JAARPLAN 2011 FINANCIEEL EXPERTISE CENTRUM
Inhoudsopgave 1. Algemene doelstelling, missie, organisatie en taken FEC 1.1 Algemene doelstelling 1.2 Missie 1.3 Organisatie 1.4 Taken FEC en rol FEC-eenheid 2. Onderwerpen van samenwerking: doelstellingen en resultaten FEC 2011 2.1 Informatie-uitwisseling 2.2 National Threat Assessment (NTA) Witwassen 2.3 Hypotheekfraude 2.4 Integriteitrisico s pensioenfondsen 2.5 Terrorismefinanciering 2.6 Afpakken van crimineel (verworven) vermogen 2.7 Facilitators 2.8 Identiteitsfraude 2.9 Cybercrime 2.10 Money Transfers 3. Communicatie 4. Financiering 2
1. Algemene doelstelling, missie, organisatie en taken FEC Het FEC is een samenwerkingsverband tussen autoriteiten met een toezicht-, controle-, vervolgings- en opsporingstaak in de financiële sector en bestaat uit de volgende partners: Autoriteit Financiële Markten (AFM), Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Belastingdienst, de Nederlandsche Bank (DNB), Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD), Openbaar Ministerie (OM) en Politie. Als waarnemers bij de niet-operationele activiteiten van het FEC zijn de ministeries van Financiën en Justitie betrokken. De samenwerking in het kader van het FEC is neergelegd in het Convenant houdende afspraken over de samenwerking in het kader van het Financieel Expertise Centrum. Het Convenant is gepubliceerd in de Staatscourant (Stcrt. 2009, nr. 71) en is in werking getreden op 1 januari 2009. 1.1 Algemene doelstelling Het gezamenlijke doel van de partners in het FEC is het versterken van de integriteit van de financiële sector. Bedreigingen voor en inbreuken op de integriteit van de financiële sector moeten worden voorkomen en bestreden. De partners in het FEC treden preventief op tegen bedreigingen voor de integriteit van de financiële sector en handhaven waar nodig. Deze aanpak maakt het mogelijk om probleemgericht op te treden en een breed effect te hebben. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij initiatieven en samenwerkingsverbanden die het doel en de missie van het FEC raken, zoals het versterkingsprogramma FINEC van de politie en FINEC van het OM, het Vastgoed Intelligence Centre (VIC), de Financial Action Task Force (FATF) en de Regiegroep Aanpak Misbruik Vastgoed. Het FEC zoekt naar best practices en past deze waar mogelijk toe. 1.2 Missie Om de doelstelling van het samenwerkingsverband te bereiken heeft het FEC als missie: Het versterken van de integriteit van de financiële sector door de onderlinge samenwerking tussen de partners te stimuleren, te coördineren en te vergroten door het uitwisselen van informatie en het delen van inzicht, kennis en vaardigheden. 1.3 Organisatie De organisatie van het FEC bestaat uit een FEC-raad en een FEC-eenheid. De FEC-raad bestaat uit vertegenwoordigers van de partners en waarnemers op bestuurlijk niveau en vergadert drie keer per jaar. Elke FEC-partner heeft een FEC-contactpersoon aangewezen die als liaison fungeert tussen het betreffende lid van de FEC-raad, de organisatie van de betreffende FEC-partner en de FEC-eenheid. De FEC-eenheid voert de taken van het FEC uit en legt verantwoording af aan de FEC-raad. De FEC-eenheid heeft drie keer per jaar plenair overleg met de FEC-contactpersonen. 3
De FEC-contactpersonen vertegenwoordigen de partners en de waarnemers in het FEC op managementniveau. De FEC-eenheid bestaat uit 6 fte die door de FEC-partners en waarnemers bij de FEC-eenheid zijn gedetacheerd. Daarnaast is door het OM/Functioneel Parket 1 fte aan de FEC-eenheid toegevoegd. 1.4 Taken FEC, rol FEC-eenheid en bijdrage FEC-partners en waarnemers De taken van het FEC zijn: (i) (ii) (iii) het creëren van structurele informatie-uitwisseling tussen de partners; het fungeren als kenniscentrum van, voor en door de partners op de voor het FEC relevante kennisgebieden; het uitvoeren van projecten met het oog op concrete, operationele bruikbare resultaten. De FEC-eenheid initieert, coördineert en faciliteert de samenwerking tussen de FEC-partners. Hieronder wordt begrepen het bewaken van de in het jaarplan gestelde doelstellingen en te behalen resultaten en het informeren van de FEC-raad over de voortgang van de realisatie van het jaarplan. De taken van het FEC worden uitgevoerd door de FEC-eenheid in samenwerking met de FECpartners en waarnemers De FEC-eenheid is bij de uitvoering van deze taken voor een belangrijk deel afhankelijk van bijdragen van de FEC-partners. De FEC-partners zeggen om die reden ieder 4 fte toe voor FEC-activiteiten. De waarnemers leveren een bijdrage van tenminste 1 fte. De precieze invulling van de rol van de FEC-eenheid en van de FEC-partners bij elk onderwerp dat door het FEC wordt opgepakt verschilt. Dit wordt per onderwerp nader ingevuld vóórdat de samenwerking met betrekking tot een bepaald onderwerp van start gaat. Informatie-uitwisseling Informatie-uitwisseling tussen FEC-partners is van groot belang voor het efficiënt en effectief functioneren van het FEC. De informatie die binnen het FEC wordt gedeeld is van algemene, operationele, strategische of tactische aard. De informatie betreft vooral onderwerpen die in dit jaarplan zijn geformuleerd. De uitwisseling van informatie door organisaties met een toezichthoudende, controle-, vervolgings- en opsporingstaak is gebonden aan het wettelijk kader waarbinnen deze organisaties functioneren. Informatie-uitwisseling van operationele aard tussen FEC-partners verloopt via het Informatieplatform van de FEC-eenheid en de Informatiegroep waarin alle FEC-partners zijn vertegenwoordigd, volgens de daarvoor geldende regels en procedures. Het Informatieplatform kan fungeren als voorportaal voor diverse tripartiete overleggen van FEC-partners 4
Kenniscentrum De FEC-eenheid fungeert als kenniscentrum voor de FEC-partners en waarnemers en treedt daarmee op als: Kennismakelaar: in de vorm van het organiseren van stages en detacheringen van medewerkers van FEC-partners over en weer, het organiseren van themadagen en het volgen van voor het FEC relevante actuele ontwikkelingen, zowel nationaal als internationaal. Helpdesk: het beantwoorden van vragen over onder meer rapporten, wetgeving, Kamervragen en contactinformatie welke gerelateerd is aan de integriteit van de financiële sector. Contactpersoon externe partijen: het onderhouden en uitbreiden van een (kennis)netwerk en het onderhouden van contacten met andere overheidsinstanties (zoals het Bureau Financieel Toezicht en de Nederlandse Mededingingsautoriteit) voor zover relevant voor de FEC-werkzaamheden. Schakel met beleid en wetgeving: het leggen van de verbinding tussen de (operationele) werkzaamheden van het FEC en waar nodig zorgen voor de ontwikkeling van beleid en wetgeving op het relevante werkterrein. Schakel met (inter)nationale gremia: het samenwerken, met en een bijdrage leveren aan voor het FEC relevante (inter)nationale gremia, zoals de Financial Action Task Force (FATF) en de Regiegroep Aanpak Misbruik Vastgoed. Projectmatige samenwerking De samenwerking van FEC-partners gebeurt veelal in projectmatige vorm. Een zorgvuldige probleemstelling en -afbakening staan daarbij voorop. Het aantal betrokken FEC-partners verschilt per onderwerp. Voorafgaand aan de start van een project wordt vastgelegd: - wat het SMART-geformuleerde doel van het project is; - welk resultaat wordt beoogd; - welke FEC-partners daarbij zijn betrokken en wat de rol van ieder van hen is; - wat de rol van de FEC-eenheid is; - welke capaciteit van de betrokken FEC-partners nodig is; - welke capaciteit van de FEC-eenheid nodig is. 5
2. Onderwerpen van samenwerking: doelstellingen en resultaten FEC 2011 2.1 Informatie-uitwisseling Doel: Efficiënte en effectieve informatie-uitwisseling tussen FEC-partners. Resultaten: (i) Een duidelijk en werkbaar informatieprotocol (ii) Informatie-uitwisseling binnen de wettelijke kaders (iii) Een transparant werkproces. Deelnemers: Alle FEC-partners en waarnemers Trekker: FEC-eenheid Achtergrond: Binnen het FEC wordt tussen de partners informatie uitgewisseld. De uitwisseling van persoongegevens moet in overeenstemming met de wettelijke kaders van de verschillende partners gebeuren. Het is van groot belang dat helder is welke persoonsgegevens in FECverband kunnen worden uitgewisseld, hoe met deze gegevens moeten worden omgegaan en welke verplichtingen dit met zich meebrengt. 2.2 National Threat Assessment (NTA) Witwassen Doel: (i) (ii) Het in kaart brengen van de methoden en technieken die in Nederland worden gebruikt om geld wit te wassen. Het vaststellen welke methoden en technieken de grootste bedreiging vormen voor de Nederlandse maatschappij. Resultaat: Een afgerond NTA Witwassen. Naar aanleiding van de uitkomsten van het NTA wordt bezien of en zo ja, welke vervolgacties vereist zijn. Daarnaast wordt een voorstel gedaan voor het periodiek uitvoeren van een NTA Witwassen. Deelnemers: Alle partners en waarnemers nemen deel aan dit project. Daarnaast zijn externe partijen met een relevante expertise betrokken. Trekker: FEC-eenheid Achtergrond: Het NTA Witwassen vloeit voort uit het Global Threat Assessment project van de FATF. Daarnaast werd in 2008 aan Nederland de vraag gesteld welke witwasmethoden en/of technieken de grootste bedreiging voor de Nederlandse samenleving vormden. Omdat op die vraag niet een eenduidig antwoord kon worden gegeven hebben de waarnemers, het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Veiligheid en Justitie, het FEC gevraagd een NTA Witwassen uit te voeren. 6
Tevens is het FEC verzocht om een voorstel te formuleren voor het periodiek uitvoeren van een NTA Witwassen. In 2010 is het NTA Witwassen van start gegaan. De looptijd van dit project is verlengd tot medio 2011. 2.3 Hypotheekfraude Doel: Afronding en opvolging van het onderzoek naar de rol van aanbieders bij hypotheekfraude in de particuliere woningmarkt. Resultaat: Versterking van de bestrijding van hypotheekfraude in de particuliere woningmarkt door versterking van de rol van aanbieders daarin. Deelnemers: Alle FEC-partners behalve AIVD. Trekker: FEC-eenheid. Achtergrond: Op basis van het in 2009 door de FEC-partners verrichte onderzoek naar de rol van aanbieders bij hypotheekfraude in de particuliere woningmarkt wordt, in overleg met de brancheorganisatie van aanbieders, bezien op welke wijze versterking van de bestrijding van hypotheekfraude en de rol van aanbieders daarin kan worden bereikt. 2.4 Integriteitrisico s pensioenfondsen Doel: Zicht krijgen op de mate waarin vastgoedtransacties door pensioenfondsen een bedreiging vormen voor de integere bedrijfsvoering van pensioenfondsen. Resultaat: Een gerichte aanpak op basis van een risico-analyse van de pensioensector. Deelnemers: DNB, Belastingdienst, FIOD, Openbaar Ministerie en Ministerie van Veiligheid en Justitie. Trekker: FEC-eenheid Achtergrond: In het verleden zijn enkele pensioenfondsen betrokken geweest bij fraude met vastgoed. Fraude met vastgoed raakt aan de integriteit van de financiële sector wanneer financiële instellingen betrokken zijn Het FEC wil onderzoek (laten) doen naar de integriteitrisico s van pensioenfondsen bij beleggingen en de beheersingskaders die pensioenfondsen hanteren om deze risico s te mitigeren. 7
2.5 Terrorismefinanciering Doel: Vergroten van de samenwerking op het terrein van bestrijding van financiering van terrorisme. Resultaat: (i) Opstellen van een landkaart om inzicht te geven welke organisaties betrokken zijn bij de bestrijding van terrorismefinanciering, wat hun (externe) rol/taak is en over welke informatie zij beschikken. (ii) Vergroten van de kans op succes als gevolg van samenwerking en coördinatie. Deelnemers: Alle FEC-partners en waarnemers. Trekker: AIVD Achtergrond: Naar aanleiding van de in 2010 gehouden FEC-themadag over terrorismefinanciering is besloten dat behoefte bestaat aan meer kennis over de werkzaamheden van de verschillende FEC-partners op dit terrein om te komen tot een meer integrale benadering van de problematiek verbonden aan de financiering van terrorisme waarbij gefocust wordt op detectie en handelingsperspectief. Versterking van de samenwerking en awareness zijn daarvoor nodig. 2.6 Afpakken van crimineel (verworven) vermogen Doel: Meer, effectiever en slimmer crimineel vermogen afpakken van bijvoorbeeld criminele financiële dienstverleners opdat misdaad niet loont. Resultaat: Verhoging van het daadwerkelijk afgepakte geldbedrag aan crimineel vermogen. Trekker: OM Deelnemers: Alle FEC-partners en waarnemers. Achtergrond: Een effectieve criminaliteitsbestrijding vereist niet alleen dat strafbare feiten worden opgespoord en verdachten worden vervolgd. De maatschappij vereist ook dat duidelijk wordt gemaakt dat misdaad niet mag lonen en daarom maximaal moet worden afgepakt door optimaal in de keten samen te werken. Dit kan worden bereikt door de focus meer op afpakken te gaan richten en de strafrechtelijke, bestuurlijke en civiele instrumenten meer aanvullend en in samenhang te gebruiken. Dat leidt tot nieuwe innovatieve aanpakmethoden. 8
2.7 Facilitators Doel: Optreden tegen facilitators die witwassen en/of vastgoedfraude (mede) mogelijk maken. Resultaat: Handhaving door een of meerdere FEC-partners van laakbare gedragingen door facilitators naar aanleiding van inbreng van signalen over facilitators in het Informatieplatform van de FEC-eenheid. Deelnemers: Alle FEC-partners en waarnemers. Trekker: FEC-eenheid Achtergrond: Onder facilitators wordt verstaan personen die bewust of onbewust meewerken aan witwassen of vastgoedfraude. Dit kunnen financiële ondernemingen, tussenpersonen, bemiddelaars, notarissen, belastingadviseurs e.d. zijn. De partners worden bij hun taakuitvoering regelmatig met facilitators geconfronteerd. De aandacht van toezichthouders, opsporing en vervolging in geval van fraude gaat in eerste instantie uit naar de pleger van die fraude. Het aanpakken van degene die de fraude heeft mogelijk gemaakt is evenzeer belangrijk. 2.8 Identiteitsfraude Doel: Vermindering van misbruik of fraude met betrekking tot de identiteit van personen en identiteitsgegevens. Resultaat: (i) Publicatie van preventiemaatregelen tegen identiteitsfraude op de website van het FEC. (ii) Aanpak van één of meerdere vormen van identiteitsfraude in het kader van de onderwerpen genoemd in dit Jaarplan. Deelnemers: Alle FEC-partners en waarnemers. Trekker: FEC-eenheid. Achtergrond: Het aannemen en gebruiken van een onjuiste identiteit door personen staat in de weg aan een adequate uitvoering van de taken van FEC-partners. Identiteitsfraude betreft fraude met fysieke identificerende documenten en fraude met betrekking tot de digitale identiteit van personen. Identiteitsfraude staat niet op zich maar is een middel tot een ander (crimineel) doel en komt op veel plaatsen in de samenleving voor. De integriteit van de financiële sector wordt aangetast door identiteitsfraude en de criminaliteit die daarmee gepaard gaat. 9
2.9 Cybercrime Doel: Versterking van de samenwerking, awareness en communicatie tussen FEC-partners ten aanzien van FEC-gerelateerde vormen van cybercrime. Resultaat: Een platform van cybercrime -deskundigen van FEC-partners. Deelnemers: Alle FEC-partners en waarnemers. Trekker: FEC-eenheid. Achtergrond: Cybercrime raakt zowel toezicht als opsporing en vervolging. Elke FEC-partner heeft een eigen taak en rol met betrekking tot dit onderwerp. Onderlinge afstemming ten aanzien van nieuwe fenomeen, risico-analyses en aanpak, leidt tot versterking van preventieve en repressieve bestrijding van cybercrime. De FEC-eenheid heeft hierbij een centrale rol. 2.10 Money Transfers Doel: Het terugdringen van het misbruik van money transfers door criminelen. Resultaat: (i) Afronding van het onderzoek naar de mogelijke beheersmaatregelen zoals gedefinieerd door FEC-partners (ii) Bestendiging van de gezamenlijke operationele aanpak door FEC-partners. Deelnemers: DNB, OM, Politie Amsterdam-Amstelland. Trekker: FEC-eenheid Achtergrond: De partners streven naar een gezamenlijke operationele aanpak van misbruik van money transfers. In 2009 is een groot aantal beheersmaatregelen geformuleerd die misbruik tegengaan. Deze maatregelen liggen op het vlak van met name toezicht, maar ook op het vlak van opsporing, vervolging en zelfregulering. In 2010 hebben Politie Amsterdam-Amstelland en DNB gezamenlijke acties uitgevoerd bij geldtransactiekantoren in Amsterdam en Utrecht. 3. Communicatie De toegevoegde waarde van de samenwerking van de FEC-partners in het FEC wordt verder vergroot door bekendheid van de activiteiten van het FEC in de buitenwereld en binnen de organisaties van de FEC-partners. Communicatie over de activiteiten van het FEC en de FEC-partners, vindt plaats overeenkomstig de communicatiestrategie van het FEC en wordt vooraf afgestemd tussen de FEC-partners waarbij tevens afspraken worden gemaakt over woordvoering. 10
Gestreefd wordt naar preventieve werking van de boodschap dat FEC-partners gezamenlijk optrekken bij de voorkoming en bestrijding van inbreuken op de integriteit van de financiële sector. Om dit te bereiken wordt per project vastgesteld wat de bijbehorende communicatiestrategie daarvoor is. Het FEC gebruikt haar website, www.fec-partners.nl, als communicatiemiddel. De FEC-eenheid zorgt dat deze website steeds actueel is. De FEC-partners en waarnemers worden door middel van een digitale nieuwsbrief effect die drie keer per jaar verschijnt, op de hoogte gehouden van actualiteiten die het FEC betreffen. Deze nieuwsbrief wordt door de communicatieadviseurs van de FEC-partners en waarnemers onder leiding van de FEC-eenheid opgesteld. 4. Financiering De activiteiten van de FEC-eenheid worden gefinancierd door de doeluitkering aan het FEC van 6 fte s van het Ministerie van Financiën en 1 fte van het Openbaar Ministerie. In deze 6 fte s zit een bedrag voor kantoorkosten en faciliteiten, werving, opleiding e.d. 11