5.34 Steigers - veiligheidsaspecten steigermonteur

Transcriptie

1 5.34 Steigers - veiligheidsaspecten steigermonteur Deze Abomafoon beschrijft de veiligheid van de steigermonteur en bevat de volgende elementen: - valgevaar; - fysieke belasting; - uitrusting persoonlijke beschermingsmiddelen; - opleidingen en competenties. Valgevaar Het belangrijkste gevaar voor een steigerbouwer is van hoogte te vallen. De harnasgordel behoort tot de standaard uitrusting van de steigerbouwer, maar heeft niet de voorkeur. Eerst moet worden gekeken of leuningwerk (collectieve beveiliging) kan worden toegepast. Daarmee voorkom je een val, terwijl je met een gordel (persoonlijk beschermingsmiddel) alleen de gevolgen van de val beperkt. Collectieve beveiliging Een collectieve beveiliging biedt een veilige werkplek voor één of meerdere personen die gelijktijdig of kort opeenvolgende werkzaamheden verrichten. Er zijn in grote lijnen de volgende collectieve systemen: - met voorloopleuningen; - met definitieve leuningen; - werken vanuit een voorgetrokken trappentoren of vanuit een andere beveiligde locatie, bijvoorbeeld een bestaand vloerveld. Systemen met voorloopleuningen Voorloopleuningen worden vanaf de grond en vervolgens vanaf de werkvloer aangebracht (zie toolbox). Ze beveiligen een hoger gelegen werkvloer tot dat daar de definitieve leuningen zijn geplaatst. Er zijn meerdere typen voorloopleuningen: - geïntegreerde voorloopleuningen, die een onlosmakelijk onderdeel van de steiger zijn en in de steiger blijven ter vervanging van de normale leuningen; - voorloopleuningen, die tijdens de bouw van de steiger worden meegenomen en beveiliging bieden tot dat de definitieve leuningen zijn geplaatst (zie figuur 1). Voorwaarden: - De elementen zijn goed hanteerbaar, worden vanaf een veilige plek aangebracht en zijn eenvoudig in hun geborgde positie te brengen. - Indien ze door één persoon kunnen worden aangebracht, mogen ze niet zwaarder zijn dan 23 kg (of 46 kg met twee). Dit betekent dat de elementen in aluminium of kunststof moeten zijn uitgevoerd. - Bij voorkeur is het element universeel toepasbaar. De maatvoering behoeft dus niet te stroken met staanderafstanden, zodat ze naast elkaar kunnen worden toegepast. Figuur 1 Voorloopleuningen Blad 1 van 9 Abomafoon 5.34

2 Systemen met definitieve leuningen Definitieve leuningen voortrekken gebeurt vanaf een lager gelegen hulpvloer (zie toolbox). Voorwaarden: - Deze hulpvloer bevindt zich circa 1 m onder de geplande werkvloer. - Hij is voorzien van leuningwerk. Dit betekent dat bijna ieder knooppunt moet worden benut voor het aanbrengen van een ligger dan wel een leuning. Figuur 2 Definitieve leuningen Werkvloer blijft liggen of gaat mee omhoog - Beide systemen zijn het eenvoudigst toe te passen indien de werkvloeren blijven liggen, bijvoorbeeld op verdiepingshoogten. - Afhankelijk van de werkzaamheden op de steiger kan er bij deze systemen gekozen worden om de vloer per slag te laten liggen of mee omhoog te nemen. Als de vloer mee omhoog wordt genomen spreekt men over een montagevloer. Dit is de vloer van waaraf de steiger wordt gemonteerd en hij wordt alleen gebruikt door medewerkers van het steigerbouwbedrijf. Deze montagevloer is zo goed mogelijk dichtgelegd en voorzien van leuningwerk. Grotere slaghoogten - Beide systemen gaan in beginsel uit van een slaghoogte tot 2,20 m. Bij die hoogte is het nog mogelijk om vanaf de onderliggende vloer liggers, kortelingen en vloerdelen/-elementen aan te brengen. - Bij slaghoogten groter dan 2,20 m, is een hulpvloer nodig. Een hulpvloer (minimaal 60 cm breed) is een tijdelijke vloer die boven een werk-/montagevloer ligt. Deze wordt gebruikt in de (de-)montagefase van een steiger omdat de reikhoogte van de monteurs anders onvoldoende is (zie figuur 2 en blad 7). - Het systeem met definitieve leuningen kan ook bij grotere slaghoogten (> 2,20 m) toegepast worden, maar dat vraagt om meer gebruik van hulpmateriaal en dus ook om extra montagehandelingen. - In geval van een slaghoogte groter dan 2,20 m heeft het systeem met voorloopleuningen de voorkeur boven dat van definitieve leuningen. Trappentorens en andere vormen van montagevloeren - Een trappentoren kan worden voorgetrokken, bijv. bij een bestaand object, waar later steigerwerk op aan moet sluiten. Ook dan kun je met beide systemen werken door montagevloeren in de trappentoren op te nemen, zodat de latere werkvloer vanuit een beveiligde uitgangspositie kan worden geformeerd. - Een variant is een renovatiesituatie met een gedeeltelijk open gevel met bestaande vloeren, die als uitgangspunt kunnen dienen voor een veilige steigerbouw. Individuele beveiliging Er zijn ook hulpmiddelen die geen collectieve beveiliging bieden maar waarmee wel op individueel niveau een veilige werkplek gemaakt kan worden zonder gebruik te maken van persoonlijke beschermingsmiddelen. Een voorbeeld hiervan is een montagetrap. Deze kan bijvoorbeeld toegepast worden bij steigerconfiguraties, waarbij door de uitvoering van de steiger niet of slechts gedeeltelijk gebruik kan worden gemaakt van een collectieve voorziening. Te denken valt aan steigers in de industrie. Deze hulpmiddelen worden ingezet vanaf een collectief beveiligde werkvloer. Blad 2 van 9 Abomafoon 5.34

3 Voor het toepassen van hulpmiddelen als individuele beveiliging zijn er de volgende aandachtspunten: - Aanbrengen gebeurt vanaf een veilige werkplek. - Het hulpmiddel is goed hanteerbaar en eenvoudig in geborgde positie te brengen. - Indien aangebracht door één persoon mag het hulpmiddel niet zwaarder zijn dan 23 kg en in geval van twee personen mag het hulpmiddel niet zwaarder zijn dan 46 kg. Dit betekent in het algemeen dat de elementen in aluminium of kunststof moeten zijn uitgevoerd. - Bij voorkeur is het hulpmiddel universeel toepasbaar. Persoonlijke valbeveiliging - De Arbowet schrijft voor dat een werkgever de gevaren op het werk zoveel mogelijk bij de bron moet voorkomen of beperken. Bij het bepalen van de maatregelen heeft collectieve beveiliging voorrang op individuele beveiliging. De werkgever dient zijn werkmethode te spiegelen aan de stand der techniek. - Het systeem van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) is de laagste in veiligheidsrangorde. Deze werkmethode komt in feite pas aan bod als andere maatregelen, bijvoorbeeld toepassing van één van de eerdergenoemde werkmethoden (de stand van de techniek), niet mogelijk zijn. Bijvoorbeeld in een industriële situatie waarin je te maken hebt met allerlei bestaande obstakels, zoals leidingen, bordessen en constructieonderdelen. - In grote lijnen zijn er drie PBM-systemen (zie toolbox): horizontaal lijnsysteem op minstens schouderhoogte bevestigd aan binnenstaanders of aan gevel of object; verticaal lijnsysteem aan een bevestigingspunt boven de steigerbouwer; geen lijnsysteem, maar de harnasgordel uitrusten met twee korte lijnen (dubbel aanlijnen). Fysieke belasting In de branche zijn afspraken gemaakt over het voorkomen van te grote fysieke belasting. Deze zijn vastgelegd in de arbocatalogi bouwnijverheid (met name in het A-blad Steigerbouw van Arbouw). De Inspectie SZW hanteert deze afspraken bij het beoordelen of werksituaties aan de arbowetgeving voldoen (Arbobesluit hoofdstuk 5). Hier volgt een samenvatting. Zwaarste handelingen De taken met de grootste lichamelijke belasting voor de medewerker zijn: - dragen van steigerelementen bij horizontaal transport; - tillen van steigerelementen bij verticaal transport; - tillen van steigerelementen bij (de)monteren van steigers; - duwen en trekken bij plaatsen van vloerdelen; - duwen en trekken bij verankeren van de steiger. Tilnormen - Voor het horizontale en verticale transport van steigermaterialen wordt gebruik gemaakt van transportmiddelen, zoals een kraan, lift, takel, hijslier, verreiker, tractor met platte wagen, kar, ladderwagen of heftruck. - Handmatig te verwerken steigerelementen dienen zo licht mogelijk te zijn. - Zware elementen mogen een gewicht hebben van maximaal 23 kg. Dit is de zogenaamde MAL-grenswaarde (Maximale Arbouw Limiet); deze wordt ook aangegeven in de Richtlijn Steigers. Bij maximaal 25 kg handmatig tillen door één medewerker of maximaal 50 kg door twee of meer medewerkers kan er door de Inspectie SZW een directe boete worden gegeven. - Steigerelementen die lichter zijn dan 23 kg, maar door hun aard of afmetingen moeilijk te hanteren zijn, moeten door twee personen of meer worden verwerkt. Enkele voorbeelden: ladders vanaf 3 m lang en roosters vanaf 2,50 m lang. - Weinig gebruikte elementen (bijvoorbeeld trappen) mogen eventueel zwaarder zijn dan 23 kg, mits ze door twee personen worden verwerkt en niet zwaarder zijn dan 46 kg. Zo n element moet tevens zijn voorzien van een goed leesbare aanduiding opdat werknemers snel kunnen herkennen dat het element zwaarder is dan 23 kg en met twee personen moet worden verwerkt (bijvoorbeeld in de vorm van een waarschuwingssticker). - Bij het op de schouder verplaatsen van steigermaterialen moet gebruik worden gemaakt van schouderbescherming, bijvoorbeeld in de vorm van specifieke werkkleding met schoudervulling. Blad 3 van 9 Abomafoon 5.34

4 Werktechniek, afwisseling van werk en persoonlijke bescherming Een goede werktechniek maakt het werk minder zwaar. De regels hiervoor zijn: - Til zoveel mogelijk met twee handen, met de handen niet te dicht bij elkaar. - Houd de steigerelementen zo dicht mogelijk bij het lichaam vast. - Maak geen draaibewegingen met de pols maar met de arm. - Pak de steigerelementen vast op hun balanspunt (bijvoorbeeld bij een steigerbuis in het midden). - Beperk het met de romp draaien, rekken en buigen door in plaats daarvan de voeten te verplaatsen. Afwisseling van werk Eenzijdige belasting moet worden voorkomen, door zoveel mogelijk afwisseling aan te brengen in het werk van een steigermonteur. Laat relatief zware werkzaamheden daarom niet steeds door dezelfde persoon verrichten. Persoonlijke beschermingsmiddelen (uitrusting en kleding) - Werkkleding moet zijn afgestemd op het seizoen en de weersomstandigheden. De CAO Bouwnijverheid schrijft voor welke kleding door de werkgever moet worden verstrekt. De kleding moet onder meer beschermen tegen kou en regen en moet bovendien een zekere mate van dampdoorlatendheid bezitten. - De kleding moet zijn afgestemd op blootstelling aan gevaarlijke stoffen. - De standaard uitrusting van de steigermonteur is: veiligheidshelm (volgens EN 397); veiligheidsschoenen/veiligheidslaarzen (type S3 volgens EN 345); harnasgordel (lifelines inclusief gordel) volgens NEN-EN 365; werkhandschoenen (slijtvast, gripvast en warm); (door)werkkleding, wind-/waterdicht: thermisch isolerend (zie ook CAO-bepalingen). - gehoorbescherming; - veiligheidsbril; - gereedschapsriem; - schouderbescherming. Opleidingen en competenties De steigerbranche is de laatste jaren sterk ontwikkeld en gegroeid. Steeds meer opdrachtgevers in de bouw (B&U en civiel) en in de industrie maken gebruik van gespecialiseerde steigerbouwbedrijven. En de steigers worden steeds geavanceerder. Genoemde ontwikkeling loopt parallel met de ontwikkeling van de opleidingen. Want zeker op het gebied van steigers is vakmanschap geboden. Een veilige en functionele steiger kun je alleen realiseren met vakmensen. Functieniveaus - Binnen steigerbouwend Nederland bestaan vier operationele functieniveaus: hulpmonteur steigerbouw (assisteert bij montage- en demontagewerkzaamheden); monteur steigerbouw (monteert en demonteert zelfstandig steigers met een lage moeilijkheidsgraad en mag onder toezicht van een 1 e monteur steigers met een hoge moeilijkheidsgraad (de)monteren); 1 e monteur steigerbouw (monteert en demonteert zelfstandig steigers tot een hoge moeilijkheidsgraad en mag zelfstandig steigers met een lage moeilijkheidsgraad opleveren); voorman steigerbouw (mag steigers met een hoge moeilijkheidsgraad opleveren). Zie voor moeilijkheidsgraden Abomafoon 5.32 Steigers - opbouwaspecten. - Deze personen hebben een gecertificeerde vakopleiding gevolgd conform het Kwalificatiedossier uit de Richtlijn Steigers en zijn in het bezit van een persoonsgericht certificaat van vakbekwaamheid, bij voorkeur aantoonbaar via een pasje. - Tabel 1 koppelt het monteren en overdragen van de verschillende steigercategorieën aan functieniveaus. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen steigers met een standaard configuratie en alle andere steigers. Wat hieronder wordt verstaan is beschreven in Abomafoon De functionarissen hulpmonteur, monteur, 1 e monteur en voorman zijn in dienst van een steigerbouwbedrijf. - Daarnaast is er de inspecteur. Een inspecteur kan door drie verschillende partijen worden ingeschakeld: de opdrachtgever van het object, de gebruiker van de steiger en het steigerbouwbedrijf zelf. Hij moet kunnen beoordelen of een steiger in alle opzichten in orde is. Blad 4 van 9 Abomafoon 5.34

5 - Tenslotte is er de functie Toezichthouder steigergebruik. Zijn werkzaamheden beginnen pas als de steiger is gebouwd en overgedragen. Hij werkt onder verantwoordelijkheid van de gebruiker van een steiger, bijvoorbeeld een metselbedrijf, en voert controles uit, onder meer na een wijziging van de steiger en na extreme weersomstandigheden. Zijn taken beslaan vooral de controle op overbelasting en de kwaliteit van ondergrond en verankering. - Aan alle genoemde functieniveaus zijn kerntaken en eindtermen gekoppeld. Activiteit Steigerbouwbedrijf Opdrachtgever Steigergebruiker Steigerbouwbedrijf Steigergebruiker hulpmonteur monteur 1 e monteur voorman Monteren standaard configuratie x x x x Monteren alle steigers x x Overdragen standaard configuratie x x Overdragen alle steigers Inspectie en vrijgeven van steigers Toezicht en controle in gebruiksfase x inspecteur x toezichthouder x Tabel 1 Functieniveaus bij monteren en overdragen van steigers, alsmede bij inspectie en toezicht Verwijzing - Arbowet hoofdstuk 2, afd Arbobesluit art. 3.16, hfdst. 5 afd. 1, art. 7.4, 7.4a, 7.11a, 7.23, 7.23b, 7.34 en hfdst. 8 afd. 1 en 2. - Arboregeling hfdst. 8 en Bijlage XVIII. - Richtlijn Steigers, Bouwend Nederland en VSB, A-blad Steigerbouw, 2008, Stichting Arbouw, Harderwijk. - A-blad Veilig Steigergebruik, 2011, Stichting Arbouw, Harderwijk. - Eurocodes 1 en 3 (onder andere NEN-EN 1993 Ontwerp en berekening van staalconstructies). - NEN-EN en -2 Gevelsteigers vervaardigd van geprefabriceerde onderdelen. - NEN-EN , -2 en -3 Steigers. - Abomafoons 5.30 t/m 5.37 Steigers. Datum: November 2015 Wijzigingen ten opzichte van vorige uitgave - Paragraaf Fysieke belasting aangevuld met afspraken uit de arbocatalogi bouwnijverheid (met name inzetten van hulpmiddelen voor het verticaal en horizontaal transport van steigermaterialen, maximaal 25 kg handmatig tillen door één medewerker of maximaal 50 kg door twee of meer medewerkers, gebruik maken van schouderbescherming bij het op de schouder verplaatsen van materialen). Uitgave: Aboma bv Maxwellstraat 49 a Postbus BC Ede tel Heeft u naar aanleiding van deze informatie vragen, opmerkingen of verbetersuggesties, geef het aan ons door via Abomafoon@aboma.nl Wij helpen u graag! Blad 5 van 9 Abomafoon 5.34

6 Toolbox Steigers - veiligheidsaspecten steigermonteur Blad 6 van 9 Abomafoon 5.34

7 Toolbox Steigers - veiligheidsaspecten steigermonteur Blad 7 van 9 Abomafoon 5.34

8 Toolbox Steigers - veiligheidsaspecten steigermonteur Blad 8 van 9 Abomafoon 5.34

9 Registratieformulier toolbox Project: Gehouden door: Datum: Functie: Onderwerp: Presentielijst Naam Bedrijfsnaam Handtekening Eventuele opmerkingen: Blad 9 van 9 Abomafoon 5.34