HERENTALS Energie- en klimaatactieplan in het kader van het Burgemeestersconvenant
Inhoud INHOUD I INLEIDING... 1 1 Achtergrond... 1 2 Ambitie van de stad Herentals... 2 3 Opbouw en uitvoering plan... 2 II SITUATIE EN UITDAGINGEN... 5 1 Situatie (Nulmeting)... 5 2 Uitdagingen en visie stad Herentals... 6 3 Verwachte CO 2 -besparingen... 7 4 Opvolging... 9 III GEBOUWEN... 10 1 Inleiding... 10 2 Actuele toestand... 10 3 Doelstelling... 10 4 Parameters... 10 5 Actieplan gebouwen... 11 IV MOBILITEIT... 18 1 Inleiding... 18 2 Actuele toestand... 18 3 Doelstelling... 18 4 Parameters... 18 5 Actieplan mobiliteit... 19 V HERNIEUWBARE ENERGIE... 23 1 Inleiding... 23 2 Actuele toestand... 23 3 Doelstelling... 23 4 Parameters... 23 5 Actieplan hernieuwbare energie... 24 VI STAD ALS AMBASSADEUR... 26 1 Inleiding... 26 2 Actuele toestand... 26 3 Doelstelling... 26 4 Parameters... 26 5 Actieplan stad als ambassadeur... 27 VII PARTICIPATIE... 31 1 Inleiding... 31 2 Actuele toestand... 31 3 Doelstelling... 31 4 Actieplan participatie... 32 VIII LIJST AFKORTINGEN... 34 201410 klimaatactieplan Herentals IOK duurzaamheidsteam
I Inleiding 1 Achtergrond I INLEIDING 1 Achtergrond In de gemeenteraad van 4 februari 2014 besliste de stad Herentals, net zoals alle andere 28 Kempense gemeenten het Burgemeestersconvenant te ondertekenen en uit te voeren. IOK zal, in partnerschap met de distributienetbeheerders, VITO en de provincie Antwerpen de gemeentebesturen hierbij ondersteunen. De officiële ondertekening vond plaats op 21 maart 2014. Het Burgemeestersconvenant is een initiatief van de Europese Commissie waarbij ze de lokale overheden uitdaagt om de Europese doelstelling om tegen 2020 20% CO 2-besparing te realiseren of zelfs te overtreffen op het gemeentelijk grondgebied. Stad Herentals engageert zich via een inspanningsverbintenis om tegen 2020 een CO2-reductie van 20% maximaal te helpen realiseren. CO 2 is het belangrijkste broeikasgas en ontstaat bij verbranding van fossiele brandstoffen. CO 2 besparen betekent dus energie besparen, wat finaal neerkomt op kosten besparen. Dit actieplan is niet enkel gericht op het stedelijk patrimonium, maar op alles wat er zich binnen de grenzen van de stad afspeelt. Minder CO 2 uitstoten, biedt daarom kansen voor de stad als organisatie, de burger, de ondernemer, Daarbij kan zowel ingezet worden op minder CO 2 produceren als op groene energieproductie. 20% lokale CO 2-reductie is een haalbaar en betaalbaar engagement Naast de subsidieerbaarheid van het energie- en klimaatbeleid, is de uitvoering van het beleid zelf ook financieel interessant: Gebruik maken van quickwins. De terugverdieneffecten van energiebesparende maatregelen bieden kansen in tijden van budgettaire beperkingen. De sterk groeiende kennis rond energiebesparing en de stijgende energieprijzen maken dat 20% reductie in CO 2-uitstoot tegen 2020 technisch haalbaar, betaalbaar en financieel interessant is. Investeren in CO 2-reductie op het eigen grondgebied is meer investeren in de eigen economie. Het leidt bovendien tot een grotere energieonafhankelijkheid en geeft een antwoord op de stijgende energieprijzen en energieschaarste. Er is nog een groot potentieel voor CO 2-reductie met netto besparingen voor de gezinnen Samen met mobiliteit, industrie en de tertiaire sector zijn de (private) woningen verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de CO 2-uitstoot. Daarbij komt dat de Vlaamse woningen, in vergelijking met de ons omringende landen, nog veel groeipotentieel hebben op vlak van CO 2-reductie. Het gemiddeld energieverbruik voor woningverwarming ligt hier ruim 50% hoger dan in Nederland. Naast het feit dat de Vlaming ruimer woont en veelal in een eengezinswoning, is vooral een ontoereikende isolatie hiervoor verantwoordelijk. Met de stijgende energieprijzen neemt de energiefactuur een steeds grotere hap uit het Vlaamse gezinsbudget, wat in tijden van crisis een steeds groter aantal gezinnen in de problemen brengt. Een beleid dat zich richt op CO 2-reductie heeft daardoor ook een belangrijk sociaal luik. Verder bouwen op succesvolle lopende initiatieven De afgelopen jaren heeft de stad diverse acties m.b.t. energie en klimaat gelanceerd. Deze acties hebben vandaag hun succes bewezen en zijn maatschappelijk en politiek sterk ingeburgerd. Voorbeelden zijn Energie Infotoer, Klimaatscholenproject, Duurzaamheidskrant, samenaankopen dak- & muurisolatie. Daarnaast kan verwezen worden naar provinciale initiatieven zoals de samenaankoop groene stroom. Dit vormt uiteraard een zeer interessante uitgangspositie om het energie- en klimaatbeleid nu ook een gezicht te geven door de opmaak van een klimaatactieplan. Door verder te bouwen op deze bestaande initiatieven worden immers al significante CO 2-reducties gerealiseerd. Burgemeestersconvenant als sterk, internationaal beleidskader Ontwikkeling van een pro-actief energie- en klimaatbeleid: Het Burgemeestersconvenant biedt een interessant kader om ook op lokaal niveau beleid te ontwikkelen dat pro-actief inspeelt op de gevolgen van klimaatverandering. Onderzoek wijst uit dat tijdig ingrijpen goedkoper is dan een te sterk afwachtend beleid, waarbij pas ingegrepen wordt wanneer de gevolgen van de klimaatwijziging zich acuut (en scherper!) op het terrein manifesteren. Een pro-actief beleid anticipeert op nakende verplichtingen vanuit Europa die op de steden en gemeenten afkomen, bijvoorbeeld de Europese richtlijn Energieprestatie van gebouwen bepaalt dat vanaf 2019 nieuwe overheidsgebouwen en vanaf 2021 alle nieuwe gebouwen bijna-energieneutraal moeten zijn. Het voordeel van een ondubbelzinnige beleidskeuze: Het Burgemeestersconvenant heeft het voordeel van de duidelijkheid: het biedt een duidelijke beleidskeuze die alle collega-mandatarissen en ambtenaren engageert voor een gericht, langlopend beleid, een gemeenschappelijke focus in de vele grote en kleine duurzaamheidsacties, een gezamenlijke vlag die, mits doordachte participatieve aanpak, de levende lokale krachten enthousiasmeert en bundelt (bedrijven, middenveld, bevolking ). Een actueel beleid voeren: Steeds meer besturen zijn overtuigd van de kansen die het Burgemeestersconvenant biedt. Sedert de aftrap begin 2009 hebben meer dan 5.500 Europese gemeenten getekend. In Vlaanderen hebben inmiddels meer dan 80 gemeentebesturen ingetekend, heeft VVSG een Vlaams Netwerk Burgemeestersconvenant opgericht, hebben 5 Vlaamse streekontwikkelingsintercommunales en 3 provinciebesturen het coördinatorschap rond het Burgemeestersconvenant opgenomen. 201410 klimaatactieplan Herentals IOK duurzaamheidsteam 1
Vele handen maken licht werk: Een gezamenlijk doel creëert de opportuniteit van een breed partnerschap. Een gemeenschappelijk beleidsdoel heeft als voordeel dat verschillende actoren rond dit doel ondersteuning (gaan) aanbieden. Het leidt tot vereenvoudigde samenwerking (met de buurgemeenten, met essentiële partners als distributienetbeheerders, VITO, provincie Antwerpen ) waarbij IOK in een coördinerende rol zal optreden. 2 Ambitie van de stad Herentals Met dit klimaatplan engageert de stad zich om: De nodige inspanningen te leveren, investeringen te doen en acties te voeren om een CO 2-reductie te helpen realiseren tegen 2020 van 20%, door het verhogen van de energie-efficiëntie en de inzet van duurzame energiebronnen. 3 Opbouw en uitvoering plan 3.1 Opbouw Naast de inventarisatie van de huidige situatie en het definiëren van de uitdagingen voor de stad, bestaat het grootste deel van dit plan uit een overzicht van acties die het stadsbestuur wil uitvoeren om de doelstelling te behalen. De acties zijn ingedeeld in volgende thema's: Gebouwen Mobiliteit Hernieuwbare energie Stad als ambassadeur Participatie Per thema worden zowel investeringen als sensibiliserende acties opgesomd, gericht op verschillende doelgroepen. Intern richten de acties zich naar het stadsbestuur, de stadsdiensten en het personeel zelf, extern zijn de acties gericht op burgers/particulieren; bedrijven (terreinen)/handel; verenigingen; scholen... De verschillende sectoren uit de nulmeting zijn verweven in deze thema's. Deze sectoren zijn: Stad als organisatie Wonen Mobiliteit Tertiaire gebouwen Industrie Landbouw (wordt niet apart opgenomen, maar meegenomen bij bedrijven) Participatie Voor elk thema worden ook een actuele toestand, de doelstellingen beschreven als ook een aantal parameters die zullen worden gebruikt om de vorderingen binnen deze categorie op te volgen. 3.2 Organisatie en financiële aspecten uitvoering plan 3.2.1 Organisatie Om een succesvol klimaatbeleid uit te werken is het creëren van een groot draagvlak noodzakelijk. De gemeente organiseert zich daarom zowel intern als extern. Intern werden volgende diensten en mandatarissen betrokken: Afdeling stadsontwikkeling Milieudienst Dienst ruimtelijke ordening Dienst welzijn, preventie en noodplanning Technische dienst Communicatiedienst Stedelijke werkplaats Afdeling sport, recreatie, jeugd en ontwikkelingssamenwerking Cultuurcentrum OCMW Politiezone Neteland Secretaris College van burgemeester en schepenen De vertegenwoordigers van deze diensten werden in 4 gespreksgroepen/workshops ingedeeld. Deze groepen brainstormden op hetzelfde moment rond het klimaatvriendelijker maken van de gemeente rond een bepaald thema. De thema s zijn: wonen, mobiliteit, gemeentelijk patrimonium (incl. vloot en openbare verlichting), lokale economie (tertiaire gebouwen, industrie, ). Doel binnen elke groep is om knelpunten en kansen aan te halen en concrete acties te 2 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
I Inleiding 3 Opbouw en uitvoering plan bedenken om deze knelpunten aan te pakken. De knelpunten en mogelijke acties werden teruggekoppeld aan het bestuur en acties werden opgelijst voor uitvoering. Jaarlijks of tweejaarlijks zullen de workshops herhaald worden en kunnen de lopende acties ook toegelicht worden. Deze werkwijze garandeert een grote organisatiebetrokkenheid. Om tot een gefinaliseerd klimaatplan te komen, werd binnen de stedelijke administratie een werkgroep duurzaamheid samengesteld. In deze werkgroep, onder leiding van het afdelingshoofd stadsontwikkeling, zijn vertegenwoordigd: afdeling stadsontwikkeling, milieudienst, dienst ruimtelijke ordening, dienst preventie en noodplanning, stedelijke werkplaats, dienst gebouwenbeheer, afdeling vrije tijd, sportdienst, jeugddienst, cultuurcentrum, dienst communicatie en OCMW. Dit team zal minstens één keer per jaar samenkomen i.v.m. opvolging en implementatie van het plan. Belangrijke aandachtspunten zijn budgettaire mogelijkheden en haalbaarheid naar tijdsinvestering binnen de betrokken diensten. Verder wordt ook een kernteam samengesteld. In dit kernteam zijn vertegenwoordigd: burgemeester, schepen voor milieu en ruimtelijke ordening en schepen voor mobiliteit en lokale economie, afdelingshoofd stadsontwikkeling, milieuambtenaar en diensthoofd gebouwenbeheer. Dit kernteam zal halfjaarlijks samenzitten om de implementatie van het plan te overlopen en nieuwe acties te bespreken. Het afdelingshoofd stadsontwikkeling wordt ingezet als klimaatambassadeur. In die functie werkt de ambassadeur boven de lokale diensten en coördineert hij/zij de uitvoering van het klimaatbeleid op het terrein. Extern wordt de stad bijgestaan door een breed partnerschap, gecoördineerd door IOK. De netbeheerders, VITO, provincie en IOK hebben voor het streekproject Burgemeestersconvenant een gezamenlijke ambitie en een partner specifieke begeleiding aan gemeentebesturen afgesproken. Dit engagement is geformaliseerd in een engagementsverklaring die alle hoofdpartners ondertekenden op 21 maart 2014. Elke partner blijft zijn in house relatie met de gemeente behouden. Om de verschillende acties binnen het streekproject te stroomlijnen komen de partners op regelmatige basis samen in een partneroverleg. Terugkoppeling over de afspraken binnen het partneroverleg naar de gemeenten gebeurt via het streekoverleg, nieuwsbrief en extranet. Voor wat betreft de sensibilisatieacties zal de werkgroep duurzaamheid één grootschalig sensibilisatieactie uitwerken. De te bereiken externe doelgroepen (burgers/particulieren; bedrijventerreinen/handel; verenigingen; scholen ) worden vastgelegd, de inhoudelijke thema s (gebouwen; mobiliteit; hernieuwbare energie; stad als ambassadeur, ) worden bepaald. De werkgroep duurzaamheid gaat hier bij uit van de meest interessante, maar vooral ook de meest actuele en relevante thema s. De voorbeelden die in dit actieplan bij de acties zijn opgesomd, zijn ter inspiratie. Hier wordt gekeken naar het Vlaamse bestuursakkoord. De financiële stimulansen die Vlaanderen aanreikt voor de doelgroepen, zullen hier sterk bepalend zijn of bepaalde acties/ingrepen met een CO2 reductie tot gevolg zal slagen. Zo worden vb. premies voor dakisolatie en hoogrendementsglas getrapt verlaagd en worden maatregelen omgevormd om energiearmoede tegen te gaan. Daarnaast zal voor de sensibilisatieactie ook gezocht worden naar een maximale samenwerking met verschillende partners om hier invulling aan te geven. Deze actie kan onder de vorm van een één- of meerdaags evenement, infodag/-avond uitgewerkt worden. Hier wordt gekeken naar een maximale afstemming met o.a. de week van de mobiliteit (medio september) en de week van de fair trade (begin oktober). Het najaar is dus het meest aangewezen moment om vanaf 2015 deze actie rond duurzaamheid te organiseren. 201410 klimaatactieplan Herentals IOK duurzaamheidsteam 3
Interne sensibiliseringsacties richting het bestuur, de stadsdiensten en het personeel zelf, zullen doorlopend uitgewerkt en opgevolgd worden. Deze doelgroep heeft een voorbeeldfunctie en zal blijvend aangesproken moeten worden om deze rol ter harte te nemen. De voorbeelden die in dit actieplan bij de acties zijn opgesomd, zijn ter inspiratie. De geplande investeringen van stad Herentals zijn opgenomen in de meerjarenbegroting. Indien er zich opportuniteiten (vb. subsidies) voordoen, zullen deze in overweging genomen worden, om als hefboom t.a.v. de stedelijke middelen te worden ingezet. 3.2.2 Financiële aspecten Rekening houdend met de globale CO 2-uitstoot van de stad op dit moment en het verwachtte resultaat van reeds geplande inspanningen, moet geconcludeerd worden dat de komende jaren extra inspanningen nodig zijn om de gestelde ambities/doelstellingen ook daadwerkelijk te verwezenlijken. Het budget om dit klimaatplan te realiseren bestaat uit: stedelijke personele inzet voor coördinatie van stedelijke acties; stedelijke investeringen in eigen patrimonium en vloot om voorbeeldfunctie uit te oefenen; quickwins die de stad realiseert, worden opnieuw ingezet voor energie- en klimaatbeleid; inzet van 3,9 VTE van IOK gefinancierd vanuit de IOK-werking (IMD, Kempisch Woonplatform, dienst Industrie (Bedrijventerreinmanagement)) specifiek voor het streekproject Burgemeestersconvenant; bijkomende middelen die IOK samen met partners en de stad zal aantrekken (bv. Europese middelen); inzet van personeel vanuit de verschillende partners binnen het streekproject. 4 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
II Situatie en uitdagingen 1 Situatie (Nulmeting) II SITUATIE EN UITDAGINGEN 1 Situatie (Nulmeting) Om doelstellingen voor CO 2-reductie te kunnen formuleren en de effecten van het klimaatbeleid te kunnen opvolgen, is inzicht nodig in de grootte en bronnen van de huidige CO 2-uitstoot op het grondgebied van de stad. Daarvoor is een stedelijke emissie-inventaris opgemaakt. De emissie-inventaris geeft voor elke sector zijn aandeel in de totale CO 2-uitstoot weer. Het gehanteerde referentiejaar is 2011. De inventaris werd uitgevoerd met behulp van de generieke tool die VITO ontwikkelde in opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid, aangevuld met gemeentespecifieke data. Uit de emissie-inventaris blijkt dat in het jaar 2011 139.107 ton aan CO 2- equivalenten werd uitgestoten. 0,4% verantwoordelijk. De openbare verlichting en de werking van de stedelijke diensten vertegenwoordigen enkele procenten. Indien we de stad vergelijken met een gemiddelde Kempische gemeenten dan is te zien dat de verhoudingen van de CO2-uitstoot per sector redelijk goed overeen komen met het Kempens gemiddelde. Enkel landbouw neemt een kleiner aandeel in beslag. De tertiaire sector is dan weer wat groter dan gemiddeld. Dit ligt in de lijn der verwachtingen gezien Herentals een stad is met relatief weinig landbouw en veel diensten. Landbouw wordt niet als aparte sector opgenomen in het actieplan. Landbouwbedrijven worden mee beschouwd als onderneming en als dusdanig ook zo benaderd i.h.k.v. bepaalde acties. Figuur 1: Aandeel sectoren in totale CO 2-uitstoot voor grondgebied Herentals (2011) In deze nulmeting wordt geen rekening gehouden met de uitstoot op autosnelwegen. Ook de emissies van de veeteelt is niet mee opgenomen. De woningen zijn verantwoordelijk voor 28 % van de stedelijke CO 2-uitstoot. De tertiaire sector (kantoren, handelszaken, horeca, zorgsector ) en de overige industrie nemen respectievelijk 22 en 23% van de CO 2-uitstoot voor hun rekening. 20% is toe te schrijven aan het wegverkeer. Van de totale uitstoot is het openbaar vervoer voor Figuur 2: Aandeel sectoren in totale CO 2-uitstoot voor een gemiddelde Kempense gemeente Stad Herentals heeft door haar rol als kleinstedelijk gebied een belangrijke impact op vlak van energie en klimaat. De stad heeft immers de taak om een verdichtingsbeleid te voeren, voornamelijk op vlak van wonen en werken. Een groeiend inwonersaantal en een toename van bedrijvigheid en aantal ondernemingen betekent een stijging van CO2. Bij de vervolgmetingen zal hier een duidelijke nuancering gemaakt moeten worden. De uitdaging voor stad Herentals ligt er dus in om meer en meer te zoeken naar hoe op een beperkte ruimte een 201410 klimaatactieplan Herentals IOK duurzaamheidsteam 5
maximaal kwaliteitsvol en divers stedelijk programma (wonen, werken, recreëren,..) kan worden uitgeschreven, gekoppeld aan een duurzaam ruimtegebruik en aan het openbaar vervoersaanbod. Dit genereert heel wat voordelen m.b.t energie en klimaat (o.a. kortere af te leggen afstanden, investeringen in openbaar domein i.f.v bredere doelgroep..). 2 Uitdagingen en visie stad Herentals Uit de emissie-inventaris kunnen we afleiden op welke terreinen het klimaatbeleid best kan inzetten. De stad wil met haar klimaatbeleid volgende uitdagingen aangaan. De stedelijke werking energiezuiniger maken De stedelijke werking vertegenwoordigt 3,8% in de totale CO 2-uitstoot. Het gaat om de uitstoot verbonden aan de verwarming en werking van het stedelijk patrimonium en stedelijk wagenpark. Bij elk van deze energieverbruikers bevindt zich nog besparingspotentieel. De stad engageert zich om de eigen gebouwen, openbare verlichting en vloot energiezuiniger te maken. Benutten van het besparingspotentieel van woningen en gebouwen Het woningbestand in de stad is relatief oud en vele woningen zijn nog niet voldoende geïsoleerd. Een groot gedeelte van het energieverbruik van de tertiaire sector is gerelateerd aan gebouwen: kantoren, handelszaken, horeca, scholen,. Ook het kantorenbestand in de stad is relatief oud. Het besparingspotentieel in gebouwen is dus nog groot. De stad kiest voluit voor duurzaam bouwen, niet alleen voor haar eigen patrimonium. De stad wenst via sensibilisatie en het faciliteren van duurzame (ver)bouwen de huishoudelijke gebouwen te verduurzamen. Duurzaam bouwen is een manier van bouwen waarbij de milieu- en gezondheidseffecten over de volledige levensduur van het bouwproject tot een minimum worden beperkt. Hierbij wordt uitgegaan van de volgende principes, met steeds het economisch optimum als norm: Bouwen over generaties heen. Niet alleen door duurzame materialen te gebruiken maar ook door comfortabele leefomgevingen te creëren waar mensen graag vertoeven. Efficiënt ruimtegebruik. Hoe dichter mensen bij elkaar wonen, hoe minder oppervlakte er bebouwd wordt, en hoe meer natuur behouden blijft. Een dichte bebouwing beperkt de verplaatsingsafstand en het vergemakkelijkt een efficiënte infrastructuur en openbaar vervoer. Rationeel energiegebruik. Zowel tijdens het bouwproces als tijdens de levensduur van de woning. Essentiële voorwaarden hiervoor zijn: compact en zuid georiënteerd bouwen, een luchtdichte afwerking, grondig isoleren, efficiënte verwarmingsinstallatie op hernieuwbare energie, Het gebruik van duurzame materialen met een zo laag mogelijke milieu-impact, waarbij de volledige levenscyclus in acht wordt genomen. Een goede waterhuishouding. Minder gemotoriseerd verkeer is minder files en CO 2 Verkeer draagt met 20% aanzienlijk bij tot de uitstoot van CO 2 in de stad. De uitdaging is om voor personenvervoer het aantal verplaatsingen te voet, met de fiets of het openbaar vervoer te verhogen. Duurzame mobiliteit zoekt het evenwicht tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Duurzame mobiliteit draagt naast de verminderde CO 2-uitstoot ook bij aan betere luchtkwaliteit (fijn stof, NO 2, ), verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Als strategie wordt het STOP-principe toegepast. Hierbij wordt voorrang gegeven aan voetgangers (stappen), fietsers (trappen) en openbaar vervoeren wordt het autoverkeer (privé-vervoer) verminderd. Zowel woon-werkverkeer, vrijetijdsverkeer als logistiek verkeer zijn aandachtspunten. Door veilige en comfortabele fietsinfrastructuur en voetpaden te voorzien wordt het fietsgebruik aantrekkelijker voor bewoners en bezoekers, zeker voor korte verplaatsingen (uitbouw functioneel en recreatief fietsroutenetwerk, voorzien fietsenstallingen, bewegwijzering, fietsdoorsteken ( short-cuts ) ). Een belangrijke maatregel met impact gezien het grote aandeel van korte verplaatsingen. Ook op andere vlakken worden verplaatsingen met de fiets of te voet zo veel als mogelijk gefaciliteerd en gepromoot. Voor verdere verplaatsingen zet de stad in op een kwalitatief aanbod van het openbaar vervoer. Autoverkeer wordt zo veel als mogelijk ontmoedigd, zeker in de centra. Het voorzien van parkings mag geen aanzuigeffect creëren voor nog meer auto s. De keuze van locatie en het beheer van parkings moet dan ook doordacht gebeuren. Optimaal benutten van productiepotentieel hernieuwbare energie De hernieuwbare energieproductie is de laatste jaren in stijgende lijn, maar blijft al bij al nog zeer bescheiden. Het potentieel is echter groot. De productie van hernieuwbare energie (zonne- en windenergie en waterkracht) stoot zo goed als geen CO 2 uit. Andere vormen zoals energie uit biomassa, warmtekrachtkoppeling of diepe geothermie stoten minder 6 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
II Situatie en uitdagingen 3 Verwachte CO2-besparingen CO 2 uit dan fossiele bronnen. Door in te zetten op de productie van hernieuwbare energie neemt de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen af. Verduurzamen van bedrijven op het stedelijk grondgebied Bedrijven zijn goed voor 23% van de CO 2-uitstoot op het stedelijk grondgebied. Bedrijfsleiders bewust maken van het probleem, goede praktijken aanreiken en netwerkmomenten faciliteren zijn taken die het stadsbestuur op zich kan nemen met IOK als actor. Sectoren die niet onder het beleid van een gemeente vallen, moeten niet in rekening worden gebracht. Een voorbeeld zijn de EU ETS bedrijven. Deze bedrijven krijgen via een Europees emissiehandelssysteem emissierechten toegewezen. Via Europa worden deze emissierechten opgevolgd. In de Kempen gaat dit over 20 bedrijven. In de stad Herentals zijn er geen ETS-bedrijven. Tertiaire sector De tertiaire sector is een zeer brede en diverse sector. Hierin zitten onder andere volgende deelsectoren vervat: Lokale handelaars Horeca Kantoorgebouwen Scholen Een groot gedeelte van het energieverbruik van de tertiaire sector is gerelateerd aan gebouwen: kantoren, handelszaken, horeca, scholen, Het gebouwenbestand in de stad is relatief oud en vele kantoren zijn nog niet voldoende geïsoleerd. Het besparingspotentieel in gebouwen is nog groot. Het meeste woon-werk/school verkeer wordt afgelegd met de auto. Hiervoor zijn tal van alternatieven aan te bieden. Inzetten op duurzame mobiliteit in deze sector resulteert niet alleen in een CO 2-reductie, maar zorgt bovendien voor een leefbaarder (handels)centrum. Verhogen van het maatschappelijk bewustzijn en een effectieve verandering van gedrag Het klimaatbewustzijn van de burgers, de bedrijven en de organisaties actief op het grondgebied van de stad is de afgelopen jaren gestegen. Toch is er voor bepaalde doelgroepen in de maatschappij nog te weinig informatie beschikbaar en ligt er nog een grote uitdaging in het creëren van een gemeenschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel. 3 Verwachte CO 2 -besparingen De hieronder beschreven besparingen werden berekend op basis van de door VITO (in opdracht van LNE) ontwikkelde maatregelentool (zie http://aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant. htm). De besparingen zijn berekend t.o.v. het BAU -scenario in het jaar 2020. Het BAU ( business as usual ) scenario geeft een inschatting van het energieverbruik en de gerelateerde CO 2-emissies voor 2020, indien geen bijkomende acties door de lokale overheden worden genomen. Het scenario houdt wel rekening met autonome evoluties en beslist Europees beleid. 3.1 Gemeente als organisatie De gemeente zal gedurende de planperiode (2011 tot en met 2020) investeren in haar patrimonium, gemeentelijke vloot en openbare verlichting opdat deze energiezuiniger worden. Hierdoor zal ze 1.029 ton CO 2 besparen of 20% t.o.v. het BAU-scenario. Wat betekent 1.000 ton CO 2? 750.000 kg papier 3.2 Wonen De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie- en andere acties om haar bevolking aan te zetten om energiezuiniger te wonen en bouwen. Door deze acties zullen naar schatting 20% van de huishoudens (i.e. 795 huishoudens): Dakisolatie plaatsen: 2.173 ton CO 2-reductie Muurisolatie plaatsen: 2.290 ton CO 2-reductie Betere beglazing plaatsen: 1.458 ton CO 2-reductie Dit betekent dat puur door investeringen aan de gebouwen 5.930 ton CO 2-reductie gerealiseerd kan worden. Verder zal er nog CO 2-reductie mogelijk zijn door gedragsverandering bij de inwoners. We verwachten hier 5% besparing of 1.957 ton CO 2-reductie bij de huishoudens. De verwachte CO 2-besparing binnen de sector Wonen wordt daarmee geraamd op 7.878 ton of 18,7% t.o.v. het BAU-scenario. Wat betekent 7.800 ton CO 2? 1 jaar verwarming voor 1.950 gezinnen 201410 klimaatactieplan Herentals IOK duurzaamheidsteam 7
3.3 Mobiliteit De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie acties en infrastructuurwijzigingen opdat haar inwoners zich op een meer duurzame manier zullen verplaatsen en dit volgens het STOP-principe. Door deze mentaliteitswijziging kan ervoor gezorgd worden dat 8% van de kilometers die in 2011 met personenwagen werden gereden, tegen 2020 worden vervangen door fiets of te voet. De verwachte CO 2-besparing binnen de sector Mobiliteit wordt daarmee geraamd op 2118 ton of 7% t.o.v. het BAU-scenario. Wat betekent 2.100 ton CO 2? 262 wagens per jaar (aan 40.000 km/jaar) 3.4 Tertiaire sector De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie- en andere acties om de tertiaire sector aan te zetten om hun gebouwenpatrimonium energiezuiniger te maken. Door deze acties zal naar schatting in 20% van de oppervlakte gebouwen maatregelen uitgevoerd worden. Voorbeelden van deze maatregelen zijn onder andere isoleren, plaatsen van zonwerende beglazing, mechanische ventilatie of natuurlijke ventilatie, condenserende ketel, compressiekoelmachine en ventilo-convectoren voor verwarming en koeling, energiezuinige verlichting met aanwezigheidsdetectie en daglichtsturing: Dit betekent dat puur door investeringen aan de gebouwen 1.419 ton CO 2-reductie gerealiseerd kan worden. Verder zal er nog CO 2-reductie mogelijk zijn door gedragsverandering bij de gebruikers van deze gebouwen. We verwachten hier 5% besparing of 1.187 ton CO 2-reductie door gedragsverandering. De verwachte CO 2-besparing binnen de Tertiaire sector wordt aldus geraamd op 2.606 ton of 11% t.o.v. het BAU-scenario. 3.6 Hernieuwbare energie Daarnaast zal de gemeente, samen met haar partners, het gebruik van hernieuwbare energie promoten (bv. het plaatsen van PV-panelen, zonneboilers, warmtepompen, windmolens, gebruik van warmte uit diepe geothermie en biomassa) waardoor de CO 2-uitstoot verder daalt. Voor het volledige grondgebied van de gemeente zou hierdoor de CO 2-uitstoot verder met 8.820 ton kunnen dalen. Wat betekent 8.700 ton CO2? 10 '2.3MW' windmolens draaien 2.200 uur (= 91 dagen) 3.7 Totaal Al deze maatregelen samen zullen 25.562 ton CO 2-reductie realiseren. Dit komt overeen met 20% reductie ten opzichte van het referentiejaar 2011. Door haar rol als kleinstedelijk gebied heeft stad Herentals de taak om een verdichtingsbeleid te voeren, voornamelijk op vlak van wonen en werken. Een groeiend inwonersaantal en een toename van bedrijvigheid en aantal ondernemingen betekent een stijging van CO 2. Bij de vervolgmetingen zal hier een duidelijke nuancering gemaakt moeten worden. 3.5 Industrie De gemeente zal, samen met de verschillende partners in dit project, inzetten op sensibilisatie- en andere acties om de industrie aan te zetten om hun gebouwenpatrimonium en procesvoering energiezuiniger te maken. De verwachting is dat hiermee 10% CO 2-reductie behaald kan worden t.o.v. het BAU-scenario, wat overeenkomt met 3.111 ton CO 2. 8 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
II Situatie en uitdagingen 4 Opvolging 4 Opvolging Om de uitvoering van de geplande acties en maatregelen, de reductie van de CO 2- uitstoot en het bereiken van de vooropgestelde doelstellingen op te volgen, wordt er monitoring en rapportage voorzien. In het kader van het Burgemeestersconvenant wordt er op regelmatige basis teruggekoppeld over de voortgang van het stedelijk klimaatbeleid. Jaar Soort rapport 2016 Voortgangsrapport 2018 Implementatierapport 2020 Voortgangsrapport 2022 Implementatierapport Een voortgangsrapport bevat een kwalitatieve opvolging van acties. Een implementatierapport bevat gekwantificeerde informatie over de genomen maatregelen, de impact op het energieverbruik en de CO 2-uitstoot en een analyse van de implementatie van het klimaatbeleidsplan met aanvullende maatregelen die genomen moeten worden, indien nodig. Voor wat betreft de acties m.b.t. investeringen in stedelijk patrimonium en de interne sensibiliseringsacties naar het stadsbestuur, de stadsdiensten en het personeel zelf, zal een meting gebeuren. Het effect van de acties gericht op externen zal uit de vervolgmeting van de nulmeting moeten blijken. 201410 klimaatactieplan Herentals IOK duurzaamheidsteam 9
III GEBOUWEN 3 Doelstelling 1 Inleiding De stad kiest voluit voor duurzaam bouwen, niet alleen voor haar eigen patrimonium. De stad wenst via sensibilisatie en het faciliteren van duurzame (ver)bouwen de huishoudelijke gebouwen en bedrijfsgebouwen te verduurzamen. Duurzaam bouwen is een manier van bouwen waarbij de milieu- en gezondheidseffecten over de volledige levensduur van het bouwproject tot een minimum worden beperkt. 2 Actuele toestand Het gebouwen- en woningbestand in de stad is relatief oud en vele kantoren / woningen zijn nog niet voldoende geïsoleerd. Een groot gedeelte van het energieverbruik van de tertiaire sector is gerelateerd aan gebouwen: kantoren, handelszaken, horeca, scholen, Het besparingspotentieel in gebouwen is nog groot. De stad doet nu al een aantal inspanningen in deze sector: Organiseren van infoavonden over diverse thema s van duurzaam bouwen (Energie Infotoer i.s.m. IOK); Stimuleren van energiebesparende maatregelen via het organiseren van samenaankopen (i.s.m. IOK en de provincie Antwerpen); Energiescans; Doelgroepenwerking OCMW s; Eandis; Bouwadvies Kamp C; Kempens Woonplatform; Sociale huisvestingsmaatschappijen en sociaal verhuurkantoren Energie-efficiënte maatregelen uitvoeren in het eigen gebouwenpatrimonium; Energieboekhouding bijhouden van de eigen stedelijke gebouwen; De stad heeft een intern milieuzorgsysteem; Energie-efficiëntie opnemen in de bestekken bij aankoop van elektronica; De stad zal deze bestaande, succesvolle acties ook in de toekomst verderzetten. Minstens 20% reductie van de CO 2-uitstoot van woningen; Minstens 20% reductie van de CO 2-uitstoot bij stedelijke gebouwen; Minstens 20 % reductie van de CO 2-uitstoot bij openbare verlichting; Minstens 20% reductie van de CO 2-uitstoot van tertiaire gebouwen; 20% CO 2-reductie binnen sector industrie; 4 Parameters Om de inspanningen van gebouwen te visualiseren en evalueren, worden een aantal parameters jaarlijks opgevolgd: Totaal energieverbruik sector wonen; Totale CO 2-uitstoot sector wonen; Gemiddeld energieverbruik (per gezin); Energiearmoede: aantal ingeschakelde budgetmeters elektriciteit; Energiearmoede: aantal ingeschakelde budgetmeters aardgas; Energiearmoede: aantal afgesloten huishoudelijke toegangspunten elektriciteit (LAC-dossiers); Energiearmoede: aantal afgesloten huishoudelijke toegangspunten aardgas (LAC-dossiers); Gemiddeld kengetal van EPC voor bestaande residentiële gebouwen; Gemiddeld E-peil van nieuwbouwwoning; Elektriciteitsverbruik stedelijke gebouwen (per gezin); Elektriciteitsverbruik OV (per km openbare weg); Aardgasverbruik (+stookolie) stedelijk patrimonium (per gezin); Totaal energieverbruik tertiaire sector; Totale CO 2-uitstoot tertiaire sector; Totaal energieverbruik sector industrie; Totale CO 2-uitstoot sector industrie 10 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
III Gebouwen 5 Actieplan gebouwen 5 Actieplan gebouwen 5.1 Investeringen Verlagen van energieverbruik in stedelijke gebouwen 1. Realiseren van BEN (Bijna EnergieNeutraal) in nieuwe stedelijke gebouwen om zo in te spelen op het Europese energiebeleid; Bouwen volgens de BEN-principes wordt vanaf 2021 de standaard voor nieuwbouwwoningen in Vlaanderen, in heel Europa zelfs. Het bijzondere aan BEN-gebouwen is dat ze weinig energie verbruiken voor verwarming, ventilatie, koeling en warm water. De energie die nog nodig is, wordt uit groene energiebronnen gehaald. projectleider kunstencampus, sportdienst, diensthoofd gebouwenbeheer 2014-2020 Gehanteerde principes, met steeds het economisch optimum als norm: Bouwen over generaties heen. Efficiënt ruimtegebruik. Beperken verplaatsingsafstand, efficiënte infrastructuur en openbaar vervoer. Rationeel energiegebruik (tijdens bouwproces en tijdens levensduur gebouw) Gebruik van duurzame materialen Een goede waterhuishouding. Steeds wordt de vraag gesteld: is bouwen nodig? Zo ja, is locatie geschikt? Zo ja, energiezuinig bouwen 2. Opmaak en uitvoering van accommodatiebeleidsplan voor het stedelijk patrimonium op basis van gekende verbruiken en audits. Ingrepen gebeuren steeds maximaal in functie van het stapsgewijs bereiken van BEN-norm voor het gebouw. (bestuursakkoord) Dienst gebouwenbeheer 40.000 0 2015 2016 Doelstellingen: inventarisatie, reduceren energieverbruik, optimaliseren gebruik en functionaliteit gebouwen, opdrachten gebouwverantwoordelijken duidelijk stellen. Gewenste resultaten: efficiënter gebouwenbeheer, betere onderhoudsplanning, beter beheer onderhoudscontracten, opvolging energieboekhouding Piloot: AC en cultuurcentrum 2015-2016 Duurzaam en kosten efficiënt gebouwenbeheer. Technisch gebouwenverantwoordelijke per gebouw die toeziet op energie (bestuursakkoord) Piloot met AC en CC Aligneren van onderhoudscontracten en keuringscontracten EPC certificaat gemeentelijke gebouwen (2015 /2018) 2015: patrimonium stad en OCMW //2016-2018 gebouwen erfpacht, huur, verenigingen, clubs ) 201410 klimaatactieplan Herentals IOKduurzaamheidsteam 11
Aanpassen van verlichting (relighting, bewegingssensoren in vb. toiletten, gangen) Vervangen van energievreters Beter afstellen verwarmingsinstallaties Aanduiden energieverantwoordelijke per gebouw 3. Opmaak en uitvoering van energiezorgplan voor het stedelijk patrimonium op basis van gekende verbruiken en audits. Ingrepen gebeuren steeds maximaal in functie van het stapsgewijs bereiken van BEN-norm voor het gebouw. (bestuursakkoord) Energiezorgplan: CBS 28/7/14 kennisname verslag + presentatie Eandis (23/5) 4. Nieuwbouw kunstencampus(bestuursakkoord) 1099 VT 5.3 Erelonen nieuwe huisvesting academies 1099 VT 5.3 Erelonen nieuwe huisvesting academies 5. Sporthal Noorderwijk de stad wil op de terreinen van Kamp A Noorderwijk een nieuwe sporthal bouwen (bestuursakkoord) 531 VT 5.3 Erelonen sporthal 6. Aanpassen van verlichting cultuurcentrum: Foyer: vervangen expospots door LED spots Schouwburg: traphalverlichting vervangen door LED spots Schouwburg: vervangen zaallicht door LED spots Schouwburg: 1215 VT 5.3 Het cultuurcentrum bouwt de podiumverlichting van het cultuurcentrum verder om naar energiezuinigere LED-versies. 7. Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2259 VT5.3 Koppeling frequentieregelaars circulatiepompen met gebouw 8. Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2260 VT5.3 Plaatsing bijkomende suppletieklep aan wedstrijdbad, whirlpool 9. Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2261 VT5.3 Plaatsing 2 klemvoelers voor temperatuurlogging sanitair 10. Zwembaden en recreatiedomein Netepark: Actie 0952 nr. raming 2261 VT5.3 Plaatsing tijdsklok op hydrofoorpomp spoelwater toiletten 11. Zwembaden en recreatiedomein Netepark Recuperatie regenwater aanvullende voor toiletten Dienst gebouwenbeheer + projectleider stadsontwikkeling Eandis 0 2014-2015 projectleider kunstencampus 175.800 Sportdienst Cultuurcentrum 30.000 407.000 3.800.000 3.200.000 35.000 200.000 200.000 930 5.600 5.600 22.492 2014 2014 2015 2016 2017 2018 2015 2016 2015 2015 2015 2016 sportdienst Eandis 9.000 2016 sportdienst Eandis 7.500 2016 sportdienst Eandis 1.900 2016 sportdienst Eandis 500 2016 Sportdienst + dienst Eandis Geïntegreerde calculatie, planning enz 1/8/2015 12 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
III Gebouwen 5 Actieplan gebouwen Thermische energie voor gebruik in zwembaden Zonnepanelen Warmtekrachtkoppeling Vervanging plafonds doucheruimte + verlichting Ontvochtigingsinstallatie op luchtgroepen Renovatie plafonds glijbaantoren + verlichting Draaideur inkom vervangen Vernieuwen noodverlichtingen Vernieuwen verlichting geurbadenzone LED-onderwaterverlichting opsplitsen in kringen LED onderwaterverlichting reviseren Vervanging plafonds gemeenschappelijke kleedkamers + verlichting Deze en andere maatregelen dienen nog bestudeerd te worden tezamen met noodzakelijke voorziene renovatiewerken aan de zwembadeninfrastructuur met aandacht voor optimale (gecombineerde) rendementen, geïntegreerde werkplanningen, beperkte sluitingsperioden, faseringen enz. beperking inkomstenverliezen. Budgettair dienen kredieten voorzien te worden voor energiebesparende én renovatiemaatregelen tegen samenstelling budget 2015 voor 2016-2018 12. Sporthallen De Vossenberg Vervangen van verwarmingselementen kleedkamers sporthallen, kleedkamers Vervangen van dakextractoren sporthallen, kleedkamers sporthallen, sanitair, cafetaria Vervangen van luchtverhitters sporthal Isoleren van spouwmuren, buitenmuren sporthal, kleedkamer e Vervangen van PVC dakbekleding sporthallen, boven kleedkamers en andere Recuperatie en gebruik regenwater voor sanitaire doeleinden Zonnepanelen Zonneboiler Warmtekrachtkoppeling Domotica in functie van verlichting Voorzien van bijkomende isolatie op appendages CV leidingen Deze en andere maatregelen dienen nog bestudeerd te worden tezamen met de noodzakelijke voorziene renovatiewerken aan de sporthalleninfrastructuur met aandacht voor optimale (gecombineerde) rendementen energiebesparingsmaatregelen, geïntegreerde werkplanningen, beperkte sluitingsperioden, faseringen enz. en beperking inkomstenverliezen. Het oude deel van de sporthallen dateert van 1978 (grote sportzaal, kleedkamers, sanitair, cafetaria, inkom, daken, sportvloer, ) en dient grondig gerenoveerd te worden of geherlokaliseerd. Budgettair dienen kredieten voorzien te worden voor energiebesparende én renovatiemaatregelen tegen samenstelling budget 2015 voor 2016-2018 13. Sporthallen De Vossenberg Actie: 0985 Nr. raming 2288 Voorzien van bijkomende isolatie op appendages CV leidingen gebouwenbeheer Sportdienst + dienst gebouwenbeheer Eandis Geïntegreerde calculatie, planning enz 1/8/2015 sportdienst Eandis 4.200 2015 14. Sporthallen De Vossenberg sportdienst Eandis 7.300 2015 201410 klimaatactieplan Herentals IOKduurzaamheidsteam 13
Actie: 0985 Nr. raming 2289 Vervangen van isolatie rond CV leiding in de sporthal 15. Zwembaden Netepark, Sporthallen De Vossenberg, andere gemeentelijke gebouwen, Afsluiten van globale onderhoudscontracten onderhoud gebouwen voor alle sportinfrastructuur en mogelijke andere gemeentelijke gebouwen inclusief integreren van energiebesparende maatregelen/voorstellen te financieren door onderhoudsfirma s via terugverdieneffecten 16. 1215 VT 5.3 Restauratie Lakenhal tweede fase: werken 1215 VT 5.3 Restauratie Lakenhal tweede fase: subsidie 17. 1543 VT 5.3 Schuur Noorderwijk (naast de pastorie): restauratiewerken: werken 1543 VT 5.3 Schuur Noorderwijk (naast de pastorie): restauratiewerken: subsidie Sportdienst + dienst gebouwenbeheer Eandis Nieuw OHcontract 1.680.000 880.000 sub 181.500 181.500 72.000 sub 200.000 sub 18. 802 VT 5.3 Vervanging verwarming derde verdieping bibliotheek 50.000 2015 19. 886 AB 2.4 Structurele onderhoudswerkzaamheden aan privaat patrimonium, geëxploiteerde gebouwen 200.000 2018 en gronden 200.000 2019 structurele onderhoudswerkzaamheden aan patrimonium afhankelijk resultaat accommodatieplan. Invoeren van energiezuinige verlichting openbaar domein 20. Investeren in energiezuinige openbare verlichting Glow in the dark road marking: test case Herentals? Vb fietspad Aarschot-Herentals? Mogelijkheid verdere terugschakeling s nachts onderzoeken (ism IVEKA (bestuursakkoord) Mogelijkheden LED-verlichting onderzoeken Aantal lichtpunten herbekijken 21. Masterplan openbare verlichting toepassen en afdwingen bij werken en zo nodig herevalueren/actualiseren 22. 1445 SO 3.2 Heraanleggen van riolerings- en weginfrastructuur in de Servaas Daemsstraat - Woud, Mussenblok, Brouwerijstraat + verkeerstechnische nazicht kruispunt Servaas Daemsstraat met Ring: vernieuwen openbare verlichting en ondergronds brengen elektriciteitsnet TDA TDA + dienst milieu Eandis Eandis 2018 2018 2015 2016 2015 2016 TDA 35.000 2017 23. 828 SO 3.2 Uitbreiden en aanpassen openbare verlichting TDA 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 2015 2016 2017 2018 2019 14 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
III Gebouwen 5 Actieplan gebouwen Herinvesteren van inkomsten in nieuwe energiebesparende ingrepen 24. Onderhoudscontracten sportinfrastructuur (en vb. ook cultuurcentrum en ander patrimonium) herbekijken. Leverancier is verplicht energiebesparende voorstellen te formuleren met kosten/baten analyse. Besparingen die zo gerealiseerd worden kunnen geherinvesteerd worden in andere maatregelen. 25. Winst van energiebesparende maatregelen gebruiken om andere energiebesparende ingrepen te financieren. besparing op energiefactuur herinvesteren, inkomsten uit zonnepanelen herinvesteren in verwarmingsketel AC met terugverdienperiode max 10jr, in zonnewering 26. Inkomsten uit onvoorziene verkoop van stedelijk patrimonium gebruiken om duurzame / energiebesparende ingrepen te financieren. Investeringen in duurzame bedrijventerreinen Dienst gebouwenbeheer 27. Ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen (bestuursakkoord) Herstructurering Hannekenshoek: informeren van alle zaakvoerders binnen dit plangebied over duurzame bouwprincipes en bedrijventerreinmanagement. (RO): piloottraject (bestuursakkoord) Bedrijventerrein Ven-Dikberd-Geelseweg (bestuursakkoord) Toestaan gekoppeld en meerlagig bouwen in bestaande bedrijventerreinen Stimuleren of verplichten van gekoppeld en meerlagig bouwen in nieuwe ontwikkelingen van bedrijventerreinen 28. 1397 SO 3.1 Planningsprocessen gerelateerd aan gemeentelijke ruimtelijke structuurplanning RO 70.000 RO IOK 70.000 29. 1427 SO 3.1 RUP Hannekenshoek RO 25.000 Investeringen in planningsinitiatieven 25.000 2015-2020 2017 2018 2015 2016 30. Opmaak RUP s (+ budget) volgens de principes van duurzaam ruimtegebruik: locatiebeleid, functieverweving) (bestuursakkoord) 31. Opmaak masterplannen (+ budget) Brochure Duurzame ruimtelijke planning: maatregelen om de impact van verkeer op de luchtkwaliteit RO RO Provincie 201410 klimaatactieplan Herentals IOKduurzaamheidsteam 15
te verminderen (LNE) 32. Bij grote verkavelingen legt de stad een aantal percelen op voor de bouw van passiefwoningen (bestuursakkoord). Art. 4.2.19. en 4.2.20. codex ruimtelijke ordening maken dit mogelijk, mits het redelijkheidsprincipe bij de eisen na te streven. verkavelingen: oude Sefaterreinen, Boerenkrijg, Marktgravenstraat 33. 1397 SO 3.1 Planningsprocessen gerelateerd aan gemeentelijke ruimtelijke structuurplanning RO 70.000 RO 70.000 34. 1127 SO Planningsprocessen tgv strategische ontwikkelingen kleinstedelijk gebied RO 40.000 40.000 50.000 25.000 35. 1400 SO 3.1 Erelonen masterplan in het kader van stadsvernieuwing RO / TDA 10.000 10.000 10.000 2017 2018 2015 2016 2017 2018 2017 2018 2019 5.2 Sensibilisatie Particuliere woningen 36. Particulieren stimuleren om particuliere woningen energiezuinig te maken door sensibilisatieacties Organisatie van samenaankopen (hernieuwbare energie, isolatie, )(bestuursakkoord); Bestaande subsidies voor o.a. isolatie, kenbaar maken Organiseren Energie Infotoer Promoten goedkope energielening EnergieK Promoten gratis duurzaam bouwadvies 37. Energiearmoede aanpakken Werking energiesnoeiers promoten Energiemeesterproject Acties richting energiezuiniger maken huurwoningen 38. Uitvoeren van een wijkrenovatie, IOK zoekt een wijk, stad Herentals schuift de wijk Kleerroos naar voor als aangewezen voor een wijkrenovatie. Werkgroep duurzaamheid IOK, Provincie, Kamp C, Eandis, vzw Dialoog OCMW Energiesnoeiers, IOK, huisv. maatsch., SVK s, Eandis, KWP 39. Tegen 2018 hebben alle sociale huurwoningen dakisolatie, dubbele beglazing en moderne Soc. huisvest. Soc. huisvest. maatsch., IOK 16 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
III Gebouwen 5 Actieplan gebouwen condensatieketels (bestuursakkoord) maatsch. Kamp C Tertiaire en industriële gebouwen 40. Lokale handelaars, verenigingen en bedrijven stimuleren om te kiezen voor energiebesparing en efficiëntie Opmaak energiecharter voor bedrijven en oproep naar bedrijven om dit te ondertekenen Communicatie over besparingsmogelijkheden en subsidies Promotie zelfscan energie voor KMO s en gratis energiescan door deskundige (Ag. Ondenemen) Bedrijven stimuleren om energiebesparende maatregelen met korte terugverdientijden uit te voeren Goede voorbeelden van bedrijven/handelaars in het licht plaatsen via infokanalen stad Organisatie infoavonden voor ondernemers rond energiezuiniger maken kantoren, winkels, bedrijfsgebouwen Sensibilisatie om lichthinder te beperken Promotie werking bedrijventerreinmanager Bedrijven stimuleren om dakoppervlakte nuttig aan te wenden voor zonnepanelen of groendaken 41. Scholen stimuleren gebouwen energiezuiniger te maken Scholen aanmoedigen deel te nemen aan actie Klimaatscholen Controle schoolgebouwen bij aanvang verlofperiodes ihkv sluimerverbruik Werkgroep duurzaamheid Werkgroep duurzaamheid UNIZO, Ondernemen, IOK BTM IOK Ag. VOKA, 201410 klimaatactieplan Herentals IOKduurzaamheidsteam 17
IV MOBILITEIT 3 Doelstelling 1 Inleiding Duurzame mobiliteit zoekt het evenwicht tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Duurzame mobiliteit draagt naast de verminderde CO 2- uitstoot ook bij aan betere luchtkwaliteit (fijn stof, NO 2, ), verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Als strategie wordt het STOP-principe toegepast. Hierbij wordt voorrang gegeven aan voetgangers (stappen), fietsers (trappen) en openbaar vervoeren wordt het autoverkeer (privé-vervoer) verminderd. Zowel woon-werkverkeer, vrijetijdsverkeer als logistiek verkeer zijn aandachtspunten. 2 Actuele toestand Momenteel draagt verkeer bij tot 20% van de totale stedelijke CO 2-uitstoot. Het meeste woon-werk/school verkeer wordt afgelegd met de auto. Hiervoor zijn tal van alternatieven aan te bieden. Inzetten op duurzame mobiliteit in deze sector resulteert niet alleen in een CO 2-reductie, maar zorgt bovendien voor een leefbaarder (handels)centrum. 20% CO 2-reductie binnen sector mobiliteit; Minstens 20% reductie bij het stedelijk wagenpark. 4 Parameters Om de inspanningen van de stad te visualiseren en evalueren, worden een aantal parameters jaarlijks opgevolgd: Totaal energieverbruik sector mobiliteit; Totale CO 2-uitstoot sector mobiliteit; Aantal voertuigkilometers (per km openbare weg); Aantal kilometers personenwagens (per km openbare weg); Aantal kilometers zware vrachtwagens (per km openbare weg); Aantal kilometers personenwagens op niet-genummerde wegen; Aantal kilometers zware vrachtwagens op niet-genummerde wegen; Gereden buskilometers per gezin; Brandstofverbruik eigen vloot stad (per gezin) De stad doet nu al een aantal inspanningen in deze sector: Dienstfietsen ter beschikking stellen van het personeel; Onderhouden en nieuw aanleggen van fietspaden; Fietsknopennetwerk uitwerken; Organiseren van STRAP-dag op school; Organiseren van de actie Met Belgerinkel naar de Winkel; Voorzien van randparkings om zo het aantal auto s in het centrum te verminderen; De stad zal een aantal van de bestaande, succesvolle acties ook in de toekomst verderzetten. 18 IOK duurzaamheidsteam 201410 klimaatactieplan Herentals
IV Mobiliteit 5 Actieplan mobiliteit 5 Actieplan mobiliteit 5.1 Investeringen Infrastructuur voor fietsers en voetgangers uitbreiden en gebruiksvriendelijker maken 42. Veilige fietspaden aanleggen (bestuursakkoord) TDA Provincie Zie onder 2017-2018 43. De stad maakt een provinciaal subsidiedossier op voor fietspaden voor Veldhoven (bestuursakkoord) TDA Provincie 120.000 sub 120.000 sub 44. Aanleg fietspaden Veldhoven TDA 150.000 45. De stad maakt een provinciaal subsidiedossier op voor fietspaden voor Wiekevorstseweg & Molenstraat (bestuursakkoord) TDA 150.000 240.000 sub 240.000 sub 46. Aanleg fietspaden Wiekevorstseweg & Molenstraat TDA 300.000 47. De stad maakt een provinciaal subsidiedossier op voor fietspaden voor Voortkapelseweg (bestuursakkoord) TDA 300.000 240.000 sub 240.000 sub 48. Aanleg fietspaden Voortkapelseweg TDA 300.000 49. De stad ondersteunt het provinciaal project van de fiets-o-strade tussen Herentals en Balen (bestuursakkoord) 994 SO 3.2 Fiets-o-strade Herentals-Balen: o.a. plaatsing van straatmeubilair 50. De stad dringt bij het Vlaams gewest aan op een heraanleg van het fietspad in de Geelseweg, en op de aanleg van de fietspaden Lierseweg en Poederleeseweg. (bestuursakkoord) 51. In het stadscentrum willen we het fietscomfort verbeteren door meer en gebruiksvriendelijke fietsenstallingen. (bestuursakkoord) 52. 1449 SO 3.2 Aanleg vrijliggende fietspaden Poederleeseweg (incl riolering vanaf Noord-Dauwenland tot grens Vorselaar): uitvoering werken 53. Er is nood aan forse uitbreiding van de fietsenstallingen aan het station (bestuursakkoord) Mobiliteitsplan: minimaal op volgende plaatsen wordt verder onderzocht om (extra) functionele fietsenstallingen te voorzien: OCMW; BLOSO-centrum; Administratief centrum; kerkplein voor St Waldetrudiskerk; bibliotheek; begraafplaatsen; dorpshuizen; lokale werkwinkel en politiezone Neteland. 300.000 TDA 6.500 2015 2017-2018 2017-2018 2017-2018 2017-2018 2017-2018 2017-2018 TDA 2015-2020 TDA 2015-2020 TDA 2.750.000 2019 TDA 2015-2020 201410 klimaatactieplan Herentals IOKduurzaamheidsteam 19