Het Nibud Spaarbiggetje lesbrief en prijsvraag In 2009 bestond het Nibud 30 jaar. Tijdens het jubileumjaar heeft het Nibud geld ingezameld om binnen het onderwijs extra aandacht te kunnen besteden aan financiële educatie. Voor de onderbouw van het basisonderwijs is deze lesbrief over sparen ontwikkeld. Aan de lesbrief is een prijsvraag gekoppeld. De klas die de mooiste spaarbiggetjes maakt, wint de poppentheatervoorstelling Meneer Beer en 30 exemplaren van het gelijknamige boekje. Waarom een Spaarbiggetje? Het Nibud vindt dat kinderen vanaf zes jaar oud genoeg zijn voor zakgeld. Ze kunnen dan tellen en alle muntjes herkennen. Van zakgeld leren kinderen met geld om te gaan. Door hun zakgeld een paar weken op te sparen, leren kinderen dat als ze een tijdje wachten, iets kunnen kopen wat duurder is dan één week zakgeld. Spaarbiggetje laat kinderen op een speelse manier kennismaken met geld en met sparen. Het Nibud vindt het belangrijk dat kinderen jong beginnen met leren omgaan met geld. Omgaan met geld wordt steeds moeilijker in onze samenleving. Veel beslissingen die volwassenen nemen tijdens hun leven, hebben financiële gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan verzekeringen afsluiten, een huis huren of kopen en gezinsuitbreiding. Het Nibud doet regelmatig onderzoek naar het financiële gedrag van jongeren. Hieruit blijkt onder andere dat veel jongeren het moeilijk vinden om goed met geld om te gaan. Ouders zijn als eerste verantwoordelijk voor de financiële opvoeding van hun kinderen. Het Nibud denkt dat zij daarbij wel wat hulp kunnen gebruiken van het onderwijs. Met het Spaarbiggetje van het Nibud kunt u in de klas op een speelse manier aandacht besteden aan sparen.
Opdracht Introductie sparen Introduceer voordat de klas begint met knutselen, de onderwerpen geld en sparen. Vraag eerst aan de kinderen of ze wel eens geld krijgen en van wie. Wat doen ze met dat geld? Mogen de kinderen zelf weten wat ze met hun geld doen of moeten ze eerst altijd aan hun ouders vragen als ze iets willen kopen van hun geld? Ga verder met het begrip sparen. Vraag aan de kinderen wie er spaart en waarvoor. Schrijf de spaardoelen die de kinderen noemen, allemaal op het bord. Vraag de kinderen wat volgens hen de voordelen zijn van sparen. En kunnen ze ook nadelen noemen? Knutselen en versieren Nadat de klas heeft nagedacht en gepraat over geld, is het tijd voor ontspanning. Alle kinderen mogen hun eigen spaarbiggetje in elkaar zetten en versieren. Kinderen die pas beginnen met sparen, willen graag weten wat er met hun geld gebeurt. Ze willen graag letterlijk kunnen zien waar hun geld blijft. Daarom heeft het spaarbiggetje een vierkant vakje in zijn buik. Kinderen kunnen dit eruit knippen of prikken en hier doorzichtig folie achter plakken. Zo houden zij zicht op de inhoud van hun spaarbiggetje. Extra opdracht Een belangrijk leerdoel voor kinderen in de onderbouw van de basisschool, is het herkennen van munten. Als oefening kunt u de kinderen munten laten overtrekken of overkrassen op papier. Als de kinderen de munten uitknippen, hebben ze echt geld voor in hun spaarbiggetje. Vraag de kinderen welke munten er allemaal zijn. Laat de kinderen ze op volgorde van grootte leggen. Is het kleinste muntje ook het minste waard? En de grootste munt, is die het meeste waard? Laat de kinderen de munten vervolgens op volgorde van hun waarde leggen. De prijsvraag Aan de spaarbiggetjes is een prijsvraag gekoppeld. De prijsvraag loopt van 13 september t/m 5 november 2010. De klas die de mooiste spaarbiggetjes maakt, wint een poppentheatervoorstelling van Meneer Beer in de klas en voor elk kind een exemplaar van Meneer Beer (maximaal 30 exemplaren). Uw klas kan op twee manieren meedoen aan de wedstrijd: Een digitale foto per e-mail Maak één of twee foto s van de spaarbiggetjes en mail deze naar prijsvraag@nibud.nl. Zet in de mail bij Onderwerp bouwplaat spaarpot + de naam van de school. Vermeld in de mail de naam van de school en van de docent, en het adres en telefoonnummer van de school. Mail maximaal twee foto s van in totaal 2 MB, in jpg-formaat. Spaarbiggetjes insturen per post Maak een postpakketje van (de mooiste) spaarbiggetjes en stuur dit op naar het Nibud, t.a.v. jury prijsvraag, Postbus 19250, 3501 DG Utrecht. Vermeld in een begeleidend briefje de naam van de school en van de docent, en het adres, het telefoonnummer en e-mailadres van de school.
De jury bestaande uit Heleen Buijs (directeur Geldmuseum), Yolande van Harten (directeur Podium) en het Nibud zal alle inzendingen beoordelen. Stuur de inzending vóór vrijdag 5 november 2010 op. De winnaar zal uiterlijk 22 november 2010 bekend worden gemaakt. Achtergrondinformatie Leerdoelen omgaan met geld Het Nibud heeft leerdoelen en competenties ontwikkeld voor leren omgaan met geld. De leerdoelen en competenties verschillen per leeftijdscategorie. Voor kinderen in de onderbouw van het basisonderwijs gelden de volgende leerdoelen: Kennismaken met financiële begrippen De kinderen herkennen de verschillende euromunten en eurobiljetten. De kinderen kunnen geld tellen en bewerkingen uitvoeren met geld. De kinderen kennen de waarde van geld, weten wat je voor een klein bedrag kunt kopen. De kinderen beheersen het betalen met en het teruggeven van (wissel)geld. Leren keuzes maken De kinderen kiezen zelf hoe zij hun (zak-)geld willen uitgeven. De kinderen begrijpen dat je geld maar één keer kunt uitgeven. Reclame de baas blijven De kinderen weten waar reclame voor bedoeld is. De kinderen herkennen of een bepaalde uiting al dan niet bedoeld is als reclame. Sparen De kinderen weten wat sparen is en kunnen de voordelen daarvan aangeven. De kinderen kunnen geld sparen voor een speciaal doel. Alle Nibud-leerdoelen & competenties voor kinderen en jongeren kunt u gratis downloaden via www.nibud.nl. Financieel gedrag van kinderen In 2009 heeft het Nibud onderzoek gedaan naar de financiële opvoeding van kinderen van 6 en 7 jaar (Nibud, Zakgeld=leergeld, Financieel gedrag van 6- en 7-jarigen). Ouders is gevraagd in hoeverre kinderen sparen en of zij sparen voor een bepaald doel. Hieruit blijkt dat van de kinderen van 6 en 7 jaar: 13 procent zelf niet spaart; 48 procent voor een speciaal doel spaart; 39 procent wel spaart, maar meestal niet voor een speciaal doel.
De kinderen die sparen, gebruiken daarvoor meestal een spaarpot (88 procent). Tabel 1 laat zien op welke manier kinderen sparen. Tabel 1 Manier van sparen (meerdere antwoorden mogelijk) % in een doorzichtige spaarpot die mijn kind zelf kan openen 13 in een ondoorzichtige spaarpot die mijn kind zelf kan openen 55 in een spaarpot die mijn kind niet zelf kan openen 23 op zijn spaarrekening 32 niet op een speciale plek 3 in zijn portemonnee 9 Spelregels voor sparen Vanaf ongeveer 6 jaar zijn kinderen oud genoeg om te beginnen met sparen. Begin met sparen in een spaarpot, liefst een doorzichtige. Geld op een spaarrekening bij de bank, snappen kinderen op deze leeftijd nog niet. Ze willen zien wat er met hun geld gebeurt. Kinderen van 6 jaar kunnen het beste sparen voor een speciaal doel, bijvoorbeeld voor lego of een knuffel. Sparen voor een niet-concreet doel, zoals voor later, is veel is veel te abstract voor deze kinderen. Begin met spaarperioden van een paar weken. Een periode van een aantal maanden kunnen kinderen van deze leeftijd niet overzien. Kinderen kunnen sparen van hun zakgeld, rapportgeld en verjaardagsgeld. Nibud-lesmaterialen De Geldkoffer De Geldkoffer bestaat uit verschillende modules. De basis vormt de Nibud-module Slim omgaan met je geld. Daarnaast kunnen de kinderen in groepjes of zelfstandig met de aanvullende modules aan de slag. Alle werkvormen zijn gemakkelijk te gebruiken, met een minimum aan voorbereidingstijd. Bestemd voor groep 7 en 8. De Zakgeldkrant De Zakgeldkrant is een leuke en leerzame doe-krant. Aan de hand van herkenbare voorbeelden, korte opdrachten, en informatie leren jongeren zelf financiële keuzes te maken en beslissingen te nemen. Bestemd voor groep 8.
De Geldsoap Alles heeft zijn prijs Deze interactieve soap daagt leerlingen uit na te denken over geldkeuzes. Deze soap is samen met het Teleac ontwikkeld. Bestemd voor groep 7 en 8. Nibud-ouderavond over financiële opvoeding Scholen kunnen ouders ondersteunen bij het financieel zelfstandig maken van kinderen. Bijvoorbeeld door in samenwerking met het Nibud een thema-avond te organiseren voor de ouders. Een spreker van het Nibud vertelt meer over kinderen en omgaan met geld en ouders krijgen praktische tips om zelf mee aan de slag te gaan. Ook is er natuurlijk ruim de gelegenheid voor het stellen van vragen. Het Nibud Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) is een onafhankelijke stichting die informeert en adviseert over financiën van huishoudens. Het Nibud richt zich daarbij vooral op consumenten, maar ook op professionals die werken bij de overheid en de financiële en maatschappelijke dienstverlening. Daarnaast doet het Nibud onderzoek naar de geldzaken van consumenten. Meer weten: www.nibud.nl www.nibudjong.nl