lesbrief speciaal basisonderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL
inhoud LES 1: ROKEN EN BLOWEN 3 GEWOONTEN 3 CONTRACT 4 ROKEN EN JOUW GEZONDHEID 5 VERSLAAFD AAN ROKEN 6 BLOWEN EN ANDERE DRUGS 6 WAAR OF NIET WAAR 7 OPDRACHT 8 LES 2: ALCOHOL 9 SOORTEN DRANK 9 DE WERKING VAN ALCOHOL 10 DE GEVOLGEN VOOR JE LICHAAM 10 INTERVIEW 11 NAPRATEN 12 LESBRIEF T.B.V. PREVENTIE PROJECT VOOR HET SPECIAAL BASISONDERWIJS ONTWIKKELD DOOR STICHTING VOORKOM! TE HOUTEN. 2013 STICHTING VOORKOM! PREVENTIEVE VOORLICHTING OVER VERSLAVINGEN VANUIT EEN CHRISTELIJKE LEVENSVISIE. 2
les 1: roken en blowen BIJ JOU IN DE BUURT KEN JE VAST WEL MENSEN DIE ROKEN. MIS- SCHIEN WEL HEEL DICHTBIJ, BIJVOORBEELD JE VADER OF MOEDER. HET KAN OOK ZIJN, DAT JE ZELF WEL EENS GEROOKT HEBT. OF JE HEBT ER OVER NAGEDACHT OM DAT TE GAAN DOEN. DAT IS EEN KEUZE DIE JE ZELF MOET MAKEN. IN JE LEVEN MOET JE HEEL VEEL KEUZES MAKEN: DIT IS ER E E N VAN. OM EEN GOEDE KEUZE TE MAKEN MOET JE WEL WAT DINGEN WETEN OVER ROKEN. GEWOONTEN Iedereen heeft bepaalde gewoonten. Een gewoonte is iets wat je vaak doet, zonder dat je er over na hoeft te denken. Vaak gaat een gewoonte vanzelf, voordat je het weet heb je het al gedaan. Bijvoorbeeld nagels bijten of steeds op je telefoon kijken of je nieuwe berichten hebt. WELKE GEWOONTEN HEB JIJ? Goede gewoonten GEWOONTEN Slechte gewoonten 3
Contract met jezelf BEN JIJ STERKER DAN JE GEWOONTE? IK WIL PROBEREN OM 2 DAGEN NIET TE 3 DAGEN 4 DAGEN 1 2 3 4 5 6 7 zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag YES, GELUKT NIET GELUKT 4
TABAKSROOK BEVAT ONGEVEER 4000 GIFTIGE STOFFEN. DE BELANGRIJKSTE ZIJN: Nicotine Teer Koolmonoxide Ammoniak ROKEN EN JOUW GEZONDHEID Als je rookt, dan rook je tabak die in sigaretten, sigaren of een pijp zit. De tabak verbrandt als je een sigaret aansteekt. In de rook die er vanaf komt, zitten ongeveer 4000 giftige stoffen waarvan er 50 voor kunnen zorgen dat je kanker krijgt. De vier belangrijkste giftige stoffen zijn: nicotine, teer, koolmonoxide en ammoniak. WAT ZIT ER IN EEN SIGARET? NICOTINE maakt dat mensen zich meer ontspannen gaan voelen als ze hebben gerookt. Maar nicotine zorgt er ook voor dat het hart sneller gaat kloppen. Als je hart sneller klopt, moet het dus harder werken en gaat het eerder kapot. Nicotine is ook de stof, waaraan je lichamelijk verslaafd kunt raken. TEER is een stof die in heel kleine druppeltjes in je longen terecht komt. De teer zorgt ervoor dat de trilhaartjes in de longen niet meer kunnen bewegen, omdat ze aan elkaar vast plakken. Teer geeft ook een grotere kans op longkanker. KOOLMONOXIDE zorgt ervoor dat er minder zuurstof in je bloed komt. Je lichaam heeft zuurstof nodig om te kunnen leven. Het bloed vervoert de zuurstof naar je armen, benen en alle andere plaatsen in het lichaam. Door de koolmonoxide komt er minder zuurstof in de hersenen en in je spieren. Hierdoor word je sneller moe. Ook gaan je bloedvaten sneller dicht zitten. Dit is heel gevaarlijk; denk er maar eens aan dat je hart geen bloed meer zou krijgen. Je kunt dan een hartaanval krijgen waaraan je dood kunt gaan. AMMONIAK is de stof die ervoor zorgt dat de slijmvliezen geïrriteerd kunnen raken. Op den duur kunnen ze zelfs gaan ontsteken. Daardoor kun je moeilijker ademhalen met alle gevolgen van dien. Ammoniak verdubbelt de verslavende werking. LONGEN VAN EEN NIET-ROKER LONGEN VAN EEN ROKER WAAROM ZOU JIJ NIET GAAN ROKEN? WAAROM ZOU JIJ WEL GAAN ROKEN? 1. Je wilt goed kunnen sporten. 1. Iedereen doet het. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 5
VERSLAAFD AAN ROKEN LICHAMELIJKE VERSLAVING Je kunt op twee manieren verslaafd aan iets raken: lichamelijk en geestelijk. Als je lichamelijk verslaafd raakt aan het roken, komt dat omdat je lichaam gewend is geraakt aan de nicotine die in tabak zit. Je lichaam heeft die stof dan nodig en vraagt erom. Zonder die stof voelt het lichaam zich niet prettig. Je kunt je dan ziek voelen. GEESTELIJKE VERSLAVING Je kunt aan roken ook geestelijk verslaafd raken. Als je gestopt bent met roken, kan het gebeuren dat je alleen maar aan sigaretten kunt denken. Je lichaam heeft geen sigaretten meer nodig, maar in gedachten blijf je die sigaret willen. Blowen en andere drugs VEEL MENSEN DENKEN DAT ALLE DRUGS WEL EEN BEETJE OP ELKAAR LIJKEN. JE HEBT HARD- EN SOFT- DRUGS, MAAR WAT DIE VERSCHILLEN PRECIES ZIJN, IS VOOR VEEL MENSEN NIET DUIDELIJK. VERGEET DE NAMEN HARD- EN SOFTDRUGS. ER BESTAAN GEEN ZACHTE (SOFT)DRUGS! ALLE DRUGS ZIJN SLECHT VOOR JE. ALLE SOORTEN DRUGS ZIJN ONDER TE VERDELEN IN DRIE GROEPEN: 1 2 DRUGS DIE JE IN EEN DROOMWERELD BRENGEN. Hasj, wiet, paddo s en LSD. De e e n wordt er druk van, de ander juist heel erg sloom. Nadeel: je hebt geen zin meer om te leren of te werken. DRUGS DIE JE OPPEPPEN. Nicotine, speed, XTC en cocaïne. Je kunt er heel erg actief van worden. Nadeel: je kunt er geestelijk en lichamelijk kapot aan gaan. 3 DRUGS DIE JE RUSTIG MAKEN EN VERDOVEN. Dat zijn opium, morfine, heroïne, alcohol, slaapmiddelen, kalmerende middelen en GHB. Gebruik kan je heel rustig maken. Nadeel: ze zijn geestelijk en lichamelijk heel erg verslavend. 6
1 2 3 HASJ EN WIET De eerste keer dat je blowt, kan het zijn dat je helemaal niets voelt. Sommigen worden heel erg misselijk, draaierig of duizelig. Maar als je echt stoned wordt, kun je je ook heel gelukkig, vrolijk en blij voelen. Als je een lachkick krijgt, kun je wel drie kwartier lachen, zonder dat je kunt stoppen. Het kan ook gebeuren dat je juist heel erg angstig of verdrietig wordt en dan in paniek raakt. Blowen versterkt je stemming: ben je vrolijk, dan word je nog vrolijker, ben je down, dan ga je je nog slechter voelen. Hasj en wiet worden gerookt in een blowtje. Dat lijkt veel op een sigaret, maar hier zitten dan de drugs in. De stof die ervoor zorgt dat je stoned raakt, heet THC. Deze stof gaat in je hersenen zitten, waardoor je minder goed kunt leren. Het duurt 4 tot 6 weken, voordat deze stof weer uit je lichaam is. Er zit in 1 joint evenveel teer als in 7 sigaretten, het is dus ook slecht voor je longen. PILLEN Als we het over pillen hebben, praten we meestal over XTC, speed en LSD. XTC is e e n van de populairste uitgaansdrugs. Je neemt het als een pilletje. Je wordt er even vrij en vrolijk van. Gevaar: Je kunt er ook heel angstig en in paniek van raken. Je kunt dingen gaan zien die er niet zijn. Ook is de kans groot dat je hersenen beschadigd raken. PADDO S Van sommige paddenstoelen kan het ook gebeuren, dat je rare dingen gaat zien. Omdat ze gewoon in de natuur groeien, wordt er vaak gedacht dat ze niet slecht zijn. Dit is niet waar! Er kunnen dingen met je gebeuren die heel erg onprettig zijn. 1 2 3 4 5 Waar of niet waar? Mijn opa van 87 rookt al jaren; zo schadelijk is roken dus niet. Als mensen vanaf hun 15e jaar roken en niet stoppen, zullen zij gemiddeld 15 tot 20 jaar eerder sterven. Je hebt dus echt geluk als je rookt en heel erg oud wordt. Het is nog nooit bewezen dat je van roken dood kunt gaan. Elk jaar sterven er bijna 20.000 mensen in Nederland aan roken. Dat zijn elke dag 54 mensen. De bekendste doodsoorzaken zijn longkanker en hart- en vaatziekten. Hasj en wiet zijn softdrugs en dus niet verslavend. Jarenlang dachten we in Nederland dat je niet verslaafd kunt raken aan blowen. Nu worden er elk jaar steeds meer blowers in verslavingsklinieken opgenomen. Blowen zuivert je longen. Er zit veel meer teer in hasj en wiet dan in tabak. Dit vervuilt juist je longen. Als je één maand blowt, is dat net zo schadelijk als dat je één jaar rookt. Daarnaast is de kans dat je kanker krijgt door het blowen twaalf keer zo groot als bij het roken. Veel drinken is beter dan af en toe een blowtje. Een biertje kun je drinken, omdat je dat lekker vindt of voor de gezelligheid, zonder dat dit schadelijk is. Véél alcohol drinken kan heel gevaarlijk zijn. Tabak en hasj en wiet zijn altijd schadelijk voor de longen en de hersenen. WAAR NIET WAAR 7
OPDRACHT Stel de vragen die hier onder staan aan iemand bij jou uit de buurt die rookt. Bijvoorbeeld je vader, moeder, opa of je buurvrouw. 1. Hoe oud was u, toen u begon met roken? 2. Waarom bent u begonnen met roken? 3. Hoeveel sigaretten rookt u nu per dag? 4. Noemt u zichzelf verslaafd? 5. Hebt u wel eens geprobeerd te stoppen? 6. Hoe ging dat? Ik heb de vragen gesteld aan 8
les 2: alcohol OOK HET DRINKEN VAN ALCOHOL KAN EEN GEWOONTE WORDEN. VEEL MENSEN VINDEN DRINKEN HEEL NORMAAL. DAAROM KRIJGEN KINDEREN VAAK THUIS HUN EERSTE SLOKJE BIER OF WIJN. AAN ALCOHOL KUN JE NET ALS BIJ ROKEN GEESTELIJK EN LICHAMELIJK VERSLAAFD RAKEN. DOOR TEVEEL ALCOHOL DRINKEN ZIJN ER IN NEDERLAND HEEL VEEL MENSEN IN DE PROBLEMEN GEKOMEN. ALCOHOLGEBRUIK IN NEDERLAND 1.400.000 mensen zware drinkers 395.600 mensen alcoholmisbruikers Alcohol ziet er net zo uit als water en het heeft geen smaak. Maar alcohol is voor je lichaam puur vergif. Je kunt alcohol pas drinken, als het verdund is met bijvoorbeeld vruchtensap. Alcohol is een drug. Het werkt op je lichaam als een harddrug met een ver dovende werking. Dat betekent dat er aan het gebruik van alcohol grote risico s zitten. WELKE SOORTEN DRANK ZIJN ER? Bij elke soort drank hoort een eigen glas. Hoe meer alcohol er in de drank zit, hoe kleiner het glaasje. Zo krijg je altijd evenveel alcohol binnen bij het drinken uit een glas. Bier 5% Wijn 12% Sterke drank 35% 9
DE WERKING VAN ALCOHOL Als je alcohol drinkt, komt die alcohol via je maag en darmen in je bloed. Je bloed neemt de alcohol mee door het hele lichaam. Als de alcohol dan je hersenen heeft bereikt, begin je te merken dat je hebt gedronken. Het effect van alcohol is merkbaar in 4 fasen; hoe meer je drinkt, hoe meer er gebeurt. FASE 1 Alcohol verdooft je remmingen Bij de eerste 1 of 2 glazen alcohol ga je je vrijer en ontspannen voelen. Je praat makkelijker en voelt je minder verlegen. FASE 2 Alcohol vermindert je reactievermogen Als je meer drinkt, gaat je reactievermogen minder goed werken. Je hoort en ziet minder scherp, maar je denkt dat je alles nog kunt. Je stapt bijvoorbeeld nog op de fiets, terwijl je niet meer veilig kunt fietsen. ALS JE TEVEEL DRINKT, KRIJG JE DE VOLGENDE DAG EEN KATER. JE VOELT JE MISSELIJK EN JE HEBT DAN HOOFDPIJN EN DORST. FASE 3 Alcohol vermindert coördinatie over je spieren Bij nog meer alcohol verlies je de controle over je bewe gingen. Je gaat raar praten en kunt niet meer recht lopen. FASE 4 Alcohol verdooft je bewustzijn: coma of dood Als je nog meer drinkt, worden de dieper liggende delen van je hersenen verdoofd. Deze regelen onder andere de spieren van je hart en je longen, je ademhaling dus. Coma treedt op als je zoveel drinkt dat deze spieren niet meer kunnen werken. Als je hart of ademhaling er helemaal mee ophouden, kan je hieraan overlijden. 1 2 3 DE GEVOLGEN VOOR JE LICHAAM Alcohol kan in je lichaam een heleboel kapot maken. De volgende organen kunnen aangetast worden: DE LEVER De lever houdt ons bloed schoon. Alcohol is een giftige stof en de lever heeft 1,5 uur nodig om 1 glas alcohol uit je lichaam te halen. Als je elke dag veel drinkt, kan je lever ziek worden. DE HERSENEN Alcohol kan je hersenen beschadigen. Je kunt dan slechter leren. Eet je slecht en drink je veel, dan is de kans nog groter. Je kunt dan haast niets meer onthouden. Totdat je 24 bent, zijn je hersenen nog in ontwikkeling. Tot die tijd moet je er dus extra zuinig op zijn. DE MAAG Net als al het andere eten en drinken komt alcohol eerst in je maag terecht. Dit kan de maagwand beschadigen, zodat er ontstekingen kunnen ontstaan. 10
INTERVIEW Er zijn een paar voorbeeldvragen bedacht voor de ervaringsdeskundige, dat is iemand die zelf verslaafd is geweest. Kun jij er ook een paar verzinnen? 1. Waarom bent u alcohol / drugs gaan gebruiken? 2. Wat vonden uw ouders ervan dat u alcohol of drugs ging gebruiken? 3. Hoe bent u gestopt? 4. 5. 6. 11
Napraten? Reageren? Zit je ergens mee? Ga naar onze chat. Kijk op www.voorkom.nl/jongeren NAPRATEN? Napraten over de lessen? Of zit je ergens mee? Praat erover in onze chat! Onze medewerkers luisteren graag. REAGEREN? Laat je reactie over de lessen achter op onze Hyvespagina of op onze Facebookpagina. We horen graag van je! HULP NODIG? Heb jij of een bekende van je hulp nodig? Kijk dan op www.voorkom.nl/jongeren bij links. MEER INFORMATIE? Wil je ons informatieblad Preventief ontvangen? Meld je aan via onze website. WEBSITES? Op onze website vind je nog meer informatie over verslavingen. Of kijk op de volgende websites: Alcohol: www.alcoholinfo.nl Roken: www.stivoro.nl www.watdrinkjij.nl Internet: www.pestweb.nl www.drankendrugs.nl Drugs: www.drugsweb.nl www.drankendrugs.nl www.uitgaanendrugs.nl Gokken: www.jellinek.nl Porno: www.ben-ik-seksverslaafd.nl www.settingcaptivesfree.com Eetstoornissen: www.sabn.nl www.buropuur.nl www.huisvanbelle.nl stichtingvoorkom..nl 12