. Naar milieubeleid voor aluminium blikjes: retourname met statiegeld Symposium Aluminium Centrum Aluminium, het groene metaal Nieuwegein, 17 November 2015. Robbert van Duin
Introductie Recycling Netwerk SOS SMB Koepel van milieuorganisaties - opgericht in 2003 (Greenpeace NL, SNM, Milieudefensie, lokale en internationale NGOs) Missie: efficiënt & duurzaam beheer van afval=grondstoffen Focus op huishoudelijk afval, verpakkingen, zwerfafval Onderzoek (+ controle), mediawerk, lobby, publieksacties 2011: oprichting SOS (Stichting Ons Statiegeld) Samenwerking met gemeenten en publieke afvalbedrijven Website, geverifieerde info, foto s, video s, nieuwsbrieven Lokale acties: 11-stedentocht, evenementen, inzamelacties Statiegeld manifest + petitie: 52.000 ondertekenaars Video demonstreerde effect van statiegeld Meer dan 100.000 likes 1
Introductie Robbert van Duin CRMH 80 s - Research materialen milieu, energie, recycling 90 s - Coördinatie nationale afvalprojecten voor milieuministerie - Opzet LCA-handleiding, reviews LCA s verpakkingen, etc. 00 s - Studies verpakkingen; LCA-review drankverpakkingen - Studie LCA-management (onderdeel LCA Handbook) B & G 10 s - Analyse, strategie ontwikkeling, lobby 2
1. Blikjes - huidige situatie in Nederland Sterke toename van het gebruik van aluminium blikjes. - van 2000 tot 2008 sterke omzetgroei - blikjes worden wel lichter - aandeel aluminium sterk gestegen (nu 50%?) Rijkswaterstaat: Aluminium uit huishoudelijk- en bedrijfsafval dat in de ovens van de afvalverbrandingsinstallaties (AVI s) terecht komt, wordt momenteel nog maar beperkt teruggewonnen. http://www.rwsleefomgeving.nl/onderwerpen/duurzaam_produceren/ketenaanpak/aluminium/ Besluit over statiegeld op PET-flesjes en blikjes doorgeschoven naar 2017 Komende acties VA-project terugwinning uit AVI-slakken (na onderzoek massabalans) Afvalfonds-project retourpremies (pilot 100 keer bukken voor een euro ) 3
2. Blikjes - huidige situatie in het buitenland STATIEGELD IS GEEN EXPERIMENT, MAAR PRAKTIJK VOOR > 30% VAN DE EUROPEANEN > 30% VAN DE AMERIKANEN (in USA en Canada) WETTELIJK GEREGELD 4
3. Groot draagvlak voor statiegeld 5
4. Hoe duur is statiegeld op blikjes? Kosten voor het huidige statiegeldsysteem werden schromelijk overdreven. [van 6 cent per fles, naar 4 cent per fles, naar 3 cent, naar.] Alleen Nederland kent zo n inefficiënt statiegeldsysteem dat de infrastructuur alleen gebruikt voor grote PET flessen en glazen bierflesjes. Uitbreiden met kleine PET flesjes maakt het systeem per fles veel goedkoper: nauwelijks extra kosten, betere benutting en forse extra opbrengsten. Ook uitbreiden met blikjes maakt het systeem goedkoper: tegenover extra kosten voor sorteren (en compacteren) staan een betere benutting van de infrastructuur (2x zoveel units), niet-geïnd statiegeld en materiaalopbrengsten. Recente studie voor Vlaamse overheid liet zien: Een goed uitgekiend statiegeldsysteem levert meer geld op dan het kost. 6
5. Bang voor statiegeld op blikjes??? Ja maar dan stort de verkoop toch volledig in?? (in Duitsland ging de omzet toen met 75% omlaag )?? Ja maar dat is toch peperduur?? (volgens Atsma kostte dat 6 cent per blikje ) Die angstaanjagende beelden verdwijnen na: Deugdelijke analyse van de gang van zaken in 2003 Eerlijk (niet-gemanipuleerd) kostenonderzoek Bezinning op de feiten in statiegeldlanden 7
6. Wat er gebeurde met de Duitse blikjes: Na halsstarrig verzet werden blikjes het slachtoffer van een door de bedrijven nauwelijks voorbereide invoering van statiegeld, gevolgd door een dramatische omzetdaling van ruim 80%. Sinds de crisis (2008) is ondanks statiegeld - het aantal verkochte blikjes weer met meer dan 40% toegenomen, met name blikjes voor energy drink, iced tea en wijn. afname in de periode toename in de periode 2002-2008 2008-2013 1. Bier 87% 13% 2. Frisdrank 81% 4% 3. Energy drink 38% 149% 4. Overig 71% 84% 5. Wijn n.v.t. 200% gemiddeld 81% 46% gemiddeld exclusief wijn 40% Bron: Bureau B&G 2015; op basis van Canadean-database 2014 8
7. Statiegeld niet bepalend voor grote verschillen in blikjes verkoop De verkoop van blikjes zonder statiegeld is in Nederland weliswaar veel groter dan de verkoop van blikjes met statiegeld in Duitsland (berekend per inwoner), maar ook bijna de helft minder dan de verkoop van blikjes met statiegeld in Denemarken (per inwoner). In Nederland worden relatief veel blikjes energy drink verkocht; in Denemarken relatief veel blikjes frisdrank en bier. Verkoop van blikjes per inwoner in 2013 Duitsland Denemarken Nederland 1. Bier 7,3 60,9 47,1 2. Frisdrank 5,7 120,8 31,8 3. Energy drink 8,0 7,5 23,6 4. Overig 0,9 3,4 3,0 5. Wijn 2,1 0,0 0,0 Totaal 23,9 192,7 105,7 Bron: Bureau B&G 2015; op basis van Canadean-database 2014 9
8. Stijgende verkopen; juist met statiegeld Bij vergelijking van de verkoopcijfers in Nederland (zonder statiegeld) met die in Duitsland en Denemarken (met statiegeld) bleek: Sinds 2008 zijn de verkopen van nagenoeg alle drankenblikjes gestegen (ondanks soms dalende drankenverkopen). De verkoopstijging van drankenblikjes met statiegeld was in bijna alle gevallen beduidend groter dan de verkoopstijging van drankenblikjes zonder statiegeld. Verkoopstijging blikjes tussen 2008 en 2013 Duitsland Denemarken Nederland 1. Bier 13% 10% 8% 2. Frisdrank 4% 57% 11% 3. Energy drink 149% 320% 28% 4. Overig 84% 171% -4% 5. Wijn 200% Totaal 46% 42% 12% Bron: Bureau B&G 2015; op basis van Canadean-database 2014 10
9. Statiegeld op blikjes levert meer op: Meer recycling (met minder broeikasgas) Betere recycling Minder EPR kosten (inzamelbijdrage Afvalfonds ) Bron: Update to the Aluminum Can LCA study PE international for the Aluminum Association; 2014 Minder zwerfafval (dus minder opruimkosten) Beter imago 11
10. Samenvattend Statiegeld zorgt voor meer en betere recycling. Statiegeld op blikjes leidt niet zonder meer tot omzetverlies. Een goed uitgekiend statiegeldsysteem levert de uitvoerder geld op. Statiegeld op blikjes voorkomt zwerfafval en opruimkosten. Statiegeld op blikjes geeft aluminium een beter imago. GEWOON DOEN! 12