Werken en arbeidsondersteuning centraal in nieuwe Wet Wajong Inleiding Per 1 januari 2010 is de nieuwe Wet Wajong in werking getreden. In de nieuwe Wet Wajong staat het recht op arbeidsondersteuning centraal, en niet meer het recht op een uitkering. De nieuwe wet is daarom ook anders gaan heten: Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wet Wajong), in plaats van: Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten. Deze veranderende wetgeving Wajong heeft veel meer consequenties voor de jongeren op Praktijkonderwijs dan nu bekend is. Aanleiding voorlichtingscampagne Nu, ruim een jaar na datum van de invoering, is geconstateerd dat de informatie rondom de nieuwe Wet Wajong niet of onvolledig bekend is bij ouders en leerlingen op onze scholen voor Praktijkonderwijs. Doel voorlichtingscampagne Daarom wil de ten aanzien van de Wajong een omslag in denken bereiken bij de praktijkschoolleerlingen, bij hun ouders en bij de docenten op de scholen. Deze omslag in denken is de verandering van consument (uitkering) naar actieve participant (werken naar vermogen) van en in de maatschappij. De nieuwe Wet Wajong is daar helemaal op ingericht. Dat doet het Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs in samenwerking met de Landelijke Vereniging Cluster 3 en 4, met het platform VG en de ketenpartner UWV, ondersteund met subsidie van het. Werkwijze voorlichting Dit gaan we bereiken door voor de scholen een 4-tal instrumenten te maken. Die introduceren we via de regio s door het organiseren van regiobijeenkomsten voor de scholen. Eerst zullen we de regiovergaderingen bezoeken om directeuren over de campagne voor te lichten. Vervolgens introduceren we de instrumenten aan de scholen via regiobijeenkomsten. De scholen gaan de instrumenten gebruiken bij voorlichting aan ouders en leerlingen. We richten ons met name op docenten en stagebegeleiders als uitvoerders. Zij kunnen hiermee de leerlingen leren wat de Wet Wajong is, en ouders voorlichten hoe ze samen met hun kind zinvol gebruik kunnen maken van de Wet Wajong om werkondersteuning te krijgen.
Ambassadeurs De regionale ondersteuning wordt door 3 ambassadeurs verzorgd. Deze ambassadeurs zijn vanuit hun dagelijkse werk zeer bekend met de uitvoer van de Wajong. Naast het introduceren van de instrumenten, zijn de ambassadeurs vraagbaak voor de Praktijkscholen en kunnen ze waar nodig op scholen ondersteunen. In Noord-Oost Nederland is dat René Lelie voor de regio s 1 Friesland, 2 Groningen, 3 Drenthe, 4 Overijssel, 5 Flevoland, 6a Gelderland-Oost In West Nederland is dat Sjaak Verwer voor de regio s 7 Utrecht, 8a Noord-Holland, 8b Amsterdam, 9a Zuid-Holland Rotterdam, 9b Zuid-Holland Dordrecht, 9c Zuid-Holland Zoetermeer In Zuid Nederland is dat Jack Kerkhofs voor de regio s 6b Gelderland-West, 10 Zeeland, 11a West-Brabant, 11b Oost-Brabant, 12 Limburg De 4 instrumenten zijn: 1. een update van het handboek Van School naar Werk, voor het praktijkonderwijs, beschikbaar september 2011; 2. een werkschrift (module) Van School naar Werk voor leerlingen waarin ze worden voorbereid op werken met daarin specifieke aandacht voor de training en vorming richting werk en niet richting uitkering, beschikbaar september 2011; 3. twee nieuwsbrieven Van School naar Werk met informatie over actuele ontwikkelingen m.b.t. van school naar werk, beschikbaar juni 2011 en september 2011; 4. een presentatie die door scholen is te gebruiken in hun voorlichting aan ouders en leerlingen.
Waarom nieuwe wetgeving Wajong? Uit cijfers van UWV blijkt dat sinds het midden van de jaren 90 van de vorige eeuw en vooral na 2002 de instroom in de Wajong elk jaar sterker stijgt dan op grond van de verandering van de risicopopulatie verwacht kan worden. Volgens prognoses van UWV is een flinke toename van het aantal jongeren met een functiebeperking en Wajongers te verwachten, van circa 156.000 in 2006 tot ongeveer 300.000 in 2040. Op 31 oktober 2006 stuurde de toenmalige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een adviesaanvraag over de bevordering van de arbeidsparticipatie van personen met recht op een uitkering op grond van de Wajong aan de Sociaal Economische Raad (SER). De SER adviseert kabinet en parlement over de Hoofdlijnen van het te voeren sociaal-economisch beleid. In de SER werken onafhankelijke kroonleden, werkgevers en werknemers samen. Centraal in de adviesaanvraag staat de wens de deelname van Wajongers aan reguliere arbeid te vergroten. Op dat moment participeerde slechts 9 procent in arbeid bij een reguliere werkgever. In het SER-advies Meedoen zonder beperkingen (augustus 2007) geeft de SER aan bezorgd te zijn dat nog steeds zo weinig mensen met functiebeperkingen participeren op de arbeidsmarkt; velen van hen zouden dat naar verwachting wel kunnen en ook willen. In dat perspectief kan volgens de SER niet worden volstaan met het verstrekken van een levenslange, minimale uitkering.
De te verwachten toename van het aantal Wajongers noodzaakt volgens de SER dan ook tot extra inspanningen om hen op een goede manier te helpen te participeren in de samenleving, via werk dat bij hen past. Dat vraagt om grote gezamenlijke inspanningen van de betrokken actoren op alle niveaus: de overheid, het onderwijs, werkgevers en uiteraard de Wajongers en jongeren met functiebeperkingen zelf en hun ouders. Volgens de SER is het een maatschappelijke opdracht om er alles aan te doen de participatiedrempels voor mensen met functiebeperkingen te slechten of in ieder geval zo laag mogelijk te laten zijn. Te veel ligt nu nog de nadruk op wat hen beperkt of wat hun grenzen zijn, in plaats van op wat ze wel kunnen. Volgens de SER is het onderwijs cruciaal bij de voorbereiding van jongeren met functiebeperkingen op hun latere arbeidsparticipatie. De oriëntatie op werk start op school. De raad constateert dat bij een deel van de onderwijs-instellingen participatie van jongeren met functiebeperkingen in één van de vormen van werk nog niet overal als vanzelfsprekend wordt gezien. De SER vraagt het kabinet de activerende werking van de relevante (wettelijke) regelingen en voorzieningen (in het bijzonder de Wajong, de Wsw en regelingen op het terrein van onderwijs en arbeidsinschakeling) te vergroten, onder garantie van de beschermingsfunctie. Regelgeving moet stimuleren dat Wajongers en jongeren met functiebeperkingen optimaal kunnen participeren op een voor hen passende manier. In een aantal gevallen staan de prikkels in de huidige regelgeving participatie juist in de weg of bevorderen ze zelfs ondoelmatig gedrag van de verschillende actoren (perverse effecten). Ook de regering vindt dat iedereen in de samenleving zoveel mogelijk moet meedoen. De regering is van mening dat in onze huidige samenleving arbeid meer is dan alleen een middel om inkomen te verwerven. Het biedt de mogelijkheid om bij te blijven in een veranderende samenleving, een gelegenheid om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen. Meer nog dan inkomen is werk een middel tot ontplooiing, zingeving en integratie. De regering vindt het sociaal, maatschappelijk en financieel onaanvaardbaar dat steeds meer jongeren met een beperking zo vroeg in hun leven aan de kant staan of dreigen te komen staan doordat ze tot hun 65e jaar met een uitkering in de Wajong worden geparkeerd. Vanuit die optiek wil de regering de Wajong zo veranderen dat de nadruk ligt op het werk dat jongeren wél kunnen.
De nieuwe Wajong per 1 januari 2010 Uitgangspunt is wat jongeren wél kunnen, in plaats van wat zij niet kunnen. Voor alle jongeren geldt dat zij in principe moeten werken of leren. Dit geldt ook voor jongeren met een beperking. Arbeidsondersteuning In de nieuwe Wajong staat het recht op arbeidsondersteuning centraal, en niet meer het recht op een uitkering. De nieuwe wet gaat daarom ook anders heten: Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wet Wajong), in plaats van de benaming: Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten. Jongeren worden op grond van de nieuwe Wajong tijdens de beoordeling door UWV ingedeeld in één van de onderstaande groepen: De jongere is niet arbeidsongeschikt, kan meer dan 75% verdienen van het voor hem/haar geldende minimumloon De jongere kan nog wel werken (werkregeling) De jongere is student De jongere kan nog niet werken, maar later wel Werken is niet mogelijk, nu niet en in de toekomst ook niet Voor jongeren die wel perspectief hebben (circa 70% van de huidige instroom), wordt gekeken wat zij kunnen (ontwikkelen) en hoe dit gerealiseerd kan worden. Voor deze groep bestaat de Werkregeling jonggehandicapten binnen de Wet Wajong. Werkregeling jonggehandicapten Voor deze regeling geldt, in aansluiting op de regeling voor het werkleerrecht van jongeren (Wet investeren in jongeren (WIJ)), vooralsnog de leeftijdsgrens van 27 jaar. Op 27 jarige leeftijd vindt de definitieve beoordeling plaats over blijvende toepassing van de Wet Wajong. Jongeren met een beperking die zelf geen werk vinden, maar een beroep willen doen op ondersteuning, kunnen die via het UWV krijgen. Een individueel participatieplan geeft concreet aan wat iemand al dan niet met behulp van re-integratie-instrumenten, zou kunnen en welke ondersteuning daarbij nodig is. Het plan geeft de wijze weer waarop de arbeidsondersteuning van de jongere wordt vormgegeven. De arbeidsondersteuning kan onder meer het volgende omvatten: werkplekaanpassing, begeleiding en ondersteuning bij het vinden van werk, vervoersvoorzieningen, een jobcoach, ondersteuning bij het starten van een eigen bedrijf, een werkaanbod door het UWV, een re-integratietraject, scholing of studie.
De Werkregeling jonggehandicapten gaat ervan uit dat iedere jonggehandicapte inkomen heeft en dat (meer) werk moet lonen. Als onderdeel van de arbeidsondersteuning kunnen jonggehandicapten inkomensondersteuning aanvragen. Afhankelijk van de daadwerkelijke verdiensten, varieert de inkomensaanvulling. Werkaanbod Als het UWV een baan aanbiedt waarbij de jonggehandicapte geen 20% van het wettelijk minimumloon kan verdienen, zal een aanvulling worden gegeven tot 75% van het wettelijk minimumloon. Een weigering van werkaanbod of het niet meewerken aan re-integratie leidt tot beëindiging van de inkomensondersteuning. Inkomensondersteuning Voor wie als gevolg van zijn ziekte volledig en duurzaam niet (meer) in staat is om te werken, staat inkomensbescherming voorop. Jongeren die om medische of arbeidskundige redenen geen enkel perspectief hebben op een gewone baan, ook niet met ondersteuning, blijven recht hebben op een ongewijzigde Wajong-uitkering (75% van het wettelijk minimumloon). Ook de inkomensondersteuning van de jongeren in de werkregeling die, wel zouden kunnen werken in een gewone baan, maar buiten hun schuld niet werken is 75% van het wettelijk minimumloon. De inkomensondersteuning in de werkregeling kent twee fasen. De eerste fase begint na de voorlopige beoordeling van de jonggehandicapte doorgaans vlak voor de 18e verjaardag en eindigt op 27-jarige leeftijd als de definitieve beoordeling plaatsvindt. Als de jonggehandicapte (jonger dan 27 jaar) werkt en daarmee tot 20 procent van het wettelijk minimumloon verdient, vult de overheid zijn inkomen aan tot 75 procent van het wettelijk minimumloon. Verdient de jonggehandicapte meer dan 20 procent van het wettelijk minimumloon, dan mag hij de helft van iedere 'extra' verdiende euro houden, zodat zijn inkomen hoger is dan 75 procent van het minimumloon en (meer) werken ook loont. Met de overheidsaanvulling kan zijn totale inkomen oplopen tot 100 procent van het minimumloon. Het totaal van de inkomensondersteuning en het inkomen uit arbeid mag niet meer dan 100% van het wettelijk minimumloon zijn. School of studie Er is een aparte inkomensondersteuning voor jonggehandicapten die op school zitten of studeren. Naast studiefinanciering kunnen zij een inkomensondersteuning krijgen ter hoogte van 25 procent van het wettelijk minimumloon.
Waar moet de verandering toe leiden? De regering wil dat iedereen in de samenleving meedoet, het liefst met een betaalde baan. Dat is belangrijk voor de economische ontwikkeling van Nederland en voor de sociale samenhang. De regering wil met de vernieuwing van de Wajong het vermogen van jonggehandicapten versterken en voorkomen dat zij voor de rest van hun leven buiten spel worden gezet. De primaire doelstelling voor participatie voor jongeren met een beperking luidt als volgt: voor iedereen die (gedeeltelijk) mee kan doen moet arbeidstoeleiding en duurzame arbeidsparticipatie gerealiseerd worden: WERKEN NAAR VERMOGEN. Daarnaast moet ook het onderwijs meer gericht worden op werk voor jongeren met een beperking en is er een cultuuromslag nodig in het beleid en bij professionals die met deze jongeren werken. Het gaat om een andere manier van kijken, denken en handelen: het zogenaamde omslagdenken. In deze nieuwsbrief staat waarom ten aanzien van de Wajong een omslag in denken moet plaats vinden bij de leerlingen en docenten op de scholen, bij de jongeren en hun ouders thuis. Daarom het verzoek deze nieuwsbrief te verspreiden onder alle docenten op school, te bespreken in werkoverleggen, te bespreken tijdens ouderavonden, te bespreken tijdens individuele leerlinggesprekken of daar waar u denkt dat het noodzakelijk is om te komen van nieuw denken naar nieuw doen.
De Wajong tot 1 januari 2010 verschilt met de Wet Wajong vanaf 1 januari 2010. Uitkering of werk? Wajong vóór 1 januari 2010 Wajong vanaf 1 januari 2010 Het regelen van een Wajong-uitkering staat centraal. Werk vinden en behouden en de hulp die de jongere Daarnaast krijgt je hulp bij het vinden van werk en daarbij krijgt staan centraal. Als de jongere nog kan het behouden van werk. werken, wordt samen met de arbeidsdeskundige bij UWV een participatieplan gemaakt. Dat is een plan waarin staat wat de jongere gaat doen en welke ondersteuning hij/zij nodig heeft. In het plan staat ook wat de beste manier is voor de jongere om een baan te vinden. Na het opstellen van het participatieplan volgt de beslissing over de Wajonguitkering. Wanneer krijgt de jongere Wajong-uitkering? Wajong vóór 1 januari 2010 Wajong vanaf 1 januari 2010 Je kunt een Wajong-uitkering krijgen nadat je 52 weken arbeidsongeschikt bent geweest en als je 18 jaar of ouder bent. Je kunt je uitkering in sommige gevallen met terugwerkende kracht krijgen. Je kunt een uitkering krijgen 16 weken nadat UWV een aanvraag ontving. Je moet dan wel al 52 weken arbeids-ongeschikt zijn geweest en 18 jaar of ouder zijn. Ook moet UWV verwachten dat de jongere niet binnen 1 jaar zal herstellen. Je krijgt je uitkering niet met terugwerkende kracht. Bent je volledig en duurzaam arbeidsongeschikt? Dan krijgt je wel een Wajong-uitkering vanaf de datum waarop UWV de aanvraag heeft ontvangen. Beoordeling en herbeoordeling? Wajong vóór 1 januari 2010 Wajong vanaf 1 januari 2010 Je krijgt een beoordeling na je aanvraag. Er volgt Je krijgt niet meteen een eindbeoordeling. Tussen je alleen een herbeoordeling als daar een duidelijke 18e en 27e jaar bekijkt UWV via tussentijdse reden voor is. Bijvoorbeeld als je gezondheid evaluaties en herbeoordelingen of je meer of minder verbetert of verslechtert. kunt werken. De definitieve beoordeling krijg je als je Door de herbeoordeling kan je uitkering lager of 7 jaar een Wajong-uitkering krijgt én ten minste 27 hoger worden, jaar bent. Na deze beoordeling volgt er alleen een of gelijk blijven. herbeoordeling als daar een duidelijke reden voor is. Hoe wordt de hoogte van uw Wajong-uitkering bepaald? Wajong vóór 1 januari 2010 Wajong vanaf 1 januari 2010 Om de hoogte van de uitkering te berekenen, kijkt UWV wat je zelf nog kan verdienen en wat je zou verdienen als je niet arbeidsongeschikt was. Met deze informatie bepalen de verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige van UWV je arbeidsongeschiktheidsklasse. Bij elke arbeidsongeschiktheidsklasse hoort een uitkeringspercentage. Het is niet altijd zo dat werken loont. Er zijn geen arbeidsongeschiktheidsklassen meer. Je wordt ingedeeld in 1 van de volgende groepen: 1. Je kunt werken. 2. Je gaat naar school of u studeert. 3. Je kunt nu nog niet werken, maar later wel. 4. Je kunt nu niet werken, en in de toekomst ook niet. Werk loont bijna altijd. Je uitkering wordt vastgesteld op basis van het loon dat je met werken verdient. Je krijgt maximaal 75% van het minimumloon.
Opdracht uitgezet door: Projectleider: Arend Zondag e azondag@ziggo.nl m 06-28 12 57 18 Ontwikkelaar instrumenten: Harrie vd Brand / Jack Kerkhofs / Sjaak Verwer Ambassadeur Noord-Oost: René Lelie e rene.lelie@planet.nl m 06-50 62 28 75 Ambassadeur West: Ambassadeur Zuid: Sjaak Verwer e prowerk@quicknet.nl m 06-14 36 33 90 Jack Kerkhofs e j.kerkhofs@ssonml.nl m 06-43 45 08 39