Casus 1 workshop Klinimetrie in de kliniek Patiënt 62-jarige man met COPD GOLD III, decompensatio cordis NYHA I Opname-indicatie Exacerbatie COPD GOLD III Setting Afdeling longgeneeskunde regionaal ziekenhuis ADL-functioneren vóór ziekenhuisopname ADL-zelfstandig Werkt 20 uur per week (kantoorbaan) Fietst dagelijks naar zijn werk (10 minuten) Huidig ADL-activiteiten niveau Brengt het grootste gedeelte van de dag op de stoel door Zelfstandige ADL-verzorging, zittend op een kruk, is mogelijk Kan met infuuspaal zelfstandig de gang op en neer lopen (ongeveer 150 m); wordt daarbij beperkt door dyspnoe en vermoeidheid in de benen Vraagstelling verpleging Past het huidige ADL-activiteitenniveau bij de huidige functionele capaciteit?
Werkblad workshop Klinimetrie in de kliniek Casus 1 Stap 1 Met welk doel wil je meten? (inventarisatie, evaluatie, predictie, etc.) Inventarisatie Stap 2 Welke variabele wil je meten? (fysiek functioneren, pijn, spierkracht, etc.) Functionele capaciteit Stap 3 Welke instrumenten zijn er? 6 minuten wandeltest Shuttle Walk Test Astrand Test 2 minuten wandeltest Stap 4 Welke van deze instrumenten zijn praktisch uitvoerbaar? Welke psychometrische kwaliteiten zijn van belang, rekening houdend met het doel van je instrument? Wat zijn deze psychometrische eigenschappen? Heb je voldoende bagage als clinicus om het instrument te beoordelen / te gebruiken? Welk instrument heeft je voorkeur? Stap 5 Hoe ga je het implementeren?
Casus 2 workshop Klinimetrie in de kliniek Patiënt 81-jarige vrouw met een urineweg infectie Opname-indicatie Urineweg infectie Setting Afdeling interne geneeskunde algemeen ziekenhuis ADL-functioneren vóór ziekenhuisopname 2x per week ADL-hulp (douche), kan zich zelfstandig aan- en uitkleden 1x per week huishoudelijke hulp Loopt buitenshuis met rollator, binnenshuis zonder loophulpmiddel Huidig ADL-activiteiten niveau Brengt het grootste gedeelte van de dag op de stoel door ADL-verzorging, zittend op een kruk, met behulp van de verpleging Loopt onder supervisie van 1 persoon met rollator over de gang Vraagstelling verpleging Is het veilig om mevrouw zelfstandig met rollator te laten mobiliseren over de gang?
Werkblad workshop Klinimetrie in de kliniek Casus 2 Stap 1 Met welk doel wil je meten? (inventarisatie, evaluatie, predictie, etc.) Inventarisatie Stap 2 Welke variabele wil je meten? (fysiek functioneren, pijn, spierkracht, etc.) Valrisico Stap 3 Welke instrumenten zijn er? Timed Up and Go test (TUG) Performance Oriented Mobility Assessment (POMA) Berg Balans Schaal (BBS) Functional Ambulation Category (FAC) Stap 4 Welke van deze instrumenten zijn praktisch uitvoerbaar? Welke psychometrische kwaliteiten zijn van belang, rekening houdend met het doel van je instrument? Wat zijn deze psychometrische eigenschappen? Heb je voldoende bagage als clinicus om het instrument te beoordelen / te gebruiken? Welk instrument heeft je voorkeur? Stap 5 Hoe ga je het implementeren?
Casus 3 workshop Klinimetrie in de kliniek Patiënt 88-jarige vrouw, coronairstenose CX 50-70% medicamenteus behandeld, links decompensatio cordis met enige MI, slechtziend Opname-indicatie Geplande hemicollectomie de volgende dag Setting Afdeling chirurgie regionaal ziekenhuis ADL-functioneren vóór ziekenhuisopname ADL-deels afhankelijk Woont bij zoon in Loopt in huis zonder rollator, buiten aan de arm (100m max) Huidig fysiek functioneren Zit veel op stoel, loopt niet zelfstandig ivm slechte visus icm onbekende omgeving Vraagstelling fysiotherapie Patiente heeft een verhoogd risico op vermijdbaar functieverlies. Graag in kaart brengen/monitoren van fysiek functioneren en eventueel een interventie starten.
Werkblad workshop Klinimetrie in de kliniek Casus 3 Stap 1 Met welk doel wil je meten? (inventarisatie, evaluatie, predictie, etc.) Monitoring Stap 2 Welke variabele wil je meten? (fysiek functioneren, pijn, spierkracht, etc.) Fysiek Functioneren Stap 3 Welke instrumenten zijn er? de Morton Mobility Index (DEMMI) Elderly Mobility Scale (EMS) Short Physical Performance Battery (SPPB) Performance Oriented Mobility Assessment (POMA) Stap 4 Welke van deze instrumenten zijn praktisch uitvoerbaar? Welke psychometrische kwaliteiten zijn van belang, rekening houdend met het doel van je instrument? Wat zijn deze psychometrische eigenschappen? Heb je voldoende bagage als clinicus om het instrument te beoordelen / te gebruiken? Welk instrument heeft je voorkeur? Stap 5 Hoe ga je het implementeren?
Casus 4 workshop Klinimetrie in de kliniek Patiënt 78-jarige vrouw, cholecystectomie, liesbreuk OK rechts, totale knie prothese links juni 2010, invaliderende coxarthrose rechts Opname-indicatie Plaatsing totale heupprothese rechts Setting Afdeling orthopdie regionaal ziekenhuis ADL-functioneren vóór ziekenhuisopname ADL-deels afhankelijk (boodschappen en zwaar huishoudelijk werk) Weduwe, gaat na ontslag naar verzorgingshuis voor flankerend beleid Loopt met 1 kruk Status praesens Dag 1 na OK Vraagstelling fysiotherapie Patiente gaat tzt naar verzorgingshuis, waarvoor het voldoende is dat ze obv 1 persoon met een hulpmiddel kan lopen. Graag in kaart brengen/monitoren van fysiek functioneren ter bepaling van ontslagmoment en fysiotherapeutische interventie tot die tijd
Werkblad workshop Klinimetrie in de kliniek Casus 4 Stap 1 Met welk doel wil je meten? (inventarisatie, evaluatie, predictie, etc.) Monitoring Stap 2 Welke variabele wil je meten? (fysiek functioneren, pijn, spierkracht, etc.) Mobiliseren Stap 3 Welke instrumenten zijn er? Modified Iowa Levels of Assistance Scale (MILAS) Functional Ambulation Category (FAC) Performance Oriented Mobility Assessment (POMA) Stap 4 Welke van deze instrumenten zijn praktisch uitvoerbaar? Welke psychometrische kwaliteiten zijn van belang, rekening houdend met het doel van je instrument? Wat zijn deze psychometrische eigenschappen? Heb je voldoende bagage als clinicus om het instrument te beoordelen / te gebruiken? Welk instrument heeft je voorkeur? Stap 5 Hoe ga je het implementeren?
Instrument Lichaamsregio Menselijk domein (ICF) Korte omschrijving Doel van het instrument Soort/Vorm van het instrument Reproduceerbaarheid Betouwbaarheid Overeenstemming Validiteit Responsiviteit Hanteerbaarheid Normgegevens Literatuur
6MWT 1 SWT 3 Lichaamsregio Onderste extremiteit Algemeen Menselijk domein (ICF) Korte omschrijving Doel van het instrument Bewegen / Mobiliteit In 6 minuten zoveel mogelijk meters afleggen ter beoordeling van (1) het gangpatroon, (2) de loopsnelheid en (3) het uithoudingsvermogen. Gebruik van een loophulpmiddel en / of orthese is toegestaan. Diagnosticeren Predictie Evalueren Inventariseren Bewegen / Mobiliteit Het meten van de functionele capaciteit door zo vaak mogelijk binnen de aangegeven tijd een parcours van 10 meter af te leggen; de aangegeven tijd wordt gedurende de test steeds korter, waardoor de loopsnelheid verhoogd dient te worden. Diagnosticeren Evalueren Inventariseren Soort/Vorm van het instrument Reproduceerbaarheid Betrouwbaarheid Performance based instrument, 1 onderdeel (6 minuten wandelen), score = aantal afgelegde meters binnen 6 minuten (ratio). (gezonde ouderen) ICC inter: Pearson r=0.95 2 (oudere patiënten) ICC inter: 0.95-0.97 3 (oudere patiënten met een mobiliteitsbeperking) ICC inter 0.93 4 Performance based instrument, 1 onderdeel, score = aantal afgelegde meters bij het beëindigen van de test (ratio) (patiënten met stabiel cardio-vasculair lijden) ICC inter: 0.80; Bland & Altmann LOA: test-hertest verschil = 7 m (patiënten met claudicatio intermittens) 8 ICC inter: 0.72-0.95 9 (patiënten met COPD) CV = 20% 10 Overeenstemming - Validiteit (gezonde ouderen) Concurrent: Matige correlatie met 3MWT (0.85) 5 (patiënten met COPD) Criterium: Matige correlatie met VO2max (0.68), goede correlatie met 6MWT & 12MWT (0.82 respectievelijk 0.74) 11
Responsiviteit Hanteerbaarheid Normgegevens (patiënten met chronic obstructive pulmonary disease (COPD)) MCID (95% CI) = 25 meter (20-61) 6 MCID = 14% (sensitiviteit = 0.70, specificiteit = 0.78) 6 Benodigdheden: Scoreformulier, pen, meetlint, stopwatch, stoel Randvoorwaarden: Uitvoering volgens testinstructies Benodigde tijd: Circa 10 min Gebruikershandleiding: protocol voor afnemen van de test Gezonde ouderen Afstand = 218 + (5,14 lengte [cm] 5,32 leeftijd) (1,80 gewicht) + 51,31 geslacht [1 = man, 0 = vrouw] (patiënten met rugklachten) ES = 1.2 (controlegroep 0.23) Benodigdheden: Scoreformulier, pen, meetlint, 2 pilonnen, tape, geluidsapparatuur, CD met piepjes Randvoorwaarden: Uitvoering volgens testinstructies Benodigde tijd: maximaal 18 minuten Gebruikershandleiding: protocol voor het afnemen van de test - Literatuur 1 De Morton NA, Davidson M, Keating JL. The de Morton Mobility Index (DEMMI): an essential health index for an ageing world. Health and Quality of Life Outcomes 2008, 6:63. 2 VanSwearingen JM, Brach JS; Making Geriatric Assessment Work: Selecting Useful Measures; Physical Therapy 2001 81: 1233-1252. 3 Steffen TM, Hacker TA, Mollinger L. Age- and Gender- related test performance in community- dwelling elderly people: 6- minute walk-test, Berg Balance Test, Timed Up&Go Test and Gait Speeds; Physical Therapy 2002;82(2):128-37. 4 King MB, Judge JO, Wipple R, Wolfson L. Reliability and responsiveness of two physical performance measures examined in context of a functional training intervention. Physical Therapy 2000;80(1)-8-16. 5 Leraar P, Miller E. Concurrent validity of distance walks and timed-walks in the well-elderly. Journal of Geriatric Physical Therapy 2002 (Jan). 6 Holland AE, Hill CJ, Rasekaba T, et al. Updating the Minimal Important Difference for six-minute walk distance in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Arch Phys Med Rehabil 2010; 91:221-225. 8 Pepera G, McAllister J, Sandercock G. Long-term reliability of the incremental shuttle walking test in clinically stable cardiovascular disease patients. Physiotherapy, 2010; 96(3):222-227. 9 da Cunha-Filho IT, Pereira DA, de Carvalho AM, et al. The reliability of walking tests in people with claudication. Am J Phys Med Rehabil, 2007;86(7):574-582. 10 Wise RA, Brown CD. Minimal clinically important differences in six-minute walk test and the incremental shuttle walk test. COPD, 2005;2(1):125-129. 11 Campo LA, Chillingarayan G, Berg K, et al. Validity and reliability of the modified shuttle walk test in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Arch Phys Med Rehabil, 2006;87(7):918-922. Bron: http://www.meetinstrumentenzorg.nl/algemenemeetinstrumenten.aspx
TUG 1 TINETTI 9 Lichaamsregio Onderste extremiteit Algemeen Menselijk domein (ICF) Korte omschrijving Doel van het instrument Soort/Vorm van het instrument Reproduceerbaarheid Betrouwbaarheid Bewegen / Mobiliteit Tijd die de patiënt nodig heeft om op te staan uit een stoel, 3 meter comfortabel te lopen, om te keren, weer terug te lopen en te gaan zitten. Gebruik loophulpmiddel / orthese is toegestaan. Evalueren Inventariseren Performance based instrument, 1 onderdeel, score = tijdsduur in seconden om de opdracht te volbrengen (ratio) (patiënten met een heup- knieprothese) ICC = 0.75 2 (patiënten met een amputatie van een onderste extremiteit) ICC inter: 0.93-0.96 3 Mobiliteit / Evenwicht De test bestaat uit twee delen: I Evenwichtsdeel: evaluatie balans in zit, stand, opstaan, met evenwichtsverstorende prikkels, met gesloten ogen, ronddraaien en gaan zitten II Mobiliteitsdeel: evaluatie inzetten van gang, paslengte, pashoogte, passymmetrie, pascontinuïteit, afwijkende gang, romp en de voetafstand. Evalueren Inventariseren Performance based instrument, 16 items verdeeld over 2 delen, 3 puntsschaal, score = 0-30 punten (ordinaal) (ouderen) Spearman s r = 0.90 10 Overeenstemming Interne consitentie - (ouderen) Cohen s Kappa = 0.40 0.75 11 (personen met geratrische dagopvang) - Cronbach s alpha: 0.95-0.96 4
(gezonde ouderen) Criterion: Goede correlatie met valhistorie (0.95) 5 Construct: Goede correlatie met Timed Up And Go Test 5, goede correlatie met Berg Balans Schaal (0.91) 11 Validiteit (geriatrische patiënten) Construct: Matige correlatie met loopsnelheid (0.61) 4, goede correlatie met Berg Balans Schaal en Barthel index (0.78-0.81) 4 (ouderen) Construct: Matige correlatie met Tinetti (0.55) 6, Responsiviteit (patiënten met Parkinson) - SDD = 1.63 7 Hanteerbaarheid Normgegevens Benodigdheden: Stoel met armleuningen met een hoogte van 45-47 cm, stopwatch, pilon. Randvoorwaarden: Uitvoering volgens testinstructies Benodigde tijd: Maximaal 240 seconden. Gebruikershandleiding: protocol voor afnemen van handleiding Gezonde ouderen Score <20 seconden: patient loopt veilig en zelfstandig 8 Score >30 seconden: hulp bij het lopen is noodzakelijk 8 Benodigdheden: Geen Randvoorwaarden: Uitvoering volgens testinstructies Benodigde tijd: Minder dan 15 minuten Gebruikershandleiding: protocol voor afnemen van handleiding Score <26 punten: probleem Lagere score correleert met een groter probleem Score <19: risico op vallen 5x vergroot 9
1 Mathias S, Nayak US, Isaacs B. Balance in the elderly patient : The Get up and Go test. Arch Phys Med Rehabil, 1986:67(6):387-9. 2 Kennedy DM, Stratford PW, Wessel J, Gollish JD, Penney D.Assessing stability and change of four performance measures: a longitudinal study evaluating outcome following total hip and knee arthroplasty. BMC Musculoskelet Disord 2005;6:3. 3 Deathe B., Miller MC. The L test of functional mobility: measurement properties of a modified version of the Timed Up & Go test designed for people with lower-limb amputations. Physical Therapy, 2005;85(7):626-35. 9 Tinetti M, Performance oriented assessment of mobility problems in elderly patients; Journal Geriatrics Society, 1986;34:119-126. 10 Perell KL, Nelson A, Goldman RL, et al. Fall risk assessment measures: an analytic review; Journal of Gerontology Medical Science, 2001;56(12):M716-6 11 Hayes KW, Johnson ME. Measures of adult general performance tests; Arthritis & Rheumatism, 2003;49(5S):S28-S42. Literatuur 4 Podsiadlo D. et al., The Timed UP & GO : A Test of basic functional mobility for frail elderly persons. American Geriatrics Society 1991, 39: 142 148. 6 Thrane G,Joakimsen RM, Thornquist E. The association between timed up and go test and the history of falls: The tromso study. BMC geriatrics 2007;12(7):1. 6 Lin MR, Hwang HF, Hu MH, et al. Psychometric comparisons of the timed up and go, one-leg stand, functional reach, and Tinetti balance measures in community-dwelling older people. J Am Geriatr Soc. 2004; 52(8):1343-8 7 Lim LI, van Wegen EE, de Goede CJ, et al. Measuring gait and gait-related activities in Parkinson's patients own home environment: a reliability, responsiveness and feasibility study. Parkinsonism Relat Disord. 2005;11(1):19-24. 8 de Jong K. et al., Richtlijnen Timed UP & GO test. Revalidatiecentrum De Hoogstraat Utrecht 2000 Bron: http://www.meetinstrumentenzorg.nl/algemenemeetinstrumenten.aspx Bron: http://www.meetinstrumentenzorg.nl/algemenemeetinstrumenten.aspx
DEMMI 1 EMS 3 Lichaamsregio Algemeen Algemeen Menselijk domein (ICF) Korte omschrijving Doel van het instrument Soort/Vorm van het instrument Reproduceerbaarheid Mobiliteit / Bewegen 15 activiteiten bestaande uit: transfers, statische-/dynamische balans en lopen Predictie Inventariseren Evalueren Diagnosticeren Performance based instrument, 15 items (2- en 3 punt-schaal), ruwe score 0-19 (ordinaal), wordt omgerekend naar totaalscore 0-100 (interval). Mobiliteit / Bewegen 7 taken: verplaatsbaarheid en transfers Evalueren Performance based instrument, 7 items (3- en 4 punt-schaal), score 0-19 (ordinaal) Betrouwbaarheid - - Overeenstemming (ouderen in acute klinische setting) - Inter rater MDC[90] (95% CI) = 8,9 (6.3-12.7) 1 Validiteit (ouderen in acute klinische setting) Convergent: Goede correlatie met HABAM (0.91) en Barthel Index (0.68) 1 Discriminerend: Geen correlatie met MMSE, APACHE II en Charlson 1 Onderscheid tussen groepen: Patienten die NH gaan en die naar revalidatie gaan: NH 62,1 en revalidatie 50,7 (p=0.03) 1 (ouderen in acute klinische setting) Convergent: Goede correlatie met BI (0.79) 3 Onderscheid tussen groepen: gezonden (max score) en fysiek beperkt (mediaan 9 [range 0-20]) 4 Ontslag NH (range 14-20), NH met zorg (range 5-13), VPH (range 0-6) 3
Responsiviteit Hanteerbaarheid Normgegevens MCID (95% CI) = 9.43 (5.9-12.9) 1 Geen plafond/vloer effect gevonden in diverse populaties (acute en subacute klinsche fase, in gemeenschap levende ouderen) 1 Benodigdheden: Scoreformulier, pen, stoel met armleuningen (zitvlak ±45 cm hoog) en ziekenhuisbed/brede onderzoekstafel, evt. loophulpmiddelen. Randvoorwaarden: Uitvoering volgens testinstructies Benodigde tijd: Gemiddeld 10 min 1 (n = 80 [70+, ziekenhuis]) 2 Gebruikershandleiding: protocol voor afnemen van handleiding Voorspellende waarde: DEMMI 39 75% kans op ontslag naar vervolg 2 DEMMI >39 85% kans op ontslag NH 2 Plafond effect voor in gemeenschap levende ouderen en gezonde vrouwen tussen 81-90 jaar 3 Benodigdheden: Scoreformulier, stoel (zitvlak ±47 cm hoog) en ziekenhuisbed/brede onderzoekstafel evt. loophulpmiddelen. Randvoorwaarden: Uitvoering volgens testinstructies Benodigde tijd: Gemiddeld 5 min 4 Gebruikershandleiding: protocol voor afnemen van handleiding >14 ADL zelfstandig 10<13 grensgebied <10 ondersteuning bij ADL handeling 3 Literatuur 1 De Morton NA, Davidson M, Keating JL. The de Morton Mobility Index (DEMMI): an essential health index for an ageing world. Health and Quality of Life Outcomes 2008, 6:63. 2 Weersink, M., Nibourg, E., Nieland, F., Haven, T., Poelert, L., Zoethout S.B. (2010, November). De Morton Mobility Index; een voorspellende waarde voor ligduur en vervolgopname 3 Smith R. Validation and Reliability of the elderly mobolity scale, Physiotherapy, 1994; 80(11):744-747 4 Prosser I, Canby A, Further validation of the Elderly Mobility Scale for measerement of mobility of hospitalized elderly people. Clinical Rehabilitation, 1997; 11:338-343 Bron: De Morton NA, Berlowitz DJ, Keating JL. A systematic review of mobility instruments and their measurement properties for older acute medical patients. Health and Quality of Life Outcomes 2008, 6:44 Weersink, M., Nibourg, E., Nieland, F., Haven, T., Poelert, L., Zoethout S.B. (2010, November). De Morton Mobility Index; een voorspellende waarde voor ligduur en vervolgopname Bron: http://www.meetinstrumentenzorg.nl/algemenemeetinstrumenten.aspx