Case kaarten fase 4 Pagina 1 / 318 (01-02-14) Cursus Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding Document om de case kaarten te maken voor Fase 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Dit document is bedoeld voor de ontwerpers van de cursus en voor diegenen die het document willen gebruiken om zelf case kaarten af te drukken. Labor improbus omnia vincit Het onvermoeid werken overwint alles
Case kaarten fase 4 Pagina 2 / 318 (01-02-14) 1 Inhoudstafel 1 Inhoudstafel...2 2 Inleiding...9 2.1 Het doel van dit document voor Fase 4...9 2.2 Versies van dit document...9 3 Het maken van case kaarten voor Fase 4...10 3.1 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een enkelzijdige printer...10 3.2 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een dubbelzijdige printer...10 3.3 Informatie over de bronnen die gebruikt werden...10 3.4 De kaarten...11 4 Case kaarten voor Fase 4, Thema 2 [evolutie van kinderen en ouders]...12 4.1 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...13 4.2 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...14 4.3 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...15 4.4 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...16 4.5 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...17 4.6 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...18 4.7 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...19 4.8 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...20 4.9 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...21 4.10 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...22 4.11 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...23 4.12 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...24 4.13 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...25 4.14 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...26 4.15 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...27 4.16 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...28 4.17 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...29 4.18 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...30 4.19 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10...31 4.20 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10...32 4.21 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11...33 4.22 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11...34 4.23 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12...35 4.24 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12...36 4.25 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13...37 4.26 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13...38 4.27 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14...39 4.28 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14...40 4.29 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 15...41 4.30 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 15...42 4.31 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 16...43 4.32 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 16...44 4.33 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 17...45 4.34 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 17...46 4.35 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 18...47
Case kaarten fase 4 Pagina 3 / 318 (01-02-14) 4.36 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 18...48 4.37 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 19...49 4.38 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 19...50 4.39 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 20...51 4.40 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 20...52 4.41 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 21...53 4.42 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 21...54 4.43 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 22...55 4.44 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 22...56 4.45 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 23...57 4.46 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 23...58 4.47 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 24...59 4.48 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 24...60 4.49 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 25...61 4.50 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 25...62 4.51 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 26...63 4.52 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 26...64 4.53 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 27...65 4.54 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 27...66 4.55 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 28...67 4.56 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 28...68 4.57 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 29...69 4.58 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 29...70 4.59 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 30...71 4.60 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 30...72 4.61 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 31...73 4.62 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 31...74 4.63 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 32...75 4.64 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 32...76 4.65 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 33...77 4.66 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 33...78 4.67 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 34...79 4.68 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 34...80 4.69 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 35...81 4.70 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 35...82 4.71 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 36...83 4.72 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 36...84 4.73 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 37...85 4.74 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 37...86 4.75 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 38...87 4.76 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 38...88 4.77 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 39...89 4.78 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 39...90 4.79 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 40...91 4.80 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 40...92 4.81 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 41...93 4.82 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 41...94 4.83 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 42...95 4.84 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 42...96 4.85 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 43...97
Case kaarten fase 4 Pagina 4 / 318 (01-02-14) 4.86 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 43...98 4.87 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 44...99 4.88 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 44...100 4.89 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 45...101 4.90 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 45...102 4.91 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 46...103 4.92 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 46...104 4.93 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 47...105 4.94 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 47...106 4.95 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 48...107 4.96 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 48...108 4.97 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 49...109 4.98 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 49...110 4.99 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 50...111 4.100 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 50...112 4.101 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 51...113 4.102 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 51...114 4.103 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 52...115 4.104 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 52...116 4.105 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 53...117 4.106 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 53...118 4.107 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 54...119 4.108 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 54...120 4.109 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 55...121 4.110 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 55...122 4.111 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 56...123 4.112 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 56...124 4.113 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 57...125 4.114 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 57...126 4.115 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 58...127 4.116 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 58...128 4.117 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 59...129 4.118 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 59...130 4.119 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 60...131 4.120 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 60...132 4.121 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 61...133 4.122 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 61...134 4.123 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 62...135 4.124 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 62...136 4.125 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 63...137 4.126 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 63...138 4.127 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 64...139 4.128 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 64...140 4.129 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 65...141 4.130 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 65...142 4.131 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 66...143 4.132 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 66...144 4.133 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 67...145 4.134 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 67...146 4.135 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 68...147
Case kaarten fase 4 Pagina 5 / 318 (01-02-14) 4.136 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 68...148 4.137 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 69...149 4.138 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 69...150 4.139 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 70...151 4.140 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 70...152 4.141 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 71...153 4.142 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 71...154 4.143 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...155 4.144 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...156 4.145 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...157 4.146 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...158 4.147 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...159 4.148 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...160 4.149 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...161 4.150 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...162 5 Case kaarten voor Fase 4, Thema 3 [grenzen en normen en hun evolutie]...163 5.1 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...165 5.2 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...166 5.3 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...167 5.4 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...168 5.5 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...169 5.6 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...170 5.7 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...171 5.8 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...172 5.9 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...173 5.10 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...174 5.11 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...175 5.12 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...176 5.13 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...177 5.14 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...178 5.15 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...179 5.16 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...180 5.17 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...181 5.18 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...182 5.19 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10...183 5.20 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10...184 5.21 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...185 5.22 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...186 5.23 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...187 5.24 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...188 5.25 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...189 5.26 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...190 5.27 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...191 5.28 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...192 5.29 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5...193 5.30 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5...194 5.31 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6...195 5.32 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6...196 5.33 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 7...197 5.34 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 7...198
Case kaarten fase 4 Pagina 6 / 318 (01-02-14) 5.35 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 8...199 5.36 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 8...200 5.37 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 9...201 5.38 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 9...202 5.39 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 10...203 5.40 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 10...204 5.41 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 11...205 5.42 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 11...206 5.43 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 12...207 5.44 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 12...208 5.45 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 13...209 5.46 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 13...210 5.47 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 14...211 5.48 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 14...212 5.49 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 15...213 5.50 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 15...214 5.51 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 16...215 5.52 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 16...216 5.53 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 17...217 5.54 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 17...218 5.55 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 1...219 5.56 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 1...220 5.57 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 2...221 5.58 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 2...222 5.59 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 3...223 5.60 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 3...224 5.61 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 4...225 5.62 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 4...226 5.63 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 5...227 5.64 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 5...228 5.65 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 6...229 5.66 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 6...230 5.67 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 7...231 5.68 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 7...232 5.69 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 8...233 5.70 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 8...234 5.71 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 9...235 5.72 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 9...236 5.73 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 1...237 5.74 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 1...238 5.75 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 2...239 5.76 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 2...240 5.77 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 3...241 5.78 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 3...242 5.79 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 4...243 5.80 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 4...244 5.81 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 5...245 5.82 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 5...246 5.83 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 6...247 5.84 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 6...248
Case kaarten fase 4 Pagina 7 / 318 (01-02-14) 5.85 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 7...249 5.86 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 7...250 5.87 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 8...251 5.88 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 8...252 5.89 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 9...253 5.90 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 9...254 5.91 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 10...255 5.92 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 10...256 5.93 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 11...257 5.94 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 11...258 5.95 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 12...259 5.96 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 12...260 6 Case kaarten voor Fase 4, Thema 4 [Ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin]...261 6.1 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...263 6.2 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...264 6.3 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...265 6.4 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...266 6.5 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...267 6.6 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...268 6.7 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...269 6.8 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...270 6.9 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...271 6.10 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...272 6.11 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...273 6.12 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...274 6.13 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...275 6.14 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...276 6.15 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...277 6.16 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...278 6.17 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...279 6.18 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...280 6.19 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10...281 6.20 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10...282 6.21 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11...283 6.22 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11...284 6.23 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12...285 6.24 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12...286 6.25 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13...287 6.26 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13...288 6.27 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14...289 6.28 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14...290 6.29 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...291 6.30 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...292 6.31 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...293 6.32 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...294 6.33 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...295 6.34 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...296 6.35 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...297 6.36 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...298
Case kaarten fase 4 Pagina 8 / 318 (01-02-14) 6.37 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5...299 6.38 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5...300 6.39 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6...301 6.40 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6...302 7 Case kaarten voor Fase 4, Thema 5 [Communicatie met tieners]...303 8 Case kaarten voor Fase 4, Thema 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat één/meerdere van zijn/haar kinderen drugs of tabak of overmatig alcohol gebruiken]...304 8.1 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...305 8.2 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1...306 8.3 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...307 8.4 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2...308 8.5 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...309 8.6 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3...310 8.7 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...311 8.8 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4...312 8.9 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...313 8.10 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...314 8.11 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...315 8.12 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...316 8.13 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...317 8.14 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...318
Case kaarten fase 4 Pagina 9 / 318 (01-02-14) 2 Inleiding 2.1 Het doel van dit document voor Fase 4 De DTA Preventie Cursus is bedoeld om hulpverleners en ouders te leren hoe kinderen op te voeden zodat het risico dat ze aan drugs, tabak, alcohol verslaafd zouden geraken minimaal is. De cursisten moeten cases oplossen via groepsdiscussies. Dit document wordt gebruikt om de case kaarten te maken voor Fase 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar]. Deze cases moeten behandeld worden als de cursus sessie fase 4 behandelt. 2.2 Versies van dit document Versies startend met 0 zijn klad versies. Versie Gepubliceerd Commentaar 0.1 31/08/13 Nog onvolledig. 0.2 13/09/13 (1) Verbeteringen in thema 2, kaartenbundel 1, bundelcase 16: De werken van de tiener: wat? (1a) Duidelijk gemaakt dat de seksualiteit een deel is van de persoonlijkheid. (1b) Mechanismen vervangen door 'mechaniekjes'. (2) Alle vragen gesteld om tijdens de groepsdiscussie behandeld te worden zijn nu in het vet gezet. (3) Dit document is nog onvolledig. 0.3 18/09/13 (1) Auteur vervangen door Auteur van de verwerking van de brontekst. (2) Dit document is nog onvolledig. 0.4 19/11/13 (1) Omschrijving van thema 2 veranderd in Evolutie van kinderen en ouders. (2) Dit document is nog onvolledig. 0.5 01/02/14 Dit document is nu volledig.
Case kaarten fase 4 Pagina 10 / 318 (01-02-14) 3 Het maken van case kaarten voor Fase 4 3.1 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een enkelzijdige printer Dit document laat toe om de kaarten te maken met een A4 printer die enkel enkelzijdig kan afdrukken en geen dik papier kan verwerken: Print al de A4 pagina's voor kaarten in dit document, telkens een voorzijde van een kaart gevolgd door de achterzijde ervan. Lijm voor elke kaart de 2 pagina's (voor- en achterzijde van de kaart) aan elkaar. Het resultaat moet zijn dat na het uitknippen van de kaarten de tekst van beide kaart zijden in dezelfde verticale richting staat. Knip de kaarten uit de afgedrukte en aaneengelijmde A4 pagina's. In het geval van een kaartenbundel (bijvoorbeeld voor een stappenplan) moeten al de kaarten van de bundel in de juiste volgorde aan elkaar worden bevestigd op één of andere manier. 3.2 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een dubbelzijdige printer Print al de A4 pagina's voor kaarten in dit document, telkens een voorzijde van een kaart en daarachter de achterzijde ervan. Knip de kaarten uit de dubbelzijdig afgedrukte A4 pagina's. In het geval van een kaartenbundel (bijvoorbeeld voor een stappenplan) moeten al de kaarten van de bundel in de juiste volgorde aan elkaar worden bevestigd op één of andere manier. 3.3 Informatie over de bronnen die gebruikt werden Er staat bij elke case een aanduiding van de bron(nen) die gebruikt werden om die case te bedenken. Die bronnen dienen door de spelers geraadpleegd te worden na de groepsdiscussie en het noteren van hun verwerking daarvan. Zo zien zij de mening van een gerespecteerd auteur ter zake. Bron aanduiding Bron [DTA3 Hx] Hoofdstuk x DTA -document uitgave 3: [DTA3 Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy Informatie over Drugs, inclusief Tabak en Alcohol http://users.skynet.be/bs130592/dta/
Case kaarten fase 4 Pagina 11 / 318 (01-02-14) Bron aanduiding [VHMJG Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy [PMJT Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy [LZNS Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy Bron Het boek van Prof. Dr. Peter Adriaenssens: Van hieraf mag je gaan, 9de druk, 2005, Lannoo, ISBN 90-209-3887-8 Het boek van Prof. Dr. Peter Adriaenssens: Praten met je tiener, 4de druk, 2007, Lannoo, ISBN 978-90-209-6759-3 Het boek van Prof. Dr. Peter Adriaenssens: Laat ze niet schieten, 2de druk, 2010, Lannoo, ISBN 978-90-209-9091-1 3.4 De kaarten Via de case kaarten pagina's kunnen de case kaarten (telkens voorzijde gevolgd door achterzijde) afgedrukt worden en uitgeknipt.
Case kaarten fase 4 Pagina 12 / 318 (01-02-14) 4 Case kaarten voor Fase 4, Thema 2 [evolutie van kinderen en ouders]
Case kaarten fase 4 Pagina 13 / 318 (01-02-14) 4.1 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 1: Tieners: enkele verhalen Uitgave: 0.2 (1) Voor Jan, 14 jaar, is een joint roken één van de dingen die je moet gedaan hebben, om te kunnen meepraten met vrienden. Hij heeft wel wat effect gevoeld, maar vond het niet echt bijzonder. Hij gaat het nog wel eens doen, zegt hij, maar alleen als hij met vrienden is. (2) Sander, 12 jaar, deelt snoep uit op de speelplaats. Krijg jij zoveel van thuis? vragen zijn vrienden. Nee, zegt hij glimlachend, gewoon gepikt. Ach, dat beetje geld uit de jaszak van mijn vader, dat merkt hij toch niet. (3) Jonas was een rustige en plichtbewuste jongen tot zijn twaalfde. Op zijn dertiende zegt hij dat je stom moet zijn om gelovig te zijn, wat zijn ouders schokt. Op zijn veertiende wil hij een affiche ophangen die vrije abortus promoot, wat voor zijn ouders onaanvaardbaar is. Op zijn vijftiende richt hij een rockgroepje op en schrijft rauwe teksten vol vernietigende seksuele opmerkingen over vrouwen. De situatie thuis is onleefbaar, en uiteindelijk wordt beslist dat hij naar een leefgroep gaat in een tehuis voor bijzondere jeugdzorg. Vandaar gaat hij naar begeleid kamer-wonen. Progressief verbetert het contact met zijn ouders weer. Op zijn zeventiende, als zijn ouders al lang overtuigd zijn dat hij nooit nog studeren zal, komt hij hun vragen of hij een kans krijgt om hogere studies te proberen. Twee jaar later woont hij weer thuis, en is een zeer dynamische student op de sociale hogeschool. We zijn allemaal tieners geweest. We hebben bij familie en vrienden tieners zien opgroeien. Welke dergelijke verhalen kan jij vertellen? De tienertijd is een doorgang, naar wat? De tienertijd is werktijd, voor wie allemaal? Wat kan je zeggen dat typisch is voor tieners, zowel positief als negatief? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P7-9]
Case kaarten fase 4 Pagina 14 / 318 (01-02-14) 4.2 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 15 / 318 (01-02-14) 4.3 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 2: Puberteit? Adolescentie? Uitgave: 0.2 Puberteit en adolescentie zijn twee woorden die in het dagelijkse woordgebruik voortdurend door elkaar gehaspeld worden. Wat is de puberteit? Wat is de adolescentie? Gebeurt de evolutie steeds even snel? Is er continu vooruitgang? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P9-10]
Case kaarten fase 4 Pagina 16 / 318 (01-02-14) 4.4 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 17 / 318 (01-02-14) 4.5 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 3: Tieners? Uitgave: 0.2 Met 'tieners' bedoelt kinderpsychiater Peter Adriaenssens jongeren van twaalf tot zestien jaar. Is de puberteit op de leeftijd van zestien jaar afgewerkt? En de adolescentie? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P10]
Case kaarten fase 4 Pagina 18 / 318 (01-02-14) 4.6 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 19 / 318 (01-02-14) 4.7 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 4: Ouders?, Gezin? Uitgave: 0.2 Kinderpsychiater Peter Adriaenssens gebruikt de termen 'ouders' en 'gezin'. Welke soorten 'ouders' en 'gezinnen' zijn er en welke bedoelt hij? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P10]
Case kaarten fase 4 Pagina 20 / 318 (01-02-14) 4.8 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 21 / 318 (01-02-14) 4.9 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 5: Is opvoeden 'vandaag' zoveel ingewikkelder? Uitgave: 0.2 Gezinnen maken deel uit van een ingewikkelde samenleving. We leven in een tijd waarin heel veel gebeurt. Sommige dingen die ons vertrouwd zijn van het verleden lopen door. Welke bijvoorbeeld? En tegelijkertijd zijn er heel wat nieuwe ontwikkelingen. Welke bijvoorbeeld? Het zijn niet meer zozeer 'de kinderen' die opgevoed worden, maar er moet veel meer rekening gehouden worden met, en ingespeeld worden op, de eigen behoeften, noden en mogelijkheden van elk kind. Want onderzoek heeft aangetoond dat niemand geboren wordt als 'een lege doos', waarin men alleen maar 'de opvoeding' moet gieten om een goed resultaat te krijgen. Er wordt dus veel meer energie gevraagd van de ouders. Wat kan er bijvoorbeeld gebeuren ondanks een goede opvoeding vanuit een heel 'warm nest'? Wat kan er gebeuren ondanks een geschiedenis van ernstige verwaarlozing in de kinderjaren? Wie spelen er buiten de ouders ook een rol in de opvoeding? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P10-11]
Case kaarten fase 4 Pagina 22 / 318 (01-02-14) 4.10 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 23 / 318 (01-02-14) 4.11 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 6: De tienertijd is voor ouders een tijd van verminderde controle, van scheiding Uitgave: 0.2 De tienertijd is een tijd van scheiding, ook voor de ouders. Zij kunnen niet langer de grote levensbeslissingen voor hun kind invullen, en kunnen steeds minder de veiligheid van de adolescent in de wereld verzekeren. Dat kon nog wel voor het jongere kind, en afscheid nemen van die bijzondere invloed op je kind doet wel eens pijn. Vroegere oudergeneraties namen geregeld hun toevlucht tot een flink pak rammel. Wat denkt men in de westerse samenleving van 'vandaag' over het oplossen met geweld van een conflict tussen ouders en jongeren? Moet het anders, en zo ja hoe, met verlies van macht voor de ouders? Is er daardoor bij tieners minder respect voor volwassenen? Wat gebeurt er als ouders proberen teveel controle te blijven uitoefenen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P12]
Case kaarten fase 4 Pagina 24 / 318 (01-02-14) 4.12 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 25 / 318 (01-02-14) 4.13 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 7: Ouders moeten niet alles goedkeuren Uitgave: 0.2 Ouders die voor de opvoeding van tieners steun zoeken in boeken, voelen zich nogal eens ontgoocheld omdat in de geraadpleegde literatuur meestal vooral een uitleg te vinden is voor het gedrag van de puber. Dit wekt de indruk dat er alleen goedgekeurd wordt wat de jongere doet. Als vader en moeder het anders aangepakt hadden, zou de uitkomst beter zijn geweest, zo lijkt het wel eens. Maar wie is er allemaal verantwoordelijk? Wie probeert te begrijpen, keurt daarom nog niet goed. Wat niet goedgekeurd wordt, kan beter aangepakt worden door rekening te houden met de kennis verzameld uit onderzoek en ervaring met tieners. Welke ramp vindt nog altijd al te gemakkelijk plaats als gevolg van de intensiteit van het gedrag en de gedragsmoeilijkheden van de jongere? Voor het opvoeden van jonge kinderen, tot ongeveer twaalf jaar, bestaat er grote eensgezindheid over een basisbeleid. Het gaat dan vooral over het aanmoedigen van gewenst gedrag, het versterken van het zelfbeeld van het kind, het bevorderen van de trouw tussen broers en zussen, een goede samenhorigheid in het gezin, en het negeren en bestraffen van probleemgedrag. Blijft zo'n algemeen schema alleen genoeg voor in de tienertijd? Waarom wel of waarom niet? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P12-14]
Case kaarten fase 4 Pagina 26 / 318 (01-02-14) 4.14 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 27 / 318 (01-02-14) 4.15 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 8: Het is de schuld van de samenleving Uitgave: 0.2 Ouders willen niet als zondebok aangeduid worden voor het gedrag van hun jongere, maar wijzen zelf wel snel in de richting van de samenleving. Wat te denken over de 'conclusies' dat het gedrag van de jeugd een uiting is van een uiterst individualistische samenleving waar alles gericht is op het 'ik'? Waardoor laten we ons misschien leiden als we beweren dat bij jongeren alles gericht is op het 'ik'? Is het echt zo dat ouders volgens de meeste jongeren alleen maar goed zijn voor was, plas, en zakgeld? De meeste jongeren zijn verbonden met zeer kleine groepen, kleine gehelen, vrienden met wie bepaalde 'codes' gedeeld worden. In die groepen bestaan regels die door de deelnemers voldoende aangevoeld worden, maar die voor de buitenwereld niet zichtbaar zijn. Wat wordt zoal gebruikt als 'code' voor die voor de buitenwereld onzichtbare regels? Welke 'partijen' spelen allemaal een rol in de ontwikkeling van jongeren in jullie eigen omgeving? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P14]
Case kaarten fase 4 Pagina 28 / 318 (01-02-14) 4.16 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 29 / 318 (01-02-14) 4.17 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 9: Er zijn grenzen, en het is belangrijk ze te durven stellen Uitgave: 0.2 Ondanks het feit dat het moeilijk is om algemene 'recepten' voor de opvoeding van tieners te geven, vindt kinderpsychiater Peter Adriaenssens het heel belangrijk dat de ouders toch keuzes maken en duidelijke standpunten innemen. Hij wil een 'kader' aanbieden waardoor je naar de ontwikkeling van tieners kunt kijken. Ieder 'kader' heeft zijn beperkingen, maar de lezer kan het boek Van hieraf mag je gaan gebruiken als een ingrediënt van het eigen opvoedingsbrouwsel, dat voor ieder gezin uniek is. Duidelijke standpunten innemen wil ook zeggen dat je grenzen durft ontwikkelen. Je doet dat als ouders best niet volledig zelf. Hoe dan wel? Nemen ouders dikwijls genoeg een standpunt in? Enkele onderzoekers zien het zo dat voor jongeren die opgroeien in een gezin dat het sociaal-economisch moeilijk heeft, de regels en grenzen veelal door de samenleving worden uitgestippeld. Deze jongeren zouden een evenwichtiger opvoedingsaanbod krijgen, beter hun tienertijd doorlopen, en op lange termijn een goede combinatie maken van studieresultaten, behaald diploma en geestelijk welzijn. In gezinnen die het sociaal-economisch zeer goed hebben, kunnen dromen en wensen veel gemakkelijker verwezenlijkt worden, en moeten ouders en jongeren veel sterker op eigen verantwoordelijkheid de grenzen bepalen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P14-15]
Case kaarten fase 4 Pagina 30 / 318 (01-02-14) 4.18 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 31 / 318 (01-02-14) 4.19 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 10: Conflict en Contact Uitgave: 0.2 De twee elementen die we bij tieners steeds weer zullen aantreffen zijn conflicten en contacten tussen ouder en jongere. Het is in de liefde dat er pijn gedaan wordt. De ouder gaat het conflict aan omdat hij de jongere een mooie toekomst gunt en vreest dat die verknald wordt door onbezonnen gedrag en beslissingen. Wat moet de jongere voelen wat betreft de ouder in een conflict? Wat zal de ouder moeten leren aanvaarden? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P15-16]
Case kaarten fase 4 Pagina 32 / 318 (01-02-14) 4.20 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.
Case kaarten fase 4 Pagina 33 / 318 (01-02-14) 4.21 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 11: Er is geen continuïteit meer in de opvoeding Uitgave: 0.2 De tienertijd vormt duidelijk een echte uitdaging voor de opvoedingscapaciteiten van de ouders. Maar kinderpsychiater Peter Adriaenssens beklemtoont hoezeer dit verder bouwt op de basis die gelegd werd in de kindertijd. Wie verzuimd heeft om bij jonge kinderen structuur, opbouwende aandacht en een steeds aanmoedigen en corrigeren in te voeren, loopt heel veel kans nu, nu de kinderen tieners zijn, harder te moeten zwoegen. Een zeer belangrijk verschil met de opvoeding van het jongere kind is het ontbreken van continuïteit in de relatie tussen ouders en kinderen: (1) Toen het nog een kind was kon ik er alles aan vragen, en zag het mij ontzettend graag, waarom is het nu zo veranderd als tiener en lijkt niets meer goed van wat ik doe? (2) In de ene omstandigheid gedraagt mijn tiener zich heel anders dan in de andere Hoe ontwikkelen sommige ouders regels zodanig dat er zo'n moeilijkheden ontstaan? Wat verwachten sommige ouders van hun tieners wat die (nog) niet hebben als ze ze te vrij laten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P16-17]