2691 2 de chemische samenstelling van visch. 111. - ehemische samenstelling van Pleuronectes en van Scomber, door Prof. Dlr. ALB. J. J. VANDE VELDE, Gent. 1 In eene Ie mededeeling(1) heb ik de voedingswaarde van 23 vischsoorten in betrekking gesteld met de handelswaarde, en het gehalte aan bruikbaar en afval bepaald. Aldus kon ik vaststellen welke soorten als goedkoop voedingsmateriaal, en als weeldeartikelen moeten beschouwd worden. Op het einde van mijne mededeeling schreef ik : De verhouding tusschen afval en bruikbaar is zeer veranderlijk; de hoeveelheid droog bruikbaar is ook veranderlijk. Er ZOU over dat onderwerp, alsook, over de chemische samenstelling, een grondig onderzoek' moeten gedaan worden. Evenals een dierkundige de anatomie van de visch bestudeert en ieder, orgaan en werktuig onderzoekt, zou de chemische anatomie moeten aangevangen worden, ten einde nieuw licht te werpen op het economisch belang van de visch. In het Laboratorium voor Levensmiddelenleer der Universiteit Gent, werden over het onderwerp verdere opzoekingen gedaan : Dr. A. DECLERCQ, assistent, gelastte zich met het bepalen van de chemische samenstelling van de vischsoorten die ik had onderzocht, en gebruikte daartoe mijn materiaal van 1930; de uitslagen van dit onderzoek maken een 2" mededeeling over onze studie uit@). Daar de individuëele eigenschappen op den voorgrond schijnen te zijn, werd door JUFFR. KALPERS in de maanden November-December 1931 een onderzoek op 400 haringen ingesteld, waarover later de resultaten in een 4" mededeeling zullen verschijnen. Ondertusschen heb ik in Mei 1931 de chemische samenstelling onder- zocht van Pleuronectes platessa en van Scomber Scombrus, van de Oostendsche kust, waarover deze mededeeling loopt. Evenals in mijne proeven van 1930 werden bruikbaar en afval van elkander gescheiden en gewogen, en in hun geheel gedroogd. Dan werden de lipiden, de asch, het phosphor, het chloor gedoseerd, terwijl de protiden, door verschil werden berekend. De lipiden werden met tetrachloorkoolstof uitgetrokken, ofwel in het Soxhlettoestel, ofwel in de koude op 1 gr. stof met 50 cms oplosmiddel. De asch door gewone verasching verkregen, diende tot het doseeren van het phoshor en van het chloor. Voor het doseeren van phosphor, gaf ik de voorkeur aan de uran~lacetaatmethode, en voor hei doseeren van het chloor, werd de met salpeterzuur opgeloste asch op een constant volume gebracht, en in de - 178 - voedhs. Minist. van Landbouw, enstelling van 21 vischsoorten. Vl. enschapipelijk Tijdschrift, 14, 1932,
de volumetrische methode gevolgd. verkregen als ph~sphor P uit te P,O, of als phosphaat. A. - Pburonecfes platessa (plaat, pladijs of bot). Over de pladijs bezitten wij slechts enkele waarden door KÖNIC(~) en door SC HALL(^) aangegeven. Volgens SCHALL SCHALL en KÖNIC geven de volgende waarden voor de chemische samen- bedraagt het afval 57 0/0; stelling : % water protiden lipidem asch Visch (Schll) 36,l 5,9 O,3 - Vleesch (Schall) 84,6 13,6 0,6 - Vleesch (König) 78,35 18,76 1,93 1,O1 In mijne opzoekingen over de voedingswaarde van de visch(5) vond ik voor 8 individuën de volgende getallen op l OûO berekend : Nr 41 72 71 42 67 66 65 68 gewicht 105 118 144 202 234 298 443 646 m water viscb 776 763 722 787 782 756 779 777 droog vis& 224 237 278 213 218 244 221 223 water vlees& 457 348 410 430 538 544 537 498 droog vleesch 86 93 181 109 124 161 135 133 water afval 324 415 312 357 244 208 242 279 droog afval 133 144 97 104 94 87 86 90 Daaruit schijnt te mogen afgeleid worden dat met het toenemen van het gewicht de hoeveelheid droog bruikbaar verhoogt en de hoeveelheid droog afval vermindert. Maar vooral komen individuëele eigenschappen op den voorrang. In Mei 193 1 onderzocht ik opnieuw 15 individuën wegende van 186 gr. tot 1039 gr., ten opzichte, van gehalte aan bruikbaar en afval, en ook van gehalte aan vet, asch, phosphor en chloor. Daar de pladijs op den zandbodem graag leeft, dient de doseerin~ van het zand, met het afval vermengd, gedaan te worden, ten einde de zandvrije, aldus de echt physiologische as& te verkrijgen, Het onderzoek van de 15 individuën gaf de resultaten in tabel I vereenigd. I. - Pleuronectes platessa (Oostende Mei 193 1). 116 119 117 122 125 120 128 l23 129 126 130 124 121 127 118 1039 851 731 680 543 501 482 399 394 310 268 246 234 221 186 614 500 387 370 287 272 225 227 220 160 158 146 142 100 l04 627 510 399 378 301 281 230 230 228 164 158 l50 142 104 104 412 341 332 302 242 217 252 169 166 146 110 % 92 117 82 (3) KÖNIG J. Die menschlichm Nahrungs- und Genussmittel, Berlin, Springer. (4) SCHALL H. en HEISLER A. Nahrungsmitreltabelle, Würzburg, Kabitzsch. (5) Op citat. 193 1. - 179 - - 3 a - - m - -
- - 116 119 117 122 125 120 128 123 129 126 130 124 121 127 l18 132 93 82 78 60 52 50 37 45 30 33 26 17 14 10 138 96 85 80 64 55 51 38 47 31 33 27 17 15 10 114 88 82 81 64 57 67 41 43 37 25 29 22 21 12 252 184 168 161 128 112 118 79 90 68 58 56 39 36 22 787 667 563 519 415 389 364 320 304 242 210 190 195 185 164 1039 851 731 680 543 501 482 399 394 310 268 246 234 221 186 Op 1000 berekend : 591 585 530 544 528 543 468 569 558 516 589 598 606 452 560 603 597 545 556 554 567 478 577 578 529 589 614 606 470 560 397 403 454 444 446 433 524 423 422 471 411 386 394 530 440 127 109 112 115 110 104 104 93 114 97 123 106 72 63 54 133 113 117 117 117 110 107 94 119 100 123 110 72 68 54 110 103 112 119 117 114 139 103 109 120 93 118 94 95 64 243 216 229 236 234 223 246 197 228 220 216 228 166 163 1 18 757 784 771 764 766 777 754 803 772 780 784 772 834 837 882 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 Uit de resultaten, op duizend berekend, schijnen de kleinste visschen minder droge stof en meer water te bevatten; voor het vleesch en het afval schijnt ook de droge stof in mindere hoeveelheid te zijn bij de kleinsten. Maar de individuëele eigenschappen, zooals het reeds blijkbaar is uit mijne eerste opzoekingen(5) zijn overheerschend. Alhoewel het voor een klein aantal indi- vidu~n niet voldoende is te vee! belang aan gemiddelden te hechten, heb ik toch deze waarden bepaald voor de 7 zwaarste en de 7 lichtste individuën; aldus vond ik : Gem. voor 1000 zwaarste lichtste &oog; bruikt 3ar totale droge ctof totaal water 5376 + 7 = 768 5663 + 7=W Deze gemiddelden bevestigen volledig den eersten indruk, en omdat de kleine individuën meer water bevatten dan de groote, is het gemiddeld gewicht a hetzelfde, en het droog gewicht het hoogste voedingstofgehalte ten j an vet, protiden, asch, phosphor en I 11 van de chemische samenstelling 1
11. - Pleuronecfes plafessa, chemische ontleding. Nr 116 119 117 122 J25 120 128 123 129 l26 130 124 121 127 118 gewicht g. 1039 851 731 680 543 501 482 399 394 310 268 246 234 221 186 In 1 0 droog vleesch : vet 16 14 12 11 13 11 11 4 9 7 7 10 4 13 7 zuivere asch 6,9 6,8 7,5 8,4 7.5 7,0 8,3 7,2 6,7 7,3 9,5 7,9 8.3 8,8 7.6 phosph. 0,97 0,43 1,12 0.56 0,74 0,91 1.18 0.52 6,75 0,68 1,39 0.78 1.17 0,53 1.13 chloor 0,6 0,4 0,6 0,7 0.6 0,5 0.6 0,8 0,6 0,7 0,7 0,5 0,9 0,6 0,6 In 100 droog afval :. vet 22 16 13 10 18 17 14 7 14 12 11 13 5 9 8 zuivere I asch 23.8 28,5 33.1 30,3 29,7 26.7 29.3 33.4 32.3 29,9 29,7 29,4 42,8 33.7 27.9 2,9 0.3 0.4 O 0,9 4,5 0,3 O 0,2 0,6 0,l 0,5 0,7 2.1 0.4 I 2:ph. 3.35 3,31 4.59 3.84 3,45 3.72 4,49 4.43 4.00 3.56 2.83 3.13 4,72 4,54 4,44 chloor 0,9 0,9 1.1 1,I 0,9 1,O 1.0 1,O 1,1 1.1 1.1 1,l 1.3 1,O 1.0 Op 1000 van den oorspronkelijk,en visch berekend : Vleesch : droog 127 109 112 115 110 104 104 92 l14 97 123 106 72 63 54 water 464 476 418 429 418 439 464 477 444 419 466 492 534 389 506 vet 20,3 15,2 13.4 12,6 14,3 11,5 11.4 3,7 10,3 6,8 8,6 10.6 2,9 8.2 3.8 asch 8,7 7.4 8,4 9.6 8,2 7,3 8.6 6,6 7.6 7.1 11,7 8,4 6,O 5,5 4,I phosph. 1,2 0,5 1,2 0,7 0,8 1,O 1,2 0,5 0,9 0,6 7 0.8 0.8 0,3 0.6 chloor 0.7 0,5 0.7 0.8 0.7 0.5 0,6 0.8 0,7 0,7 0.9 0.5 0,6 0,4 0,3 A jual : droog 110 103 112 119 117 114 139 103 109 120 93 118 94 95 64 water 286 300 342 325 329 319 385 420 313 351 318 268 300 435 376 vet 24,2 16,5 14.5 11.9 21, 19.4 19,5 7,2 15.3 14,4 10.2 15,3 4,7 8,5 5,l asch 26,2 29,3 37.1 36,O 34.7 30,4 40.7 34,4 35.2 35,9 27,6 33,9 40.2 32.0 17,8 phosph. 3.6 3,4 5,l 4.6 4,O 4,2 6.2 4,6 4,4 4,3 2.6 2,5 4,4 4,3 2.8 chloor 1,O 0,9 1.2 1,3 1.1 1,1 1.4 1,0 1.2 1,3 1,O 1,3 1,2 1.0 0.6 Visch : droog 243 216 229 236 234 223 246 197 228 220 216 228 166 163 118 water 757 784 771 764 766 777 754 803 772 780 784 772 834 837 882 vet 44,5 31,7 27.9 24,5 35,3 30.9 30,9 10.9 25.6 21.2 18.8 25.9 7.6 16,7 8,9 asch 34,9 36.7 45,5 45,6 42,9 37,7 49,3 41,O 42,8 43,O 39,3 42.3 46,2 37,5 21.9 phosph. 4,8 3,9 6,3 5,3 4,8 5.2 7.4 5,l 5,3 4.9 4.3 3,3 5,2 4.6 3.4 chloor 1,7 1,4 1.9 2.1 1,8 1,6 2,O 1,8 1.9 2.0 1,9 1,8 1.8 1,4 0,9 den 163,6 147,6 155,6 165,9 155,8 154,4 165,8 145,l 159,6 155,8 157.9 159.8 112,2 108,8 77.2 Het chloorgehalte schijnt een individuëele eigenschap te zijn, niet in verband met het gewicht van den visch; het schijnt ook niet in evenwicht te zijn., met de concentratie in het zeewater. In het vleesch zijn het vetgehalte, alsook het asch- en het phosphorgehalte urooter bij de proote individuën, zooals blijkt uit deze cijfers : -. 181 -
zwaarsten lichtsten 98,7+7= 14,l 49,2+7= 7,O 58,2+7= 8,3 50,4+ 7= 7,2 6,6+ 7= 0,94 5,7+7= 0,94 127,0+7= 18,l 234,4 + 7= 33,5 73,5+7= 10,5 222,4+ 7= 31,7 31,1+7= 4,4 25,3+ 7= 3.6 t>isch : vet 225,7+7= 32,2 124,7+7= 17,8 proti& 1108,7t 7= 158,4 931,3+7= 133,O asch 292,6+7= 41,8 271,O+ 7= 36,7 phosphor 37,7+7= 5,4 31,0+7= 4,4 Wij kunnen aldus in het algemeen besluiten dat de groote individuën meer droog vleesch en meer droge stof, meer vet, meer protiden, meer asch en meer phosphor bevatten, daarentegen minder water dan de kleine individuën; het kan echter niet als een vast algemeene regel beschouwd worden, daar individuëele eigenschappen duidelijk de chemische samenstelling beïnvloeden. Als wij onze resultaten met deze van vroegere onderzoekingen vergelijken, ziin deze voor water en voor droge stof, in het vleesch wel, voor den totalen visch zeker niet overeenstemmend; het watergehalte van 36,l % door SCHALL aangegeven, schijnt mij gansch onmogelijk. Ook een protidengehalte van 5.9% voor den pnschen visch, in vergelijking met mijne cijfers 15,8 en 13,3 Y4 als gemiddeld, en 7,7 % voor den kleinsten visch, kan ik niet aanvaarden. Hoe nu een lipidengehalte van 0,3 en 0,6% werd gevonden, als bi; mijnc proeven het laagste getal 0,89% is, en de andere resultaten begrepen zijn tusschen 1,l tot 4,4 % kan ik niet begrijpen. De gemiddelde pladijs, in de voorwaarden van mijne opzoekingen, heeft de volgende samenstelling : Pleuronectes plafessa 1000. Bruikbaar droog 104 (54 tot 133) lipiden 10.6 (2,9 tot 20.8) 560 (529 tot 614) protiden 85.6 asch 7.8 (4,l tot 11,7) P 0,94 (0.3 tot 1,7) water 456 I Cl 0.6 (0,3 tot 0,9). A jod droog 107 (64 tot 139) lipiden 14,3 (4.7 tot 242) 440 (386 tot 530) protiden 60,l asch 32,6 (17,8 tot 40,ï) P 4.0 (2,5 tot 6.2) water 333 I Cl 1.1 (0,6 tot 1.4). droog 2 1 1 (118 tot 243) lipiden 25 (7,6 tot 44.5) protiden 145.6 (77,2 tot 163.6) asch 40,2 (21.9 tot 49,3) P 4.9 (3,3 tot 7.4), water 789 1 n 0.8 (0.9 tot 2,l). Hoe groot de afwijkingen van den gemiddelden visch met de onderzochte individuën zijn blijkt uit het onderzoek der aangegeven cijfers.
B. - Scomber scombrus (makeel). Buiten eenige cijfers van ATWATER(@, van KÖNIG(~) en van SCHALL@) bezit de literatuur over de chemische samenstelling van Scomber geen andere inlichtingen : Gewicht van Afval bmikbaar den visch % % 33,8 662 42.4 50,4 49,6 37,4 51,8 48,2 35,8 38,3 61,7 48,5 48,9 51,l 37,9 gem. (Atwiater) 466 55,4 48,4 gem. (Konig) - 71,2 gem. vleesch (Schall) - - 70,8 gem. visch (Schall) 54,5 45,5 39,3 % van bmikbaar water protiden lipiden Mijne eerste opzoekingen van Juni-Juli 1930 hebben tot de volgende waarden geleid, op 1000 berekend(9 : Iv gewicht water visch droog visch water vleesch droog vleescb water afval droog afval m Die resultaten zijn nog al afwisselend; wel bevat de zwaarste visch de meeste droge stok en het meest droog vleesch, maar de lichtste visch bevat juist niet het laagste gehalte aan droge stof en aan droog vleesch. In Mei 193 1 heb ik 15 exemplaren van deze vischsoort onderzocht. Ik bepaalde ook, bij gjelegenheid, het gewicht der gonaden en teekende op in mijne tabellen het geslacht, ten einde den invloed van deze eigenschap eventueel te kunnen bepalen. De resultaten van de mechanische ontleding zijn in tabel 111 vereenigd. (6) W. O. ATWATER. Amer. Chem. Journ. 1887. (7) KÖNIG, Opi. citat. (8) SCHALL, Op. citat. (9) VANDE VELDE, Op. citat, 1931.
111. - Scomber scombrus (Oostende Mei 193 1 ) Nr 103 101 102 104 105 106 108 113 109 112 114 107 110 111 115 gewicht 477 441 377 368 366 260 251 250 246 233 218 209 203 202 199 vleeseh293 288 230 171 216 154 163 148 145 142 135 109 128 122 119 hom - - - 48 - - 5-1 8 5 5 4 - - 6 eieren 27 34 19-26 11-1 5 - - - - 7 7 - bruikb. 320 322 249 219 242 165 168 163 163 147 140 133 135 129 125 afval 157 119 128 149 124 95 83 87 83 86 78 76 68 73 74 Na droging : vleesch109 103 59 36 59 38 45 43 44 35 33 32 32 29 35 hom - - - 8.3 - - 1-3,3 1,2 1 0.7 - - 1 eieren 7 I 2 3,7-6.9 2,9-5.2 - - - - 1,5 0,5 - bruikb. 116,l 114.2 62,7 44,3 65.9 40,9 46 48,2 47,3 36,2 34 32,7 33,5 29,5 36 afval 53 42 39 35 40 27 29 26 32 25 22 24 22 19 22 droog visch 169.1 156 101.7 79,3 105,9 67,9 75 74,2 79,3 61 56 56,7 55,5 48,5 58 water 308 285 275 289 260 192 176 176 167 172 162 152 148 154 141 gewicht 477 441 377 368 366 260 251 250 246 233 218 209 203 202 199 Op 1000 berekend : vleesdi 613 653 608 465 588 592 652 592 582 609 619 616 635 608 595 hom - - - 130 - - 20-73 21 23 19 - - 30 eieren 56 77 52-74 42-35 35 - bruikb. 669 730 660 595 662 634 672 652 655 630 642 635 670 643 625 afval 331 270 340 405 338 366 328 348 345 370 358 365 330 357 375 Na droging : vleeseh228 233 156 98 161 146 180 172 176 l50 151 153 159 143 175 hom - - - 22 - - 4-14 5 5 3 - - 5 eieren 15 27 10-19 11-2 1 - - - - 7 2 - bniikb.243 260 166 120 180 157 184 193 190 155 156 156 166 144 180. afval 111 95 O 95 109 103 116 104 128 107 101 114 109 94 10 visch 354 355 269 215 289 260 300 297 318 262 257 270 275 238 290 water 646 645 741 785 711 740 700 703 682 738 743 730 725 762 710 gew. 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000~ Op 1000 gr. gem. d( gem. Q gcm. op 15 individu8n - 184 -
vleesch bruikbaar afval * totaal visdi totaal water f I Bij de vrouwelijke individuën is er meer vleesch, meer droog vleesch. meer bruikbaar, meer droog bruilcbaar; bij de mannelijke individu~n meer afval, zoowel vochtig als droog. Het hoogste droge stofgehalte treft men bij de vrouwelijke, het hoogste watergehalte bij de mannelijke visschen. Onder de 15 onderzochte visscheij ziin er 5 die duidelijk zwaarder zijn, 477 g. tot 366 g., en l O die duidelijk lichter zijn, 2óQ tot 199 g. De bere- kening van de gemiddelde waarden voor de 5 zwaarsten en voor de 10 lichtsten leidt tot de volgende cijfers : Gem. voor 1000 bmi kbaar afval droog bruikb'aar droog afval totale droge stof totaal water zwaarsten 3316+5=663 1684+5=337 969+5= 194 513t5= 103 1482+5=2% 351&+5=704 lichtsten 6458 + 10= 646 3542 t 10=354 1671 t 10= 167 1086 t 10= 108 2747i 10=275 7249t 10=725 Deze waarden zijn nagenoeg dezelfde als deze voor de vrouwelijke en mannelijke individuën gevonden; de vrouwelijke zijn immers ook de zwaarsten, op enkele uitzonderingen na. In de algemeene tabel IV hebben wij de chemische samenstelling aangegeven, met onze resultaten betreffende vet, protiden, asch, phosphor en chloor. IV. - Scomber scombrus, chemische ontleaing. gewicht gr. 477 441 377 368 366 260 251 250 246 233 218 209 203 202 199 In 1 00 gr. droog vleesch : vet 52 44 32 12 U) 28 14 26 25 14 9 13 11 4 23 asch 3,6 3,6 5,2 7,4 4,9 5,3 6.5 5,5 5,l 6,O 6,3 6.0 6.3 5,9 5.3 phosphor 0,38 0,67 0,73 0.90 0,75 0,88 0,52 0,86 0.47 0,59 O.% 0,58 0.40 0,31 0.9 chloor 0,13 0,21 0.31 0.56 0,24 0,18 0.30 0,22 0,14 0,26 0.18 0,14 0.28 0.31 0.22 In i 0 gr. droog afval : vet 47 43 31 16 38 36 29 37 39 30 27 30 24 18 31 aseh 10,6 12,7 14,5 16,9 10.7 14.7 16.3 14.3 13.4 18.4 17,6 15,2 17,6 20.1 15,2 ph<upphor 1.43 1,83 2,20 2,17 2,15 2.16 2,18 2.49 1.60 2.05 2,54 2,22 2.47 2.86 2.23 chloor 0,32 0.74 0,72 0,71 0,43 0.32 0.45 1,15 0.42 0,38 0.58 0,49 0.61 0,69 0.39
Op 1000 van den oorspronkelijken visch berekend : Vleesch : NC 103 101 102 104 105 106 108 113 109 112 114 l07 110 111 115 dmg 228 233 156 98 161 146 180 i72 176 150 151 153 159 143 175 water 385 420 452 367 427 446 472 420 406 459 468 463 476 465 420 vet 1185 102,5 49.9 11,7 48.3 40,9 25,2 44,7 44.0 21,O 13,5 19,9 17,5 5,7 40.2 asch 8,2 8.4 8,l 7,2 7,9 7.7 11.7 9,4 8,9 9,O 9.5 9,2 10,O 8,4 9,2 phosphor 0,86 1.56 1.14 0,88 1.21 1,28 0,93 1,47 0.82 0.90 1,44 0.89 0.64 0.44 1.67 chloor 0.29 0.49 0,48 0.55 0.38 0.26 0.54 0,38 0.24 0,39 0,27 0,21 0,44 0,44 0,38 Afoal : dmog 111 95 103 95 109 103 116 104 128 107 101 114 109 94 110 water 220 175 237 310 229 233 212 244 155 215 202 209 164 213 195 vet 52,l 41 32 15 41,4 37 33.6 38,4 49,9 32.1 27,l 34,2 26,l 16,9 34.1 asch 11,7 12.4 14.9 16,5 11,6 15,O 18,9 14.8 17.1 19,7 17,8 17.3 19,l 18,9 16,7 phosphor 1.58 1.71 2,30 2,11 2,34 2.25 2,52 2,59 2.05 2.19 2,56 2.53 2.69 2,69 2.45 chloor 0,35 0,70 0,75 0,69 0,47 0,35 0,52 1.19 0,54 0,41 0,60 0,56 0.66 0.65 0,43 Visch : droog 354 355 269 215 289 260 300 297 318 262 257 270 275 238 290 water 646 645 731 785 711 740 700 703 682 738 743 730 725 762 710 vet 171 143 82 27 90 78 59 83 94 53 41 54 44 23 74 aseh 20 21 23 24 19 23 31 24 26 29 27 26 29 27 26 phosphor 2,4 3,3 3.4 3.0 3,5 3,5 3,4 4,l 2.9 3.1 4,O 3,4 3,3 3,l 4,l chloor 0.6 1.2 1,2 1.2 0.8 0,6 1.1 1,6 0,8 0.8 0.9 0,8 1,l 1,l 0,8 protid. 163 191 164 164 180 159 210 190 198 180 189 190 202 188 190 Zooals in mijne opzoekingen over Pleuronectes schijnt het chloorgehalte bij Scomber ook een individu~ele eigenschap te zijn, Be Gemiddelden berekend op de zwaarste en de lichtste individuën zijn de volgende : Gem. voor 1000 zwaarsten lichtsten : vet 330, 9t5= 66,2 272,6 t 10= 27,3 ~leesch asch 39,8 t5= 7,9 95,O +- 10= 9,5 phosphor 5,65+5= 1,13 10,48+ 10= 1,O5 aftiuil : vet 181,5 +5= 36,3 329,4 + 10= 32,9 asch 67,l t5= 13,4 168,3 +10= 16,8 phospohr 10,04+5= 2,001 24,52 S lo= 2,45 oisch : vet 513 +5=102,6 603 +10= 60,3 protiden 86;? t5=172,4 1896 +l0=189,6 asch 107 +5=21,4 268 +]O= 26,8 phospihor 15.6 +5= 3,l 34,9 -+ 10= 3,5 De viif zwaarste individiiën. die in de voorwaarden van miine proeven bijna alle vrouweliik ziin, terwiil de 10 lichtsten vooral mannelijk zijn, bevatten in het vleesch meer vet. minder asch en meer phosphor, in den afval meer vet, minder asch en minder phosphor, in den cranschen visch meer vet, minder protiden, minder asch en minder phosphor. Er dient opgemerkt te worden dat
de vetrijke visch gewoonlijk minder water bevat, hetgeen voor het vlees& van het vee als algemeene regel wordt aangenomen. De gemiddelde makreel, in de voorwaarden van mijne proeven, heeft de volgeiide samenstelling : Scomber scombrus 1000. 1 Bruikbaar droog 176 (120 tot 260) lipiden 40 (5,7 tot 118.5) 655 (595 tot 730) protiden 127 asch 9 (7.2 tot 11.7) P 1,07 (0,44 tot 1.67) water 479 I CI 0.24 (0.21 tot 0.55) l Afval droog 106 (95 tot 128) I lipiden 34 (15 tot 52.1) 345 (270 tot 405) water 239 paotiden 56 asch 16 (11,6 tot 19.7) P 2.34 (1.38 tot 2.69) I C1 0.56 (0.35 tot 1.19). Visch 1000 l droog 282 (215 tot 355) l lipiden 74 (23 tot 171) protiden 183 (159 tot 202) asch 25 (19 tot 31) P 3.4 (2,4 tot 4,l) water 718 l Cl 0.8 (0,6 tot 1,6) De afwijkingen zijn, zooals uit deze cijfers blijkt, zeer groot. Wie kan dan na de zorgvuldige studie van deze waarden beweren dat eene vischsoort een bepaalde samenstelling heeft? Zouden wij een p!adijs met 4,45 % vet in de droge stof een vetarmen visch mogen noemen? Zouden wij een makreel me. 2,3 % vet in de droge stof als een vette visch mogen beschouwen? In eene 5" mededeeling zal Dr. DECLERCQ de chemische samenstelling van 400 haringen bepalen, die in eene 4" mededeeling door Juffr. KALPERS mechanisch worden onderzocht. In eene '@ mededeeling zal ik mijne resultaten vereenigen, over het onderzoek van 80 haringen in Januari en Februari 1932 ~evischt. Rijksuniuersiteit Gent, Laboratorium ooor LeuensrniddeIenleer,