PtL IT IE Twente Automatische Nummer Pia at herkenning De doelstelling van de verkennlngsfase Is het verkrijgen van het mandaat om het toekomstige project uit te mogen voeren. Wat Is een projectmandaat De aanleiding tot het opstellen van een projectmandaat is de behoefte tot veranderen/verbeteren, of het oplossen van een probleem. Het leidt tot een beslisdocument over de wenselijkheid van dit project, alsmede tot een concreet voorstel voor de vervolgstappen. Om het voor iedereen helder te houden (iedereen heeft hetzelfde beeld) is het handig om hetzelfde idee I of wat je dient te bereiken, op papier te zetten. Dit doe je in het mandaat. Het mandaat kent verschillende hoofdstukken en verplichte velden. De velden met een * * zijn nu nog niet verplicht. Zie dit als een soort checklist en vul in wat je weet. Wat moetje doen om tot een projectmandaat te komen. Het doel is om het probleem in kaart te brengen en wat je als doel wilt bereiken te omschrijven. Het meet voldoende In forma tie geven om te kunnen besluiten of hat wenselijk Is voor dit project een concreet plan PID (projectvoorstel en plan van aanpak) uit te werken. Daartoe geeft het een eerste overzicht van beoogde resultaten, kostenlbaten en risico's. 1
ldentificatie informatie Plaats van het document Dit document is op de volgende plaats te vinden: <G:\BSPIO\PROJECTEN\\ Twente v.1.0.doc> Versle geschledenls Versle Status Datum Auteur(s) 0.1 concept 08 jul 2010 I 7 a adv. PIO 0.2 1.0. concep) definitief 09 J.u.12010 16jul2010 01 okt 2010 1 Red en J Gebruikmaking nieuwe technieken, Adoptie Land,ei ii.kipiroigiriamim=a=- 1 Overleg m.~t Overleg met VerkenningsTeam 1 Enkele tekstuele aanpassinegn Naam - Proces~igenaar Handhaven -_proces~genaar Opsporen Datum Versweldlng,.,..,... Naaro Fuhctle _.l I ---.. --- - ---- 1 Proceseigenaar Handhaven 1 Proceseigenaar Op~poring d Projectl-"' eic=. d -"' er~- Procesmanager Opsporing Op. Leidinggevende TR I Procesmanager Handhaving I Datum 2
(Automatische Hummer Plaat herkenning) lnhoudsopgave 1. Achtergrond 1.1. Context van het project 1.2. Aanleiding om het project te starten 1.3. Wat is 1.4. Toepassingsmogelijkheden 1.5. Resultaten 4 5 5 6 7 2. Projectdefinitie 2.1. Projectdoelstellingen 2.2. Definitie 8 8 8 3. Rechtvaardiging of businesscase 3.1. Juridisch kader 3.2. Beleidsinhoudelijk kader 9 9 10 3
1. Achtergrond 1.1 Context van het project. De afgelopen decennia heeft de technologie een grote vlucht genomen. Vooral de doorontwikkeling van computer- en internettoepassingen heeft bijgedragen tot de explosieve groei van innovatieve producten. Nanotechnologie, draadloos internet, capaciteitsvergrotingen, biometrie, etc., zorgen steeds voor nieuwe toepassingsmogelijkheden. De introductie van nieuwe producten en processen in onze samenleving gaat snel. Voor de grootschalige invoering van bijvoorbeeld de irisscan, elektronisch bankieren en de digitale camera hoeven we niet eens zo ver terug in de tijd. lnmiddels zijn deze technieken volledig geaccepteerd. Ook binnen de politieorganisatie verdiept men zich steeds vaker in de toepassingsmogelijkheden van de nieuwe technieken. Enerzljds bledt de technologle kansen om de polltletaak effectlever en efflcllnter ult te voeren. Anderzijds Is de gebruikmaking van nleuwe technleken noodzakelijk om voldoende mee te kunnen bewegen met de samenlevlng: de ontwlkkellngen in de samenlevlng staan lmmers ook nlet stll. Vroeger kende de politie de mensen in de buurtlwijk. Het was bekend wie waar woonde, of hij of zij strafrechtelijk met de politie in aanraking was geweest en van welke vervoermiddelen men gebruik maakte. Maar onze maatschappij heeft zich de afgelopen decennia in hoog tempo ontwikkeld tot een samenleving zonder afstanden en grenzen. De mogelijkheden van transport en vervoer en de middelen die ons daarbij ter beschlkking staan, zijn talrijk. Bij het plegen van strafbare feiten maken (inter)nationale personen I criminelen steeds meer gebruik van transport en vervoer. De pakkans is kleiner en het werkgebied is groter. Men komt van ver, pleegt de diefstal, de inbraak of welk strafbaar felt dan ook en reist weer terug naar de eigen woon- of verblijfplaats. De polltie vindt op een plaats delict hooguit wat achtergebleven sporen, maar over het algemeen zijn deze moeilijk naar de verdachte(n) te herleiden. Deze vorm van criminaliteit wordt samengevat onder de noemer 'moblel bandltlsme'. Er zijn door de loop der jaren diverse omschrijvingen van dat begrip ontstaan, veelal gerelateerd aan door inwoners van voormalige Oostbloklanden in Nederland gepleegde criminaliteit. Het (inter)nationale wegennet is de afgelopen decennia sterk uitgebreid en de politie is, zeker in relatie tot dat mobiel banditisme, dan ook niet meer in staat om zonder technische ondersteuning zicht te houden op die vormen van strafbare feiten waarbij goederen en (inter)nationale personen I criminelen gebruik maken van de diverse vervoermiddelen en die (snel)wegen. Camera's op en langs (snel)wegen maken het mogelljk om vast te leggen wle op enlg moment In welk gebled Is geweest. Deze lnformatle kan dan gekoppeld worden aan 16n of meerdere gepleegd(e) strafbare felt(en). Oat soort camera's zijn onderdeel van de hler behandelde systemen. Is een volledlg automatlsch, dlgltaal systeem dat het mogelljk maakt om zlcht te houden op (de verwerking van) kentekens /lnformatle. Ter ondersteuning van de politietaak heeft een aantal korpsen geexperimenteerd met kentekenregistratiesystemen. Deze systemen maken gebruik van een technologle waarmee waamemingen van kentekens op auto's worden vergeleken met uiteenlopende databestanden van bijvoorbeeld politie, justitia en/of belastingdienst. Met deze technologie kunnen voertuigen waar lets mee is (lets met het voertuig zelf en/of met de kentekenhouder) worden geydentificeerd aan de hand van hun kenteken en uit de anonlmltelt van de verkeersstromen worden gelicht. 4
1.2 Aanleldlng om het project te starten is een landelljk programma waarbij veel korpsen al actief betrokken zijn met veelbelovende resultaten. Twente heeft zich hier nog niet actief mee bemoeid. Is geen verpllchtlng maar wei een kans. Dit document is een eerste stap om een beslissing te kunnen nemen of Twente en in welke mate Twente lets wil met. 1.3 Wat Is? is een technologie die technisch geavanceerd is maar functioneel eenvoudig valt te gebruiken en te bedienen. Met behulp van een camera is het mogelijk om automatisch van elk passerend motorvoertuig een opname te maken en daar het kenteken uit te filteren. De camera kan gemonteerd zijn in een auto of worden geplaatst boven of naast de weg. Het opgenomen kenteken wordt vervolgens in zeer korte tijd geautomatiseerd vergeleken met een samengestetde verzameling kentekens, een zogenaamde hotlist. Het samenstellen van hotllsts is een onderdeel in het voorbereldingproces van informatie gestuurd politiewerk. Met de hotlists in vindt in feite operationele sturing plaats. Bij de hotlists moeten worden gedacht aan kentekens die zijn vervallen of horen bij voertuigen die als gestolen, vermist, ge~xporteerd of gesloopt staan geregistreerd. Ook kan de aandacht gericht zijn op de tenaamgestelde van het voertuig vanwege openstaande boetes, te betekenen vonnissen, enzovoort. Hotlists worden landelijk samengesteld als afgeleide van bestaande registers zoals OPS (opsporingsregister) of het kentekenregister. De kentekenverzameling kan naar eigen inzicht worden aangevuld metgegevens uit het korps dat inzet. Denk daarbij aan speciale doelgroepen en/of subjecten in onderzoeken van CIE (criminele inlichtingen eenheid), TGO's (teams grootschalig optreden) of BRT's (bovenregionale recherche teams). Verder kunnen de gegevens van andere overheidsinstanties, zeals douane, Koninklijke Marechaussee of de (gemeentelijke) belastingdienst worden toegevoegd aan de kentekenverzameling. 5
1.4 Toepasslngsmogelljkheden Wanneer het kenteken van een voorbijkomend voertuig voorkomt in de samengestelde kentekenverzameling (hotlist) wordt gesproken van een 'hit'. In geval van een 'hit' zijn er twee mogelljkheden: 1. directe staande houding ten behoeve van nader onderzoek en afhandeling; 2. afhandeling zonder staande houden (uitgestelde afhandeling bijvoorbeeld door bestuurlijke afdoening); Bij deze twee mogelijkheden gaat het om als instrument ter ondersteuning van de handhaving. Denk daarbij ook aan het vroegtijdig signaleren van potenti~le balansverstoorders, ondersteuning bij de executie van vonnissen of de inning van belastingsaanslagen en boetes. In het geval dat het kenteken van het voorbijkomende voertuig niet in de database van voorkomt, kan de bestuurder ongestoord zijn weg vervolgen. Er is echter wei een opname gemaakt van het kenteken. Daarnaast zijn de tijd en plaats van voorbijkomende voertuig geregistreerd. De geregistreerde No-Hits mogen niet worden opgeslagen en moeten direct vernietigd worden. lndien er echter sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 9 of 10 van de WPG kunnen in een onderzoek onder bepaalde voorwaarden en termijnen de No-Hits worden bewaard. Dit betreffen onderzoeken in verband met handhaving van de rechtsorde in bepaalde gevallen(art. 9 WPG) of inzicht geven in de betrokkenheid van personen bij bepaalde ernstige bedreigingen van de rechtsorde (art.1 0 WPG ). Het verwerken en bewaren van deze gegevens kan twee doelen dienen; 3. onderzoek op een later tijdstip; 4. analyse op een later tijdstip. Hier gaat het dus om inzet van bij opsporing: gepleegde en te plegen strafbare feiten opsporen door balansverstoorders uit de anonimiteit van verkeersstromen te halen. Met kan bljvoorbeeld een overzicht gemaakt worden van voertuigen die op een bepaald tijdstip in de buurt van een plaats delict aanwezig waren. Een andere toepassingsmogelijkheid is om via inzicht te verkrijgen in verkeersstromen om vervolgens afwijkende patronen te herkennen. Schematisch zien de afhandelingscenario's er als volgt uit: r ', ~ ' ~-, I I ' I ' -,t i - r~.. '' -.! 6
1.5 Resultaten. Het definitieve gebruik van moet leiden tot: De mogelijkheid tot aanpakken c.q. afhandelen van meer (potenti~le) verdachten c.q. veroordeelden (vergroten pakkans) Effici~nter handhaven door sneller signaleren en opsporen van verdachte personen en voertuigen. IGP gestuurde inzet van mensen en middelen tijdens reguliere handhaving en opsporingsprocessen doch ook tijdens grootschalige evenementen (bv. ochtendgloren) leidt tot minder onnodige (publieksonvriendelijke) controles door de informatiegestuurde inzet. Van het zichtbaar vergroten van handhavingactiviteiten in de buitenruimte, goed voor het politie-imago, gaat een preventieve werking uit ('tegenhouden"). Verbetering van de informatiepositie (incl. (proactieve) informatieanalyse en datamining) Het kunnen leveren van nieuwe informatie producten aan in- en exteme klanten 7
2. Projectdefinitie 2.1 Projectdoelstelllng(en). Het algemeen doel is door toepassingen van de -techniek meer slagkracht door efficlentleverbetering te realiseren waardoor in het publieke domein/de maatschappij de veiligheld toeneemt, als gevolg van het beperken van het gebruik van de openbare weg door criminelen en/of het verhogen van de pakkans van criminelen/overtreders die gebruik maken van de openbare weg. 2.2 Definitie Boven de A1 aan de grensovergang bij de Lutte hangen 4 camera's van het KLPD ter observatie van in- en uitgaand verkeer van aile rijstroken (geen vluchtstroken). Dit is een zgn. vaste opstelling. De Politie Twente maakt momenteel weinig tot geen gebruik van deze opstelling (reden: onvoldoende bekendheid met de mogelijkheden). De KLPD stelt deze opstelling om niets beschikbaar aan het korps Twente. Geadviseerd wordt lntenser en structureler gebrulk te maken van deze opstelllng voor zowel hand having als opsporlngszaken. De Politie Twente heeft in het verleden weleens gebroik gemaakt van deze opstelling, echter pas nadat het KLPD er bij het ko@s op had aangedrongen infonnatie (kentekenslpersonen) aan te leveren. (bron.) Tevens wordt geadvlseerd een camera In te bouwen In een bedrljfsauto. Een dergelljke conflguratie kan mobiel (diverse plaatsen, tijdstippen) worden ingezet. Kostenindicatie 15-25k, afhankelijk leverancier. Opmerklnq : Momenteelloopt er ook een aanbesteding politievoertuigen 2011 (op zijn vroegst leverbaar 2 8 helft 2011). Hierin zit een standaard voorziening voor, waardoor naar aile waarschljnlijkheld de kosten lager zullen zijn. (bron I Landelijk Programma, korps Twente). Geadviseerd wordt hier niet op te wachten met de uitvoering van het project. Samengevat: Onderzoek de mogelijkheden en samenwerking met de KLPD mbt. de vaste camera's aan de grensovergang de Lutte. lntroduceer (stel tot beschikking) en definieer de gebruiksmogelijkheden van een mobiele opstelling. Geef daarbij ook aan hoe en bij welk organisatieonderdeel (incl. de benodigde capaciteit) dit weggezet dient te worden. Er dient een protocol te worden opgesteld dat naar politie, justitia en korpsbeheerders duidelijk maakt hoe kan/moet worden ingezet. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden moeten beschreven zijn. 8
3. Rechtvaardiging of businesscase. 3.1 Jurldlsch kader. Hetjuridische kader rondom de inzet van de -techniek in het algemeen en de daaruit voortkomende verwerking van data dient beschreven te zijn. Er dient een protocol te zijn opgesteld dat naar politie, justitia en korpsbeheerders duidelijk maakt hoe kan/moet worden ingezet. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden moeten beschreven zijn. De inzet van de -camera en de slimme software ter ondersteuning van verkeerscontroles Ievert geen juridische drempels op. lmmers, met de inzet van maakt de politie op een slimme manier gebruik van de aanwezige technologie op het gebied van waarneming en geheugen. Het bewaren en gebruik in de uitvoering van de politietaak van door -camera's opgenomen kentekens en de vergelijkingsbestanden, is echter een nieuwe werkwijze voor de politie. Het verzamelen, bewerken en gebruiken van deze informatie moet worden getoetst aan de bestaande wettelijke richtlijnen zeals Wetboek van Strafrecht, Wetboek van Strafvordering en Wet Bescherming Persoonsgegevens. Bescherming van de persoonsgegevens die worden verzameld tijdens controles, dient thans middels een afzonderlijk privacyreglement geregeld te worden (conform artikel 9 en artikel10 van de WPG). Het CBP (College Bescherming Persoonsgegevens) houdt toezicht op de naleving van wetten die het gebruik van persoonsgegevens regelt. Het CBP vindt de inzet van in zoverre positief dat het de persoonlijke levensfeer kan beschermen doordat het de politie in staat stelt om heel gericht voertulgen en personen te controleren. Voertuigen waar 'niets mee is' worden niet aan onnodige controls blootgesteld. Wei staat het CBP kritisch tegenover het in een vroeg stadium verzamelen van grote hoeveelheden gegevens t.b.v. de bescherming van de veiligheid en geeft aan deze ontwikkelingen aandachtig te blijven volgen. Een ander onderwerp betreft de bevoegdheid een voertuig staande te houden, wanneer deze bevoegdheid nlet wordt afgeleid uit de WVW (Wegenverkeerswet). In 99% van de gevallen gaat het goed, echter er zijn ook gevallen bekend waarbij een wankele basis is voor het stoppen van een voertuig. Vooraf overleg met justitia beperkt de kans op ongeldigheid van een actie. Het landelijk programma onderzoekt bij implementatie en doorontwikkeling van grondig de juridische kaders. Zeker als gesproken wordt over de verschillende opsporingstoepassingen. Uiteindelijk draait het om een discussie over proportionaliteit en subsidiariteit: in hoeverre past het middel bij de 'kwaal' en zijn er geen andere (en 'lichtere') middelen om de 'kwaal' te bestrijden. Oat is een discussie die bij de verdere implementatie van nog gevoerd zal moeten worden. 9
(Automatische Hummer Plaat herkenning} 3.2 Beleldslnhoudelljk kader. Ontwikkelingen die een focus op balansverstoorders mogelijk maken, zoals visuele- en informatietechnologle, worden in principe van harte omarmd. Het toepassen van een nieuwe technologie maakt het mogelijk de ongrijpbare en anonieme verkeersstromen te volgen en te ontanonimiseren. speelt daarmee prima in op de uitdagingen en kansen van de nleuwe netwerksamenleving. Des te meer reden om daze nieuwe technologie toe te voegen aan het instrumentarium van de Nederlandse Politie. Op zich sluit de toepassing van dan ook goed aan bij de nieuwe politiestrategie (en dan met name de concepten nodale orientatie en informatiegestuurde politie} en kan het een positieve bijdrage leveren aan zowel de handhaving als de opsporing. Wei dient nadrukkelijk rekening gehouden te worden met het vinden van een verantwoorde balans tussen de aanpak van criminaliteit en onveiligheid enerzijds en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer anderzijds. Het gebruik van een camera, in combinatie met 'slimme' software, is namelijk regelmatig onderwerp van maatschappelijke discussies. De -technologie als selectiemiddel bij de handhavende politietaak Ievert geen juridische drempels op. De politie doet feitelijk niets anders dan gebruik maken van de aanwezige technologie op het gebied van waarneming en geheugen. Daar waar het gaat om gebruik van de met verzamelde informatie (waarnemingen van kentekens in combinatie met tijd en pleats) moet echter nog wei de nodige discussle worden gevoerd. Dit met het oog op zowel de jurldische kaders als het maatschappelijke draagvlak. In deze discussies dient aandacht besteed te worden aan transparantie, respect voor de privacy van burgers en duidelijke juridische kaders waarin de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit zijn verankerd. Wat betreft de juridische kaders zal er door ontwikkeling in de privacywetgeving naar verwachting in de nabije toekomst voor de politie meer ruimte zijn om bestanden te analyseren. Diverse AmvB's en de nieuwe Wet Politiegegevens zorgen voor een verruiming van de bevoegdheden van de politie met betrekking tot bewaren en bewerken van gegevens. Op dit moment is echter terughoudendheid geboden als het gaat om het analyseren van bestanden ten behoeve van de uitvoering van de politietaak. 10