Uitvoeringsprogramma Lucht 2012-2015 GEMEENTE HELMOND

Uitvoeringsprogramma Lucht 2012-2015 GEMEENTE HELMOND

- 2 -

Uitvoeringsprogramma Lucht 2012-2015 gemeente Helmond In opdracht van Gemeente Helmond Opgesteld door Team Milieu Datum 8 februari 2012 Status Definitief - 3 -

- 4 -

Inhoudsopgave 1. Inleiding - 7-1.1. Probleemstelling - 7-1.2. Milieuvisie - 7-1.3. Leeswijzer - 8-2. Wet- en regelgeving - 9-2.1. Algemeen - 9-2.2. Hoofdstuk 5 Wet Milieubeheer - 9-2.3. Besluit Niet In Betekende Mate - 10-2.4. AMvB gevoelige bestemmingen - 10-2.5. Regeling beoordeling luchtkwaliteit - 10-2.6. Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) - 10-3. Relatie met andere beleidsvelden - 12-3.1. Inleiding - 12-3.2. Klimaatbeleidsplan - 12-3.3. Elektrisch vervoer - 12-3.4. Helmond Mobiel 2015-13 - 4. Gezondheid en luchtkwaliteit - 14-4.1. Wettelijke norm is geen gezondheidsnorm - 14-4.2. Gevolgen gezondheid fijn stof en stikstofdioxide - 14-4.3. Verkeersgerelateerde luchtverontreiniging - 15-4.4. Landbouwgerelateerde luchtverontreiniging - 15-4.5. Roetmaat aanvullend op PM 10 maat - 15-4.6. Relatie geur en gezondheid - 15-4.7. Luchtkwaliteit in scholen - 16-4.8. Conclusie - 17-5. Stand van zaken maatregelen NSL - 19-6. Resultaten luchtkwaliteit NSL - 23-6.1. Inleiding - 23-6.2. Kwaliteit Monitoringstool - 23-6.3. Resultaten stikstofdioxide (NO 2) - 23-6.4. Resultaten fijn stof (PM 10) - 25-6.5. Luchtkwaliteit bij veehouderijen - 26-6.6. Luchtkwaliteit bij industriële bedrijven - 26-6.7. Conclusie - 27-7. Uitvoeringsprogramma 2012 2015-28 - 7.1. Maatregelen NSL - 28-7.2. Helmond elektrisch! - 29-7.3. Geuremissie - 30-7.4. Communicatie - 30-7.5. Brongerichte toetsing RO plannen - 31-7.6. Binnenmilieu scholen - 31-7.7. Uitvoeringsprogramma 2012-2015 - 31-8. Middelen - 33-8.1. Projecten - 33-8.2. Financiële consequenties - 33 - - 5 -

9. Conclusie - 34 - Bijlagen: Bijlage 1. Bijlage 2. Bijlage 3. Bijlage 4. Bijlage 5. Bijlage 6. Maatregelen NSL, gemeente Helmond Ligging provinciale wegen gemeente Helmond Jaargemiddelde NO 2 2010, Helmond Jaargemiddelde NO 2 2010, SRE regio Jaargemiddelde PM 10 2010, Helmond Jaargemiddelde PM 10 2010, SRE regio - 6 -

1. Inleiding 1.1. Probleemstelling Al sinds de jaren zestig worden de negatieve gevolgen van luchtverontreiniging serieus genomen. Sindsdien wordt het probleem flink aangepakt en zijn er vooral door de industrie drastische maatregelen genomen om de uitstoot van vervuilende stoffen te verminderen. Dat dit geslaagd is, blijkt uit het feit dat de luchtkwaliteit in Nederland tegenwoordig een stuk beter is dan 20 jaar geleden (RIVM, rapportnummer 680704005/2008 Jaaroverzicht luchtkwaliteit 2007, Publicatie in blad Lucht, Trends in PM 10 en NO 2 - concentraties, april 2011). Schone lucht is een belangrijke voorwaarde voor een gezond leefmilieu. Op advies van de WHO (World Health Organization) zijn er in Europa inmiddels strengere normen vastgesteld voor de luchtkwaliteit. Deze normen zijn in de Nederlandse regelgeving geïmplementeerd. Door middel van de vaststelling van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) zijn de maatregelen opgenomen die de gemeente uitvoert om in 2011 en 2015 te kunnen voldoen aan de Europese normen voor de concentraties van respectievelijk fijn stof (PM 10 ) en stikstofdioxide (NO 2 ). Geur is een bijzondere vorm van luchtverontreiniging. Zelfs als aan alle luchtkwaliteitsnormen wordt voldaan, kan de uitstoot van bedrijven, verkeer of andere activiteiten toch nog leiden tot geuroverlast. Door ruimtelijke scheiding, het opleggen van geurnormen aan bedrijven en het toezicht op de naleving hiervan, kan de overlast worden beperkt. 1.2. Milieuvisie In de Milieuvisie zijn met betrekking tot het aspect Lucht de volgende doelstellingen opgenomen. Doelstellingen Lucht 2025 De luchtkwaliteit in Helmond voldoet aan de normen die hieraan in de wet- en regelgeving worden gesteld. Door luchtkwaliteit tijdig te betrekken in het ruimtelijke ordeningsproces, worden knelpunten voorkomen en/of opgelost. Door het stimuleren en faciliteren van (de innovatieve ontwikkeling van) schone en duurzame mobiliteit, wordt een betere luchtkwaliteit nagestreefd. Geuroverlast in de leefomgeving wordt zoveel mogelijk beperkt. Het Uitvoeringsprogramma Lucht is in het kader van de doelstellingen, zoals deze zijn beschreven in de Milieuvisie, opgesteld. - 7 -

1.3. Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft het wettelijk kader. In hoofdstuk 3 wordt de relatie met andere beleidsvelden weer gegeven. Hoofdstuk 4 geeft melding van de relatie tussen de uitstoot van PM 10 en NO 2 en de gezondheid. Hoofdstuk 5 laat de stand van zaken met betrekking tot de maatregelen uit het NSL zien. In hoofdstuk 6 zijn de resultaten van de berekende concentratie aan PM 10 en NO 2 in 2009 en 2010 weer gegeven en de geprognosticeerde concentraties in 2011, 2015 en 2020. Hoofdstuk 7 laat de projecten die gepland staan tot en met 2015 zien. Hoofdstuk 8 geeft de financiële onderbouwing van dit programma weer. - 8 -

2. Wet- en regelgeving 2.1. Algemeen Ten behoeve van de toetsing van de luchtkwaliteit zijn de volgende regelgeving en begrippen van belang: - Hoofdstuk 5 Wet milieubeheer - Besluit Niet in Betekende Mate - AMvB gevoelige bestemmingen - Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 (Europese richtlijn) - Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de verschillende regelgeving en begrippen. 2.2. Hoofdstuk 5 Wet Milieubeheer Op 15 november 2007 is de Wet Milieubeheer uitgebreid met hoofdstuk 5, titel 5.2 Luchtkwaliteitseisen. De regelgeving met betrekking tot luchtkwaliteitseisen is verder uitgewerkt in AMvB s en Ministeriële regelingen. Bij het opstellen van ruimtelijke plannen moet, volgens de Nederlandse wetgeving, de verandering van de luchtkwaliteit door het plan worden getoetst. In principe zijn ontwikkelingen niet mogelijk indien deze een overschrijding van grenswaarden laten zien. De grenswaarden gelden voor verschillende stoffen. In Nederland hebben de normen voor NO 2 en PM 10 de aandacht. De grenswaarden betreffen bestuurlijke normen. Ook beneden de grenswaarden zijn in studies negatieve gezondheidseffecten waargenomen. Om deze reden blijft het belangrijk aandacht te schenken aan een continue verbetering van de luchtkwaliteit. Getalsmatig kan de normering voor NO 2 en PM 10 als volgt worden weergegeven: Norm Ingangsdatum Grenswaarde NO 2 40 µg/m 3 1 januari 2015 Jaargemiddelde grenswaarde 40 µg/m 3 11 juni 2011 PM 10 Daggemiddelde grenswaarde Max. 35 dagen/jaar 11 juni 2011 PM 10 > 50 µg/m 3 (equivalent met jaargemiddelde PM10 32,5 µg/m 3 ) Jaargemiddelde PM 2,5 25 µg/m 3 1 januari 2015-9 -

2.3. Besluit Niet In Betekende Mate Wat betreft de bijdrage van een plan aan de luchtkwaliteit is het Besluit Niet in Betekende Mate van belang. Deze is gelijk met hoofdstuk 5 van de Wet milieubeheer van kracht geworden: Plannen die niet meer dan 3% bijdragen aan een verslechtering van de luchtkwaliteit, hoeven niet getoetst te worden aan de luchtkwaliteitseisen in de Wet Milieubeheer, hoofdstuk 5. Daarnaast is in de nieuwe regelgeving vastgelegd dat plannen in elkaars nabijheid (straal 1 km en ontsluitingsinfrastructuur) die binnen de periode 2009 2015 gerealiseerd worden, gezamenlijk beoordeeld moeten worden. 2.4. AMvB gevoelige bestemmingen In januari 2009 is het Besluit gevoelige bestemmingen in werking getreden. In dit besluit wordt de vestiging van zogeheten gevoelige bestemmingen langs drukke wegen beperkt. Het besluit is gericht op bescherming van mensen met een verhoogde gevoeligheid voor fijn stof en stikstofdioxide, zoals kinderen, ouderen en zieken. Daartoe voorziet het besluit in zones, gemeten vanaf de rand van de weg, waarbinnen luchtkwaliteitonderzoek nodig is: - 300 meter aan weerszijden van rijkswegen; - 50 meter langs provinciale wegen. Waar in een dergelijke onderzoekszone de grenswaarden worden overschreden, mag het totale aantal mensen dat hoort bij een gevoelige bestemming niet toenemen. Gevoelige bestemmingen zijn gebouwen geheel of gedeeltelijk bestemd of in gebruik als: a. basisonderwijs, voortgezet onderwijs of overig onderwijs aan minderjarigen; b. ten behoeve van kinderopvang; c. verzorgingstehuis, verpleegtehuis of bejaardentehuis; d. ten behoeve van een combinatie van functies De gemeente Helmond heeft geen rijkswegen in haar wegenstructuur. De gemeente heeft wel provinciale wegen en deze liggen buiten de bebouwde kom. Het betreft delen van de N279, N612 en de Europaweg zoals weergegeven in bijlage 1. Bij de vorming van nieuwe plannen wordt rekening gehouden met de AMvB gevoelige bestemmingen. 2.5. Regeling beoordeling luchtkwaliteit In 2008 is naar aanleiding van het van kracht worden van de Europese richtlijn de Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 aangepast. Eén van de belangrijkste regels is de regel dat de stikstofconcentratie op 10 meter afstand van de wegrand gemeten en berekend moet worden in plaats van de 5 meter. 2.6. Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) Door de Europese Commissie zijn grenswaarden voor luchtkwaliteit opgesteld waaraan alle lidstaten moeten voldoen. Omdat Nederland niet tijdig aan de grenswaarden kon voldoen heeft Nederland in 2008 een verzoek tot uitstel ingediend bij de Europese Commissie. In dit verzoek is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) opgenomen met een onderbouwing hoe Nederland - 10 -

aan de normen wil gaan voldoen. Het NSL vindt zijn wettelijke basis in titel 5.2 van de Wet Milieubeheer en bijlage 2 van die wet. In dit programma werken de Rijksoverheid, provincies en gemeenten samen om te zorgen dat Nederland tijdig aan de grenswaarden voor PM 10 en NO 2 zal voldoen. Voor PM 2,5 wordt op dit moment op landelijk niveau nog onderzoek gedaan naar mogelijk aanvullend beleid. In de Wet luchtkwaliteit is opgenomen dat vanaf 11 juni 2011 moet worden voldaan aan de grenswaarden voor PM 10. Aan de grenswaarde voor NO 2 moet vanaf 2015 worden voldaan. In het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) zijn de maatregelen opgenomen die de gemeente Helmond uitvoert om de luchtkwaliteit op lokaal niveau te verbeteren. In bijlage 2 zijn de maatregelen, die de gemeente Helmond in het kader van het NSL uitvoert, opgenomen. Uitgangspunt van het NSL is het tijdig behalen van de in EU verband vastgestelde normen voor luchtkwaliteit. Daarmee wordt het belang van gezondheid voor de burger gewaarborgd. Uitvoering van het NSL dient er toe te leiden dat op de afgesproken tijdstippen in Nederland aan de Europese grenswaarden voor de luchtkwaliteit zal worden voldaan. Om dit te bereiken zijn in het NSL twee hoofddoelen geformuleerd. Het eerste is het verbeteren van de luchtkwaliteit ten behoeve van de volksgezondheid met als concretisering het overal tijdig voldoen aan de grenswaarden. Het tweede hoofddoel is omschreven als het bieden van ruimte voor en bijdragen aan de onderbouwing van ruimtelijke projecten. In de EU-regelgeving is vastgelegd dat lidstaten jaarlijks aan de Europese Commissie moeten rapporteren over de luchtkwaliteit. Het rijk heeft een landelijke rapportage opgesteld voor de Europese commissie. - 11 -

3. Relatie met andere beleidsvelden 3.1. Inleiding Op veel gebieden vindt een verbetering van de luchtkwaliteit plaats. Zo heeft de gemeente de visie Helmond Mobiel 2015 opgesteld waarin de visie op het verkeer- en vervoerbeleid is opgenomen. In het Klimaatbeleidsplan zijn doelstellingen opgenomen om de CO 2 uitstoot te verminderen. Daarnaast is de gemeente zeer betrokken bij de ontwikkeling van schone voertuigen waarbij innovatie een belangrijk aandeel heeft. Deze ontwikkelingen vinden met name in en om de Automotive Campus plaats. 3.2. Klimaatbeleidsplan Op basis van internationaal en nationaal beleid en afspraken heeft de gemeente het klimaatbeleidsplan opgesteld. De gemeente wil de volgende klimaatdoelen behalen: 1. Een CO2-reductie in Helmond in 2020 van minimaal 20% (ten opzichte van 1990), door het verhogen van de energie-efficiëntie met 20% en de inzet van duurzame energiebronnen met 20% 2. Een klimaatneutrale situatie voor de totale gemeente op de langere termijn (2035 2045) 3. Een klimaatneutrale gemeentelijke organisatie in 2012. Voor het bereiken van bovenstaande doelstellingen worden gefaseerd concrete projecten uitgevoerd zoals bijvoorbeeld het maken van prestatie afspraken met de woningbouwocorporaties. De uitvoering van de projecten zorgt automatisch voor een bijdrage in een betere luchtkwaliteit. 3.3. Elektrisch vervoer Geprikkeld door slinkende olievoorraden en toenemende milieuproblemen werken onderzoekers, ontwerpers en fabrikanten wereldwijd aan duurzame oplossingen voor de gestaag groeiende mobiliteitsbehoefte. Voor de traditionele brandstoffen worden alternatieven gezocht waarbij veel energie gestoken wordt in de ontwikkeling van schonere verbrandingsmotoren en nieuwe aandrijftechnieken. Helmond heeft hoge ambities als het gaat om de ontwikkeling van duurzaam vervoer in zijn algemeenheid en elektrisch vervoer in het bijzonder. Het doel is dat Helmond de komende decennia een kenniscentrum wordt voor bedrijven en instellingen die zich bezig houden met de ontwikkeling en introductie van elektrisch vervoer in de breedste zin van het woord. Door de introductie van milieuvriendelijk vervoer in de stad wordt tegelijkertijd gewerkt aan het verbeteren van de luchtkwaliteit (minder uitstoot van NO 2 en PM 10 ) wat de leefomgeving ten goede komt. Daarnaast zal er minder energie nodig zijn wat het ingezette klimaatbeleid bekrachtigd. In de visie op de toekomst van Elektrisch Vervoer in de gemeente Helmond wordt de volgende ambitie beschreven: - Helmond is the place to be wat betreft Elektrisch Vervoer (met focus op innovatie en ontwikkeling); - Elektrisch Vervoer is zichtbaar in de stad; - 12 -

- Elektrisch Vervoer draagt bij aan het terugdringen van de milieuproblemen in de stad en aan het bereiken van de klimaatdoelstellingen. De gemeente zal het gebruik van elektrisch vervoer stimuleren waarbij dit ten goede komt aan een betere luchtkwaliteit. Een eerste aanzet is hiervoor gemaakt in het Meerjaren uitvoeringsprogramma 2010 2014 Elektrisch Vervoer. 3.4. Helmond Mobiel 2015 Mobiliteit is voor Helmond een belangrijk thema. Het algemene Mobiliteitsbeleid van Helmond, dat verwoord is in het beleidsplan Helmond Mobiel 2015, richt zich onder andere op de hoofdwegenstructuur en het stimuleren van de fiets en openbaar vervoer. Verbetering hoofdwegenstructuur Mede door blijvend aandacht te besteden aan een verbetering van de doorstroming van het autoverkeer door het gebruik van verbeterde verkeersinstallaties (VRI s) en in te steken op de aanleg van de ruit rondom Helmond zal het verkeer rondom Helmond beter gereguleerd kunnen worden. Dit zorgt automatisch voor een verbetering van de helmondse luchtkwaliteit op de langere termijn. Fietsbeleidsplan In het fietsbeleidsplan is een hoge ambitie vastgelegd voor het fietsverkeer in Helmond. Er geldt een inspanningsverplichting om het aandeel fiets in de modal split (dagelijks gebruik) met circa 1% per jaar te laten groeien. De gemeenteraad heeft hiermee aangegeven dat de fiets een belangrijkere rol moet krijgen in het helmondse verkeer en vervoer. Het gaat hier grofweg om de volgende maatregelen: - Het vervolmaken van een samenhangend, veilig en comfortabel en direct fietsnetwerk - Realiseren en instant houden van voldoende (on)bewaakte kwalitatieve stallingen op de juiste locaties - Het voorkomen van fietsdiefstal - Speciale aandacht voor bijzondere groepen - Verbeteren van de verkeersveiligheid voor fietsers - Promotie, voorlichting en educatie - Handhaving Jaarlijks wordt er een Actieplan Fiets gemaakt, waarin de concrete acties voor dat jaar staan. De gemeente is niet de enige partij die ervoor kan zorgen dat het aandeel fiets in de modal split stijgt. Ook andere partijen dienen hier aan bij te dragen. Het gaat dan bijvoorbeeld om bedrijven, scholen en kantoren die zorg moeten dragen voor goede fietsvoorzieningen op eigen terrein en promotie van het fietsgebruik binnen hun organisatie. De gemeente moet de andere partijen hiertoe zoveel mogelijk stimuleren. - 13 -

4. Gezondheid en luchtkwaliteit 4.1. Wettelijke norm is geen gezondheidsnorm Een groot aantal studies heeft aangetoond dat verontreiniging van de buitenlucht effecten heeft op de volksgezondheid (World Health Organization 2006 Air quality guidelines). Fijn stof is niet alleen schadelijk bij blootstelling aan hoge concentraties. Ook bij lage concentraties is door het WHO aangegeven dat fijn stof gezondheidsschade kan veroorzaken. Voor fijn stof bestaat daarom geen gezondheidskundige grenswaarde waaronder geen gezondheidseffecten optreden. De WHO heeft om deze reden lange tijd geen enkele advieswaarde voor fijn stof willen noemen. In 2005 heeft de WHO wel gezondheidskundige advieswaarden opgesteld voor fijn stof. Deze liggen beduidend lager dan de huidige wettelijke grenswaarden die in hoge mate door economische en politieke drijfveren zijn bepaald. In dit hoofdstuk wordt een korte toelichting gegeven van de onderzochte gezondheidseffecten van N0 2 en PM 10, met de nadruk op verkeersgerelateerde en landbouwgerelateerde luchtverontreiniging. 4.2. Gevolgen gezondheid fijn stof en stikstofdioxide Fijn stof Fijn stof is een verzamelnaam voor deeltjes in de lucht met verschillende grootte en verschillende samenstelling. De grootte van de deeltjes bepaalt waar ze in de longen terecht komen. In combinatie met de samenstelling bepaalt het tot welke effecten dat kan leiden. Hierbij geldt dat hoe kleiner de stofdeeltjes, hoe dieper zij kunnen doordringen in de longen en hoe schadelijker ze zijn. De mate waarin stofdeeltjes kunnen doordringen in longen en luchtwegen is afhankelijk van de grootte van de deeltjes. Grove stofdeeltjes, die groter zijn dan 10 µm, worden grotendeels afgevangen in de neus-keelholte. De neus werkt dus als een soort filter, waardoor niet al deze stofdeeltjes de longen in komen. Bij de grove fractie van PM 10 (met een diameter tussen de 2,5 en 10 µm) is dat anders: deze deeltjes zijn kleiner en bereiken via de luchtpijp de bronchiën. De nog fijnere deeltjes, gekarakteriseerd als PM 2,5 (diameter kleiner dan 2,5 µm) of PM 1 (diameter kleiner dan 1 µm) dringen dieper in de longen door tot in de longblaasjes. Deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 µm bestaat vooral uit deeltjes die het gevolg zijn van verbrandingsprocessen, bijvoorbeeld roet van benzine en diesel. Uit onderzoek (Laden, Neas et al. 2000; Lanki, de Hartog et al. 2006) is gebleken dat vooral deeltjes uit verbrandingsprocessen schadelijk kunnen zijn. Mede op basis van deze studies heeft de WHO vastgesteld dat deeltjes afkomstig van verbrandingsprocessen het meest schadelijk zijn (WHO 2006). Stikstofdioxide De oxiderende eigenschappen van stikstofdioxide (NO 2 ) kunnen effecten in de luchtwegen en longen veroorzaken in de vorm van vermindering van de longfunctie en afname van de weerstand tegen infecties van het longweefsel. Dit kan luchtwegklachten veroorzaken (RIVM: Belanger et al., 2006; Van Strien et al., 2004) en ziekenhuisopnames tot gevolg hebben. Ook is aangetoond dat blootstelling - 14 -

aan NO 2 kan leiden tot versterkte reactie op allergenen (RIVM: Barck, 2005; Attenden et al., 2006; Svartengren et a., 2000). 4.3. Verkeersgerelateerde luchtverontreiniging Sinds begin jaren 90 zijn een groot aantal studies uitgevoerd naar de invloed van luchtverontreiniging uit het verkeer en gezondheid van mensen die wonen of naar school gaan nabij drukke wegen. Diverse studies hebben aangetoond dat wonen of naar school gaan nabij drukke wegen geassocieerd is met negatieve effecten op de gezondheid (WHO, 2006; HEI, 2010). Daarnaast dragen emissies uit het verkeer ook bij aan achtergrondconcentraties van luchtverontreinigde stoffen. 4.4. Landbouwgerelateerde luchtverontreiniging Omwonenden van intensieve veehouderijen (IVH) kunnen bloot gesteld worden aan verhoogde concentraties van ammoniak, fijn stof, en micro-organismen. Ook kan geuroverlast optreden. De landbouw draagt daarnaast ook bij aan concentraties grof stof. Er zijn aanwijzingen dat klachten van de luchtwegen vaker voorkomen nabij IVH en er zijn enkele studies die suggereren dat de longfunctie mogelijk verlaagd is (Dusseldorp, 2008; OÇonnor, 2010; Schulze, 2011;Schinasi, 2011). Gesteld wordt dat er aanwijzingen zijn dat IVH tot gezondheidseffecten bij omwonenden kan leiden, maar dat het niet mogelijk is met de huidige kennis dit nader te kwantificeren. 4.5. Roetmaat aanvullend op PM 10 maat In 2007 stelde de WHO dat het niet eenvoudig was om gezondheidseffecten van specifieke componenten van fijn stof dan wel verschillende bronnen van fijn stof te kwantificeren (WHO 2007). Inschatting van de risico s van fijn stof gebeurt daarom nog vaak met behulp van de concentraties PM 10 of PM 2,5. Dit is een redelijke benadering als een gemiddelde situatie wordt beoordeeld. In een zeer recente internationale publicatie (2011) van het RIVM, IRAS en TNO wordt voorgesteld om naast de indicatoren PM 10 of PM 2,5 ook een roetmaat (elementair koolstof) te hanteren voor situaties die gedomineerd worden door verbrandingsemissies zoals bijvoorbeeld nabij drukke wegen (Janssen e.a. 2011). Wettelijk wordt op dit moment de stoffen PM 10 en PM 2,5 als toetsingskader genomen. 4.6. Relatie geur en gezondheid De gemeente Helmond kent een grote variatie aan industriële productiebedrijven waarbij geuremissie kan optreden. Daarnaast kan geurhinder door intensieve veehouderijen plaats vinden. Indien een geurprikkel zeer sterk of zeer onaangenaam is kan dit tot directe fysiologische gezondheidseffecten leiden, zoals hoofdpijn en misselijkheid. Vaak verdwijnt een dergelijk effect zodra de blootstelling beëindigd is. - 15 -

Blootstelling aan geurstoffen kan ook aanleiding geven tot hinder. Geur kan verschillende effecten oproepen bij de mens, die als nadelig voor de gezondheid worden beschouwd. Bij de relatie tussen geur en gezondheid zijn veel verschillende factoren betrokken. Factoren die van invloed zijn, zijn onder andere: - karakteristieken van de geur zelf; - intensiteit van de geur (maat voor de sterkte waarmee een bepaalde geurconcentratie wordt ervaren; - (on-)aangenaamheid van de geur; - Frequentie van voorkomen, duur van waarnemen; - Sociaal-economische factoren (bijvoorbeeld: is men werkzaam bij het betreffende bedrijf); - Persoonsgebonden factoren; - gevoeligheid van receptoren in het weefsel dat verantwoordelijk is voor het waarnemen van reukstoffen (reukepitheel); - Wijze waarop met het probleem omgaat; - Houding van de persoon ten opzichte van de bron (angst, boosheid). Mensen, die geloven dat een geur slecht voor de gezondheid is, letten meer op geuren of zijn eerder gealarmeerd door onprettige geuren, zodat zij deze als intenser waarnemen. - Ziektebeelden. Geurwaarneming treedt meestal al op bij lage concentraties aan verontreinigende stoffen en de waarneming treedt beperkt in de tijd op; in die zin heeft geur, net zoals dikwijls in de natuur het geval is, in de eerste plaats een belangrijke signaalfunctie (let op, potentieel gevaar!). De positieve relatie die door onderzoekers is vastgesteld tussen geurhinder en de mate waarin mensen denken dat stank slecht is voor de gezondheid en welzijn is dus niet altijd onterecht. De (al dan niet terechte) ongerustheid heeft veelal te maken met de onwetendheid over de toxiciteit van de stoffen in de ingeademde lucht en op welk niveau de gevarengrens ligt, zowel bij langdurige relatief lage blootstelling als bij kortstondige hoge blootstelling. Langdurige of herhaalde blootstelling aan geurstoffen kan aanleiding geven tot (subjectieve) gezondheidsklachten zoals hoofdpijn, duizeligheid, slaapstoornissen enz. Deze wordt waarschijnlijk indirect veroorzaakt door een complex van stressverwerkende mechanismen. Of hinder ook daadwerkelijk vergezeld gaat van stressgerelateerde lichamelijke gezondheidseffecten hangt onder meer af van de wijze waarop men met de hinder kan omgaan. Geur kan verschillende effecten oproepen bij de mens: hinder, stressgerelateerde lichamelijke gezondheidsklachten en verstoring van gedrag en activiteiten. Er is echter geen dosis-effect relatie op te stellen voor geur en stressgerelateerde gezondheidseffecten. 4.7. Luchtkwaliteit in scholen Verschillende onderzoeken naar de kwaliteit van binnenmilieu op scholen wijzen uit dat de kwaliteit niet overal voldoende is. Dit kan leiden tot hoofdpijn, verkoudheid, verergering van astmaklachten, concentratieproblemen en vermoeidheid en allergieën. Deze klachten kunnen tot verminderde leerprestaties leiden. - 16 -

4.8. Conclusie Met betrekking tot de effecten van concentraties van stikstofdioxide en fijn stof op de gezondheid blijkt dat ook bij lagere concentraties dan de wettelijke normen effecten op het gebied van gezondheid plaats kan vinden. Om deze reden blijft het belangrijk te investeren in maatregelen voor een schonere luchtkwaliteit. Met betrekking tot geur kan de blootstelling van geurstoffen, merendeel afkomstig van bedrijven, aanleiding geven tot hinder. Bij de relatie tussen geur en gezondheid zijn vele verschillende factoren betrokken. Geurhinder heeft een negatieve invloed op ons welbevinden. Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat het binnenmilieu op scholen niet overal voldoende is. Aandacht voor de luchtkwaliteit in scholen blijft vragen om aandacht. - 17 -

- 18 -

5. Stand van zaken maatregelen NSL In tabel 5.1. is een uiteenzetting gegeven over de mate van realisatie van de verschillende maatregelen zoals die in het NSL zijn opgenomen en die de gemeente ten doel heeft gesteld uit te voeren. Proj. Nr. Maatregel Doel Realisatie A. Doorstromingsmaatregelen 1./2. VRI's Oostwestas deel 2/VRI's Noordelijke rondweg Betere doorstroming 3. VRI's Kanaaldijk ZW 4. Hortsedijk/Dorpsstraat 5. Tovergroen 6. Aanpassen rotonde Geldropseweg-Brandevoortsedreef 7. Rochadeweg B. Aanleg wegen 2009 2009 2007 2009 2010 2010 8. Spoortunnel 9. Kasteelherenlaan C. Schonere vrachtwagens 10. Onderzoek Milieuzone D. Aanpak Openbaar Vervoer Aanpassing wegenstructuur ten behoeve van verbeterde doorstroming Verbeteren luchtkwaliteit centrum 2013 2015 Stopgezet, onvoldoende effect 11. Uitvoering geven aan OV-beleid Stimuleren Openbaar vervoer 12. Experiment gratis OV Stimuleren Openbaar vervoer E. Stimuleren fietsgebruik 2007 e.v. 2010 13. Uitvoering geven aan jaarlijkse actieplannen fiets 14. Gratis fietsenstallingen F. Bedrijventerreinen Verbeteren luchtkwaliteit Stimuleren fietsgebruik Verbeteren luchtkwaliteit Stimuleren fietsgebruik 2007 e.v. 2007 e.v. G 15. Vervoersmanagement Stimuleren OV en fietsgebruik Voorlichting 2014 16. Monitoring, onderzoek en communicatie Kennisoverdracht 2008 e.v. Tabel 5.1: Status NSL projecten (groen = gereed, oranje = in uitvoering, rood = gestopt) - 19 -

Stand van zaken maatregelen Een groot deel van de maatregelen is uitgevoerd. Kort samengevat: Veel maatregelen zijn uitgevoerd en zullen worden gecontinueerd, bijvoorbeeld de aanleg van een betere doorstroming (Tovergroen), het uitvoeren van OV-beleid, fietsbeleid, communicatie activiteiten. Nieuwe infrastructuur Hoewel het streven in het helmondse mobiliteitsbeleid in eerste instantie gericht is op het optimaal benutten van de bestaande infrastructuur, is vanuit de Studie Hoofdwegenstructuur (HWS) duidelijk geworden dat aanleg van nieuwe infrastructuur noodzakelijk is om verdere congestie en daarmee toenemende luchtverontreiniging op structurele wijze te voorkomen. Vanuit dit kader zijn inmiddels de volgende stappen gezet: De aanleg van de spoortunnel bij het Centraal Station is in de uitvoeringsfase en zal naar verwachting in 2013 worden afgerond; De aanleg van de Kasteelherenlaan is in een voorbereidende fase. Dit project vergt een ruime voorbereidings- en uitvoeringstijd. Streefdatum voor de realisatie van de Kasteelherenlaan is 2015. Geen invoering Milieuzone Helmond heeft zich, via de ondertekening van het convenant, ten doel gesteld te onderzoeken of de invoering van een milieuzone een bijdrage zou leveren aan een verbetering van de luchtkwaliteit. Uit het onderzoek is gebleken dat het invoeren van een milieuzone geen toegevoegde waarde oplevert aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Reden hiervoor is dat het centrum van de stad, waar deze milieuzone zou moeten worden ingevoerd, geen knelpunten op het gebied van lucht kent. De druk bereden Kasteel-Traverse en Kanaaldijk hebben geen deel uitgemaakt van de Milieuzone. De milieuzones moeten namelijk een verbetering van de luchtkwaliteit in binnensteden opleveren waarbij de maatregelen zich toespitsen op toeleverend verkeer in het centrum; niet op het verkeer op doorgaande wegen. De infrastructuur van Helmond onderscheidt zich van die van andere B5 steden in die zin dat de doorgaande routes het centrum doorkruisen. Daarnaast rijden slechts een zeer beperkt aantal zware vrachtwagens in het centrum waarvan al 50% reeds een schone motor bezitten. De milieuzone is om deze redenen niet in Helmond ingevoerd. Communicatie In het kader van de jaarlijkse communicatiecampagne Helmond, goed op weg! worden verschillende doelgroepen, zoals schoolgaande kinderen, studenten, bedrijfsleven en winkelend publiek benaderd met als doel het stimuleren van het gebruik van milieuvriendelijk vervoer. Luchtkwaliteitsonderzoeken Mede vanwege het innovatieve karakter zijn in 2010 luchtkwaliteitsonderzoeken in Helmond opgestart. Inmiddels zijn een tweetal onderzoeken afgerond. Hierbij werd een relatie gelegd tussen de doorstroming van verkeer en de luchtkwaliteit. Uit de resultaten is door TNO aangetoond dat dynamisch verkeersmanagement de verkeersemissies significant kan beïnvloeden en daarmee ook de lokale luchtkwaliteit in de stedelijke omgeving. Deze resultaten stimuleren de verdere ontwikkeling en implementatie van duurzaam verkeersmanagement, dat rekening houdt met een combinatie van aspecten zoals verkeersdoorstroming, luchtkwalieit en geluid waardoor het stedelijke verkeer wordt geoptimaliseerd en de milieu footprint gelijktijdig reduceert. Het op dit moment lopende FREILOTproject sluit hier dan ook naadloos op aan. Dit gebeurt onder meer door de beïnvloeding van verkeerslichten door de vrachtwagens en in-car adviezen tijdens de rit aan de chauffeur om zo energiezuinig mogelijk te rijden. Dit systeem wordt behalve in Helmond ook in andere Europese - 20 -

landen uitgetest en ondersteund door de Europese commissie. Het uiteindelijke doel is dat het energieverbruik en uitstoot van vrachtwagens sterk wordt verminderd. Meerjarenuitvoeringsprogramma 2010 2014 Elektrisch Vervoer Momenteel wordt uitvoering gegeven aan het Meerjarenuitvoeringsprogramma Elektrisch Vervoer. In dit kader zijn al een aantal projecten uitgevoerd. Zo zijn reeds een groot aantal oplaadpunten ten behoeve van elektrische voertuigen geplaatst en vinden voorlichtingscampagnes plaats ten behoeve van de stimulering van het gebruik van elektrische voertuigen. Daarnaast werkt de gemeente actief mee aan het creëren van mogelijkheden voor duurzame en innovatieve mobiliteit. - 21 -

- 22 -

6. Resultaten luchtkwaliteit NSL 6.1. Inleiding Om de voortgang te volgen is door het Ministerie een landelijk monitoringsprogramma opgesteld. Centraal onderdeel is een meet- en rekeninstrument waarvoor de gemeente kenmerken van wegen, zoals verkeersgegevens, overdrachtskenmerken en afstanden tot toetsingspunten via de Regionale Verkeersmilieukaart (RVMK) aanleveren. De daaruit voortvloeiende rekenresultaten zijn vervolgens door het Bureau Monitoring (Samenwerkingsverband RIVM en InfoMil) samengevoegd tot de zogenaamde Monitoringstool. Voor PM 10 dient in het jaar 2011 te worden voldaan aan de norm terwijl in 2015 voldaan dient te zijn aan de norm voor NO 2. Op de website www.nsl-monitoring.nl kunnen overheden en particulieren de invoergegevens en rekenresultaten inzien. De kaarten bevatten de invoergegevens en resultaten van meerdere jaren: van het gepasseerde jaar 2009 en 2010 en de zichtjaren 2011, 2015 en 2020. In de navolgende paragrafen wordt nader ingegaan op de resultaten. Volgens de Europese wetgeving dient het punt waar de luchtkwaliteit moet worden getoetst op 10 meter afstand vanaf de wegrand plaatsvinden; indien echter (gevels van) woningen dichterbij staan dan wordt hier aan getoetst. De waarden dienen representatief te zijn voor 100 meter weglengte. 6.2. Kwaliteit Monitoringstool De berekende resultaten van de Monitoringstool zijn onderhevig aan verschillende onzekerheden. Voor een deel zijn deze het gevolg van externe omstandigheden buiten de invloedsfeer van de monitoring, zoals de meteorologie. Aan de andere kant zitten er ook onzekerheden binnen het proces en systeem van de Monitoring. In de NSL Monitoring is het Ministerie van I&M eindverantwoordelijk voor het systeem van Monitoring en de vaststelling van het resultaat. Medio december 2010 is de eerste Monitoringsrapportage van het RIVM voltooid waarin de resultaten voor geheel Nederland is weergegeven. De in de Monitoringsrapportage genoemde concentraties van NO 2 en PM 10 bezitten een onnauwkeurigheid van 15%. Ter verifiëring van de rekenresultaten en voor nader onderzoek naar de luchtkwaliteit wordt, naast het uitvoeren van berekeningen, continu luchtkwaliteitsmetingen uitgevoerd. Dit gebeurd via het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit dat verspreid over heel Nederland ruim vijftig meetpunten kent. De dichtstbijzijnde meetpunten vanuit Helmond zijn gelegen in Eindhoven. 6.3. Resultaten stikstofdioxide (NO 2 ) In grafiek 6.1 is de concentratie voor NO 2 (Monitoringstool 2010/2011) weergegeven voor de meest relevante wegen. Het betreft de volgende locaties met de hierbij behorend, in de Monitoringstool, opgenomen uniek nummer. - 23 -

Nr. Locatie Nr. NSL-monitoringstool 1. Kanaaldijk NW tussen Eikendreef en Engelseweg 44184 2. Kasteel Traverse tussen Kanaaldijk NW en Smalle 44200 Haven 3. Eikendreef tussen Trambrugweg en Kannaldijk NW 44192 4. Europaweg tussen Mierloseweg en Boerhaavelaan 43096 5. Mierloseweg tussen Noord Parallelweg en De Hoefkens 43079 De resultaten van de voorbijgaande jaren 2009 en 2010 zijn beschikbaar. Daarnaast is via de landelijke monitoringstool de prognose jaren 2011, 2015 en 2020 weergegeven. De grenswaarde waaraan getoetst dient te worden is 40 µg/m 3 voor NO 2. Uit grafiek 6.1. blijkt dat in het jaar 2010 en de geprognosticeerde waarde van 2011 nog een overschrijding van de grenswaarde voor NO 2 van 40 µg/m 3 plaats vindt ter hoogte van de Kasteel- Traverse en de Kanaaldijk NW. Hierbij dient vermeld te worden dat gerekend is met de verkeersgegevens die afkomstig zijn van de Regionale Verkeers Milieu Kaart (RVMK). In 2009 heeft, ten behoeve van het onderzoek wel of geen milieuzone in het centrum in te voeren, een uitgebreid kentekenonderzoek plaats gevonden. Uit dit onderzoek bleek dat de verkeersgegevens uit het RVMK de worst case scenario betreft. De werkelijke gemeten verkeersintensiteit met de specifieke luchtkwaliteitsemissies bleken lager te liggen dan de, via de RVMK, berekende waarden. Voor de Eikendreef, De Europaweg en een deel van de Mierloseweg liggen de concentraties net op of onder de grenswaarde. In bijlage 3 en bijlage 4 is de luchtkwaliteit van NO 2 voor het jaar 2010 grafisch in beeld gebracht voor respectievelijk de gemeente Helmond en de hele regio (gegevens afkomstig van de Regionale Rapportage luchtkwaliteit 2010 van 15 december 2011, SRE Milieudienst). Voor het jaar 2015 wordt geen overschrijding meer verwacht van de norm van 40 µg/m 3. Reden hiervoor is de verwachte toename van met name het gebruik van schonere motoren bij vrachtwagens en personenwagens. Ook na 2015 is de tendens dat de concentratie aan NO 2 zal dalen. - 24 -

Grafiek 6.1: Jaargemiddelde concentratie NO2 grenswaarde is 40 microgram/m3 2009 2010 2011 2015 2020 50 40 microgram/m3 30 20 10 0 Kanaaldijk NW Kasteel -Traverse Eikendreef Europaweg Mierloseweg 44184 44200 44192 43096 43079 1 2 3 4 5 2009 43 45 38 38 40 2010 41 43 36 36 38 2011 41 42 35 35 36 2015 36 37 30 31 31 2020 27 28 23 23 23 6.4. Resultaten fijn stof (PM 10 ) In grafiek 6.2 is de concentratie voor PM 10 (Monitoringstool 2010/2011) weergegeven voor dezelfde relevante wegen zoals weergegeven onder hoofdstuk 6.3. De resultaten van de voorbijgaande jaren 2009 en 2010 zijn beschikbaar als de zichtjaren 2011, 2015 en 2020. De grenswaarde waaraan getoetst dient te worden is 32,5 µg/m 3 voor PM 10 (daggemiddelde grenswaarde) of de jaargemiddelde waarde voor PM 10 van 40 µg/m 3. Uit de resultaten blijkt dat de grenswaarde van 32,5 µg/m 3 voor PM 10 niet overschreden wordt. Eveneens is te zien dat de zichtwaarden niet een stevige neerwaartse beweging laat zien. In bijlage 5 en bijlage 6 is de luchtkwaliteit van PM 10 voor het jaar 2010 grafisch in beeld gebracht voor respectievelijk de gemeente Helmond en de hele regio (gegevens afkomstig van de Regionale Rapportage luchtkwaliteit 2010 van 15 december 2011, SRE Milieudienst). - 25 -

Grafiek 6.2: Jaargemiddelde concentratie PM10 grenswaarde is 32,5 microgram/m3 40 2009 2010 2011 2015 2020 microgram/m3 30 20 10 0 Kanaaldijk NW Kasteel -Traverse Eikendreef Europaw eg Mierlosew eg 44184 44200 44192 43096 43079 1 2 3 4 5 2009 29 29 28 28 28 2010 30 31 29 29 30 2011 29 30 28 28 29 2015 28 28 27 27 27 2020 27 26 25 25 25 6.5. Luchtkwaliteit bij veehouderijen In 2010 zijn in opdracht van het Ministerie van I&M onderzoeken uitgevoerd naar de luchtkwaliteit bij veehouderijen. Uit dit onderzoek is gebleken dat voor de gemeente Helmond één pluimveehouderij, gelegen aan de Kranenbroek, zorg draagt voor een overschrijding van de daggemiddelde grenswaarde van PM 10 ter hoogte van de dichtstbijzijnde woningen. Aangezien dit bedrijf gelegen is in het uitbreidingsgebied Brandevoort II zal dit bedrijf uiterlijk per 1 januari 2016 stoppen met haar agrarische activiteiten op deze locatie. Zodra het bedrijf zijn activiteiten beëindigd heeft zal ook de uitstoot van verontreinigde stoffen richting de dichtstbijzijnde woningen stoppen. 6.6. Luchtkwaliteit bij industriële bedrijven In de voorbijgaande jaren heeft de industrie, mede door de wettelijke mogelijkheden in het kader van de Wet Milieubeheer, veel emissiereducerende maatregelen getroffen. In het kader van vergunningverlening zal, bij de toetsing aan de Best Bestaanbare Technieken (BBT), dit als zodanig voort gezet worden. - 26 -

6.7. Conclusie Via een landelijke monitoringstool wordt de luchtkwaliteit nauwlettend gevolgd. Uit de monitoringstool is gebleken dat de gemeente, op basis van de reeds ingezette maatregelen op met name landelijk niveau, goede resultaten behaalt met betrekking tot de neerwaartse concentratie van de luchtverontreinigde stoffen NO 2 en PM 10. Voor wat betreft de geprognosticeerde concentraties voor 2015 en 2020 van PM 10 zal deze daling minder zijn dan voor NO 2. Om in 2015 te kunnen voldoen aan de gestelde eisen blijft het belangrijk aandacht te schenken aan de reeds in gang gezette acties om zodoende een goede luchtkwaliteit voor de toekomst na te kunnen streven. - 27 -

7. Uitvoeringsprogramma 2012 2015 7.1. Maatregelen NSL Om de luchtkwaliteit lokaal te verbeteren zullen de maatregelen uit het NSL voortgezet worden. Deze maatregelen dienen voor 1 januari 2015 uitgevoerd te zijn. Hieronder volgt een korte toelichting van de stand van zaken van de maatregelen die, in het kader van het NSL, uitgevoerd worden. Spoorknoop Op dit moment is de uitvoering van de ondertunnel ter hoogte van het station in volle gang. In 2013 zal deze ondertunneling voltooid worden. Kasteelherenlaan Vanwege een verbetering van de doorstroming zijn de voorbereidingen van de afronding van de stedelijke verkeersring tussen de Europaweg en de Heeklaan in volle gang. Gezien de benodigde voorbereidingstijd wordt er naar gestreefd deze weg in 2015 gerealiseerd te hebben. Aangezien deze maatregel niet voor 1 januari 2015 kan worden gerealiseerd is via de landelijke monitoringstool hiervan melding gemaakt bij het ministerie. Het ministerie heeft geen bezwaar op de latere opleveringsdatum van de Kasteelherenlaan. Uitvoeren Openbaar Vervoer (OV)-beleid Openbaar vervoer vindt in Helmond plaats met behulp van de trein, de bus en een vorm van collectief vraagafhankelijk vervoer (Taxbus). Helmond heeft de beschikking over maar liefst vier treinstations, waarmee het de best voorziene stad van Brabant is. Hierdoor zijn er goede directe verbindingen met s-hertogenbosch/amsterdam Eindhoven/Den Haag, Deurne en Venlo alsmede tussen stadsdelen onderling. De gemeente streeft ernaar dat, in samenspraak met het SRE, ProRail, NS en de Brabantstadpartners, continu gewerkt wordt aan het op peil houden en, waar mogelijk, verbeteren van het openbaar vervoer. Bezuinigingen hebben inmiddels geleid tot een verarming van het openbaar vervoer. Deze situatie is zeker niet bevorderlijk. Op dit moment wordt nagedacht hoe, binnen de nieuwe dienstregeling, aan de basisvoorwaarden van goed OV kan blijven worden voldaan. Gratis fietsenstallingen In het kader van de jaarlijkse fietsactieplannen zijn de bewaakte fietsenstallingen in het centrum gratis gemaakt. Gebleken is dat het stallingsgebruik hierdoor sterk is toegenomen. Naast het gratis maken van de fietsenstallingen is ook de capaciteit uitgebreid. Uitvoeren actieplannen fiets In Helmond is veel aandacht voor het stimuleren van het fietsverkeer. De gemeenteraad van Helmond heeft in 2009 het Fietsbeleidsplan vastgesteld. Hieraan wordt ieder jaar een actieplan gekoppeld. Te treffen maatregelen hebben met name betrekking op het completeren van het (hoofd)fietsnetwerk en de communicatie gericht op het promoten van het fietsgebruik. Het streven is erop gericht het fietsgebruik te stimuleren en het aandeel van de fiets in de zogenaamde modal split (de verdeling van verplaatsingen over de verschillende vervoerswijzen) te verhogen met 1% per jaar (in elk geval tot 2015). Dit is tevens de ambitie vanuit het Klimaatbeleid. - 28 -

Vervoers- of mobiliteitsmanagement bedrijven De gemeente Helmond streeft vanuit verschillende invalshoeken naar een verduurzaming van verkeer en vervoer, waarbij ook het bedrijfsgerelateerde vervoer de aandacht krijgt. Door de mobiliteit ten gevolge van bedrijven te verminderen of te 'vergroenen', wordt niet alleen gewerkt aan een betere luchtkwaliteit (minder emissies), maar ook aan een verminderd verbruik van fossiele brandstoffen (zie Nota Klimaatbeleid). Tot de maatregelen die in dit kader mogelijk zijn, behoren: het realiseren van collectief vervoer, het stimuleren van de (elektrische) fiets en optimalisatie van de distributie. Om duurzaam vervoers- of mobiliteitsmanagement bij bedrijven te stimuleren, wordt door de gemeente samenwerking gezocht met de Helmondse bedrijven in zijn algemeenheid en de Stichting Bedrijventerreinen Helmond (parkmanagement) in het bijzonder. Deze stichting werkt in het kader van duurzaamheid al aan collectief afvalmanagement en energiebewust en duurzaam ondernemen. Projecten: Vervoersmanagement Om bedrijven te stimuleren duurzaam collectief vervoer in te voeren zal samen met bedrijven onderzocht worden of collectief vervoer (samen inzetten van elektrisch aangedreven bedrijfswagens) tot de mogelijkheden kan behoren. Vervoersmanagement eigen dienst Op dit moment wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om, in plaats van het gebruik van eigen auto s, gebruik te maken van elektrische dienstauto s. Monitoring en onderzoek In 2009 is een landelijke monitoringstool opgesteld waarin de luchtkwaliteit nauwlettend wordt gevolgd. Mocht in de komende jaren uit de monitoringstool blijken dat de normstelling in 2015 niet wordt gehaald dan zal tijdig bezien moeten worden welke aanvullende maatregelen dienen te worden getroffen. Stedelijk Verkeersmanagement Blijvend wordt geïnvesteerd in een verbeterende doorstroming van het verkeer. Dit is een permanent proces waarbij gestuurd wordt op een verbetering van de doorstroming van het netwerk. Op basis van de visie van Verkeersmanagement en de karakteristieken van Helmond wordt de doorstroming van het verkeer permanent gestuurd om zo een optimaal mogelijke doorstroming van het verkeer te kunnen bewerkstelligen. Voor de toekomst staat de aanleg van de Noordoost Corridor als prioriteit. Volgens de prognose uit het NSL zullen alle luchtkwaliteitsknelpunten in 2015, met name door de uitvoering van generieke maatregelen en lokale maatregelen, opgelost moeten zijn. 7.2. Helmond elektrisch! De gemeente heeft een stevige ambitie op het gebied van elektrisch vervoer (EV). Dit komt terug in de doelstellingen en het beleid van de gemeente op het gebied van milieu, duurzaamheid en innovatieve mobiliteit. Daarnaast biedt het grote economische kansen in combinatie met het sterke automotive cluster en de High Tech Automotive Campus in Helmond. In de visie op de toekomst van het Elektrisch Vervoer in de gemeente Helmond wordt de volgende ambitie beschreven: - 29 -

- Helmond is the place to be wat betreft Elektrisch Vervoer (met focus op innovatie en ontwikkeling); - Elektrisch vervoer is zichtbaar in de stad; - Elektrisch Vervoer draagt bij aan het terugdringen van de milieuproblemen in de stad en aan het bereiken van de luchtkwaliteit- en klimaatdoelstellingen. In het Uitvoeringsprogramma Elektrisch Vervoer wordt nader ingegaan op de uit te voeren projecten. 7.3. Geuremissie Evaluatie en actualisering van de Verordening geurhinder en veehouderij Helmond (geurverordening) Zoals genoemd in de Milieuvisie is een belangrijk aandachtspunt voor de planperiode het voorkomen of verminderen van geuroverlast in de woonomgeving. De geurverordening is hierbij een belangrijk instrument evenals het realiseren van ruimtelijke scheiding bij planontwikkeling. Uitgangspunt daarbij is dat er sprake dient te zijn van een aanvaardbaar woon- en leefklimaat. Binnen het werkproces van planontwikkeling is het aspect geur al geborgd. De toepassing van de geurverordening zal in de planperiode worden geëvalueerd, wat kan leiden tot een actualisatie van de verordening. Inventarisatie geuremissie van industriële bedrijven in Helmond De gemeente Helmond kent een grote variatie aan industriële productiebedrijven waarbij geuremissie kan optreden. Enkele voorbeelden zijn de diervoeder producenten en vleesverwerkende bedrijven. Gedurende de planperiode 2012-2015 zal een inventarisatie plaatsvinden binnen het Helmondse bedrijvenbestand gericht op geuremissie als gevolg van industriële bedrijfsactiviteiten. Daarbij gaat met name de aandacht uit naar de situatie waar deze geuremissie tot overlast kan leiden in de woonomgeving. Ook zal worden nagegaan in hoeverre de geuroverlast kan worden terug gedrongen en welke maatregelen hierbij kunnen worden in gezet. Beleidsontwikkeling met betrekking tot plattelandswoningen Momenteel is er een nieuw wetsvoorstel in behandeling in de Tweede Kamer dat betrekking heeft op de plattelandswoningen. Deze wet zal waarschijnlijk in 2012 in werking treden. De gemeente kan voormalige agrarische bedrijfswoningen bestemmen als plattelandswoningen. Daarmee kan de agrarische bestemming worden opgeheven maar is er toch geen sprake van een burgerwoning in het buitengebied. Dit betekent echter wel dat deze woningen minder bescherming hebben tegen onder andere geuroverlast. Na de wetswijziging zal bezien worden hoe hiermee in Helmond wordt omgegaan (ontwikkeling beleid). Dat hier een relatie ligt met de hierboven genoemde verordening en het daaraan ten grondslag liggende beleid, is evident. 7.4. Communicatie Educatieve projecten via Stichting Duurzaam Helmond Sinds enige jaren is een duidelijke aanzet gegeven projecten uit te voeren die een verbetering van de luchtkwaliteit tot gevolg hebben. Zo vindt op dit moment de uitvoering plaats van onder andere de projecten uit het Klimaatbeleidsplan, Helmond elektrisch en het NSL. Een goede communicatie is hierbij van cruciaal belang en dient samen met externe partijen voortgezet en verstevigd te worden. De doelstelling tijdens deze planperiode is dan ook om, samen met andere partners zoals de Automotive Campus, Groene Campus, IVN, Veilig Verkeer Nederland, bedrijfsleven etc. - 30 -

luchtvriendelijk optreden te blijven stimuleren. Hierbij zal zoveel mogelijk aangehaakt worden op de reeds bestaande samenwerkingsstructuren. Communicatiecampagne Helmond, goed op weg! Sinds enkele jaren vindt de Europese Mobiliteitsweek in de vorm van de helmondse communicatiecampagne Helmond, goed op weg! plaats. Tijdens deze week staat duurzame mobiliteit centraal waarbij gecommuniceerd wordt met onze burgers. Verschillende doelgroepen, zoals kinderen van basisscholen, studenten van middelbare scholen, bedrijfsleven, fietsers en winkelend publiek worden benaderd om met name de voordelen van milieuvriendelijk vervoer te ervaren. Deze jaarlijkse communicatiecampagne zal de komende jaren voortgezet worden. De effecten van deze communicatiecampagne zijn eind 2011 via een enquête gemeten. De resultaten uit deze enquête zullen worden meegenomen bij de voorbereidingen van een volgende campagne. 7.5. Brongerichte toetsing RO plannen Momenteel wordt bij RO plannen getoetst aan de landelijke normen voor luchtkwaliteit. Gezondheid zal in de planvorming via de milieuaspecten extra aandacht krijgen. Daar waar mogelijk zullen extra maatregelen worden genomen zonder daarmee extra eisen boven de wettelijke eisen te stellen. Hiermee wordt een zo optimaal mogelijke leefkwaliteit nagestreefd. 7.6. Binnenmilieu scholen In het verleden heeft de gemeente veel aandacht besteed richting de basisscholen voor een verbetering van het binnenmilieu van de scholen. Onderzocht zal worden welke hiaten nog aanwezig zijn met betrekking tot het binnenmilieu van de bestaande scholen. Daarnaast zal onderzocht worden hoe de gezondheidscriteria voor het binnenmilieu bij nieuwe scholen of bij scholen die uitbreidings- of verbouwingsplannen hebben in een GPR score kunnen worden vastgelegd. 7.7. Uitvoeringsprogramma 2012-2015 Tabel 7.1 laat het overzicht van de maatregelen zien die de komende jaren in het kader van een verbetering van de luchtkwaliteit zullen worden uitgevoerd. - 31 -

Maatregel Verantwoordelijke afdeling Uitvoering in 2012 2013 2014 2015 Ondertunneling IBH x x Spoorknoop ( in uitvoering) Kasteelherenlaan PBH x x x x OV-beleid ROV x x x x Gratis fietsstallen ROV x x x x Uitvoeren actieplannen ROV x x x x fiets Vervoersmanagement EA x x x x bedrijven/eigen dienst Stedelijk ROV x x x x Verkeersmanagement Onderzoek, communicatie Milieu x x x x en monitoring Communicatiecampagne Milieu x x x x Helmond, goed op weg! Evaluatie en actualisatie Milieu x x geurverordening Inventarisatie en Milieu x x x x terugdringing geuremissie industriële bedrijven Beleidsontwikkeling met Milieu x x betrekking tot plattelandswoningen Brongerichte toetsing bij Milieu x x x x RO plannen Evaluatie binnenmilieu Milieu x x x x scholen GPR score bepalen voor BW x x binnenmilieu nieuwe /uitbreiding/verbouw scholen Tabel 7.1: Maatregelen Uitvoeringsprogramma Lucht 2012-2015 - 32 -

8. Middelen 8.1. Projecten Educatieve projecten via Stichting Duurzaam Helmond Met betrekking tot de uitvoering van communicatieprojecten zal nog nadrukkelijker een samenwerking met externe partijen worden aangegaan. Een bedrag van 100.000 wordt gedekt uit het IVP 2012, 780.10 Luchtkwaliteit. Evaluatie en actualisering geurverordening Een evaluatie en actualisering van de geurverordening zal plaatsvinden. Een bedrag van 8.700 wordt gedekt uit het IVP 2012, 780.10 Luchtkwaliteit. Inventarisatie geuremissie van industriële bedrijven Een inventarisatie naar de geuremissie van industriële bedrijven zal plaatsvinden. Een bedrag van 15.000 wordt gedekt uit het IVP 2012, 780.10 Luchtkwaliteit. Communicatiecampagne Helmond, goed op weg! De communicatiecampagne Helmond, goed op weg! zal worden voortgezet. Samen met externe partijen zal jaarlijks gecommuniceerd worden over het stimuleren van schone en duurzame mobiliteit bij specifieke doelgroepen. Een bedrag van 100.000 wordt gedekt uit het IVP 2012, 780.10 Luchtkwaliteit. 8.2. Financiële consequenties De benodigde financiële middelen bedragen 223.700. Het bedrag van 223.700 kan worden gedekt uit het IVP 2012, 780.10 Luchtkwaliteit. Financiën 2012 2013 2014 2015 Totaal INZET MIDDELEN IVP 2012,780.10 Luchtkwaliteit 223.700 Nr. Maatregel Totaal Educatieve projecten via Stichting Duurzaam 1. Helmond 25.000 25.000 25.000 25.000 100.000 2. Communicatiecampagne "Helmond, goed op weg!" 25.000 25.000 25.000 25.000 100.000 3. Evaluatie en actualisatie geurverordening 6.000 2.700 8.700 4. Inventarisatie en terugdringing geuremissie industriële bedrijven 5.000 5.000 2.500 2.500 15.000 BENODIGD BUDGET 61.000 57.700 52.500 52.500 223.700 Tabel 8.1: Middelen Uitvoeringsprogramma Lucht 2012-2015 - 33 -

9. Conclusie Vanwege de overschrijding van de wettelijke normen van stikstofdioxide (NO 2 ) en fijn stof (PM 10 ) is in 2009 het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) in werking getreden. In het NSL zijn de generieke en lokale projecten opgenomen waardoor in Nederland in 2011 en 2015 moet worden voldaan aan respectievelijk de wettelijke norm voor PM 10 en NO 2. Van de opgenomen maatregelen heeft Helmond al een groot aantal verkeersgerelateerde maatregelen uitgevoerd. Het project Ondertunneling Spoorknoop is in uitvoering en de voorbereidende werkzaamheden met betrekking tot de aanleg van de Kasteelherenlaan is in gang gezet. Momenteel wordt uitvoering gegeven aan het Openbaar Vervoerbeleid, de actieplannen fiets en vervoersmanagement bij bedrijven. Onderzoek, monitoring, voorlichting en communicatie blijft belangrijk en wordt gecontinueerd. Via een landelijke monitoringstool wordt de luchtkwaliteit nauwlettend gevolgd. Uit de monitoringstool is gebleken dat de gemeente op dit moment nog overschrijdingen ten opzichte van de gestelde grenswaarde voor NO 2 ondervindt in het centrum ter hoogte van de Kasteel-Traverse en de Kanaaldijk NW. Ter hoogte van de Eikendreef, Europaweg en Mierloseweg/Hoofdstraat liggen de waarden voor NO 2 net op of onder de gestelde grenswaarde. Voor de concentratie van PM 10 blijkt dat we inmiddels voldoen aan de wettelijk gestelde waarden. Voor wat betreft de, op landelijk niveau, berekende geprognosticeerde concentraties van NO 2 zal de gemeente in 2015 kunnen voldoen aan de normen. Uiteraard blijft het belangrijk aandacht te schenken aan de reeds in gang gezette acties om zodoende een goede luchtkwaliteit voor de toekomst te kunnen borgen. Voor de projecten die in het kader van dit UP Lucht 2012 2015 zullen worden uitgevoerd betekent dit een financiële inzet van 223.700. De projecten kunnen worden gedekt uit het IVP 2012, 780.10 Luchtkwaliteit. - 34 -

Bijlagen - 35 -

Bijlage 1.: Ligging Provinciale wegen gemeente Helmond - 36 -

Bijlage 2.: Maatregelen NSL, gemeente Helmond (10 juli 2009) - 37 -