PC Advocaten Nieuwsbrief Mei Juni 09 Nieuwe wet betreffende de continuïteit van de ondernemingen Doelstelling nieuwe wet Op 1 april 2009 zijn de wet van 31 januari 2009 over de continuïteit van de ondernemingen en de wet van 26 januari 2009 houdende wijziging van het Gerechtelijk Wetboek m.b.t. de continuïteit van de onderneming in voege getreden. Beide wetten zijn het resultaat van de hervorming van de wet op het gerechtelijk akkoord van 1997. Die gaf de ondernemingen een kader om moeilijke periodes te overbruggen. De vennootschap kreeg de mogelijkheid om zich te beschermen tegen schuldeisers en dat net lang genoeg om een herstelplan uit te werken. Maar de procedure bleek moeilijk en duur en werd nu dus volledig afgevoerd. De nieuwe wet is gebruiksvriendelijker: concreet heeft de nieuwe wetgeving tot doel de continuïteit van de ondernemingen te waarborgen, of op zijn minst van hun rendabele activiteiten. De wetgever wil via deze nieuwe wetten de ondernemers diverse efficiënte tools aanreiken om hun problemen aan te pakken. Daarbij zal de onderneming niet meer voor de tweeledige keuze tussen gerechtelijk akkoord en faillissement staan, maar zal ze over meerdere mogelijkheden beschikken, gaande van zeer vrije oplossingen, zoals het minnelijk akkoord (eventueel gezocht en afgesloten met behulp van een ondernemingsbemiddelaar), tot systemen die van meer dwingende aard zijn. De nieuwe wetgeving is bovendien niet alleen van toepassing zijn op kooplieden en handelsvennootschappen, maar ook op burgerlijke vennootschappen met een handelsvorm en landbouwvennootschappen. De vrije beroepen vallen er evenwel buiten. De ondernemingsbemiddelaar en de gerechtsmandataris Zoals hierboven reeds kort werd vermeld voorziet de nieuwe wetgeving een aantal Fr. Rooseveltlaan 64 B-8790 Waregem Tel. 32(0)56 32 30 97 32(0)56 32 30 98 Fax 32(0)56 32 30 99 pc@pc-advocaten.be i.s.m. DAGORNE & HUCHET, Avocats au Barreau de Paris
PC Advocaten Nieuwsbrief p. 2 nieuwe figuren. Zo doen de ondernemingsbemiddelaars hun intrede. Het staat ondernemingen die hun activiteiten willen reorganiseren vrij om de hulp in te roepen van een ondernemingsbemiddelaar. Zijn opdracht bestaat er niet alleen in de schuldenaar aan te zetten om na te denken over zijn ondernemingsstrategie, maar tevens fungeert hij als tussenpersoon in de gesprekken tussen de schuldenaar en zijn schuldeisers. Er zijn geen eisen voor de persoon van de bemiddelaar, iedereen kan die taak op zich nemen. Indien de voorzitter van de rechtbank of de kamer voor handelsonderzoek het verzoek tot het aanstellen van een ondernemingsbemiddelaar inwilligt, bepaalt hij de inhoud en de duur van de bemiddelingsopdracht binnen de grenzen van het verzoek van de schuldenaar. Daarnaast kan ook een gerechtsmandataris worden aangesteld wanneer fouten van de schuldenaar of zijn organen de continuïteit van de onderneming in gevaar brengen. Het beheer van de onderneming blijft wel in handen van de onderneming zelf. Het minnelijk akkoord buiten elke rechtsprocedure om Het minnelijk akkoord houdt in dat de onderneming, buiten elke gerechtelijke procedure om, met twee of meerdere van haar schuldeisers een akkoord kan sluiten zonder dat de andere schuldeisers daarbij betrokken worden. De voordelen zijn duidelijk: het wordt doorgaans uitgewerkt in alle discretie, buiten elke gerechtelijke procedure om. De contracterende partijen kunnen daarbij zelf vrij de inhoud van het akkoord bepalen. Doordat het akkoord geheim blijft voor derden is het niet tegenstelbaar aan derden, maar indien het akkoord uitdrukkelijk gesloten is om de onderneming te reorganiseren of haar financieel gezond te maken én dit ook expliciet vermeld wordt, blijven de tijdens het akkoord gedane betalingen anders dan vroeger- wél tegenwerpelijk indien dit herstel uitblijft en de onderneming failliet verklaard wordt (op voorwaarde dat het akkoord werd neergelegd op de griffie). Indien een minnelijk akkoord onmogelijk blijkt zonder gerechtelijke begeleiding, zal de schuldenaar een beroep kunnen doen op een verzoek tot gerechtelijke reorganisatie die het bereiken van een dergelijk minnelijk akkoord tot doel heeft (zie verder). De gerechtelijke reorganisatie Zoals gezegd verdwijnt het gerechtelijk akkoord zoals we dat vroeger kenden en wordt het vervangen door een procedure van gerechtelijke reorganisatie. Met deze
PC Advocaten Nieuwsbrief p. 3 procedure wil men, onder toezicht van een rechter, de continuïteit van de onderneming in moeilijkheden behouden of toch minstens een deel van haar activiteiten vrijwaren. Er bestaan drie mogelijkheden om opschorting te verkrijgen: door een minnelijk akkoord te bereiken met de schuldeisers door een akkoord te bereiken over een reorganisatieplan door de onderneming of haar activiteiten geheel of gedeeltelijk onder gerechtelijk gezag over te dragen aan derden De nieuwe wetgeving biedt tevens de mogelijkheid om deze drie mogelijkheden te combineren (voor de ene activiteit kan bijvoorbeeld gekozen worden voor een overdracht en voor de andere activiteit voor een reorganisatieplan) of met toestemming van de rechtbank - over te stappen van de ene mogelijkheid naar de andere (bijvoorbeeld, indien een minnelijk akkoord niet mogelijk blijkt, kan men overstappen naar een reorganisatieplan of naar een overdracht onder gerechtelijk gezag, enzovoort). De procedure van gerechtelijke reorganisatie kan gestart worden zodra de continuïteit van de onderneming bedreigd is, mogelijk zelfs pas op termijn. De wet stelt het vermoeden in dat de continuïteit van een rechtspersoon alleszins bedreigd is wanneer het netto-actief minder bedraagt dan de helft van het maatschappelijk kapitaal. Zelfs wie in staat van faillissement is, kan nog een procedure opstarten, bv. wanneer kan aangetoond worden dat de procedure voor de gemeenschap of de schuldeisers voordeliger is dan een klassiek faillissement. Opschorting Opschorting is mogelijk op het moment dat de rechter beslist de procedure van gerechtelijke organisatie toe te staan. De rechter beslist hoelang de opschorting duurt, maar in principe is ze beperkt tot zes maanden. Een verlenging is mogelijk tot twaalf maanden en in uitzonderlijk geval (omvang van de onderneming, complexiteit van de zaak of behoud werkgelegenheid) tot 18 maanden. Het gevolg van de opschorting bestaat erin dat geen enkele tenuitvoerlegging op roerende of onroerende goederen kan worden voortgezet of begonnen. De koopman zelf kan niet failliet verklaard worden en de rechtspersoon kan niet gerechtelijk ontbonden worden. Ook beslag wordt onmogelijk. Eerder gelegde beslagen behouden hun bewarend karakter en kunnen in bepaalde gevallen door de rechtbank worden opgeheven. De opschorting zal echter geen invloed
PC Advocaten Nieuwsbrief p. 4 hebben op de schuldvorderingen die specifiek in pand zijn gegeven. Intussen mag de schuldenaar zijn schuldvorderingen wel nog vrijwillig betalen. Is het akkoord een feit, dan sluit de rechtbank, op vraag van de schuldenaar en op verslag van de gedelegeerd rechter, de procedure. In tegenstelling tot het faillissement, maakt de gerechtelijke reorganisatie geen einde aan de lopende overeenkomsten, noch aan de uitvoeringsmodaliteiten. Een onderneming in moeilijkheden kan wel beslissen om een lopende overeenkomst niet meer uit te voeren tijdens de opschorting, als dit nodig is voor het slagen van het reorganisatieplan of de gerechtelijke overdracht. De schuldeisers moeten dan wel behoorlijk worden verwittigd en hebben eventueel recht op schadevergoeding. Hoger werd reeds aangehaald dat de nieuwe wet drie mogelijkheden voorziet om opschorting te verkrijgen ; elk van die mogelijkheden wordt nu kort toegelicht. Opschorting door een minnelijk akkoord Een eerste mogelijke optie is het onder supervisie van de gedelegeerd rechter onderhandelen van een minnelijk akkoord met minstens 2 tot alle schuldeisers. Het akkoord bindt de partijen en betalingen of andere handelingen van het akkoord kunnen niet worden aangevochten in een later faillissement. Opschorting door een collectief akkoord (reorganisatieplan) De onderneming kan deze gerechtelijke reorganisatie-procedure opstarten om het akkoord van haar schuldeisers te krijgen over een reorganisatieplan. Deze tweede mogelijkheid kent veel gelijkenissen met het vroegere gerechtelijk akkoord maar werd vereenvoudigd. Tijdens de periode van opschorting probeert de schuldenaar een oplossing voor zijn problemen te vinden door middel van een reorganisatieplan. Dit plan dient twee delen te omvatten, namelijk een beschrijvend en een bepalend deel. Het beschrijvend gedeelte beschrijft de staat van de onderneming, de moeilijkheden die ze ondervindt en de middelen waarmee zij deze wil verhelpen. Het bepalend gedeelte bevat de concrete maatregelen om de schuldeisers te voldoen. Het dient de rechten van alle betrokken personen te beschrijven. Hierin moet ook een sociaal luik zijn indien de continuïteit van de onderneming een vermindering van de loonmassa vereist. Het plan kan een opschorting van de uitoefening van bepaalde rechten van de
PC Advocaten Nieuwsbrief p. 5 buitengewone schuldeisers opleggen en dit voor maximaal 24 maanden. De schuldenaar zal evenwel moeten aantonen dat zijn financiële toestand en verwachte inkomsten na het verstrijken van deze periode de integrale betaling van de betrokken buitengewone schuldeisers in de opschorting redelijkerwijze mogelijk maken. Het reorganisatieplan kan daarbij in een vrijwillige overdracht van de onderneming of haar activiteiten (geheel of gedeeltelijk) voorzien. De onderneming moet minstens 14 dagen voor de rechtszitting waarop wordt gestemd, het plan ter griffie neerleggen. Het reorganisatieplan wordt geacht goedgekeurd te zijn door de schuldeisers wanneer de meerderheid van hen, die met hun onbetwiste of provisioneel aanvaarde schuldvorderingen de helft van alle in hoofdsom verschuldigde bedragen vertegenwoordigen, vóór stemmen (Met de schuldeisers die niet aan de stemming deelnamen en hun schuldvorderingen wordt geen rekening gehouden.). De homologatie van het reorganisatieplan door de rechtbank binnen de 14 dagen na de zitting maakt het bindend voor alle schuldeisers. De maximumtermijn voor het uitvoeren van het plan is vijf jaar. Indien de debiteur het plan echter niet nakomt, kan iedere schuldeiser of het openbaar ministerie bij dagvaarding de intrekking van het reorganisatieplan vorderen. Opschorting door de overdracht van de onderneming onder gerechtelijk gezag De wet onderscheidt twee soorten overdracht: de vrijwillige en de gedwongen overdracht. Bij de vrijwillige gerechtelijke overdracht vraagt de onderneming zelf de gerechtelijke overdracht. Deze optie kan worden gekozen bij het aanvatten van de procedure of later, als de gekozen optie dreigt te mislukken. De gedwongen gerechtelijke overdracht gebeurt op vraag van de procureur des Konings, een schuldeiser of een belanghebbende potentiële overnemer. Dit kan in vier gevallen: de schuldenaar is in staat van faillissement (zonder dat hij een procedure van gerechtelijke reorganisatie heeft aangevraagd); de rechtbank verwerpt de vordering voor de gerechtelijke reorganisatieprocedure, beëindigt de procedure vroegtijdig of trekt het reorganisatieplan in; de schuldeisers keuren het reorganisatieplan af; of de rechtbank wil het reorganisatieplan niet homologeren. Bij elke overdracht wordt een gerechtsmandataris aangeduid die instaat voor de organisatie en realisatie van de overdracht in naam en voor rekening van de schuldenaar. Een belangrijke innovatie is de oplossing die wordt gegeven aan de sociaalrechtelijke gevolgen van een dergelijke overdracht. Het principe van de
PC Advocaten Nieuwsbrief p. 6 continuïteit van de arbeidsovereenkomst wordt gehandhaafd, maar flexibiliteit wordt mogelijk gemaakt door middel van collectieve onderhandelingen. Meer informatie nodig, ook over andere aspecten van het recht? Fiscale aspecten Tenslotte heeft de nieuwe wet een belangrijke fiscale hinderpaal tegen een succesvolle herstructurering weggenomen. Normaliter wordt een schuldvermindering in hoofde van de schuldenaar als een opbrengst aangemerkt en bijgevolg opgenomen in de belastbare basis. Deze nieuwe wet voert evenwel een fiscale vrijstelling in van de opbrengst die een onderneming in moeilijkheden realiseert wanneer haar schuld wordt verminderd in het kader van een gerechtelijke organisatie. Parmentier Couvreur PC Advocaten Fr. Rooseveltlaan 64 B-8790 Waregem T. +32(0)56.32.30.97 +32(0)56.32.30.98 F. +32(0)56.32.30.99 E-mail pc@pc-advocaten.be Parmentier Couvreur PC Advocaten 2009 Waarschuwing Het is de bedoeling van deze (en andere) nieuwsbrief om u kort en overzichtelijk bepaalde nieuwigheden in de Wetgeving, rechtspraak en rechtsleer te geven. De inhoud ervan in geen allesomvattend antwoord op alle juridische vragen die u daarbij zou hebben, en mag dan ook niet alsdusdanig beschouwd worden. Indien u concrete vragen heeft, dan bent u altijd welkom voor een diepgaand en concreet advies.