University of Groningen Dag... onderwijs. Lokman, Alien Hermien IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 1995 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Lokman, A. H. (1995). Dag... onderwijs.: een onderzoek naar uitstroombeslissingen van meao-leerlingen Groningen: s.n. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 18-12-2017
Dag...onderwijs Een onderzoek naar uitstroombeslissingen van meao-leerlingen Ineke Lokman
Dag...onderwijs Een onderzoek naar uitstroombeslissingen van meao-leerlingen
CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG Lokman, Alien Hermien Dag...onderwijs. Een onderzoek naar uitstroombeslissingen van meao-leerlingen / Alien Hermien Lokman. - Wageningen: STOAS. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen. - Met lit. opg. Met samenvatting in het Engels. ISBN 90-5285-041-0 Trefw.: middelbaar beroepsonderwijs; meao; uitval; rendement. Dit onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door subsidies van het Instituut voor Onderzoek van Onderwijs (SVO) te Den Haag (SVO-projecten 6095, 9075 en 1076) Deze uitgave werd mede mogelijk gemaakt dankzij een financiële bijdrage STOAS. STOAS, Wageningen, 1995. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission of the publisher. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schhriftelijke toestemming van de uitgever. Omslag-ontwerp en lay-out: Roanne Woldendorp, Utrecht Drukwerk: STOAS Grafische Produkties, Ede
RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN DAG...ONDERWIJS Een onderzoek naar uitstroombeslissingen van meao-leerlingen Proefschrift ter verkrijging van het doctoraat in de Psychologische, Pedagogische en Sociologische Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de Rector Magnificus Dr. F. van der Woude in het openbaar te verdedigen op donderdag 30 november 1995 des namiddags te 2.45 uur precies door Alien Hermien Lokman geboren op 29 september 1967 te Diepenveen
Promotores: Referent: Prof.dr. J.L. Peschar Prof.dr. H.P.M. Creemers Dr. A.F.M. Nieuwenhuis
Samenstelling promotiecommissie: Prof.dr. B.W.M. Hövels Prof.dr. G.W. Meijnen Prof.dr. M. van der Kamp
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 1 1.1 Achtergrond 1 1.2 Probleemstelling 2 1.3 Opbouw van het proefschrift 3 2. ACHTERGRONDEN VAN HET HUIDIGE ONDERWIJSSYSTEEM VOOR VOORTGEZET ONDERWIJS 5 2.1 Waarom investeert de overheid in onderwijs? 5 2.2 Grondslagen van het huidige systeem voor voortgezet onderwijs 6 2.3 Stromen in het onderwijssysteem 7 2.4 Evaluatie 10 2.5 Conclusies 11 3. THEORETISCH KADER 13 3.1 Inleiding 13 3.2 Het algemene beslissingsmodel van Ajzen en Fishbein 14 3.3 Factoren die de deelname aan onderwijs beïnvloeden 19 3.3.1 De rol van de arbeidsmarkt 19 3.3.2 De rol van toekomstperspectief en het hebben van een beroepswens 24 3.3.3 De rol van de school en het onderwijs zelf 25 3.3.4 De rol van anderen 27 3.4 Factoren die de keuze beperken 28 3.4.1 Verschillen in sociaal milieu 28 3.4.2 Verschillen in etnische achtergrond 30 3.4.3 Sekseverschillen 30 3.4.4 Verschillen in prestaties 31 3.5 Samenvatting en conclusies 32
4. HET MEAO 4.1 Inleiding 35 4.2 De meao-opleiding 35 4.2.1 Geschiedenis van het handelsonderwijs 36 4.2.2 Deelname aan het meao 37 4.2.3 De inrichting van het onderwijs 38 4.3 De arbeidsmarkt van het meao 39 4.4 Samenvatting en conclusie 43 5 ONDERZOEKSOPZET 5.1 Inleiding 45 5.2 Onderzoeksmethode 46 5.2.1 Onderzoeksgroep 46 5.2.2 Dataverzameling 46 5.3 Respons 49 5.4 Operationalisatie van de onafhankelijke variabelen 51 5.4.1 Keuze beperkende factoren 52 5.4.2 Attitudes 54 5.4.3 De subjectieve norm 59 5.4.4 Discrepanties tussen de prospectieve en retrospectieve meting 60 5.4.5 Gedragsintentie 62 5.5 Operationalisatie van de afhankelijke variabele: feitelijk gedrag 62
6. VOORTIJDIG UITSTROMEN 67 6.1 Inleiding 67 6.2 Event-history-analyse 67 6.2.1 Waarom event-history-analyse? 67 6.2.2 Het discrete-tijd model 69 6.3 Directe effecten op voortijdig uitstromen 78 6.3.1 Effecten van keuze beperkende factoren op voortijdig uitstromen: het discrete-tijdmodel met covariaten 78 6.3.2 Effecten van attitudes op voortijdig uitstromen 81 6.3.3 Effecten van de subjectieve norm op voortijdig uitstromen 83 6.3.4 De relatie tussen intentie en voortijdig uitstromen 86 6.4 Indirecte verbanden met voortijdig uitstromen 88 6.5 Motieven van leerlingen voor voortijdig uitstromen 90 6.6 Samenvatting en conclusies 92 7. GECERTIFICEERD UITSTROMEN 95 7.1 Inleiding 95 7.2 Directe effecten op de uitstroombeslissing van gecertificeerde leerlingen 96 7.2.1 Effecten van keuze beperkende factoren op gecertificeerd uitstromen 96 7.2.2 Effecten van attitudes op gecertificeerd uitstromen 98 7.2.3 Effecten van de subjectieve norm op gecertificeerd uitstromen 102 7.3 De intermediërende rol van attitudes en de subjectieve norm 104 7.4 Motieven van leerlingen zelf 106 7.5 Samenvatting en conclusies 107
8. GEDIPLOMEERD UITSTROMEN 109 8.1 Inleiding 109 8.2 De relatie tussen intentie en feitelijk gedrag 110 8.3 Effecten van keuze beperkende factoren op de gedragsintentie en het feitelijk gedrag 111 8.4 Attitudes van gediplomeerde schoolverlaters en de relatie met de intentie door te stromen of uit te stromen 113 8.5 De subjectieve norm van gediplomeerde schoolverlaters en de relatie met de intentie door te stromen of uit te stromen 117 8.6 Integrale toetsing van het beslissingsmodel voor gediplomeerde schoolverlaters 119 8.7 Motieven die leerlingen voor vervolgonderwijs hebben 121 8.8 Samenvatting en conclusies 122 9. SAMENVATTING EN DISCUSSIE 125 9.1 Inleiding 125 9.2 Samenvatting van de resultaten 127 9.2.1 Resultaten per uitstroomcategorie 128 9.2.2 Overeenkomsten en verschillen tussen uitstroombeslissingen tijdens en na de opleiding 129 9.3 Discussie 130 9.3.1 Reikwijdte van het onderzoek 131 9.3.2 Geldigheid van het beslissingsmodel voor uitstroombeslissingen 133 9.3.3 Vergelijking met de theorie 135 9.4 Implicaties voor het beleid en de praktijk 137 9.5 Suggesties voor vervolgonderzoek SUMMARY 141 LITERATUUR 147 BIJLAGEN 157