3.18 Begeleiden van lasten De machinist van een hijs- of hefwerktuig bevindt zich meestal op een zodanige afstand van de last dat hij die niet zelf aan- en lospikt. Bovendien heeft hij aanwijzingen van deskundige aanpikkelateurs of hijsbegeleiders nodig om de hijs- of hefbewegingen veilig uit te kunnen voeren. Dit kan met moderne communicatiemiddelen, zoals portofoons, maar ook door middel van hand- en armseinen. De belangrijkste risico s bij hijs- of hefbewegingen zijn vallende voorwerpen door het uiteen vallen van onjuist aangepikte lasten, bezwijken van de hijsgereedschappen door overbelasting en het beknellen van lichaamsdelen bij aan- en afpikken van de last. Door een zorgvuldige begeleiding van de hef- en hijsbewegingen reduceert men deze risico s. Deze Abomafoon richt zich niet op het aanslaan van lasten, dit onderwerp wordt behandeld in Abomafoon 3.41. Normen en regels Arbobesluit en Arboregeling schrijven veiligheids- en gezondheidssignalering voor bij risicovolle situaties en handelingen. In tabel 1 op de volgende bladzijde zijn illustraties opgenomen van gestandaardiseerde hand- en armseinen met hun betekenis (Arboregeling bijlage XIX). Algemene vereisten aan de te geven hijsseinen - precies en eenvoudig; - gemakkelijk te geven en te begrijpen; - goed te onderscheiden van andere seinen; - indien met beide armen gelijktijdig, dan symmetrisch; - slechts één signaal tegelijk. Seingever en ontvanger - De seingever moet de gehele besturingsoperatie kunnen zien; indien dit niet kan, dienen één of meer bijkomende seingevers te worden ingeschakeld. - De seingever mag zijn aandacht uitsluitend wijden aan het geven van de besturingsinstructies en de veiligheid van de werknemers die zich in de nabijheid bevinden. - Als de machinist de ontvangen orders niet met de nodige veiligheidsgaranties kan uitvoeren, moet hij de transportbeweging stopzetten en nieuwe instructies vragen. - De seingever moet door de machinist gemakkelijk kunnen worden herkend. Praktische invulling Deskundigheid hijsbegeleider De hijsbegeleider of aanpikkelateur is een persoon die specifiek is geïnstrueerd voor het aanslaan van lasten en het geven van aanwijzingen aan de machinist. Het niet-verplichte TCVT-certificatieschema W4-08 Hijsbegeleider geeft een invulling aan de algemeen gestelde wettelijke voorschriften. Diverse opleidingsinstituten hebben hiervoor speciale cursussen, die zonodig binnen het eigen bedrijf gegeven kunnen worden. Belangrijke aspecten van de functie van hijsbegeleider zijn: - beoordelen van de geschiktheid van hijsgereedschappen; - beoordelen van de geschiktheid van hijsvoorzieningen aan lasten; - voorbereidingen treffen op de werkplek voorafgaand aan het hijsen (afzettingen, bekijken hijsplan, etc.); - communicatie met de machinist via hand- en armseinen en/of draadloze communicatiemiddelen; - in te nemen positie ten opzichte van de hijskraan en de last; - kennis van veilig en milieuverantwoord werken met hijswerktuigen. De machinist volgt de aanwijzingen van de hijsbegeleider. Het is dan ook van essentieel belang dat de machinist de hijsbegeleider vertrouwt. Dit vertrouwen is alleen op te bouwen als er een ingespeeld team ontstaat tussen de machinist en de hijsbegeleider. Het is daarom ook aan te raden om op projecten vaste hijsbegeleiders aan te stellen. Blad 1 van 5 Abomafoon 3.18
A. Algemene gebaren C. Horizontale bewegingen BEGIN Pas op! Begin van commando Beide armen zijn horizontaal gestrekt met de handpalmen naar voren VOORUIT Beide armen worden gebogen, beide handpalmen worden naar binnen gehouden en met de voorarmen worden trage bewegingen naar het lichaam toe gemaakt STOP Onderbreking Einde van de beweging De rechterarm is opgeheven en de rechter handpalm naar voren gehouden ACHTERUIT Beide armen worden gebogen, beide handpalmen worden naar buiten gehouden en met de voorarmen worden trage bewegingen van het lichaam af gemaakt Beide handen zijn ter hoogte van de borst samengevoegd Met de ongeveer horizontaal gestrekte rechterarm en de naar beneden gehouden rechter handpalm worden trage richting aanwijzende bewegingen gemaakt EINDE Einde van de werkzaamheden NAAR RECHTS t.o.v. de signaalgever B. Verticale bewegingen Met de ongeveer horizontaal gestrekte linkerarm en de Met de opgeheven rechterarm en naar voren gebrachte rechter handpalm wordt traag een cirkelbeweging gemaakt NAAR LINKS t.o.v. de signaalgever naar beneden gehouden linker handpalm worden trage richting aanwijzende bewegingen gemaakt HIJSEN Met de naar beneden gerichte rechterarm en naar binnen gehouden rechter handpalm wordt traag een cirkelbeweging gemaakt HORIZONTALE AFSTAND De afstand wordt met de handen aangegeven VIEREN D. Gevaar De afstand wordt met de handen aangegeven Beide armen opgeheven, handpalmen naar voren GEVAAR Noodstop VERTICALE AFSTAND SNELLE / TRAGE BEWEGING De gecodeerde, bevelende gebaren ter aangeven van de bewegingen worden zeer snel resp. zeer langzaam uitgevoerd Tabel 1 Hand- en armseinen bij het werken met hijs- en hefwerktuigen (Arboregeling bijlage XIX) Blad 2 van 5 Abomafoon 3.18
Positie van de hijsbegeleider De hijsbegeleider neemt een positie in waarvandaan hij de last kan overzien en in het zicht staat van de machinist, bijvoorbeeld naast de last. Hij moet daarbij wel zo gaan staan dat de last bij het ophalen of neerzetten niet ongewild naar hem toe zwaait. Geven van hand- en armseinen Bij het geven van hand- en armseinen is het van groot belang dat de seinen goed gezien worden door de machinist. Door relatief grote gebaren te maken is de duidelijkheid beter. Ook kunnen de hand- en armseinen extra worden geaccentueerd met bijvoorbeeld helder gekleurde ondermouwen. Aandachtspunten bij aanwijzingen met draadloze communicatiemiddelen - De aanwijzingen moeten eenduidig zijn en van tevoren tussen de machinist en de begeleider zijn afgestemd. - Houd aanwijzingen kort en zakelijk. - Geef aanwijzingen vanuit vooraf afgestemde vaste referentiepunten. - Laat iedere aanwijzing via het draadloze communicatiemiddel voorafgaan door de naam van de machinist om verwarring met andere personen op hetzelfde kanaal te voorkomen. - Herhaal de aanwijzingen met regelmaat tijdens het uitvoeren van de hijsbeweging. - Houd rekening met windgeruis en omgevingslawaai bij het spreken in de microfoon. - Voorkom storing door zenders en ontvangers in de nabijheid. - Geef duidelijk aan wanneer de hijsbeweging gereed is. Aandachtpunten voor de machinist - Voer alleen hijsbewegingen uit na instructie van de hijsbegeleider. - Stop de beweging als er geen instructies meer worden gegeven of als er tegenstrijdige instructies worden gegeven. Persoonlijke beschermingsmiddelen De hijsbegeleider maakt gebruik van helm, veiligheidsschoenen en geschikte werkhandschoenen bij het aanslaan van lasten. Voor de zichtbaarheid is een veiligheidsvest voorzien van reflecterende strepen aan te raden. Verwijzing - Arbobesluit art. 3.15 en 8.4. - Arboregeling art. 8.22 t/m 8.26 en bijlage XIX. - Arbo-informatieblad 17 Hijs- en hefmiddelen. SDU Den Haag. - TCVT W4-08 Hijsbegeleider hijskraan (niet verplicht). Stichting TCVT Bennekom. - Abomafoons: 3.40 Hijsgereedschap (algemeen). 3.41 Staalkabels, kettingwerk, hijshaken en hijsbanden. 3.42 Pallethaken, klemmen en ander speciaal hijsgereedschap. Datum: Februari 2013 Wijzigingen ten opzichte van vorige uitgave - Tekst geactualiseerd (o.a. nummering aangepast van Arboregeling bijlage XIX Hand- en armseinen). - Functieaspecten hijsbegeleider uitgebreid. Uitgave: Aboma bv Maxwellstraat 49 a Postbus 141 6710 BC Ede tel. 0318 69 19 20 www.aboma.nl Heeft u naar aanleiding van deze informatie vragen, opmerkingen of verbetersuggesties, geef het aan ons door via Abomafoon@aboma.nl Wij helpen u graag! Blad 3 van 5 Abomafoon 3.18
Toolbox Begeleiden van lasten Overige aandachtspunten Machinist volgt de aanwijzingen van de hijsbegeleider. Hijsbegeleider geïnstrueerd over te gebruiken hand- en armseinen. Portofooninstructies kort en zakelijk en regelmatig herhaald. Portofooninstructies aan de hand van vaste referentiepunten. Machinist stopt de hijsbeweging bij ontbreken van aanwijzingen of tegenstrijdige aanwijzingen. Helm, veiligheidsschoenen en werkhandschoenen gebruiken. Blad 4 van 5 Abomafoon 3.18
Registratieformulier toolbox Project: Gehouden door: Datum: Functie: Onderwerp: Presentielijst Naam Bedrijfsnaam Handtekening Eventuele opmerkingen: Blad 5 van 5 Abomafoon 3.18