Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 499 88 99 Fax 038 425 48 88 overijssel.nl postbus@overijssel. nl Provinciale Staten van Overijsse PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr.?Ó/ZO\Z/lobl Dat. 0 4 DEC 2012 ontv.: a.d. RABO Zwolle 39 73 41 121 Inlichtingen bij dhr. M.A.C. Potze telefoon 038 499 75 66 MAC.Potze@overijssel.nl Routing Bijl.: Stand van zaken warmtenet in Hengelo Datum 27.11.2012 Kenmerk 2012/0272462 Pagina 1 Toezending aan Provinciale Staten met oogmerk: [X] ter informatie [ ] anders, en wel: Bijlagen I. Bedrijfsplan Warmtenet Hengelo 2012-2041 (deel A en B) (te raadplegen via www.overijssel.nl/sis). Het Warmtenet in Hengelo distribueert warmte aan woningen, bedrijven en instellingen in Hengelo. Bij het statenvoorstel (PS/2008/176) van april 2008 heeft u besloten in te stemmen met het verstrekken van een lening van 1,8 min aan het Warmtenet Hengelo. Deze zou na goedkeuring door de Europese commissie omgezet kunnen worden in een 20% aandeelhouderschap van een op te richten BV. De scenario's in het bedrijfsplan lieten een laag, maar positief rendement zien, dat zich echter pas na lange tijd (na 2028) zou voordoen. Motieven voor het besluit lagen in de verwachte C02-reductie door inzet van de restwarmte van Twence en in de mogelijkheden voor regionale uitbreiding van het net naar de omliggende gemeenten. Naast de gemeente Hengelo was voorzien in een derde aandeelhouder in de BV. Daarna is begonnen met de opbouw van het warmtenet. Begin 2012 waren zo'n 500 woningen en 80.000 m 2 bedrijfsruimte aangesloten, zoals het ROC, Metropool en het Twentebad. Deels uit duurzame bronnen, en deels uit tijdelijke gasgestookte warmtevoorzieningen. Totaal is er 6 min geïnvesteerd, waarvoor de provincie aan de gemeente de lening van 1,8 min inmiddels heeft verstrekt. Zowel mondeling in de statencommissie, als in de jaarrekeningen hebben wij u daarvan op de hoogte gebracht. Datum verzending 0 4.DEC2Q12 provincie verijssel
stand van zaken warmtenet in Hengelo Ondertussen hebben er zich na het besluit van 2009 diverse ontwikkelingen voorgedaan: De restwarmte van Twence is zeer efficiënt aangewend voor een stoomleiding naar AkzoNobel en een warmteleiding naar de centrale Marssteden van Essent in Enschede. Inclusief de recente optimalisatie ruim 1.800 TJ/j (1,8 PJ/j) aan warmte. De woningbouw in Hengelo (met name Hart van Zuid) is getemporiseerd. De Warmtewet stelt grenzen aan de tarieven en de rentabiliteit van warmtenetten. De wet is echter nog in behandeling bij het parlement en nog niet in werking. Er zijn subsidies verkregen van de SEV (1,5 miljoen voor aansluiting Eaton), de Europese commissie ( 1,0 min voor het net) en het rijk ( 0,8 min voor een nog te bouwen Bio WarmteKrachtKoppeling. AkzoNobel beschikt over restwarmte, die nu naar het Twentekanaal of de lucht wordt weggekoeld, maar ook als voeding voor het warmtenet zou kunnen dienen. Er is daarvoor een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd dat concludeert dat er reële kansen zijn voor een warmtenet op bedrijventerrein Twentekanaal Zuid waarbij deze restwarmte van AkzoNobel in eerste instantie als basislast wordt geleverd aan enkele grootverbruikers in Hengelo. Netwerkbedrijven en energiebedrijven zijn bezig met een heroriëntatie op Datum 27 il 2012 warmtenetten, ondanks dat de warmtenetten bij de splitsing in 2009 bij de Kenmerk energiebedrijven (als Essent) zijn gebleven. 2012/0272462 * Duurzame warmte heeft een grote plaats gekregen in het nationale beleid om te voldoen aan de afspraak in EU-verband om in Nederland 14% hernieuwbare energie Pagina 2 te hebben in 2020. Nieuw bedrijfsplan en melding bij de Europese commissie Bovengenoemde ontwikkelingen leiden er toe dat het warmtebedrijf een heroriëntatie heeft gemaakt in de vorm van een nieuw bedrijfsplan 2012-2041. In het bedrijfsplan wordt ingespeeld op de ontwikkelingen, ondermeer door: grotere inzet op bedrijfsruimtes en instellingen; lagere prognose woningaansluitingen, met kortere horizon voor het aantal aansluitingen (na 10 in plaats van 30 jaar); benutting van de restwarmte van AkzoNobel, die bereid is deze om niet ter beschikking te stellen en onder voorwaarden bereid is om de benodigde investeringen op het eigen terrein te doen. Voor deze services (afschrijvingen en onderhoud van apparatuur, toezicht en elektriciteitskosten) zullen nog nadere afspraken gemaakt moeten worden; zoveel mogelijk gebruik van 40 graden net (o.a. naar Stork City), waar nodig opwaardering naar > 55 graden; mogelijkheden voor schaalvergroting in de regio (met name Enschede, eventueel Almelo of Borne). Daarnaast heeft Ernst&Young een second opinion uitgevoerd op het concept bedrijfsplan, met name op de financiële prognoses. In april heeft de gemeenteraad van Hengelo ingestemd met het aangepast bedrijfsplan, een raamkrediet van 13,9 min en een eerstvolgende concrete investeringschijf van 3,4 min. Volgende investeringsschijven heeft de raad afhankelijk gesteld van contracten met AkzoNobel, Stork en Siemens. Het bedrijfsplan (openbaar deel) is op SIS beschikbaar. Na dit raadsbesluit is de eerder afgebroken melding van staatssteun bij de Europese Commissie op basis van dit nieuwe bedrijfsplan hervat. Als de commissie instemt, naar verwachting begin 2013, kan de overheids BV opgericht worden. provincie verijssel
stand van zaken warmtenet in Hengelo Tegelijkertijd zijn wij met de gemeente Hengelo actief op zoek naar een derde bedrijfsmatige partner in het warmtebedrijf. Daarbij denken we in eerste instantie aan energiebedrijven, bij voorkeur uit of actief in de regio. Wij vinden deelname van zo'n marktpartij als partner een voorwaarde voor onze deelneming. Daaraan gelieerd zijn wij met de gemeenten Enschede en Hengelo een verkenning gestart naar de samenwerkingsmogelijkheden tussen de warmtenetten in Hengelo en Enschede, in technische, financiële of organisatorische zin. Dat sluit aan bij de afspraak met het Rijk in de Green Deal, om de mogelijkheden voor restwarmtegebruik in Hengelo/Enschede verder te verkennen. Op basis van de gehanteerde financieringsverhouding en een totaal eigen vermogen van 6 min zou de inbreng van de provincie van 1,8 min euro een 30% deelneming met zich meebrengen. Dat is anders dan destijds in het statenvoorstel (PS/2008/176) is genoemd, namelijk 20%. Het statenbesluit is echter gesteld in een bedrag ( 1,8 min). Dat bedrag hebben wij gehanteerd als bedrag voor de lening en inbreng van de provincie bij een omzetting naar een deelneming. Datum 27.11.2012 Kenmerk 2012/0272462 Pagina 3 Wij informeren u met deze brief over de ontwikkeling bij het Warmtenet Hengelo en het nieuwe bedrijfsplan. Dit bedrijfsplan geeft, al inspelend op de veranderende omstandigheden, voldoende perspectief voor de verdere ontwikkeling van het warmtenet en onze inbreng daarin. Bij verder ontwikkeling kan er ruim 100 TJ/j aan duurzame warmte geleverd worden. Wij geven daarmee, gegeven de ontwikkelingen, zo goed mogelijk invulling aan uw besluit van mei 2008. Wij zullen u op de hoogte brengen van de uitkomsten van de genoemde verkenning voor samenwerkingsmogelijkheden met Enschede en de voortgang van de staatssteunmelding bij de Europese Commissie. Zodra de Commissie haar goedkeuring heeft gegeven en de opzet van de BV nader ingevuld is, zullen wij ons voornemen tot deelneming (waarbij voldaan moet zijn aan de voorwaarde van een derde partij) aan u voorleggen voor het uiten van wensen en bedenkingen. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, secretaris, A provincie verijssel
2 Wat is Warmtenet Hengelo? Bedrijfsplan Warmtenet Hengelo 2012-2041 deel A - publieksversie
2
Inhoudsopgave pagina Voorwoord 5 Mindmap met positieve aspecten van WNH 6 Samenvatting 9 1. Inleiding en leeswijzer 17 2. Wat is Warmtenet Hengelo? 21 2.1 Wat is Warmtenet Hengelo? 21 2.2 Waarom is WNH opgericht? 21 2.3 Wat doet Warmtenet Hengelo? 23 2.4 Waar ligt het warmtenet? 23 2.5 Hoe werkt het warmtenet? 25 2.6 De geschiedenis van de organisatie Warmtenet Hengelo 25 3. Wat levert Warmtenet Hengelo op? 29 3.1 Wat levert Warmtenet Hengelo op voor de gebruikers? 29 3.2 Wat levert Warmtenet Hengelo op aan besparing van energie en CO 2? 29 3.3 Wat levert Warmtenet Hengelo financieel op voor de investeerders? 31 4. Wat is de strategie voor het vervolg van WNH? 37 4.1 AkzoNobel leverancier van restwarmte en Stork en Siemens afnemers. 37 4.2 Uitbreiding naar andere delen van Hengelo 39 4.3 Uitrol in de regio 41 4.4 Verbreding naar andere vormen van duurzame energie 43 4.5 Zoeken naar een derde aandeelhouder 43 4.6 Ooit verdere verbreding en een andere naam en organisatiestructuur? 43 3
4
Wat Voorwoord is Warmtenet Hengelo? Voor u ligt het nieuwe bedrijfsplan van Warmtenet Hengelo (WNH), voor de periode 2012 2041. Een lange periode, waarin 5000 woningen en 500.000 m 2 overige gebouwen van duurzame warmte én koude zullen worden voorzien. Het oogmerk is om met een warmtenet als middel een belangrijk deel van de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeente Hengelo te realiseren. WNH draagt tevens bij aan de economie en de techniek. Samen met andere positieve aspecten is dit weergegeven in de mindmap op de volgende bladzijden. De ambities reiken tot buiten de grenzen van Hengelo. Dit is de voorwaarde die de aandeelhouders stellen om deel te gaan nemen in de nog op te richten Warmtenet Hengelo BV. Duurzame energie lijkt voldoende voorhanden. De aanbodmarkt op dat gebied ontwikkelt zich snel. Denk aan de ruim voorhanden én inzetbare restwarmte van AkzoNobel. De uitdaging voor de komende jaren zal vooral zijn om dat aanbod op een rendabele manier te kunnen aanbieden aan potentiële afnemers. Belangstelling is er te over. Veel bedrijven willen verduurzamen en zien daarin voor warmtenet een belangrijke rol weggelegd. WNH zal daarbij prijstechnisch wel moeten opboksen tegen de nog altijd lage tarieven van fossiele brandstoffen. Velen verwachten echter dat die prijzen, de komende jaren flink zullen stijgen. Als dat gebeurt, zal dat WNH de wind in de zeilen geven. Het plan voorziet in een rendabele case, zij het met lange terugverdientijden en betrekkelijk lage marges. Daarmee steken de investeerders, te weten de gemeente Hengelo en de provincie Overijssel hun nek uit. Tegelijkertijd laten ze zien dat het menens is met de realisering van hun duurzaamheidsdoelstellingen. Die blijven niet steken bij woorden en op tekentafels. De komende jaren zal er hard moeten worden getrokken aan de uitrol van het net. Begin 2012 heeft WNH al 500 woningen en 57.000 m2 overige gebouwen als klant. Dat gaat fors toenemen als binnen afzienbare tijd de hoofdader is aangelegd. Die gaat dwars door Hart van Zuid lopen, tussen AkzoNobel en de Stork- en Siemensgebouwen. En daarmee zal WNH definitief op de kaart staan. Veel genoegen met het doorlezen. Wim Goosen directeur 5
Mindmap, positieve aspecten van WNH rendabel eigen vermogen 6 miljoen IRR 2,4% economie creëren van werkgelegenheid innovatief geothermie slim! Techniek! Universiteit Twente WNH is hét instrument van de gemeente Hengelo om haar duurzaamheidsdoelen te behalen. Daarmee draagt Hengelo bij aan de landelijke doelstellingen voor het verminderen van de CO 2 - uitstoot en het beperken van klimaatverandering. WNH draagt ook bij aan economie, techniek en innovatie. Samen met andere, positieve aspecten van WNH is dit in het schema hierboven, een zogeheten Mindmap,weergegeven. WNH doet dit niet alleen. Aan het succes dragen ook andere partijen bij: de provincie Overijssel, de afnemers (lokale bedrijven en inwoners) en de lokale bedrijven die restwarmte leveren of nieuwe, duurzame technologie. Al deze partijen hebben voldoende redenen om te willen bijdragen aan het succes van WNH. Voor afnemers is het een manier om eenvoudig, bedrijfszeker en tegen niet meer kosten dan anders over te stappen op duurzame energie. Aandeelhouders, investeerders en bedrijven die restwarmte leveren of nieuwe technologie ontwikkelen, leveren een economisch verantwoorde bijdrage aan energiebesparing en duurzame energie. Wellicht lijkt het op het eerste gezicht niet heel bijzonder: met restwarmte en duurzaam opgewekte warmte gebouwen verwarmen. Dit gebeurt al langer en op meer plaatsen. Toch is WNH wél 6
gemeente Hengelo BV in oprichting provincie Overijssel organisatie lean & mean supercoöperatie derde partner duurzaamheid >50% CO 2 besparing restwarmte AkzoNobel toepassing nieuwe technieken toekomstgericht smart grid warmte + koude bijzonder: ten eerste staat duurzaamheid in de doelstellingen bovenaan en ten tweede is WNH speciaal met het oog op duurzaamheid door de gemeente opgericht. WNH is daardoor een platform voor duurzame innovatie, met de mogelijkheid nieuwe technieken in praktijk te testen. WNH werkt toe naar een slim en dynamisch leidingnet, een smart grid, een vernieuwend concept dat grote investeringen vraagt. Het is niet voor niets dat de gemeente Hengelo het initiatief voor WNH heeft genomen. Dergelijke grote investeringen met lange terugverdientijden worden door marktpartijen niet gedaan, terwijl het een enorme kans is voor verduurzaming. De toenmalige wethouder heeft in 2007 besloten deze kans te benutten en daarvoor een duurzaam energiebedrijf op te richten, Warmtenet Hengelo: een gedurfde stap die nog niet veel gemeenten hebben gezet. WNH heeft toekomst! Het project past in de uitgangspunten van het huidige coalitieakkoord. Het is een uitstekend instrument voor duurzaamheid, dat past in de lijn die de huidige gemeenteraad in december 2011 heeft ingezet: duurzaamheid als facetagenda. Op Rijksniveau is WNH voorgedragen in het kader van de Green Deals. Reden te over om bij te dragen aan WNH en om met dit bedrijfsplan akkoord te gaan. 7
8
Samenvatting Inleiding Deel A van het bedrijfsplan 2012-2041 van het Warmtenet Hengelo (WNH) is het bedrijfsplan op hoofdlijnen. Aanleiding voor dit bedrijfsplan zijn de ontwikkelingen die zijn opgetreden sinds de gemeenteraad het bedrijfsplan 2009 2039 heeft goedgekeurd. Denk aan stagnatie in de bouw, de verlaging van de prijs van aardgas, maar ook aan nieuwe inzichten in de verdere uitleg van het warmtenet op zich. Dit deel is het publieksdeel. Het is in de eerste plaats geschreven om de gemeenteraad van Hengelo te informeren over WNH, zijn toekomstplannen en de daarvoor benodigde investeringen. Het is de bedoeling met dit bedrijfsplan te laten zien, dat het Warmtenet Hengelo alle investeringen in geld en aan inzet van betrokkenen dubbel en dwars waard is. WNH levert een belangrijke bijdrage aan de duurzaamheidsdoelstellingen van gemeente Hengelo, van de bedrijven en de inwoners van Hengelo, en van de provincie Overijssel. Met WNH levert de Hengelose gemeenschap haar bijdrage aan de landelijke doelstellingen. WNH doet dat bedrijfsmatig, op zo n manier dat op de lange termijn de investeringen worden terugverdiend. WNH kan dat doen dankzij de samenwerking met lokale bedrijven, op zo n manier dat er volop ruimte is voor innovatie op lokaal niveau. De gemeenteraad, en ook het provinciebestuur, heeft deze informatie nodig om te beslissen over de noodzakelijke investeringen en om te kunnen instemmen met de koers. Daarnaast zal de melding staatsteun bij de Europese commissie op dit nieuwe plan worden gebaseerd. En tot slot bevat dit publieksdeel ook algemene informatie over wat het warmtenet is en doet en wat het oplevert. Wat is WNH? BV in oprichting voor levering van duurzame energie Warmtenet Hengelo is ondernemend investeren in duurzaamheid. Warmtenet Hengelo (WNH) is een BV in oprichting voor de levering van warmte met behulp van restwarmte en duurzame energie. WNH is nu nog onderdeel van de gemeente Hengelo. Het wachten is op een uitspraak van de Europese Commissie over de staatsteun die WNH krijgt. Wanneer de Europese Commissie uitspreekt dat geen sprake is van ongeoorloofde staatsteun kan WNH als BV van start. De afspraak met de provincie Overijssel is, dat de provincie dan 30% van de aandelen van WNH overneemt, ter waarde van 1,8 miljoen euro. Vooruitlopend daarop heeft de provincie in gedeelten dit bedrag aan WNH geleend tegen een gebruikelijke marktrente. De op te richten BV ( BV1 ) zal in eerste instantie een 100% aangelegenheid zijn van de gemeente Hengelo. Nadien en bij voorkeur nadat meer partners zijn toegetreden zal ook de provincie gaan participeren ( BV2 ). Warmtenet Hengelo is ondernemend investeren in duurzaamheid. Als gemeente Hengelo slaan we hiermee twee vliegen in één klap, terwijl het op lange termijn zelfs geld oplevert! Ten eerste realiseren we samen met de Hengelose bedrijven en inwoners een forse CO 2 -reductie. Ten tweede stimuleren we innovatie in samenwerking op lokaal niveau. Het geld dat we erin investeren, verdient WNH op termijn ook weer terug, al is de terugverdientijd lang; te lang voor een commerciële partij. Dat is de reden waarom de gemeente in dit gat gesprongen is. De gemeenteraad die in 2007 het WNH heeft opgericht, heeft daarmee visie en ondernemingszin getoond. Veel gemeenten denken nog na over een duurzaam energiebedrijf; in Hengelo draait het al volop! Janneke Oude Alink wethouder gemeente Hengelo 9
Middel voor energiebesparing en CO 2 -reductie WNH is opgericht om bij te dragen aan de beleidsdoelen van de gemeente Hengelo voor het bereiken van energiebesparing, CO 2 -reductie en het gebruik van duurzame energie. WNH is verder bedoeld om innovatie te stimuleren, door nieuwe, duurzame technieken toe te passen. Verder is het bedoeld om het vestigingsklimaat te verbeteren voor bedrijven die een bijdrage willen leveren aan de productie en het gebruik van duurzame energie. De gemeente Hengelo neemt niet in de eerste plaats voor het financieel gewin een belang in WNH. Belangrijk is dat een bijdrage geleverd wordt aan de CO 2 -reductie. Maar het is wel de bedoeling en de verwachting dat WNH meer geld oplevert dan het kost, ook al om discussies over ontoelaatbare staatsteun te vermijden. Levering van warmte en koude Op dit moment levert WNH warmte en koude. De warmte gaat naar woningen en bedrijven, voor ruimteverwarming en voor warm water uit de kraan. Deze hoeven daarvoor dan geen gas te gebruiken. Ook levert WNH koude aan bedrijven, om in de zomer ruimtes te koelen. Deze bedrijven hoeven dan geen energieverslindende installatie voor airconditioning aan te leggen. De warmte wordt tot nu toe geleverd door installaties die op aardgas werken. Het gebruik van aardgas is tijdelijk. De volgende stap is industriële restwarmte te gaan gebruiken als warmtebron of de installaties op het duurzame biogas of hout te laten werken in plaats van op aardgas. Die verduurzaming van de energie vindt plaats zodra het rendabel is. 10
Wat levert WNH op? Betaalbare, duurzame warmte en koude voor de gebruikers Voor de gebruikers levert WNH betrouwbare, betaalbare, op termijn duurzame energie, vooreerst in de vorm van warmte en koude. In het gebruik is er weinig verschil met het meest gangbare systeem in Nederland, een eigen (combi)ketel voor verwarming en voor warm water. Dankzij een wettelijke regeling betalen gebruikers voor warmte nooit meer dan voor verwarming door aardgas (het niet-meer-dan-anders - principe). Energiebesparing en minimaal 50% CO 2 -reductie WNH gaat restwarmte en duurzame energie gebruiken als warmtebron. Dit zorgt voor energiebesparing en CO 2 -reductie. Restwarmte is warmte die vrijkomt bij productieprocessen in de industrie en die zonder nuttige toepassing voor het bedrijf zou worden weggegooid. Wanneer deze warmte wordt gebruikt door WNH, levert dit energiebesparing op. Alle gebouwen die warmte krijgen via WNH, hoeven geen gas te gebruiken voor hun verwarming of warm kraanwater. Daardoor komt er in totaal minder CO 2 vrij en dat is goed voor het beperken van de klimaat-verandering. Door de keuze van warmtebronnen en installaties zorgt het WNH voor minimaal 50% minder CO 2 -uitstoot (CO 2 - reductie) over het totale energiegebruik van alle afnemers, maar dat kan oplopen tot wel 70%. Op termijn levert WNH meer geld op dan het kost WNH levert naar verwachting op termijn meer geld op dan het kost (positief financieel resultaat). Het geld dat wordt geïnvesteerd komt op de lange termijn weer terug. Voor de aandeelhouders en investeerders is WNH een betaalbare (duurzame) energievoorziening. De financiële berekeningen zijn niet openbaar. Ze staan in deel C van dit bedrijfsplan. In dit deel A staan wel de conclusies: voor uitbreiding van het warmtenet naar andere delen van de stad is in de komende jaren ruim 30 miljoen euro nodig. Het verwachte rendement uitgedrukt in de Internal Rate of Return (IRR) is 2,4 % (na belastingen, inclusief restwaarde investeringen). De terugverdientijd is berekend als ongeveer 25 jaar. Deze cijfers gaan uit van de huidige, relatief zwakke economische situatie. Als gevolg van de economische crisis zijn er de laatste paar jaren minder nieuwbouwwoningen en nieuwe bedrijfsgebouwen bijgekomen dan van tevoren werd verwacht. Ook zijn de aardgasprijzen gedaald. Beide ontwikkelingen zijn ongunstig voor de inkomsten van WNH. Op het moment dat het economisch beter gaat, rekent WNH ook op meer inkomsten. Vanwege de economische omstandigheden gaat WNH stap voor stap, verstandig investeren. WNH gaat niet in een keer een groot warmtenet aanleggen met leidingen door heel Hengelo. De leidingen worden project voor project, wijk voor wijk aangelegd. En later pas gaat WNH de gebieden met elkaar verbinden. Het stap voor stap uitbreiden van het warmtenet heeft een positief bijeffect. Bij elke uitbreiding kan de meest nieuwe, energiebesparende of duurzame techniek worden gebruikt. 11
12
Wat is de strategie voor het vervolg? Overstap op restwarmte AkzoNobel, met onder andere Siemens en Stork als afnemers Het volgende grote project dat WNH wil gaan uitvoeren is de overstap op het gebruik van restwarmte van AkzoNobel en de levering van warmte aan de grote industriële afnemers Stork en Siemens. Dit is het eerste project om tot een volwaardig, duurzaam warmtenet te komen. De benodigde investeringen zijn onderdeel van de genoemde totaalinvestering in 3.3. Voor WNH betekent het uitvoeren van dit project: dat WNH verzekerd is van de steun van een belangrijk deel van het Hengelose bedrijfsleven; dat het van de tijdelijke installaties op aardgas kan overstappen op duurzame (rest)warmte. Voor AkzoNobel betekent het een kans dubbel bij te dragen aan duurzaamheid: het beperkt de opwarming van het Twentekanaal door de restwarmte; AkzoNobel levert duurzame energie aan andere bedrijven en aan woningen in Hengelo. Voor Stork en Siemens betekent het dat zij met haalbare investeringen kunnen overstappen op duurzame energie en zo hun bedrijfsvoering duurzamer kunnen maken. Uitbreiding over heel Hengelo Het huidige gebied van WNH omvat: ROC Metropool Brouwerijterrein Hart van Zuid Berflo Es Veldwijk Gezondheidspark Groothuis Twentebad Er zijn plannen voor uitbreiding van WNH naar andere delen van Hengelo en de regio. Deze zijn in dit bedrijfsplan verwerkt. Zo sluiten we de keten en werken we samen aan duurzaamheid De berekeningen en uitkomsten per gebied staan in het vertrouwelijke deel C van dit bedrijfsplan. Elk jaar gaat WNH met een verzoek om investeringen naar de gemeenteraad. Voor de gebieden die het dan komende jaar aan de beurt zijn, wordt geld gevraagd voor investering in de uitbreiding. AkzoNobel Hengelo doet veel aan energiebesparing. Al sinds 1937 gebruiken wij warmtekrachtkoppeling en natuurlijk blijven we niet stilstaan. We zoeken voortdurend naar innovaties en mogelijkheden voor energiebesparing, diversificatie in brandstofmix en ketenverlenging. Onlangs hebben we ons aardgasverbruik aanzienlijk kunnen verminderen, dankzij goede samenwerking met Twence Afval en Energie: we gebruiken nu van stoom van Twence. Momenteel onderzoeken wij de mogelijkheid voor verdere samenwerking, onder andere met WNH. Wat zou er mooier zijn dan dat wij deze groene energie, na gebruik voor de zoutproductie, door kunnen sturen naar bedrijven en bewoners?! Die hebben immers zelf de brandstof voor Twence aangeleverd. Zo sluiten we de keten en werken we samen aan duurzaamheid. Deze mogelijkheid verdient een actieve stimulans van alle betrokken partijen! Aansluitplicht nieuwbouw en gemeentelijke gebouwen Er is een aansluitplicht op het warmtenet in de Bouwverordening opgenomen voor nieuwbouwwoningen die zich bevinden binnen een straal van 40 meter van het distributienet. De aansluitplicht geldt ook voor nieuwbouwwoningen die zich verder dan deze 40 meter bevinden, maar waarbij de kosten voor aansluiting niet hoger zijn dan de kosten die gemaakt zouden worden als het bouwwerk zich binnen een straal van 40 meter van het distributienet bevindt. Aanleg van warmtelevering kan tegen kostprijs gerealiseerd worden voor bestaande bebouwing. Egbert Schasfoort, directeur AkzoNobel Hengelo Op Rijksniveau wordt het gelijkwaardigheidprincipe voor de aansluitplicht in de Bouwverordening verder uitgewerkt door opname in het Bouwbesluit. 13
14
Hiermee wordt de aansluitplicht op een duurzaam warmtenet wettelijk geregeld. Hierop inhakend zal WNH in 2012 een beleid opstellen. Dit zal aangeven hoe de gemeente Hengelo voor haar eigen gebouwen en projecten omgaat met aansluiting op Warmtenet Hengelo voor het bereiken van haar duurzaamheidsdoelstellingen. Ook zal het beleid aangeven hoe om te gaan met de overige gebieden. Uitrol in de regio Nu WNH eenmaal van start is gegaan, is de werkwijze van WNH eenvoudig toe te passen op het grondgebied van andere gemeentes in de regio, onder de paraplu van WNH. Voor de provincie Overijssel is dit een belangrijke reden geweest geld te investeren in WNH en aandeelhouder te willen worden. Met de gemeenten in de regio wordt daarom overlegd over de mogelijkheden en de kosten van aansluiting bij WNH. Voor projecten in de regio zijn de investeringen niet in dit bedrijfsplan opgenomen. Uitbreiding met andere vormen van duurzame energie Op termijn wil WNH uitgroeien tot een energiebedrijf dat naast warmte en koude ook andere duurzame energieproducten levert en afneemt. Mogelijk gaat WNH ook biogas maken en duurzame elektriciteit (ook wel groene stroom genoemd). Concrete plannen hiervoor en berekeningen van de investeringen zijn hiervoor nog niet gemaakt. Uitgangspunt is dat levering van koude en andere vormen van duurzame energie mogelijk is, als de projecten voldoen aan een aantal voorwaarden. In de haalbaarheidsberekening die hoort bij dit bedrijfsplan is alleen gekeken naar het leveren van warmte voor ruimteverwarming en/of warm tapwater. Op zoek naar een derde aandeelhouder De gemeente Hengelo is tot dusver uitgegaan van een deelname van 60% in de aandelen. De provincie Overijssel doet voor 30% mee. Het is de uitdrukkelijke wens van de gemeente Hengelo en de provincie Overijssel dat er ten minste een derde aandeelhouder bij komt. WNH is mede daarom serieus op zoek naar en in gesprek met geïnteresseerde partijen, waaronder energiebedrijven. Ooit verdere verbreding en een andere naam en organisatiestructuur? Als het zover is, dat WNH zich uitrolt in de regio en zich verbreedt naar andere vormen van energielevering of zelfs andere duurzaamheidproducten, dan kan het zijn dat de naam Warmtenet Hengelo niet meer past. Dan kan er een andere naam worden bedacht, die past bij alle activiteiten. De organisatie kan er dan één worden van een moederbedrijf (holding) met meerdere dochterbedrijven. Daarover wordt besloten als het zover is. Groei en verbreding zullen ook gevolgen hebben voor de organisatie WNH en het aantal mensen dat er werkt. WNH is opgezet met beperkte eigen menskracht. Begin 2012 telt WNH 4 fulltime-eenheden. Naarmate het bedrijf groeit, zal ook het aantal mensen meegroeien. Het is niet zeker dat die mensen in dienst zullen komen bij WNH. Het kan zijn dat WNH in de toekomst de kennis en diensten van de toekomstige aandeelhouder(s) kan gebruiken. Tot die tijd gaat WNH terughoudend om met het aanstellen van meer eigen personeel. 15
16
1 Inleiding en leeswijzer Inleiding Voor u ligt deel A van het bedrijfsplan 2012-2041 van het Warmtenet Hengelo (WNH). Aanleiding voor dit bedrijfsplan zijn de ontwikkelingen sinds de gemeenteraad het bedrijfsplan 2009 2039 heeft goedgekeurd. Die ontwikkelingen hebben geleid tot nieuwe inzichten en plannen voor WNH. De melding staatsteun bij de Europese commissie zal op dit nieuwe plan worden gebaseerd. Dit deel A is het publieksdeel. Het is in de eerste plaats geschreven om de gemeenteraad van Hengelo te informeren over WNH, zijn toekomstplannen en de daarvoor benodigde investeringen. Het is de bedoeling met dit bedrijfsplan te laten zien, dat het Warmtenet Hengelo alle investeringen in geld en aan inzet van betrokkenen dubbel en dwars waard is. WNH levert een belangrijke bijdrage aan de duurzaamheidsdoelstellingen van gemeente Hengelo, van de bedrijven en de inwoners van Hengelo, en van de provincie Overijssel. Met WNH levert de Hengelose gemeenschap haar bijdrage aan de landelijke doelstellingen. WNH doet dat bedrijfsmatig, op zo n manier dat op de lange termijn de investeringen worden terugverdiend. WNH kan dat doen dankzij de samenwerking met lokale bedrijven, op zo n manier dat er volop ruimte is voor innovatie op lokaal niveau. De gemeenteraad heeft deze informatie nodig om te beslissen over de investeringen en om te kunnen instemmen met de koers. Dit deel A geeft hierover beknopte informatie. Ook klanten, leveranciers en andere betrokkenen kunnen door dit deel A een beeld krijgen van wat WNH is, doet en van plan is. Leeswijzer Naast dit deel A is er een deel B, dat achtergrondinformatie biedt voor wie geïnteresseerd is in de technische en bedrijfsmatige achtergronden. Deel C is een vertrouwelijke bijlage, die alleen ter inzage is voor de leden van de gemeenteraad. Hierin staan financiële bedrijfsgegevens. In dit deel A kunt u na deze inleiding het volgende vinden. Hoofdstuk 2 beschrijft het Warmtenet Hengelo: wat het is ( 2.1), waarom het is opgericht ( 2.2) en wat WNH doet ( 2.3). Het vertelt waar in Hengelo het warmtenet ligt ( 2.4), hoe het warmtenet werkt ( 2.5) en hoe de organisatie zich heeft ontwikkeld ( 2.6). In hoofdstuk 3 leest u wat het Warmtenet Hengelo oplevert. In 3.1 vindt u wat het de gebruikers brengt, in 3.2 leest u wat WNH oplevert aan besparing van energie en CO 2 en in 3.3 kunt u lezen wat WNH financieel oplevert en hoe WNH zijn investeringsplannen heeft aangepast aan de huidige economische omstandigheden. Hoofdstuk 4 gaat over de toekomstplannen van het Warmtenet Hengelo. In 4.1 leest u over het eerstvolgende grote project dat WNH wil gaan uitvoeren. WNH gaat daarin samenwerken met AkzoNobel als leverancier 17
18
van restwarmte, en onder andere Stork en Siemens als afnemers. Er staat meer op stapel: WNH wil het warmtenet uitbreiden over heel Hengelo ( 4.2), en ook in andere gemeenten projecten gaan doen ( 4.3 ). Daarnaast heeft WNH de wens om naast de provincie Overijssel ten minste een derde aandeelhouder aan te trekken ( 4.5). En als de plannen voor uitrol in de regio doorgaan, zullen de organisatie en ook de naam daarop worden aangepast ( 4.6). Doel en ambitie Het is de ambitie van Warmtenet Hengelo om de komende 30 jaar ruim 5000 woningen en 550.000 m 2 utiliteitsgebouwen in Hengelo aan te sluiten en van duurzame energie te voorzien. Het gaat zowel om nieuwbouw als bestaande bouw. Daarbij gaat het Warmtenet Hengelo uit van de volgende doelen: het realiseren van de klimaat- en milieubeleidsdoelstellingen: minimaal 50% CO 2 -reductie; het stimuleren van het gebruik van restwarmte/duurzame bronnen uit de regio; de vorming van vitale, duurzame coalities en netwerken tussen marktpartijen en de overheid; het vergroten van het aansluitgebied naar andere gemeenten; vergroten van financiële draagkracht en spreiden van risico; de profileringmogelijkheden op energieambities; betrouwbaar en betaalbaar energie leveren aan de aangesloten bedrijven en huishoudens. 19
20
2 Wat is Warmtenet Hengelo? 2.1 Wat is Warmtenet Hengelo? Warmtenet Hengelo is de naam van het bedrijf voor de levering van warmte met behulp van restwarmte en duurzame energie, dat door de gemeente Hengelo is opgericht. Het bedrijf is een BV in oprichting; het wachten is op een uitspraak van de Europese Commissie. De Europese Commissie moet er goedkeuring aan geven dat de gemeente Hengelo en de provincie Overijssel geld in WNH steken. Als de Europese Commissie besluit dat het geoorloofde staatsteun is, kan WNH definitief een BV worden. Tot het zover is, is WNH onderdeel van de gemeente Hengelo. 2.2 Waarom is WNH opgericht? De gemeente Hengelo werkt eraan de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De gemeente had hiervoor het Werkplan Energie 2002-2005 en heeft nu als de opvolger hiervan Beleid Duurzame Ontwikkeling 2006-2010. Hiermee draagt de gemeente Hengelo bij aan het bereiken van de landelijke doelstellingen voor energiebesparing, CO 2 -reductie en duurzame energie. Over het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen zijn in 1997 in de Japanse stad Kyoto internationale afspraken gemaakt. De doelstellingen verschillen per land. Nederland mag in 2012 6% minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Ook voor 2020 heeft Nederland zich een doel gesteld: 30% minder broeikasgasuitstoot, vergeleken met 1990. Het landelijke doel voor toepassing van duurzame energie is door de Nederlandse regering vastgesteld op 14% in 2020. Het aanleggen van een warmtenet op basis van restwarmte van de plaatselijke industrie en andere duurzame energiebronnen is een mogelijkheid om minder broeikasgassen uit te stoten en duurzame energie te produceren. Met dat doel is WNH opgericht; het levert een betaalbare, betrouwbare en duurzame energievoorziening, die de uitstoot van CO 2 vermindert. 3.2 komt terug op de vermindering van CO 2. Niet alleen de gemeente Hengelo heeft doelstellingen op het gebied van energiebesparing en duurzame energie. Ook veel bedrijven en inwoners van Hengelo dragen hieraan graag bij. WNH kan ook niet zonder de medewerking van inwoners en bedrijven. Er zijn bedrijven nodig als leveranciers van restwarmte en als afnemers van warmte en koude. Ook de bijdrage van inwoners is nodig. Bedrijven en inwoners die kiezen voor een aansluiting op het warmtenet, stimuleren de besparing op energie en CO 2 en het gebruik van duurzame energie. WNH is verder bedoeld om innovatie te stimuleren, door nieuwe, duurzame technieken toe te passen. Verder is het bedoeld om het vestigingsklimaat te verbeteren voor bedrijven die een bijdrage willen leveren aan de productie en het gebruik van duurzame energie. Dit draagt bij aan de werkgelegenheid in die sector. De gemeente Hengelo heeft WNH niet voor het financieel gewin. Het is nadrukkelijk wel de bedoeling en de verwachting dat WNH meer geld oplevert dan het kost, ook al om discussies over ontoelaatbare staatssteun te vermijden. Het onderwerp finaciën komt terug in de paragraaf 3.3. 21
Warmtenet is pas de eerste fase Een warmtenet ontwikkelen is niet het einddoel, maar de eerste fase in het realiseren van een duurzame energievoorziening: Fase I: (2007-2015) ontwikkelen van een warmte-/koudenet In deze fase wordt het warmtenet aangelegd waarin warmte en/of koude aan de klant worden geleverd. Dit is de standaardsituatie van WNH nu. Fase II: (2015-2020) Mogelijkheden tot levering van warmte en koude aan het net In deze fase kan de klant warmte of koude afnemen of leveren. Het is echter tijdens een afgesproken periode van het jaar het een of het ander: afnemen of leveren. Een klant kan bijvoorbeeld in de zomer koude afnemen en warmte leveren, en in de winter warmte afnemen. Fase III: (vanaf 2020) Intelligent en Dynamisch Uitwisselingsnet In deze fase is het warmtenet omgebouwd naar een dynamisch, slim net (in het Engels: smart grid), dat bijhoudt wie op welk moment warmte of koude nodig heeft en wie warmte of koude over heeft en op welke temperatuur. Het hele jaar door kan de klant afwisselend afnemen en leveren. Het inpassen van andere vormen van duurzaam opgewekte energie is dan ook mogelijk. Figuur 1 Op WHN aangesloten gebieden en gebouwen Twentebad Groothuis Gezondheidspark ROC Metropool Brouwerijterrein Hart van Zuid Berflo Es Veldwijk 22
2.3 Wat doet het Warmtenet Hengelo? Op dit moment levert WNH warmte en koude. De warmte gaat naar woningen en bedrijven, voor ruimteverwarming en voor warm water uit de kraan. Deze hoeven daarvoor dan geen gas te gebruiken. Ook levert WNH koude aan bedrijven, om in de zomer ruimtes te koelen. Deze bedrijven hoeven dan geen energieverslindende installatie voor airconditioning aan te leggen. De warmte wordt tot nu toe geleverd door installaties die op aardgas werken. Het gebruik van aardgas is tijdelijk. De volgende stap is industriële restwarmte te gaan gebruiken als warmtebron of de installaties op het duurzame biogas te laten werken in plaats van op aardgas. Dan kun je spreken over duurzame warmte. Dit bedrijfsplan gaat over de eerste fase van WNH: aanleg van het warmtenet en levering van warmte en koude (fase I - zie kader Warmtenet is pas de eerste fase). Op termijn wil WNH meer delen van Hengelo en gebieden in de regio voorzien van duurzame energie; niet alleen warmte en koude, maar ook elektriciteit (groene stroom) en wellicht biogas. Op de langere termijn mogen ook huishoudens en bedrijven duurzame energie maken en verkopen via WNH (fase II en fase III). 2.4 Waar ligt het warmtenet? Het warmtenet van WNH bestaat nu uit afzonderlijke, kleine warmtenetten en losse gebouwen met een tijdelijke voorziening voor warmtelevering. Zie figuur hiernaast. Later worden die met elkaar verbonden. Momenteel (stand van zaken op 1 januari 2012) zijn de volgende gebieden en gebouwen aangesloten op het warmtenet: ROC Metropool Brouwerijterrein Hart van Zuid Berflo Es Veldwijk Gezondheidspark Groothuis Twentebad Centrale, duurzame warmtebron op afstand Vanaf 2013 wordt restwarmte van AkzoNobel de voornaamste warmtebron. Deze bron kan veel gebieden verwarmen en staat dan ook niet dichtbij. Dat is echter geen probleem. De warmte kan over een grote afstand ook worden vervoerd zonder dat er veel warmte verloren gaat. Dat komt, doordat warmwaterleidingen worden gebruikt die heel goed geïsoleerd zijn. Ze hebben een dubbele wand met isolatie daartussen. Figuur 2 23
Hoe werkt het systeem? Het warmtenet is opgedeeld in gebieden van 200 á 300 woningen. Bij elk gebied hoort een groep installaties, die samen een warmte-overdrachtstations worden genoemd. Een grote wijk heeft meerdere warmte-overdrachtstations nodig. Meestal staan die dicht bij de woningen en bedrijven waarvoor ze de warmte opwekken. Vooraf aan de bouw van een warmte-overdrachtstation wordt de warmte opgewekt in tijdelijke warmte-installaties, die geplaatst zijn in containers. Zo gauw als de overstap wordt gemaakt naar een duurzame, centrale warmtebron gaan die containers met tijdelijke installaties weg. In de warmte-overdrachtstations staan dan nog wel kleinere warmte-installaties, die pieken opvangen in de warmtevraag en die dienen als back-up. 24
2.5 Hoe werkt het warmtenet? Een warmtenet is een stelsel van warmwaterleidingen en energiebronnen die het water verwarmen. Op termijn zullen de grootste warmtebronnen de restwarmtestromen zijn van fabrieken zoals AkzoNobel en wellicht Twence. De huidige energiebronnen zijn kleinere installaties, waarvan de meeste voorlopig nog even draaien op aardgas. De warmwaterleidingen brengen het opgewarmde water naar de woningen en bedrijven die op het warmtenet zijn aangesloten. Als in de woningen en bedrijven de verwarming wordt aangezet, gaat het warme water uit het warmtenet stromen. Het stroomt zo door de radiatoren of door de buizen van de vloerverwarming of wandverwarming. Als de warme kraan wordt opengedraaid, gaat het kraanwater stromen. Het stroomt door een warmtewisselaar. Tegelijk stroomt het water uit het warmtenet door diezelfde warmtewisselaar, in tegengestelde richting. Zo wordt het kraanwater verwarmd en komt het warm of heet uit de kraan. Zie figuur hieronder. Figuur 2 afvoer retourwater (40ºC) warmtewisselaar aanvoer warm water (70ºC) In de woningen komt de warmte via een warmwaterleiding binnen in de meterkast. In de meterkast staat een zogenoemde afleverset. Koudelevering gaat op een vergelijkbare manier, alleen dan moet het water in het net relatief koud worden gemaakt, voor het naar de woningen en bedrijven wordt gebracht. Mensen zijn vaak verbaasd hoe dun de buizen zijn De temperatuurtrajecten zijn flexibel en zijn gestart met een 70/40 C systeem; aanvoer van warmte op 70 C en afvoer van water met 40 C. Op termijn wil WNH overstappen op lagere temperaturen, van bijvoorbeeld 55/25 C. Dit is nodig om gebruik te kunnen maken van de laagtemperatuur restwarmte van bijvoorbeeld AkzoNobel. 2.6 De geschiedenis van de organisatie Warmtenet Hengelo Als actie vanuit het Werkplan Energie 2002-2005 zijn er eerst allerlei onderzoeken uitgevoerd en zijn er gesprekken en onderhandelingen geweest met marktpartijen. Daarna heeft de gemeenteraad op 20 december 2005 besloten tot het aanleggen van zo n warmtenet in Hart van Zuid en mogelijk nieuwe gebieden. Vervolgens stemde de gemeenteraad op 11 december 2007 in met de oprichting van een warmtebedrijf voor de realisatie van het Warmtenet Hengelo BV. Dat bedrijf zou voor 100% eigendom worden de gemeente, maar het college van B&W werd gemachtigd op zoek te gaan naar partijen die mede risicodragend zouden willen investeren in deze BV. Voor het WNH regel ik de aanleg van het warmtenet en de aansluiting van de huizen en gebouwen. Ook verhelpen mijn mensen storingen maar dat zijn er niet veel. Er kan niet veel kapot gaan. Wat wij doen bij de aanleg is buizen in de grond leggen. Als het even kan doen we dat in combinatie met andere infrawerkzaamheden, zoals het leggen van riolering; dan hoeft de straat maar één keer open. Mensen zijn vaak verbaasd hoe dun de buizen zijn; ongeveer vuistdik. Aansluiten van een woning zelf is in een dag gebeurd. Een sleuf van de meterkast naar de straat en een paar uur sleutelen in de meterkast. Dan gaat meterkast dicht en alles in huis werkt weer gewoon. En vervolgens is ook het onderhoud ons pakkie-an. Van ons werk zie je uiteindelijk niks! Peter Mooij projectuitvoerder voor warmtenet 25
26
In eerste instantie is daarbij gedacht aan een samenwerking van de gemeente (60%), de provincie Overijssel (30%) en Twence BV (10%). Nadat uit studie bleek dat levering van warmte door Twence de komende jaren nog niet aan de orde is, lag het meedoen van dat bedrijf minder voor de hand dan aanvankelijk gedacht. Gemeente en provincie zijn nu nog op zoek naar en in gesprek met andere partijen. Zie 4.5. De op te richten BV ( BV1 ) zal in eerste instantie een 100% aangelegenheid zijn van de gemeente Hengelo. Nadien en bij voorkeur nadat meer partners zijn toegetreden zal ook de provincie gaan participeren ( BV2 ). De afspraak is dat de provincie Overijssel 30% van de aandelen zal kopen, ter waarde van 1,8 miljoen euro. Vooruitlopend daarop heeft de provincie in gedeelten dit bedrag aan WNH geleend. WNH betaalt een gebruikelijke marktrente over deze lening. Daarom hebben we als provincie Overijssel met overtuiging in WNH geïnvesteerd. De gemeente Hengelo heeft bij de Europese Commissie in Brussel een melding gedaan van staatsteun. Het wachten is op de uitspraak van de Europese Commissie dat er sprake is van geoorloofde staatsteun. WNH heeft de afspraak met de provincie Overijssel dat WNH pas na de uitspraak van de Europese Commissie als BV van start gaat. Die procedure van de Europese Commissie duurt langer dan was gedacht. Naar verwachting zal de start als BV in de eerste helft van 2012 zijn beslag kunnen krijgen. De huidige status van het Warmtenet Hengelo is een BV in oprichting. WNH is nog deel van de gemeente Hengelo. Het functioneert als een gemeentelijke organisatie-eenheid en maakt gebruik van alle ondersteuning die daar bij hoort. Warmtenet Hengelo is tot dusver opgezet met beperkte eigen menskracht. Naast een directeur werken er intussen bij Warmtenet Hengelo een projectleider techniek en duurzame energie, een projectuitvoerder, een medewerker bedrijfsvoering en een administratieve ondersteuner, samen 4 fulltime-eenheden (fte). Daar waar nodig vult WNH deze aan met mensen van externe bureaus. Dit kan zijn voor communicatie, klantenwerving, het opstellen van energievisies, het maken van technische ontwerpen, enzovoort. Het eerste project van WNH was de levering van warmte aan het ROC sinds in 2007. Sindsdien zijn er meerdere gebouwen en gebieden aangesloten op het warmtenet van WNH. Zie 2.4. Meer gebruik maken van decentrale duurzame energiebronnen staat hoog op de provinciale agenda. Energie besparen en slim restwarmte gebruiken, zoals WNH doet, zijn belangrijke succesfactoren voor het slagen van ons streven. WNH benut warmte die wij zelf oogsten en die niet gebaseerd is op aardolieprijzen uit het buitenland. Dit zorgt voor beter beheersbare energielasten, meer energiezekerheid en een groenere omgeving door de lagere uitstoot van schadelijke stoffen zoals CO 2. Bovendien levert het werkgelegenheid en innovatie in de regio op. Daarom hebben we als provincie Overijssel met overtuiging in WNH geinvesteerd. Als kandidaat-aandeelhouder willen we het warmtenet actief mee-ontwikkelen en meewerken aan gedegen kennisverspreiding binnen de provincie. Want alleen samen bereiken we een grotere onafhankelijkheid van de oude, fossiele energie. Nieuwe Energie, Overijssel heeft het. drs. Theo Rietkerk, gedeputeerde Economie, Energie en Innovatie 27
Hoeveel warmte: GJ en kw Het warmtegebruik wordt uitgedrukt in gigajoule (GJ), zoals het aardgasgebruik wordt uitgedrukt in kubieke meters (m 3 ) en elektriciteitgebruik in kilowattuur (kwh). Eén GJ warmtegebruik komt ongeveer overeen met 36,7 m 3 aardgas. Een gemiddeld huishouden verbruikt ongeveer 1.550 m 3 aardgas per jaar (www.nibud.nl). Dit komt overeen met ongeveer 40 GJ. Warmtewet ter bescherming van de consument Wie warmte afneemt, kan zijn warmteleverancier niet kiezen. Daarom heeft de Nederlandse overheid een Warmtewet vastgesteld die naar verwachting per 1-1-2012 van kracht zal worden. Deze wet biedt de consument twee zekerheden: 1. de prijs van warmte komt niet hoger uit dan het bedrag dat nodig zou zijn om dezelfde woning te verwarmen met aardgas. Dit heet het niet-meer-dan-anders-principe. (Voor de aardgasprijs wordt een gemiddelde genomen). 2. als de warmteleverancier failliet gaat of stopt met warmtelevering, garandeert de overheid dat er een partij is die voor de warmtelevering zorgt. In de praktijk werkten de leveranciers van warmte al met het niet-meer-dan-anders-principe. Door de Warmtewet is de manier van berekenen wel veranderd. Voor het totaalbedrag dat de consument kwijt is, maakt dit geen verschil. Voor WNH verandert wel de bijdrage die WNH mag vragen voor het aanleggen van een nieuwe aansluiting. 28
3 Wat levert Warmtenet Hengelo op? 3.1 Wat levert Warmtenet Hengelo op voor de gebruikers? Voor de gebruikers levert WNH betrouwbare, betaalbare, op termijn duurzame energie, vooreerst in de vorm van warmte en koude. Aan woningen levert het warmte voor ruimteverwarming en warm kraanwater. Aan bedrijven (en in de toekomst ook aan woningen) levert het warmte voor ruimteverwarming en warm kraanwater, en koude voor koeling in de zomer. Haast ongemerkt stappen de inwoners en bedrijven door klant te worden van WNH over op een energiezuinig systeem met straks - duurzame energie. In het gebruik is er namelijk weinig verschil met het meest gangbare systeem in Nederland, een eigen (combi)ketel voor verwarming en voor warm water. De belangrijkste dingen zijn hetzelfde: De kosten: dankzij een wettelijke regeling betaalt de gebruiker voor warmte nooit meer dan voor verwarming door aardgas. Het gebruik van de verwarming; die werkt gewoon met een thermostaat en ofwel radiatoren ofwel vloer- en wandverwarming. Het gebruik van de warmwaterkraan; er komt drinkwater uit de kraan, met maximaal 70 C. Wel verschillend zijn de volgende dingen: Er is geen cv-ketel, geiser of boiler meer nodig en er is geen schoorsteen voor de afvoer van rookgas. Het enige wat nodig is, is een afleverset in de meterkast. Dit bespaart ruimte. De gebruiker heeft geen onderhoudskosten aan de installatie. De afleverset is eigendom van WNH. Als er iets stuk is aan de afleverset, repareert of vervangt WNH dat onderdeel. Overigens kan er niet veel aan stuk gaan, zodat dat weinig voorkomt. Het energiegebruik aan warmte en warm kraanwater wordt gemeten in gigajoules (GJ), in plaats van in m 3 aardgas. Omdat er geen gasleiding meer is, kun je niet kiezen voor koken op gas. Koken moet elektrisch. Omdat er geen gasleiding is, is er geen risico van gasexplosies of koolmonoxidevergiftiging. In die zin is het veiliger. De gebruiker kan niet overstappen op een andere leverancier van warmte, zoals men wel kan veranderen van elektriciteitsleverancier of gasleverancier. 3.2 Wat levert Warmtenet Hengelo op aan besparing van energie en CO 2? WNH gaat restwarmte en duurzame energie gebruiken als warmtebron. Dit zorgt voor energiebesparing en CO 2 -reductie. Wij hebben daarom van harte onze deur open gezet. Restwarmte is warmte die vrijkomt bij productieprocessen in de industrie en die zonder nuttige toepassing voor het bedrijf zou worden weggegooid. Wanneer deze warmte wordt gebruikt door WNH levert dit energiebesparing op. Alle gebouwen die warmte krijgen via WNH hoeven geen gas te gebruiken voor hun verwarming of warm kraanwater. Daardoor komt er in totaal minder CO 2 vrij en dat is goed voor het beperken van de klimaatverandering. TriviumMeulenbeltZorg neemt graag haar verantwoordelijkheid als het om duurzaamheid gaat. Wij hebben daarom van harte onze deur opengezet voor samenwerking met WNH. Samen met WNH zijn we tot een goede oplossing gekomen voor de verwarming en koeling van onze gebouwen op het Gezondheidspark. We zijn tevreden dat we op deze manier kunnen bijdragen aan de Hengelose milieudoelstellingen. Peter Weda, directeur TriviumMeulenbeltZorg (TMZ) 29
Waarom het goed is dat WNH CO 2 bespaart Wat is CO 2? CO 2 is een gas, dat van nature in de lucht op aarde voorkomt. Het wordt ook koolstofdioxide genoemd. Het is op zich niet schadelijk voor de gezondheid; wij mensen ademen CO 2 en zuurstof in, en we ademen CO 2 uit. Dit geldt ook voor de dieren. Planten leven van CO 2 ; zij groeien daarvan, leggen koolstof vast en ademen zuurstof uit. CO 2 is nuttig, het houdt de aarde warm. Je kunt het vergelijken met het glazen dak van een broeikas die de warmte binnenhoudt. CO 2 komt niet alleen in de lucht door uitademing. Door verbranding van aardolie, steenkool en aardgas (fossiele brandstoffen) neemt de hoeveelheid CO 2 in de lucht de laatste tientallen jaren sterk toe. Teveel CO 2 is niet goed; dat zorgt voor een opwarming van de aarde en verandering van het klimaat. Dankzij WNH worden er minder fossiele brandstoffen gebruikt. Daardoor komt er minder CO 2 in de lucht dan anders het geval zou zijn. Zo zorgt WNH voor besparing aan CO 2 en minder klimaatverandering. 30