dit graag zou doen of niet. Hoe denk je er nu over? Ik heb deze opdracht graag gedaan O Ja O Neen Heb je hetzelfde geantwoord als blz. 10?... Hoe komt dit?... Wat ging er goed?...... 25
Wat ging er minder goed?...... Wat heb ik geleerd van deze opdracht?...... Hoe kan ik het nog beter of anders aanpakken?...... Welke slimme tips heb ik van de leerkracht of klasgenoten gekregen?... Heb je talent(en) ontdekt tijdens dit project waarvan dat je niet wist dat je ze had? O Ja O Neen Welk talent is dit? Talent(en) :.. Wil ik graag nog een opdracht rond maken doen? O Ja O Neen Evaluatie: vakspecifieke talenten in kaart brengen De test van de eisen ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Ik geen ontdekte talent(en) opgeschreven. Ik heb mijn ontdekte talent(en) opgeschreven. 26
7. Technische beroepen Er zijn vele interessante beroepen waar men met ontwerpen, overbrengingen, realiseren, te maken krijgt. Opdracht : Teken op een A4 blad een eenvoudig technisch proces (zie blz.9) en zet er telkens een beroep bij dat daarmee te maken heeft. Probeer een beetje creatief te zijn, je mag afbeeldingen gebruiken en/of tekeningen maken Schrijf bij elke stap een verklaring in je eigen woorden. Schrijf de stappen van het TP hier eerst nog eens op: 1.. 2.. 3.. 4.. 5.. Hadden deze beroepslui ons tijdens dit project kunnen helpen denk je? O Ja O Neen Kunnen al deze beroepen door zowel jongens als meisjes beoefend worden? O Ja O Neen 27
Evaluatie: Technisch proces Sommen de stappen van het TP op. Ik Beschrijven met eigen woorden de stappen TP. Ik Zeer zwak zwak goed Zeer goed Ik kan minder dan drie stappen van het TP opsommen Ik kan minder dan drie stappen van het TP beschrijven met eigen woorden Ik kan drie stappen van het TP opsommen Ik kan drie stappen van het TP beschrijven met eigen woorden Ik kan vier stappen van het TP opsommen Ik kan vier stappen van het TP beschrijven met eigen woorden Ik kan de vijf stappen van het TP opsommen Ik kan de vijf stappen van het TP beschrijven met eigen woorden Evaluatie: De rol van technische beroepen Beroepen geven in het technisch proces. Zeer zwak zwak goed Zeer goed Ik gaf bij geen enkele stap een beroep. Ik gaf bij één of twee stappen een beroep. Ik gaf bij drie of vier stappen een beroep. Ik gaf bij elke stap een beroep. Ik Belang erkennen van technische beroepen zonder onderscheid jongens-meisjes Ik vulde de Ja/neen vragen niet in. Ik vulde de Ja/Neen vragen in. Ik 28
8. Moeilijke woorden Moeilijke woorden die je niet begrijpt, schrijf je in de eerste kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een woordenboek of op het internet naar een verklaring, je bevindingen schrijf je in een groene kleur in de verklaringskolom. Woordjes die dan nog niet gevonden zijn leggen we voor aan de ganse klas en verduidelijken we in een zwarte kleur. Moeilijk woord Woordverklaring 29