Raad van de Europese Unie Luxemburg, 3 april 2017 (OR. en) 7652/17 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 3 april 2017 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties MAMA 66 COPS 107 CFSP/PESC 292 COHAFA 19 RELEX 272 SY 4 nr. vorig doc.: 7651/17 MAMA 65 COPS 106 CFSP/PESC 291 COHAFA 18 RELEX 271 SY 3 Betreft: Conclusies van de Raad over een EU-strategie voor Syrië - Conclusies van de Raad (3 april 2017) Voor de delegaties gaan in de bijlage de conclusies van de Raad over een EU-strategie voor Syrië, die de Raad tijdens zijn 3530e zitting op 3 april 2017 heeft aangenomen. 7652/17 JEL/ln 1 DGC 2B NL
BIJLAGE CONCLUSIES VAN DE RAAD OVER EEN EU-STRATEGIE VOOR SYRIË Raad Buitenlandse Zaken, 3 april 2017 1. De Raad memoreert de conclusies van de Raad van 23 mei en 17 oktober 2016 en de conclusies van de Europese Raad van 15 december 2016 en is ontzet over de nog steeds rampzalige situatie in Syrië en de aanhoudende humanitaire, veiligheids- en politieke kwesties ten gevolge van het conflict. Er zijn nu 13,5 miljoen Syriërs, onder wie 6,3 miljoen intern ontheemden, die humanitaire hulp nodig hebben, 1,5 miljoen Syriërs worden belegerd en nog eens 5 miljoen Syrische vluchtelingen worden in de buurlanden en de ruimere regio opgevangen. 2. Het is de primaire verantwoordelijkheid van het Syrische regime de Syrische bevolking te beschermen. Derhalve vraagt de Raad het regime en zijn bondgenoten, met name Rusland, onder meer in zijn hoedanigheid van medevoorzitter van de Internationale Steungroep voor Syrië, om alle mogelijke inspanningen te doen om te zorgen voor: een volledige stopzetting van de vijandelijkheden; het opheffen van de belegeringen; en volledige, ongehinderde en permanente toegang voor humanitaire hulpverleners tot het hele land. De Raad veroordeelt met klem de aanhoudende systematische, wijdverbreide en flagrante schendingen van en inbreuken op de mensenrechten en schendingen van het internationaal humanitair recht door alle partijen, in het bijzonder door het Syrische regime. Hier moet een einde aan komen en de aanstichters moeten ter verantwoording worden geroepen. De Raad veroordeelt het uithongeren van burgers als methode van oorlogsvoering door het belegeren van bevolkte gebieden, evenals de gedwongen ontheemding van bevolkingsgroepen, die beide gelijk kunnen worden gesteld aan oorlogsmisdrijven of misdrijven tegen de menselijkheid. De EU zal verdere beperkende maatregelen tegen Syrië blijven overwegen zolang de onderdrukking voortduurt. De EU stelt nogmaals dat er onder het huidige regime geen sprake kan zijn van duurzame vrede in Syrië. 3. De Raad herinnert eraan dat het conflict in Syrië rechtstreekse gevolgen heeft voor de EU en is het erover eens dat de EU een specifiek strategisch kader moet opzetten voor haar aanpak van Syrië als landspecifiek onderdeel van de in maart 2015 vastgestelde regionale strategie van de EU voor Syrië en Irak en de dreiging die van Da'esh uitgaat. Hij is daarom ingenomen met de gezamenlijke mededeling van de hoge vertegenwoordiger en de Commissie, en betuigt zijn steun aan de onderstaande doelstellingen. De mededeling en deze conclusies vormen samen de EU-strategie voor Syrië. De strategische doelstellingen van de EU in Syrië zijn gelegen in zes kerngebieden: 7652/17 JEL/ln 2
a) Een einde stellen aan de oorlog door een waarachtige politieke overgang die strookt met Resolutie 2254 van de VN-Veiligheidsraad, waarover is onderhandeld door de partijen bij het conflict onder auspiciën van de speciale gezant van de VN voor Syrië en met de steun van belangrijke internationale en regionale actoren. De EU is er stellig van overtuigd dat een militaire oplossing voor het conflict uitgesloten is en houdt vast aan de eenheid, soevereiniteit, territoriale integriteit en onafhankelijkheid van de staat Syrië. Alleen een geloofwaardige politieke oplossing, als omschreven in Resolutie 2254 van de VN-Veiligheidsraad en het communiqué van Genève van 2012, zal leiden tot de stabiliteit van Syrië en zal het mogelijk maken Da'esh en andere door de VN als terroristisch aangemerkte groepen in Syrië definitief te verslaan. De EU blijft de inspanningen van de wereldwijde coalitie tegen Da'esh in Syrië en Irak steunen. De EU verleent uitdrukkelijke steun aan het werk van de speciale VN-gezant en aan hervatting van de besprekingen in Genève. De EU bevestigt het primaat van het door de VN geleide proces van Genève en zal politieke steun aan dat proces blijven leveren via het regionale initiatief van de hoge vertegenwoordiger, waarmee een politieke dialoog met belangrijke actoren uit de regio wordt gestimuleerd teneinde punten van overeenstemming te vinden in het kader van het mandaat dat de Europese Raad van december heeft gegeven. De Raad stemt ermee in de inspanningen van de EU op te voeren teneinde volledige en daadwerkelijke participatie van vrouwen te bewerkstelligen, evenals continue raadpleging van en dialoog met het maatschappelijk middenveld in het politieke proces. 7652/17 JEL/ln 3
Of er in Genève vooruitgang wordt geboekt, zal afhangen van inspanningen die er worden geleverd om het geweld terug te dringen en vertrouwen op het terrein op te bouwen. In dit verband erkent de Raad de bijdrage die is gedaan om weer tot een volledige stopzetting van de vijandelijkheden te komen, en neemt de Raad kennis van de oprichting van het trilateraal mechanisme in de bijeenkomsten in Astana, waarmee erop kan worden toegezien en ervoor kan worden gezorgd dat het staakt-het-vuren volledig in acht wordt genomen. De Raad uit zijn ernstige bezorgdheid over het aanhoudende geweld dat wordt gebruikt door terroristen, evenals over het aanhoudende geweld dat wordt gebruikt bij militaire acties, onder meer van het regime en diens bondgenoten, tegen civiele en niet-terroristische doelen. De Raad vraagt alle partijen met klem om zich te houden aan het staakt-het-vuren en roept Rusland, Turkije en Iran op om, in hun hoedanigheid van borgstellers van het staakt-het-vuren, hun toezeggingen om zorg te dragen voor de volledige uitvoering ervan, gestand te doen. Tijdens verdere bijeenkomsten moeten er in dit verband vorderingen worden gemaakt met het verzekeren van volledige onbelemmerde toegang voor humanitaire hulp tot het hele land, met het opheffen van belegeringen en met de vrijlating van alle personen die op willekeurige gronden worden vastgehouden, met name de vrouwen en kinderen, in overeenstemming met Resolutie 2268 van de VN-Veiligheidsraad. b) Een betekenisvolle en inclusieve overgang in Syrië bevorderen, overeenkomstig Resolutie 2254 van de VN-Veiligheidsraad en het communiqué van Genève, door de politieke oppositie te helpen versterken. De EU zal de Syrische oppositie blijven steunen, en met name het Hoog Onderhandelingscomité dat de oppositie vertegenwoordigt bij de gesprekken in Genève onder auspiciën van de VN. De EU zal het Hoog Onderhandelingscomité helpen tot een visie te komen over de overgang, en zal de inspanningen van het comité om het onderhandelingsplatform voor de Syrische oppositie te consolideren, steunen. De Raad moedigt de Syrische partijen aan om op constructieve wijze en zonder voorwaarden vooraf te gaan praten aan de hand van de agenda die is opgesteld door de speciale gezant van de VN, en is ingenomen met de positieve benadering van het Hoog Onderhandelingscomité, dat instemt met een meer inclusieve delegatie en dat gematigde en pragmatische voorstellen doet. De Raad is ingenomen met de opneming van het vrouwenadviescomité in het Hoog Onderhandelingscomité en met de geleidelijke bevordering van hun volledige en daadwerkelijke participatie. De Raad roept het Syrische regime op om zijn eigen plannen voor een waarachtige inclusieve politieke overgang te ontvouwen. 7652/17 JEL/ln 4
Het politieke proces moet geheel inclusief zijn, zodat alle onderdelen van de Syrische samenleving betrokken worden bij het vormgeven van de toekomstige eenheid en verzoening van Syrië. c) Levens redden door de humanitaire nood van de meest kwetsbare Syriërs overal in het land op een tijdige, doeltreffende, doelmatige en beginselvaste manier aan te pakken. De EU geeft uiting aan haar aanhoudende diepe bezorgdheid over de opzettelijke beperkingen die worden opgeworpen voor het verlenen van humanitaire hulp, en herhaalt haar verzoek om volledige en onbelemmerde blijvende toegang voor humanitaire hulp tot het hele land voor de VN en andere humanitaire organisaties. Toegang voor humanitaire hulpverlening is geen vertrouwenscheppende maatregel, maar een plicht. De EU is de grootste geldschieter voor humanitaire inspanningen in Syrië, en zal de intensieve humanitaire diplomatie voortzetten en manieren zoeken om enerzijds de toegang en de bescherming te verbeteren en anderzijds humanitaire beginselen te propageren. De EU zal zich blijven inzetten voor een volledige toepassing van de humanitaire uitzonderingen en toelatingen in haar beperkende maatregelen tegen Syrië. De EU zal ook ondersteuning blijven bieden voor hulpverlening aan slachtoffers van mijnen en voor het geven van voorlichting over de gevaren van mijnen. d) De democratie, de mensenrechten en de vrijheid van meningsuiting bevorderen door versterking van Syrische maatschappelijke organisaties. De EU zal materiële ondersteuning blijven verlenen aan Syrische organisaties uit het maatschappelijk middenveld, zoals aan het steuncomité voor de maatschappelijke organisaties en de vrouwenadviesraad. Het maatschappelijk middenveld zal een prominente rol moeten spelen in Syrië na het conflict, en zal ook moeten helpen bij het verzoeningsproces. De Raad heeft besloten de inspanningen van de EU om de vrijheid van meningsuiting te propageren, onder meer door steun te bieden aan vrije en onafhankelijke media, op te voeren. 7652/17 JEL/ln 5
e) Rekenschap over oorlogsmisdrijven propageren, met als doel een proces van nationale verzoening en overgangsjustitie mogelijk te maken. De EU zal eraan blijven werken dat er rekenschap wordt afgelegd over oorlogsmisdrijven, schendingen van en inbreuken op de mensenrechten, en schendingen van het internationale humanitaire recht, en dit omvat ook het bevestigde gebruik van chemische wapens. De EU veroordeelt in de krachtigste bewoordingen de systematische schendingen in Syrië, zoals gedocumenteerd door de onafhankelijke internationale onderzoekscommissie, ingesteld door de VN, met inbegrip van de gedetailleerde enquête over de misdrijven die vorig jaar in Aleppo zijn begaan. De Raad steunt de aanbevelingen van de onderzoekscommissie. De Raad stemt er mee in door te gaan met het verzamelen van informatie met het oog op toekomstige rechtszaken, zelfs voor het Internationaal Strafhof, tegen al degenen die verantwoordelijk zijn voor schendingen van het internationaal recht. In dit verband spreekt de Raad zijn steun uit voor het internationaal, onpartijdig en onafhankelijk mechanisme dat voor dit doel is opgericht door de Algemene Vergadering van de VN, en de Raad benadrukt hoe belangrijk het is dat dit mechanisme voldoende middelen krijgt om zijn onmisbare werk te kunnen voortzetten. De EU steunt alle inspanningen voor nationale verzoening en zal blijven oproepen tot overgangsjustitie. De Raad veroordeelt ook het gebruik van chemische wapens door het Syrische regime en Da'esh, dat wordt bevestigd in de verslagen van het gezamenlijk onderzoeksmechanisme van de VN en de OPCW, en verwijst naar zijn besluit van maart om bijkomende beperkende maatregelen vast te stellen tegen personen die verantwoordelijk zijn. De Raad steunt alle inspanningen die worden gedaan om verdwenen personen te identificeren. 7652/17 JEL/ln 6
f) Steun verlenen voor de veerkracht van de Syrische bevolking en de Syrische maatschappij. De EU zal de veerkracht blijven ondersteunen door het verstrekken van onderwijs, het scheppen van werkgelegenheid en het ondersteunen van lokale structuren van burgerlijk bestuur in gebieden die door de oppositie worden bezet, onder meer door samenwerking met de Syrische interim-regering, en zal ernaar streven de ineenstorting van het openbare bestuur te vermijden. De EU zal streven naar meer bijstand, in de vorm van grensoverschrijdende bijstand gecombineerd met steun vanuit Syrië zelf, met als doel de hulpverlening in te passen in een grotere inspanning om de noden van de bevolking in geheel Syrië te lenigen, gewelddadig extremisme en sektarisme te voorkomen en plaatselijke veerkracht te ontwikkelen. De EU zal zich niet bezighouden met inspanningen voor snel herstel/stabilisatie die sociale en demografische engineering zouden kunnen steunen. 4. De EU herhaalt dat zij pas bereid zal zijn bij te dragen aan de wederopbouw van Syrië wanneer een brede, echte en inclusieve politieke overgang, tot stand gekomen door onderhandelingen tussen de Syrische partijen bij het conflict op basis van Resolutie 2254 (2015) van de VN-Veiligheidsraad en het communiqué van Genève van 2012, krachtig in gang is gezet. Dan zal de Raad zich buigen over mogelijke bijstand na een conflict, zoals beschreven in de gezamenlijke mededeling. In dit verband kan de EU de huidige beperkende maatregelen opnieuw bekijken, de samenwerking met de overgangsautoriteiten weer oppakken, fondsen mobiliseren voor herstel en wederopbouw na de oorlog, ook van cultureel erfgoed, en passende instrumenten van het nabuurschapsbeleid van de EU en andere programma s gebruiken om overgangsproblemen aan te pakken en gemeenschappen te stabiliseren door middel van economische ontwikkeling. De EU ondersteunt de VN actief bij het coördineren van de planning van civiele stabilisering na een overeenkomst, en zal samenwerken met de VN, internationale financiële instellingen en andere donoren. Ook zij die het conflict in Syrië hebben aangewakkerd, zouden speciale verantwoordelijkheid voor de kosten van de heropbouw moeten dragen. 7652/17 JEL/ln 7
5. De EU is zich bewust van de gevolgen die het conflict in Syrië heeft voor de naburige landen, en bevestigt haar toezegging dat zij steun zal verlenen aan Jordanië, Libanon en Turkije, evenals aan Irak en Egypte, die de afgelopen paar jaar miljoenen Syrische vluchtelingen hebben opgevangen en daarmee blijk hebben gegeven van hun inzet en veerkracht. De Raad prijst deze inspanningen en is het erover eens dat deze ondersteuning moet worden gehandhaafd door middel van de uitvoering van de EU-pacten met Jordanië en Libanon en de Verklaring EU-Turkije als bijdragen tot de inlossing van de respectieve toezeggingen van Londen voor deze landen. 6. De Raad ziet ernaar uit de conferentie over "Steun voor de toekomst van Syrië en de regio" op 4 en 5 april 2017 in Brussel te ontvangen, als vervolg op de conferentie in Londen van februari 2016, de toezeggingsconferenties in Koeweit van 2013-2015 en de conferenties in Berlijn en in Helsinki van 2014 en 2017. De conferentie zal de internationale steun voor het door de VN geleide politieke proces versterken, middelen bijeenbrengen om de nood te lenigen die wordt beschreven in de door de VN gecoördineerde oproepen, en steun verlenen voor de veerkracht van de landen die vluchtelingen herbergen. De Raad stelt dat de EUstrategie beleidsrichtsnoeren moet geven voor de EU-aanpak tijdens de conferentie. 7652/17 JEL/ln 8