Les 13 Rondje Delft gatentekst versie 1 Amsterdam heeft t, Rotterdam doet t, Den Haag elke dag in het nieuws, maar zit het met die kleinere steden Nederland, valt daar nog iets te? Jazeker, neem bijvoorbeeld Delft: een stad nog geen 100.000 inwoners maar een rijke geschiedenis van 750 jaar. ligt midden in de Randstad, in Groene Hart van Nederland. Delftse grachten, bruggen en kerken De stad dankt haar aan het woord delven (= graven), namelijk het van de grachten. Verschillende straatnamen herinneren aan de markten die plaatsvonden langs grachten, zoals de Beestenmarkt, de Korenmarkt, Botermarkt, de Paardenmarkt en de Vismarkt. veel! Zijn ze zo dol op hier? Inderdaad is Delft als handelsstad. Al in de middeleeuwen fungeerde de als marktplaats voor een rijk landbouwgebied. ver in de omtrek kwamen de hun producten naar de Delftse markten, en dat ging uiteraard vaak via grachten. Vanuit een rondvaartboot heb je goed zicht op al die grachten bruggetjes. En kijk es naar die van de Oude Kerk... die helt ver naar opzij, 1,9 meter het lood... ze noemen m niet niets de Delftse Toren van Pisa. bijnaam van Delft is Prinsenstad. In zestiende eeuw koos Willem van Oranje, Vader des Vaderlands, Delft als woonplaats. de loop der eeuwen hebben verschillende in Delft gewoond of zijn er, en de Nieuwe Kerk is tot dag van vandaag de traditionele begraafplaats de Oranjes. Delfshaven Omstreeks 1400 had behoefte aan een haven, en liet het Schiekanaal graven. Dit kanaal kwam in de rivier de Maas en legde Delft een haven aan: Delfshaven. werd hierdoor een havenstad en een de belangrijkste Hollandse steden, een centrum handel in zuivel en wol en knooppunt voor de scheepvaart. Rotterdam bestond, maar was veel kleiner dan Delft. den duur ging het met Delfshaven goed, dat Delft de eigen haven concurrent ging zien en uitbreiding tegenhield. kon Rotterdam uitgroeien tot de belangrijkste aan de Maas. Delfshaven hoort nu Rotterdam, waar het een van de stukjes oude stad vormt. Van hieruit in 1620 de zogenaamde Pilgrim fathers, Engelse protestanten die zelfs het calvinistische niet vroom genoeg vonden en er geen werk konden vinden. In de Nieuwe Wereld (Amerika) zouden ze opnieuw. Delfts blauw Delft is ook altijd industriestad geweest, met onder andere een. In vroeger tijden was water ongezonder bier, dat immers gekookt werd tijdens bereiding. Delft werd een bloeiende stad, centrum van schilderkunst, kunsten en wetenschap. oprichting van de VOC en de van een kamer in Delft voegde nog een belangrijke factor aan toe: handel met verre landen. Specerijen, koffie, en Chinees porselein vonden nu hun naar Delft. Later werd ook de aardewerkindustrie belangrijk. Die begon met het van porselein. Eerst werd Italiaans porselein, later Chinees aardewerk. Deze imitaties werden als Delfts blauw. De voorstellingen waren oer-hollands, met koeien en kerktorentjes, de techniek was Chinees. Tot de van vandaag is het Delfts blauw begrip in de wereld, en toeristen zich in de enige overgebleven fabriek Delfts blauw, gevestigd aan het Schiekanaal. Gatentekst - Les 13 Rondje Delft 1
De sfinx van Delft Delft is niet beroemd om zijn aardewerk, maar ook een van de beroemdste schilders uit zeventiende eeuw: Johannes Vermeer. De sfinx Delft wordt hij wel genoemd, omdat zo weinig van hem weten. Hij van 1632 tot 1675 in Delft. zijn dertig kleine schilderijen van hem. Wij weten ook nog dat hij herberg van zijn vader voortzette en kunst handelde... en dat is zo alles. De stad heeft een Vermeercentrum, er is in de hele stad enkel schilderij van hemzelf te bewonderen. zie je overal reproducties en posters zijn schilderijen. Bijvoorbeeld die van het op Delft, met de karakteristieke geveltjes de kerktorens op de achtergrond, en die prachtige kleuren geel en blauw Vermeer zo bekend om is. Hij alles zo precies en hij was goed in het tekenen van perspectief ( weglopende lijnen), dat men wel gedacht dat hij met een soort camera gewerkt, de zgn. camera obscura. Maar dit weet men niet zeker. Vermeer zijn geheimen meegenomen in zijn graf, de Oude Kerk te Delft. Delftse wetenschappers Een andere beroemde Delftenaar is Antoni Leeuwenhoek (1632 1723). Zo weinig als men weet Vermeer, zo veel weet men over natuuronderzoeker. Hoewel hij uit een eenvoudige kwam, geen wetenschappelijke opleiding volgde en geen vreemde talen sprak, is hij ver buiten de landsgrenzen beroemd geworden. Van Leeuwenhoek was van jongs af geïnteresseerd in biologie en richtte thuis, zijn vrije tijd, een laboratorium in. leerde zichzelf glas blazen en polijsten kwam zo in aanraking met de. Ofschoon hij niet zelf de uitvinder was, heeft hij wel een verbeterde uitgevonden, waarmee men een vergroting met factor van minstens 270 kon bereiken, die tijd ongekend! Hij onderzocht van : druppeltjes vuil water, bloed, zweet, korreltjes en haren, en hij beschreef dat minutieus. schreef honderden brieven over zijn ontdekkingen de Royal Society in Londen die als lid accepteerde en al zijn liet vertalen. In het Stadhuis van staat een microscoop die hij gebruikte. ontdekte o.a. de rode bloedlichaampjes de bacteriën en deed onderzoek naar ontstaan van insecten. Hij toonde aan die uit eitjes komen en niet, men toen dacht, zomaar uit het ontstaan. Alleen dat laatste al betekende het wetenschappelijke en kerkelijke klimaat van zeventiende eeuw niet minder dan een. Het waren revolutionaire ontdekkingen waarvan het moeilijk overschat kan worden. Van Leeuwenhoek zijn naam gegeven aan diverse clubs prijzen, en ook aan het Antoni Leeuwenhoekinstituut in Delft, dat wereldberoemd is zijn onderzoek op het gebied van. TU Delft Delft is in binnen- buitenland ook bekend om z n technische. Hoe is dat zo gekomen? De van de infrastructuur, d.w.z. en kanalen, was oorspronkelijk een militaire. Gezien het feit dat Delft vroeger militaire stad was, met een militair voor ingenieurs, heeft het daarbij dus een belangrijke rol gespeeld. Toen Nederland, in 1842, een aparte opleiding voor -militaire, civiele, ingenieurs wilde opzetten, werd ook in Delft gevestigd. Dat was voorloper van de huidige TU. Hier nu oplossingen bedacht voor bijvoorbeeld vraagstukken techniek, gezondheidszorg, duurzame energie en watertechnologie. recent voorbeeld is de zgn. Deltatechnologie, nieuw vakgebied waarin alle kennis over en baggeren en nieuwe technologieën gebundeld. Maar denk ook aan de ontwikkeling nieuwe brandstoffen, auto s op zonne-energie, instrumenten en andere innovaties. Door de van de TU is Delft dus een studentenstad, met de gebruikelijke overvloed fietsen, winkels en cafés, maar ook de gebruikelijke woningnood. Het blijft lastig Gatentekst - Les 13 Rondje Delft 2
een student om een kamer te, ook omdat men hier een merkwaardig hanteert: studenten die er al wonen zelf een nieuwe huisgenoot. Iedere kandidaat op gesprek komen, over zijn of hobby s vertellen, en de anderen kijken ze hem of haar aardig/knap/ genoeg vinden om bij hen in trekken. Is dat nou discriminatie of democratisch? Tja, als je Delft met woord wil karakteriseren dan valt dat niet mee: industriestad, kennisstad, Oranjestad of schatkamer? De meeste mensen op de terrasjes in Delft zitten er niet en nemen nog een biertje... gezond niet! gatentekst versie 2 Amsterdam heeft t, Rotterdam doet t, Den Haag is elke dag in het nieuws, hoe zit het met die kleinere in Nederland, valt daar nog iets beleven? Jazeker, neem bijvoorbeeld Delft: een stad met geen 100.000 inwoners maar met een geschiedenis van 750 jaar. Het ligt midden de Randstad, in het Groene Hart van. Delftse grachten, bruggen en kerken De stad haar naam aan het woord delven (= graven), namelijk graven van de grachten. Verschillende straatnamen herinneren aan de markten die plaatsvonden langs die, zoals de Beestenmarkt, de Korenmarkt, de Botermarkt, Paardenmarkt en de Vismarkt. Wat veel! Zijn zo dol op markten hier? Inderdaad is als handelsstad begonnen. Al in de middeleeuwen de stad als marktplaats voor een rijk. Van ver in de omtrek kwamen de hun producten naar de Delftse markten brengen, dat ging uiteraard vaak via de grachten. een rondvaartboot heb je een goed zicht al die grachten en bruggetjes. En kijk naar die toren van de Oude Kerk... helt gevaarlijk ver naar opzij, 1,9 uit het lood... ze noemen m niet niets de Delftse Toren van Pisa. De van Delft is Prinsenstad. In de zestiende koos Willem van Oranje, de Vader des, Delft als woonplaats. In de loop der hebben verschillende Oranjes in Delft gewoond of er getrouwd, en de Nieuwe Kerk is de dag van vandaag de traditionele begraafplaats de Oranjes. Delfshaven Omstreeks 1400 had Delft aan een haven, en liet daarom het graven. Dit kanaal kwam uit in de de Maas en hier legde Delft een aan: Delfshaven. Delft werd hierdoor een havenstad een van de belangrijkste Hollandse steden, een van handel in zuivel en wol en knooppunt voor de scheepvaart. Rotterdam bestond al, was veel kleiner dan Delft. Op den ging het met Delfshaven zo goed, dat de eigen haven als concurrent ging zien uitbreiding tegenhield. Hierdoor kon Rotterdam uitgroeien tot belangrijkste havenstad aan de Maas. Delfshaven hoort bij Rotterdam, waar het een van de stukjes oude stad vormt. Van hieruit zijn 1620 de zogenaamde Pilgrim fathers vertrokken, Engelse die zelfs het calvinistische Nederland niet vroom vonden en er ook geen werk konden. In de zogenaamde Nieuwe Wereld (Amerika) zouden opnieuw beginnen. Gatentekst - Les 13 Rondje Delft 3
Delfts blauw Delft is ook een industriestad geweest, met onder andere een. In vroeger tijden was water ongezonder dan, dat immers gekookt werd tijdens de bereiding. werd een bloeiende stad, een centrum van, kunsten en wetenschap. De oprichting van de en de vestiging van een kamer in voegde daar nog een belangrijke factor aan : de handel met verre landen. Specerijen, koffie, en Chinees porselein vonden nu hun weg Delft. Later werd ook de eigen aardewerkindustrie. Die begon met het imiteren van porselein. werd Italiaans porselein nagemaakt, later Chinees aardewerk. imitaties werden wereldberoemd als Delfts blauw. De waren vaak oer-hollands, met koeien en, maar de techniek was Chinees. Tot de van vandaag is het Delfts blauw een in de wereld, en toeristen verdringen zich de enige overgebleven fabriek van Delfts blauw, aan het Schiekanaal. De sfinx van Delft is niet alleen beroemd om zijn aardewerk, ook door een van de beroemdste schilders de zeventiende eeuw: Johannes Vermeer. De sfinx Delft wordt hij wel genoemd, omdat wij weinig van hem weten. Hij leefde van tot 1675 in Delft. Er zijn dertig schilderijen van hem bekend. Wij weten ook dat hij de herberg van zijn vader en in kunst handelde... en dat is ongeveer alles. De stad heeft een Vermeercentrum, er is in de hele stad geen schilderij van hemzelf te bewonderen. Wel zie overal reproducties en posters van zijn schilderijen. die van het Gezicht op Delft, met karakteristieke geveltjes en de kerktorens op de, en met die prachtige kleuren geel en waar Vermeer zo bekend om is. Hij alles zo precies en hij was zo in het tekenen van perspectief (schuin weglopende ), dat men wel gedacht heeft dat hij een soort camera heeft gewerkt, de zgn. obscura. Maar ook dit weet men niet. Vermeer heeft zijn geheimen meegenomen in zijn, in de Oude Kerk te Delft. Delftse wetenschappers Een andere beroemde Delftenaar is Antoni van (1632 1723). Zo weinig als men weet van Vermeer, veel weet men over deze natuuronderzoeker. Hoewel uit een eenvoudige familie kwam, geen wetenschappelijke volgde en ook geen vreemde talen sprak, hij tot ver buiten de landsgrenzen beroemd. Autodidact Van Leeuwenhoek was van jongs af geïnteresseerd in biologie en richtte thuis, in vrije tijd, een laboratorium in. Hij leerde glas blazen en polijsten en kwam zo aanraking met de microscoop. Ofschoon hij niet de uitvinder daarvan was, heeft hij wel verbeterde versie uitgevonden, waarmee men een vergroting een factor van minstens 270 kon bereiken, die tijd ongekend! Hij onderzocht van alles: vuil water, bloed, zweet, korreltjes zand en, en hij beschreef dat minutieus. Hij schreef honderden over zijn ontdekkingen aan de Royal Society Londen die hem als lid accepteerde en zijn bevindingen liet vertalen. In het Stadhuis Delft staat een microscoop die hij gebruikte. ontdekte o.a. de rode bloedlichaampjes en bacteriën en deed onderzoek naar het ontstaan insecten. Hij toonde aan dat die uit komen en niet, zoals men toen dacht, uit het niets ontstaan. Alleen dat laatste betekende in het wetenschappelijke en kerkelijke klimaat de zeventiende eeuw niet minder dan een. Het waren revolutionaire ontdekkingen waarvan het belang overschat kan worden. Van Leeuwenhoek heeft zijn gegeven aan diverse clubs en prijzen, en aan het Antoni van Leeuwenhoekinstituut in Delft, wereldberoemd is om zijn onderzoek op het van nanotechnologie. Gatentekst - Les 13 Rondje Delft 4
TU Delft Delft is in - en buitenland ook bekend om z n technische. Hoe is dat zo gekomen? De aanleg de infrastructuur, d.w.z. wegen en, was oorspronkelijk een militaire aangelegenheid. Gezien het dat Delft vroeger een militaire stad was, een militair opleidingsinstituut voor ingenieurs, heeft het dus altijd een belangrijke rol gespeeld. Toen later, in 1842, een aparte opleiding voor -militaire, civiele, ingenieurs wilde opzetten, werd die in Delft gevestigd. Dat was de voorloper de huidige TU. Hier worden nu oplossingen voor bijvoorbeeld vraagstukken over techniek, gezondheidszorg, duurzame en watertechnologie. Een recent voorbeeld is de. Deltatechnologie, een nieuw vakgebied waarin alle kennis waterbouw en baggeren en nieuwe technologieën gebundeld. Maar denk ook aan de ontwikkeling van brandstoffen, auto s op zonne-energie, medische instrumenten andere innovaties. Door de aanwezigheid van de is Delft dus ook een studentenstad, met gebruikelijke overvloed aan fietsen, winkels en cafés, ook met de gebruikelijke woningnood. Het blijft voor een student om een kamer te, ook omdat men hier een merkwaardig systeem : studenten die er al wonen kiezen zelf nieuwe huisgenoot. Iedere kandidaat moet op gesprek, over zijn of haar hobby s vertellen, en anderen kijken of ze hem of haar / knap/interessant genoeg vinden om bij hen te trekken. Is dat nou discriminatie of democratisch? Tja, als je Delft met één wil karakteriseren dan valt dat nog niet : industriestad, kennisstad, Oranjestad of historische schatkamer? De mensen op de vele terrasjes in Delft er niet mee en nemen nog een... gezond of niet! Gatentekst - Les 13 Rondje Delft 5