Anamnese bij de duizelige patiënt 16 de Nascholingscursus Kliniek van Duizeligheid en Evenwichtsstoornissen RJ Stokroos
Sickness is A matter of alarm. A matter of logic... Faxon NW: The hospital in contemporary life. Cambridge (Mass), 1949
Anamnese Patiënt: aandachtsvraag hulpvraag Dokter: diagnose therapie
Anamnese Patient: aandachtsvraag hulpvraag Dokter: diagnose therapie onzekerheid/angst sociaal/maatschappelijke beperkingen erkenning behandeling
Anamnese Patient: aandachtsvraag hulpvraag onzekerheid/angst sociaal/maatschappelijke beperkingen erkenning behandeling Dokter: diagnose therapie beperkte tijd schaarse diagnostische mogelijkheden
Anamnese: 2/3 deel van de puzzel 1/3 deel: aanvullend onderzoek
Strategien: Beslisboom Patroonherkenning
Beslisboom
Waar vraag je naar? Type duizeligheid Duur van de aanvallen Uitlokkende momenten Geassocieerde symptomen
Type duizeligheid Draaiduizelig Instabiel Houdingsafhankelijk Aspecifieke duizeligheid
Anamnese: Type duizeligheid Draai Perifeer, acuut, Instabiel Houdingsafhankelijk Bizar Perifeer bilateraal, Neurologisch BPPD, unilateraal functieverlies, post fossa, orthostase Psychogeen, medicatie
Anamnese: Type duizeligheid Duur van de aanvallen Uitlokkende momenten Geassocieerde symptomen
Duur van de aanval Seconden Enkele minuten 20 minuten tot uren Dagen tot weken Continue
Duur van de aanval Seconden Enkele minuten 20 minuten tot uren Dagen tot weken Continue Centraal, cardiaal Tia, paniek, BPPD Meniere, migraine Neuritis, centraal Neurologisch, perifere uitval, intoxicatie, psychogeen
Anamnese: Type duizeligheid Duur van de aanvallen Uitlokkende momenten Geassocieerde symptomen
Uitlokkende momenten Hoofdbewegingen Hoofdpijn Visuele patronen Kleine of grote ruimten, hoogte, menigte Hard geluid, drukverhogende momenten Opstaan
Uitlokkende momenten Hoofdbewegingen Hoofdpijn Visuele patronen Kleine of grote ruimten, hoogte, menigte Hard geluid, drukverhogende momenten Opstaan BPPD Migraine Visual vertigo Anxiety induced Fistel, SCDS Orthostase
Anamnese: Type duizeligheid Duur van de aanvallen Uitlokkende momenten Geassocieerde symptomen
Geassocieerde symptomen Hoofdpijn, fotofobie, aura Gehoorverlies, tinnitus, vol gevoel oor Flauwvallen, zwart voor de ogen Hartkloppingen, tintelingen, zweten, hijgen Dubbelzien, spraak, gevoelsverlies, moeilijk lopen, bewustzijnsverlies
Geassocieerde symptomen Hoofdpijn, fotofobie, aura Gehoorverlies, tinnitus, vol gevoel oor Flauwvallen, zwart voor de ogen Hartkloppingen, tintelingen, zweten, hijgen Dubbelzien, spraak, gevoelsverlies, moeilijk lopen, bewustzijnsverlies Migraine Meniere Orthostase Anxiety Neurologie: post fossa?
Vanuit een denkraam:
Patroonherkenning Verloop in de tijd is cruciaal
Tijdsas Eenmalig Terugkerende aanvallen Chronische onevenwichtigheid
Presentatie Eenmalig: neuronitis vestibularis Terugkerende aanvallen: meniere, migraine, vestibulaire paroxismen, BPPD. Chronische onevenwichtigheid: Bilaterale uitval, centrale aandoeningen
Onderscheid Perifere evenwichtsziekten = Evenwichtsstoornissen = Functiewisseling werking evenwichtsorganen: Verstoring input of verwerking vestibulaire systeem
Perifere evenwichtsziekten 1. BPPN/ canalolithiasis 2. Neuronitis vestibularis (acute perifere vestibulopathie) 3. Ziekte van Menière/ vestibulaire paroxismen 4. Perilymfefistel / labyrinthtrauma 5. Verworven tweezijdige areflexie 6. N. vestibularis schwannoom
Evenwicht stoornissen A. Hyperventilatie/ Anxiety induced vestibular disorder B. Hoogtevrees C. Medicament gebruik D. Minder goed functionerende visuele/auditieve en/of proprioceptieve input (leeftijd) E. Bewegingsziekte/ kinetose
1. BPPN Acuut optredende draaiduizeligheid met vegetatieve verschijnselen Na hoofd- of lichaamsbeweging Kort tijdsinterval beweging/ klacht Herhalen doet klachten verdwijnen (?) Verdwijnt meestal vanzelf (< 3 maanden)
BPPD
BPPD, atypisch
2. Neuronitis vestibularis Sudden dizziness Spontaan, hevig, misselijk, braken Na enkele dagen wat beter Wel functieherstel, vaak in aanvallen Geen functieherstel: dysbalans blijft (vooral bij snelle hoofdbewegingen)
Neuronitis vestibularis
Neuronitis vestibularis
3. Ziekte van Menière (Draai) duizeligheidsaanvallen met verminderd gehoor, tinnitus, druksensaties Misselijkheid, braken, drop attacks Spontaan Duur: uren. Frequentie: wisselend, clusters Uni- en bilateraal voorkomen
Meniere
3 a. Vestibulaire paroxismen (Draai) duizeligheidsaanvallen met verminderd gehoor, tinnitus, druksensaties Misselijkheid, braken, drop attacks Spontaan Duur: uren. Frequentie: wisselend, clusters Uni- en bilateraal voorkomen
Vestibulaire paroxismen
4. Perilymfefistel/ labyrinthtrauma Acuut optredende hevige draaiduizeligheid Vaak gehoorvermindering, tinnitus Omstandigheden: valsalva manouvre: hoesten, niezen, persen luchtdrukveranderingen: bergsport, vliegen, duiken, externe druk of letsel oor/ periauriculaire regio, zelden spontaan
Fistel / SCDS
5.Verworven tweezijdige areflexie Instabiliteit, valneiging, problemen met blikstabilisatie / oscillopsia Soms: gehoorvermindering Met name in het donker/ bij lopen op zachte ondergrond (propriocepsis en visus leveren informatie over ruimtelijke orientatie) Infectieus, auto-immuun, na trauma, genetisch, medicamenteus.
Areflexie
6. Vestibulair schwannoom Presentatie meestal asymmetrisch perceptief gehoorverlies, met dyscongruent slecht spraakverstaan Echter: voorgeschiedenis: meestal duizeligheid (vgl neuronitis vestibularis), dysbalans bij snelle hoofdbewegingen
Vestibulair schwannoom
Evenwichtsstoornissen A. Hyperventilatie B. Hoogtevrees C. Medicament gebruik D. Minder goede visuele en/of proprioceptieve input (leeftijd) E. Bewegingsziekte
A: Hyperventilatie HVPT: Hyperventilatie- provocatie test Zijn de opgewekte klachten vergelijkbaar met de presenterende klacht?
B. Hoogtevrees fear of heights no nearby targets (> 5 m) no body movement detected visually conflict with labyrinth and propriocepsis fear, body muscles stiffen up, less control
C: Medicatie
D: Verminderde proprioceptieve en visuele input foot sole pressure somatosensory gravitoreceptors labyrinths CNS interpretation learning adaptation compensation vision hearing image stabilisation balance control spatial orientation
E: Bewegingsziekte/ Visual verigo Sensory mismatch: Informatie tegenstrijdig uit verschillende zintuigsystemen, met name het visuele systeem Sensory overstimulation: Stimulatie anders of forser dan gebruikelijk Resulteert in misselijkheid, zweterigheid, bleekheid, onwelbevinden, braken