Staten-Generaal Opvang van Schoolkinderen

Staten-Generaal Opvang van Schoolkinderen Inspiratiedag Kinderopvang 2014 Staten-Generaal opvang van schoolkinderen In opdracht van Vlaams Ministers Vandeurzen, Muyters en Smet hebben Kind en Gezin, verschillende departementen en agentschap Sociaal-Cultureel Werk-afd. jeugd initiatief genomen Doel: Aanbevelingen en beleidsopties formuleren over opvang van schoolkinderen buiten schooltijd en tijdens schoolvakanties Volgende Vlaamse regering. 2 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1

Staten-Generaal opvang van schoolkinderen Werkwijze Staten-Generaal: Drie werkgroepen Ruime samenstelling Afbakening begrip schoolkinderopvang (VVSG vertegenwoordigd) vz Michel Vandenbroeck, UGent Kwaliteit vz Kristien Nys, HIG Organisatie en regie van de schoolkinderopvang (VVSG vertegenwoordigd) vzw Bram Verschuere, UGent Voorstelling eindrapport: 24 april 2014 (Vlaams parlement) 3 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang RECHT OP SPELEN Artikel 31, Internationaal verdrag Rechten van het Kind 4 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 2

Inhoud workshop: - Samenvatting resultaten verschillende onderzoeken over buitenschoolse kinderopvang en vrije tijd van kinderen - Bevraging actoren: Ellen Wendelen - Bevraging scholen: Ellen Wendelen - Bevraging gebruikers ouders: Lien Libin - Samenvatting beleidaanbevelingen 3 werkgroepen Staten-Generaal - Reactie lokale besturen 5 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Toelichting bij de studies 'Naar een nieuwe organisatie voor opvang en vrije tijd van basisschoolkinderen en Bevraging naar het opvangaanbod in de scholen Inspiratiedag Kinderopvang 2014 3

De studies toegelicht. 1. 'Naar een nieuwe organisatie voor opvang en vrije tijd van basisschoolkinderen uitgevoerd door Georges Hedebouw, destijds verbonden aan het HIVA (KULeuven) in 2013 2. Bevraging naar het opvangaanbod in de scholen door Kind en Gezin, in samenwerking met het departement Onderwijs en Vorming en het onderzoeksbureau ivox 7 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Wie werd bevraagd? 1. Er werden 2 045 verantwoordelijken bevraagd die een aanbod op het gebied van opvang en vrije tijd van schoolkinderen bieden. Hiervan beantwoordden er 679 verantwoordelijken uit 159 deelgemeenten 2. Van de ruim 2500 scholen hebben 760 scholen de enquête ingevuld en geven op die manier een representatief beeld van het aanbod georganiseerd in en door scholen 8 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 4

Wat werd bevraagd aan de actoren? 1. Het actuele opvangaanbod in de deelgemeenten 2. De actuele knelpunten in het aanbod in de deelgemeenten 3. De samenwerking tussen de diverse actoren 4. De actuele knelpunten in de samenwerking 5. Hun visie op een aantal mogelijke opties voor de toekomstige organisatie van de opvang voor schoolkinderen 9 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Wat werd bevraagd aan de scholen? 1. Gaat er opvang door in de school? 2. Wie organiseert deze opvang? 3. Voor welke leerlingen wordt dit georganiseerd? 4. Hoe lang kunnen kinderen er opgevangen worden? 5. Hoeveel kinderen maken er gebruik van? 6. Hoeveel begeleiders worden er ingezet? 7. Welke zijn de kwalificaties van deze begeleiders? 8. Welke activiteiten worden georganiseerd tijdens het betreffende opvangmoment? 9. Hoe wordt het opvangaanbod gefinancierd? 10. Wordt er samengewerkt en indien ja, met wie? 10 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 5

Hoe wordt het resultaat weergegeven? Op het niveau van de deelgemeentes Er werd rekening gehouden met: het al dan niet aanwezig zijn van een formele opvangvoorziening in de deelgemeente de verstedelijkingsgraad van de deelgemeente de provincies Het totaal van de bevraagde scholen. 11 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Aanbod van de formele opvangvoorzieningen Kinderen van 2,5 tot 6 jaar Kinderen van 6 tot 12 jaar Opvang op schooldagen 100,0 100,0 (globaal) Opvang voor schooltijd 93,8 91,3 Zeer vroege opvang (voor 7 35,0 35,0 uur) Opvang na schooltijd 91,3 86,3 Zeer late opvang (na 18 uur) 78,8 77,5 Opvang onder de middag 11,3 7,5 Opvang op 93,8 92,5 woensdagnamiddag Opvang op schoolvrije dagen 90,0 88,8 Opvang tijdens schoolvakanties 86,3 83,8 12 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 6

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Aanbod van de gemeentelijke vrijetijdsdiensten Kinderen van 2,5 tot 6 jaar De diensten Alle diensten met (n=196) een aanbod (n=90) Kinderen van 6 tot 12 jaar De diensten Alle diensten met een (n=196) aanbod (n=117) Na schooltijd op 35,5 16,3 50,4 30,1 maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag Op 50,0 23,0 54,7 32,7 woensdagnamiddag Op schoolvrije dagen 12,2 5,6 10,3 6,1 Tijdens 96,4 44,3 92,3 55,1 schoolvakanties Andere 11,1 5,1 9,4 5,6 13 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Aanbod van de private vrijetijdsinitiatieven Kinderen van 2,5 tot 6 jaar De priv. vti. met een aanbod (n=59) Alle priv. vti. (n=206) Kinderen van 6 tot 12 jaar De priv. vti. met een aanbod (n=139) Alle priv. vti. (n=206) Na schooltijd op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 52,5 15,0 74,8 50,5 Op woensdagnamiddag 67,8 19,4 59,7 40,3 Op schoolvrije dagen 25,4 7,3 15,1 10,2 Tijdens schoolvakanties 57,6 16,5 56,8 38,3 Andere 20,3 5,8 21,6 14,5 14 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 7

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Aanbod van de scholen Kinderen van 2,5 tot 6 jaar Kinderen van 6 tot 12 jaar De scholen met een aanbod op schooldagen (n=69) Alle scholen (n=117) De scholen met een aanbod op schooldagen (n=56) Opvang voor schooltijd 88,4 52,1 89,3 42,7 Zeer vroege opvang (voor 15,9 9,4 19,6 9,4 7u) Opvang na schooltijd 94,2 55,6 98,2 47,0 Zeer late opvang (na 18u) 14,5 8,6 12,5 6,0 Opvang onder de middag 79,7 47,0 80,4 38,5 Opvang op 55,1 32,. 60,7 29,1 woensdagnamiddag Opvang op schoolvrije 20,3 12,0 25,0 12,0 dagen Tijdens schoolvakanties* / 12,0 / 11,1 Alle scholen (n=117) 15 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Opvang in de school? In bijna 85% van de scholen van het gewoon onderwijs gaat er op minstens één moment opvang door in de school 16 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 8

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Wanneer is er opvang in de school? 17 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Per opvangmoment 18 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 9

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Meerdere opvangmomenten In 76,2% van de scholen is er minstens opvang vóór schooltijd én opvang na schooltijd In 48,7% van de scholen is er minstens opvang vóór schooltijd, na schooltijd en op woensdagnamiddag In 12,2% is er minstens opvang voor schooltijd, na schooltijd, op woensdagnamiddag en snipperdagen In 3,9% is er opvang tijdens alle opvangmomenten 19 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Opvang in de school georganiseerd door de school De scholen zijn de belangrijkste organisator van opvang in de school vóór schooltijd, na schooltijd en op woensdagnamiddag Wat? wie organiseert? voor wie organiseert de school opvang? wat is de duur van de opvang? aan welke activiteiten kunnen kinderen in de opvang deelnemen? wie begeleidt en welke kwalificaties hebben deze begeleiders? is er samenwerking met andere organisatoren? (komt later terug) 20 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 10

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Voor de schooltijd Duurtijd: De opvang voor schooltijd georganiseerd in de school door de school duurt gemiddeld 58 minuten. Financieel: Ouders betalen een bijdrage in 75% scholen. 30% scholen krijgen een tussenkomst van de gemeenten. 70% scholen dragen zelf bij in de opvangkosten. Personeel: Ondersteunend en/of onderwijzend personeel verbonden aan de school en/of vrijwilligers en/of PWA ers staan alleen of samen in voor de begeleiding. In ongeveer 25% heeft geen enkele begeleider een attest van medische geschiktheid. In evenveel scholen heeft geen enkele begeleider een model 2 uittreksel uit het strafregister. In 70% scholen is de ratio aantal kinderen per begeleider groter dan 1 op 30. 21 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Na de schooltijd Duurtijd: De gemiddelde opvangduur van de opvang na schooltijd georganiseerd door de school in de school bedraagt 1u53. Financieel: Ouders betalen in 96% van de scholen een bijdrage. 35% van de scholen krijgen een bijdragen van de gemeenten. 77% van de scholen voorziet zelf in de kosten van de opvang.. Personeel: Het is ook hier dat vooral het ondersteunend en onderwijzend personeel instaat voor de begeleiding. Ook op PWA ers en vrijwilligers wordt er beroep gedaan. Bij ruim 25% geen enkele begeleider een attest van medische geschiktheid. 25% heeft geen enkele begeleider een uittreksel uit het strafregister. In bijna 80% van de scholen is de ratio van het aantal kinderen per begeleider groter dan 1 op 30. 22 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 11

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Op woensdagnamiddag Duurtijd: De gemiddelde opvangduur van opvang op woensdagnamiddag in de school georganiseerd door de school is 4u03. Financieel: Ouders betalen in 93% van de scholen een bijdrage. Bijna 35% van de scholen krijgt een bijdrage van de gemeente. 76% van de scholen draagt zelf bij in de onkosten. Personeel: Voor de begeleiding wordt er vooral beroep gedaan op het ondersteunend personeel. Naast de leerkracht verbonden aan de school speelt de vrijwilliger een grote rol in de begeleiding van de activiteiten andere dan het vrij spel. Ook hier heeft in ruim 25% geen enkele begeleider een attest medische geschiktheid of model 2 uit het strafregister. De ratio bedraagt in 90%van de scholen 1 op 30 of meer. 23 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Globaal overzicht van het opvang- en vrijetijdsaanbod van formele opvangvoorzieningen, scholen, gemeentelijke vrijetijdsdiensten en private vrijetijdsinitiatieven naar tijdstip Kinderen van 2,5 tot 6 jaar Opvang Scholen Gem. (n=80) (n=117) vtd. (n=196) Priv. vti. (n=206) Kinderen van 6 tot 12 jaar Opvang Scholen Gem. (n=80) (n=117) vtd. (n=196) Priv. vti. (n=206) Opvang (vrije tijd) op 100,0 59,0 29,1 25,7 100,0 47,9 44,8 61,6 schooldagen (globaal) Opvang voor 93,8 52,1 - - 91,3 42,7 - - schooltijd Zeer vroege opvang 35,0 9,4 - - 35,0 9,4 - - (voor 7 uur) Opvang na schooltijd 91,3 55,6 16,3 15,0 86,3 47,0 30,1 50,5 Zeer late opvang 78,8 8,6 - - 77,5 6,0 - - (na 18 uur) Opvang onder de 11,3 47,0 - - 7,5 38,5 - - middag Opvang/vrije tijd op 93,8 32,5 23,0 19,4 92,5 29,1 32,7 40,3 woensdagnamiddag Opvang/vrije tijd op 90,0 12,0 5,6 7,3 88,8 12,0 6,1 10,2 schoolvrije dagen Opvang/vrije tijd tijdens schoolvakanties 86,9 12,0 44,3 16,5 83,8 11,1 55,1 38,3 24 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 12

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Conclusies i.v.m. het aanbod De scholen zijn de grootste aanbieder Globaal gezien is het aanbod van de 4 actoren tijdens schooldagen telkens meer uitgebouwd dan dit tijdens de schoolvakanties Het vrijetijdsaanbod voor lagereschoolkinderen, zowel op schooldagen als tijdens schoolvakanties, is beter uitgebouwd dan voor kleuters 25 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. Evaluatie van de kwaliteit van het eigen opvang- of vrijetijdsaanbod op schooldagen door de scholen, de formele opvangvoorzieningen, de gemeentelijke vrijetijdsdiensten en de private vrijetijdsinitiatieven Kinderen van 2,5 tot 6 jaar Opvang Scholen (n=80) (n=69) Gem. vtd. (n=66)* Priv. vti. (n=56)* Kinderen van 6 tot 12 jaar Opvang Scholen (n=80) (n=56) Gem. vtd. (n=86)* Het aantal kinderen per begeleider 75,5 40,9 76,6 63,6 82,2 42,9 81,2 73,5 De samenstelling van de groep (geslacht, leeftijd,...) Priv. vti. (n=114)* 80,8 62,5 75,0 64,3 79,2 59,0 72,9 69,0 De opleiding van de begeleiders 83,8 46,9 81,8 74,5 82,2 40,3 81,4 79,1 De inrichting van de lokalen 74,3 49,2 72,7 59,3 72,6 42,6 70,9 64,9 De veiligheid 87,8 73,8 86,4 75,9 89,0 74,2 85,9 79,8 Het spelmateriaal dat kinderen kunnen 83,8 63,1 80,3 73,1 80,6 50,0 80,7 77,7 gebruiken De aanwezigheid van een buitenspeelruimte 90,4 83,1 68,3 55,6 90,4 82,3 65,1 48,0 De kwaliteit van de buitenspeelruimte 78,4 75,8 66,1 48,9 76,7 77,4 63,4 49,0 De kwaliteit van de binnenspeelruimte 79,7 56,9 76,9 52,1 76,7 46,8 65,9 56,3 De mogelijkheid om tot rust te komen 41,1 12,3 32,8 32,6 40,8 14,5 34,2 39,8 De mogelijkheid om aan boeiende activiteiten te kunnen deelnemen 87,8 18,5 70,8 68,1 80,8 19,4 78,6 65,7 26 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 13

1. Het opvangaanbod in de deelgemeenten. De twee meest opvallende resultaten uit de bevraging i.v.m. kwaliteit: Voor de meeste indicatoren zijn het veelal positieve evaluaties. Een uitzondering daarop vormt de mogelijkheid om tot rust te komen. Dit geldt zowel voor kleuters als voor lagereschoolkinderen De scholen quoteren zich bijna voor alle indicatoren lager dan de andere voorzieningen 27 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 2. De knelpunten in de deelgemeenten. De nood in het opvangaanbod van de deelgemeente op schooldagen voor kinderen van 2,5 tot 6 jaar door de verschillende actoren (% eerder groot, groot en heel groot) In deze deelgemeente is de nood aan: Gewogen gemiddelde (n=483) Opvang (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=109)* Priv. vti. (n=111)* Lokaal bestuur (n=70)* meer opvang op woensdagnamiddag 40,8 35,1 59,6 38,5 35,0 35,8 meer opvang op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag opvang in de basisscholen op woensdagnamiddag opvang in de basisscholen op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 47,0 60,8 44,0 38,7 35,5 55,9 27,8 12,7 34,8 29,5 32,2 29,8 35,1 28,8 45,7 32,2 28,8 40,0 opvang buiten de school op 43,0 46,8 52,2 33,3 32,8 50,0 woensdagnamiddag opvang buiten de school op maandag, 46,3 63,5 45,9 37,9 31,0 53,2 dinsdag, donderdag en vrijdag opvang met langere openingsuren na 40,8 28,2 45,3 41,1 44,8 44,4 schooltijd opvang met vroegere openingsuren 34,9 23,9 29,9 36,8 42,4 41,7 vóór schooltijd opvang op schoolvrije dagen 55,3 36,5 67,8 54,1 52,5 65,6 opvang van een betere kwaliteit 36,4 23,9 41,9 28,1 44,1 43,9 opvang dichter bij de school 29,4 22,2 35,6 31,7 31,6 25,9 goedkopere opvang in de school 26,3 13,5 25,3 28,8 40,0 23,9 goedkopere opvang buiten de school 29,3 19,3 31,3 27,6 34,5 34,0 meer informatie over het bestaande opvangaanbod 33,5 27,3 30,7 38,2 48,4 23,0 28 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 14

2. De knelpunten in de deelgemeenten. De nood in het opvangaanbod van de deelgemeente tijdens schoolvakanties voor kinderen van 2,5 tot 6 jaar door de verschillende actoren (in % eerder groot, groot en heel groot) In deze deelgemeente is de nood aan: meer plaatsen in de opvangvoorzieningen opvang waarvoor ouders vooraf moeten inschrijven opvang waarvoor ouders niet vooraf moeten inschrijven opvang die beter aangepast is aan de leeftijd opvang van een betere kwaliteit opvang vóór en na de vrijetijdsactiviteiten Gewogen gemiddelde (n=479) Opvang (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=109)* Priv. vti. (n=109)* Lokaal bestuur (n=68)* 66,6 73,6 72,9 60,9 48,3 77,3 49,4 54,0 58,8 38,0 39,3 57,1 48,6 48,3 52,6 47,0 45,0 50,0 38,6 27,7 49,4 35,7 43,3 37,1 31,2 20,3 36,7 26,4 42,4 30,4 47,7 46,7 43,8 44,6 40,0 63,3 goedkopere opvang 32,5 24,1 31,2 28,6 43,5 35,1 meer informatie over het bestaande opvangaanbod 32,5 27,3 36,5 37,5 43,3 17,7 29 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 2. De knelpunten in de deelgemeenten. Evaluatie van de nood in het vrijetijdsaanbod voor schoolgaande kinderen van de deelgemeente op schooldagen voor kinderen van 2,5 tot 6 jaar door de verschillende actoren (in % eerder groot, groot en heel groot) In deze deelgemeente is de nood aan: meer vrijetijdsaanbod op woensdagnamiddag meer vrijetijdsaanbod op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag een vrijetijdsaanbod in of dicht bij de school een vrijetijdsaanbod buiten de school een meer divers vrijetijdsaanbod een vrijetijdsaanbod van een betere kwaliteit een op de schooluren afgestemd vrijetijdsaanbod een op de werkuren van de ouders afgestemd vrijetijdsaanbod een goedkoper vrijetijdsaanbod meer informatie over het bestaande vrijetijdsaanbod op schooldagen Gewogen gemiddelde (n=516) Opvang (n=76)* Scholen (n=115)* Gem. vtd. (n=148)* Priv. vti. (n=109)* Lokaal bestuur (n=68)* 34,7 27,8 38,8 37,0 32,8 37,0 22,2 20,8 24,1 21,9 25,8 18,5 29,4 23,1 34,5 34,9 23,0 31,4 30,9 21,6 33,7 30,9 27,9 40,4 34,0 26,0 36,6 33,9 34,4 38,9 21,5 18,8 26,3 20,0 28,8 13,7 33,8 29,4 33,7 37,1 30,0 38,8 45,7 42,6 48,2 46,7 36,8 54,2 27,3 18,8 32,5 22,9 35,6 26,5 31,8 25,0 40,7 30,6 41,9 20,8 30 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 15

2. De knelpunten in de deelgemeenten. De nood in het vrijetijdsaanbod van de deelgemeente tijdens schoolvakanties voor kinderen van 2,5 tot 6 jaar door de verschillende actoren (in % eerder groot, groot en heel groot) In deze deelgemeente is de nood aan: Gewogen gemiddelde (n=517) Opvang (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=148)* Priv. vti. (n=108)* meer vrijetijdsaanbod 44,4 39,0 31,0 52,0 38,3 61,8 een meer divers vrijetijdsaanbod 45,2 42,4 37,6 46,0 42,6 57,4 een vrijetijdsaanbod waarvoor men vooraf moet inschrijven Lokaal bestuur (n=68)* 36,9 34,5 27,2 38,0 36,7 48,0 een vrijetijdsaanbod waarvoor men niet vooraf moet inschrijven een vrijetijdsaanbod met langere openingsuren een vrijetijdsaanbod met vroegere openingsuren een vrijetijdsaanbod dat beter aangepast is aan de leeftijd 38,6 40,4 27,3 40,4 46,7 38,0 44,7 44,4 31,2 45,8 44,8 57,4 38,4 37,7 25,7 44,8 40,4 43,6 34,3 28,8 29,5 36,8 43,1 33,3 een vrijetijdsaanbod van een 23,9 19,1 21,8 21,7 36,7 20,4 betere kwaliteit meer informatie over het bestaande vrijetijdsaanbod tijdens de schoolvakanties 32,3 29,1 30,5 34,7 45,2 21,8 een goedkoper vrijetijdsaanbod 32,0 29,8 26,9 25,2 44,3 34,0 31 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 2. De knelpunten in de deelgemeenten. De noden i.v.m. het opvangaanbod op schooldagen vooral de nood aan opvang al dan niet buiten de school op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag de opvang op schoolvrije dagen De noden i.v.m. het vrijetijdsaanbod op schooldagen de nood aan een op de werkuren van de ouders afgestemd vrijetijdsaanbod en meer informatie Bij de vergelijking tussen de kleuters en de lagere schoolkinderen wordt de nood aan een vrijetijdsaanbod groter wordt geschat voor lagereschoolkinderen. De noden i.v.m. het opvangaanbod in de vakanties globaal wordt de nood groter ingeschat dan tijdens de schooldagen meer opvangaanbod voor en na de vrijetijdsactiviteiten Al dan niet met vooraf in te schrijven De noden i.v.m. het vrijetijdsaanbod tijdens schoolvakanties méér vrijetijdsaanbod een meer divers vrijetijdsaanbod vrijetijdsaanbod met langere openingsuren 32 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 16

3. De samenwerking tussen de actoren. Overzicht van de samenwerking tussen de verschillende actoren op schooldagen en tijdens schoolvakanties Werken op schooldagen samen met Opv. Sch. Gem. vtd. Priv. vti. Lok. Best. Werken tijdens schoolvakanties samen met Opv. Sch. Gem. vtd. Priv. vti. Lok. Best. Formele opvangvoorzieningen Globaal (n=80) 40,3* 92,5* 44,7 67,5 - - 64,5 66,2 Scholen (n=117) 56,2 20,5 28,8 61,5* 45,9 17,1 25,4 - Gemeentelijke vrijetijdsdiensten (n=196) Private vrijetijdsinitiatieven (n=206) 20,1 35,4 - - 50,5* 31,1 22,0 - - - 3,2 20,8 - - 37,4* 4,8 10,2 - - - 33 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 3. De samenwerking tussen de actoren. De meeste samenwerking vindt plaats tussen formele opvangvoorzieningen en scholen (of omgekeerd). Samenwerking tussen formele opvangvoorzieningen onderling komt in mindere mate voor De samenwerking van basisscholen onderling is beperkt tot 20% De samenwerking tussen formele opvangvoorzieningen en vrijetijdsinitiatieven gaat vooral over opvang voor- en na de activiteiten tijdens schoolvakanties De samenwerking tussen formele opvangvoorzieningen en scholen gaat vooral over het aanbieden van lokalen. De meeste actoren zijn eerder tevreden tot heel tevreden over hun samenwerking 34 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 17

3. De samenwerking tussen de scholen en de opvanginitiatieven. 26,2% werkt in het kader van de opvang vóór schooltijd samen met een of meerdere opvanginitiatieven (bv. voor kinderen die zeer vroeg opvang nodig hebben) 31% van de scholen werkt samen met andere opvanginitiatieven naschools 20,4% van de scholen die opvang op woensdagnamiddag organiseren, werken samen met andere opvanginitiatieven 35 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 3. De samenwerking tussen de scholen en de opvanginitiatieven. 36 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 18

3. De samenwerking tussen de scholen en de opvanginitiatieven. 37 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 3. De samenwerking tussen de scholen en de opvanginitiatieven. 38 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 19

3. De samenwerking tussen de scholen en de opvanginitiatieven. Aantal scholen die geen opvangaanbod hebben in de school, maar samenwerken met andere opvanginitiatieven Opvangmoment aantal scholen zonder aantal scholen die % betreffende opvang samenwerken voor schooltijd 144 130 90,3 na schooltijd 157 141 89,8 woensdagnamiddag 386 286 74,1 snipperdagen 657 353 53,7 herfstvakantie 696 375 53,9 kerstvakantie 701 368 52,5 krokusvakantie 699 392 56,1 paasvakantie 688 381 55,4 zomervakantie 666 293 44,0 39 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 4. De knelpunten in de samenwerking. Bekendheid met het opvangaanbod en het vrijetijdsaanbod (in %) Opvangaanbod Formele opvangvoorzieningen (n=76, 4 ontbrekende gegevens) Weinig of niet Eerder weinig Neutraal Nogal goed of heel goed 2,6 5,3 18,4 73,7 Scholen (n=117) 8,3 14,7 28,4 48,5 Gemeentelijke vrijetijdsdiensten 4,9 14,7 15,7 64,6 (n=109, 20 ontbrekende gegevens)* Private vrijetijdsinitiatieven (n=129, 17 ontbrekende gegevens)* Vrijetijdsaanbod Formele opvangvoorzieningen (n=76, 4 ontbrekende gegevens) 25,4 20,6 25,4 28,6 0,0 13,2 26,3 60,5 Scholen (n=117) 5,5 4,6 25,7 64,1 Gemeentelijke vrijetijdsdiensten 2,0 8,8, 19,6 69,5 (n=109, 20 ontbrekende gegevens)* Private vrijetijdsinitiatieven (n=129, 17 ontbrekende gegevens)* 19,0 17,5 26,2 37,4 40 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 20

4. De knelpunten in de samenwerking. Deelname aan het lokaal overleg kinderopvang of aan algemeen gemeentelijk overleg i.v.m. jeugd, cultuur en/of sport (in %) Berekend op de volledige groep Berekend op de groep met een aanbod LOK Algemeen gemeentelijk overleg i.v.m. jeugd, cultuur en/of sport LOK Algemeen gemeentelijk overleg i.v.m. jeugd, cultuur en/of sport Formele opvangvoorzieningen (n=76, 4 ontbrekende gegevens) Scholen (volledige groep, n=117; scholen met een aanbod op schooldagen en/of vakanties, n=74) Gemeentelijke vrijetijdsdiensten (n=109, 20 ontbrekende gegevens)* Private vrijetijdsinitiatieven (n=129, 17 ontbrekende gegevens)* 97,4 50,0 97,4 50,0 77,1 57,8 75,0 57,3 - - 60,0 82,7 - - 9,5 74,6 41 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 4. De knelpunten in de samenwerking. Nood aan enkele samenwerkingsvormen tussen de actoren in de deelgemeente voor lagereschoolkinderen (in % eerder groot, groot en heel groot) In deze deelgemeente is de nood aan: een persoon die de verschillende actoren kan doen samenwerken om het school-, opvang- en vrijetijdsaanbod beter op elkaar af te stemmen overleg tussen begeleiders van de school, de opvang en de vrijetijdsactiviteiten vervoer voor de kinderen van de opvangvoorziening naar het vrijetijdsaanbod (of omgekeerd) vervoer voor de kinderen van de school naar het vrijetijdsaanbod (of omgekeerd) vervoer voor de kinderen van de school naar de opvangvoorziening (of omgekeerd) Gewogen gemiddelde (n=473) Opvang (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=109)* Priv. vti. (n=107)* Lokaal bestuur (n=64)* 61,3 59,4 56,1 53,5 66,2 71,4 52,8 47,6 37,3 58,3 62,9 58,1 49,2 48,3 34,6 51,4 50,8 61,0 45,9 42,6 33,8 45,2 44,8 63,0 40,5 37,1 34,9 34,2 45,3 50,8 42 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 21

4. De knelpunten in de samenwerking. Hinderpalen voor optimale samenwerking in de deelgemeente (in % eerder wel of heel veel) De scholen, de opvangvoorzieningen en de vrijetijdsinitiatieven: Gewogen gemiddelde (n=455) Opvang (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=91)* Priv. vti. (n=107)* Lokaal bestuur (n=64)* hebben verschillende werkingsmodaliteiten hebben verschillende belangen, visies,... hebben verschillende openingsuren kennen elkaars aanbod niet of te weinig kennen elkaar niet of te weinig verschillen te sterk qua kostprijs voor de ouders 52,0 53,8 42,9 49,4 54,7 59,3 45,0 50,0 36,8 37,3 50,6 50,8 40,0 41,3 31,7 32,5 42,9 51,7 37,8 25,7 29,7 44,3 53,1 36,1 37,7 31,9 29,3 41,4 54,8 31,1 30,4 28,1 22,8 27,7 39,0 34,5 er is geen vraag bij de 29,9 30,5 31,2 21,2 34,8 32,0 ouders naar samenwerking tussen school, opvangaanbod en vrijetijdsinitiatief richten zich tot andere kinderen/ andere gezinnen 17,5 14,7 14,3 11,9 29,4 17,2 43 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 5. Mogelijke opties voor het toekomstige organisatiemodel. De opties betreffen: de opvangregeling voor kleuters en voor lagereschoolkinderen het onderscheid tussen kortdurende en langdurende opvang de samenwerking met en de toeleiding naar de vrijetijdsinitiatieven de manier waarop de samenwerking beter georganiseerd zou kunnen worden 44 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 22

5. Mogelijke opties voor het toekomstige organisatiemodel. De opvangregeling voor kleuters en voor lagereschoolkinderen Gewogen gemiddelde (n=506) Opvang vzn. (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd (n=144)* Priv. vti. (n=105)* Lokaal bestuur (n=64)* De opvang van kleuters vraagt een andere aanpak dan de opvang van lagereschoolkinderen Kleuters mogen samen met lagereschoolkinderen, in dezelfde lokalen, worden opgevangen 94,0 90,1 94,8 95,0 93,2 96,9 48,3 70,4 42,7 37,4 31,7 59,4 Schoolgaande kleuters die nog behoefte hebben aan een middagdutje moeten dat kunnen doen in school in een apart lokaal i.p.v. in een opvangvoorziening 55,5 47,8 52,6 58,5 64,0 54,7 Kleuters moeten vóór schooltijd opgevangen worden in een opvangvoorziening i.p.v. in de school Kleuters moeten na schooltijd opgevangen worden in een opvangvoorziening i.p.v. in de school Kleuters zouden na schooltijd beter deelnemen aan vrijetijdsactiviteiten i.p.v. opgevangen te worden in de school of in opvangvoorzieningen Tijdens schoolvakanties horen kleuters thuis in een opvangvoorziening 46,2 62,0 57,3 30,8 34,1 46,9 50,2 74,6 54,2 34,6 34,5 53,1 28,0 8,6 30,2 43,1 45,8 12,5 40,2 67,6 39,4 17,0 30,3 46,9 Tijdens de schoolvakanties horen kleuters thuis op een speelplein of vakantiekamp 28,0 12,7 25,5 39,7 32,3 29,7 45 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 5. Mogelijke opties voor het toekomstige organisatiemodel. Houding van de actoren tegenover enkele mogelijke opties i.v.m. de rol van de opvangvoorzieningen betreffende de korte opvang na schooltijd (in % eerder akkoord, akkoord en helemaal akkoord) Gewogen gemiddel de (n=506) Opvang vzn. (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=144)* Priv. vti. (n=105)* Lokaal bestuur (n=64)* Opvangvoorzieningen moeten al onmiddellijk na schooltijd opvang aanbieden, ook voor kinderen die gedurende korte tijd (bv. 1 uur tot 1,5 uur na schooltijd) opvang nodig hebben 71,6 67,6 84,4 68,8 63,7 73,4 Opvangvoorzieningen moeten uitsluitend opvang aanbieden voor kinderen die langer dan 1,5 uur na schooltijd opvang nodig hebben 17,9 23,9 15,6 13,0 16,7 20,3 46 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 23

5. Mogelijke opties voor het toekomstige organisatiemodel. Houding van de actoren tegenover enkele mogelijke opties i.v.m. de samenwerking met de vrijetijdsinitiatieven (in % eerder akkoord, akkoord en helemaal akkoord) Gewogen gemiddel de (n=499) Opvang vzn. (n=76)* Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=144)* Priv. vti. (n=105)* Lokaal bestuur (n=57)* Basisscholen en/of opvangvoorzieningen moeten samenwerken met het vrijetijdsaanbod om lagereschoolkinderen een activiteitenaanbod aan te bieden na schooltijd op weekdagen 66,1 63,4 42,1 78,3 74,7 71,9 Basisscholen en/of opvangvoorzieningen moeten samenwerken met het vrijetijdsaanbod om kleuters een activiteitenaanbod aan te bieden na schooltijd op weekdagen 50,8 33,8 38,3 73,9 62,5 45,3 47 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 5. Mogelijke opties voor het toekomstige organisatiemodel. Houding van de actoren tegenover enkele mogelijke opties i.v.m. de toeleiding naar de vrijetijdsinitiatieven (in % eerder akkoord, akkoord en helemaal akkoord) Gewogen Opvang gemiddelde vzn. (n=499) (n=76)* De gemeente moet schoolgaande kinderen toeleiden naar vrijetijdsactiviteiten buiten de schooluren Opvangvoorzieningen moeten schoolgaande kinderen toeleiden naar vrijetijdsactiviteiten buiten de schooluren Basisscholen moeten schoolgaande kinderen toeleiden naar vrijetijdsactiviteiten buiten de schooluren De ouders moeten daar zelf voor zorgen Scholen (n=117) Gem. vtd. (n=144)* Priv. vti. (n=105)* Lokaal bestuur (n=57)* 56,3 37,7 58,9 66,0 67,3 51,6 50,9 27,1 51,1 72,1 68,4 35,9 50,3 33,3 30,9 71,6 70,4 45,3 37,3 47,9 51,6 33,3 31,6 21,9 48 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 24

5. Mogelijke opties voor het toekomstige organisatiemodel. Mogelijke manier waarop de samenwerking beter georganiseerd zou kunnen worden: de gemeente moet aanzetten of stimuleren tot samenwerking verplichten is uit den boze 49 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Buitenschoolse kinderopvang en vrijetijdsbesteding in Vlaanderen. Gebruik en deelname, evaluatie, behoeften en attitudes. Onderzoek in opdracht van Kind & Gezin, uitgevoerd door SEIN. 25

Achtergrond 51 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Inhoud In kaart brengen van: 1. Gebruik van buitenschoolse opvang op schooldagen 2. Deelname aan vrijetijdsactiviteiten tijdens de schoolweek 3. De opvang en vrijetijdsbesteding tijdens schoolvakanties 4. Houding van ouders tegenover kinderopvang Focus op kinderen van buitenlandse origine, kansarme kinderen en onderscheid naargelang verstedelijkingsgraad. 52 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 26

1. Buitenschoolse opvang op schooldagen Gebruik: 2012 2000* 2,5-5 jaar 6-11 jaar 2,5-5 jaar 6-11 jaar Regelmatig 70,7% 63,2% 48,6% 28,6% Zelden of nooit 29,3% 36,8% 51,4% 71,4% Gebruik stijgt, intensiteit niet 2,5-6 jaar 6-8 jaar 9-11 jaar Totaal Minstens eenmaal 60,6% 59,6% 48,5% 56,9% per week Niet elke week 10,1% 9,7% 8,4% 9,4% maar toch regelmatig Zelden of nooit 29,3% 30,7% 43,1% 33,7% In totaal wordt 57% van de kinderen minstens eenmaal per week opgevangen, 34% nooit. Meest gebruik gemaakt van naschoolse opvang 53 - VVSG - Inspiratiedag * Vanpée, Sannen kinderopvang & Hedebouw, 2000:42. Cijfergegevens werden toen echter enkel gewogen naar opleidingsniveau van de moeder en niet zoals in 2012 naar origine, kansarmoede en verstedelijkingsgraad. Redenen waarom ouders gebruik maken van buitenschoolse kinderopvang: 2,5-5 jaar 6-8 jaar 9-11 jaar Men moet langer dan 94,9% 95,1% 96,8% de schooluren werken Men vindt dat het 3,9% 4,5% 4,2% beter is voor het kind als het in de opvang is Men kan zo studies 3,1% 2,5% 2,6% of een opleiding volgen Men kan zo werk 1,1% 0,5% 0,5% zoeken Men heeft meer tijd 5,3% 3% 1,9% voor taken binnen het gezin Men heeft meer tijd 4,5% 3,2% 0,5% voor zichzelf Het kind wil in de 4,5% 6,9% 5,4% buitenschoolse opvang blijven Andere 0,6% 0,9% 1% 54 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 27

Redenen waarom ouders geen gebruik maken van buitenschoolse kinderopvang zijn meer divers: Men werkt niet om voor het kind te zorgen (huisvrouw, tijdskrediet, ) 2,5-5 jaar 6-8 jaar 9-11 jaar 34,8% 33,2% 23,2% Men zorgt voor het kind omdat men toch thuis is (werkloos, ziek, pensioen) Men kan de werkuren afstemmen op de schooluren 22,2% 23% 16,2% 39,8% 41,4% 47,7% Inwonende familie vangt het kind 6,3% 8,1% 14,3% op Het kind blijft alleen thuis 0,4% 2,1% 13,8% Het kind is nog te jong om in de opvang te blijven 1,1% 0 0 Het kind wil liever niet in de opvang 1% 3% 6,4% Het kind heeft teveel verzorging/aandacht nodig Men heeft geen (gepaste) opvang in de buurt gevonden De opvang is niet aangepast aan de werkuren 1,2% 1,5% 0,6% 0,2% 0 0,3% 0,4% 0,3% 0 Buitenschoolse opvang is te duur 3,6% 4,2% 1,3% 55 - VVSG Andere - Inspiratiedag kinderopvang 3,2% 5,4% 2,2% Gebruik naar provincie: 2,5-5 jaar 6-8 jaar 9-11 jaar Antwerpen 59,8% 62,5% 55% Limburg 74,7% 58,1% 56,1% Oost-Vlaanderen 74,6% 74,1% 57,9% Vlaams-Brabant 74,3% 72,3% 62,9% West-Vlaanderen 79,1% 77,9% 55% 56 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 28

Determinanten Opleidingsniveau Inkomen Werksituatie Gezinsleden? Gezinssituatie 57 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Opvangvorm: Het gebruik van buitenschoolse kinderopvang naar opvangvorm en leeftijd: 2,5-5 jaar 6-8 jaar 9-11 jaar Grootouders 58% 52% 52,3% Andere familie 5,6% 4,1% 4,2% Vrienden, kennissen buren, 2,9% 3,7% 4,5% Onthaalouder 3,6% 3% 1,3% Kinderdagverblijf 2,4% 1,8% 1,1% Opvang in en door school 41,8% 53,6% 48,6% IBO 21,5% 17,5% 14,9% Opvang thuis 3% 1,9% 3,2% Andere personen of diensten 0,1% 1,2% 1,8% Stijging van het gebruik in IBO s en scholen. Het aan- of afwezig zijn van opvang op school is bepalend. 58 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 29

Evaluatie: Onthaalouder Kinderdagverblijf School IBO Openingsuren 93,5% 85,4% 90,8% 93,3% Afstand opvangthuis 83,8% 87,5% 94,8% 93,2% Afstand schoolopvang 95,9% 96,3% 97,5% 94,2% Aantal kinderen in de opvang 84,2% 77,7% 85,3% 84,9% Samenstelling 84,3% 76,9% 84% 85,5% groep kinderen Aantal begeleiders 92,9% 88,3% 74,2% 88,4% Opleiding begeleiders 92,7% 87,9% 69,1% 73,8% Omgang met het 95,1% 91,8% 78,6% 83,4% kind Activiteiten 87,6% 74,4% 70,7% 84,7% Spelmateriaal 92,1% 91,7% 75% 90,2% Inrichting lokalen 89,4% 82,1% 71,2% 79,3% Veiligheid 91,2% 86,7% 76,6% 80% Buitenspeelruimte 89,8% 91,8% 84,3% 80,5% Informatie 93,7% 87,6% 65% 72,9% Inspraakmogelijkhe 88,5% 77,2% 54,9% 62,4% den Voeding 79,6% 80,4% 57,4% 64,1% 59 - VVSG Prijs - Inspiratiedag kinderopvang 73% 73,5% 76% 80,6% Behoefte 1 op 5 ouders maakt gebruik van een opvangvorm die niet zijn of haar voorkeur draagt. Meeste problemen na schooltijd. Grootouders spelen een doorslaggevende rol. Meest nood aan opvangalternatieven op Vrije dagen (39,6%) Opvang na schooltijd met langere schooluren (23,5%) Meer opvang op woensdagmiddag (19,2%) Opvang waar kleuters en kinderen van de lagere school in aparte lokalen worden opgevangen (18,9%) 60 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 30

2. Vrije tijd Tijdens de schoolweek: 62% van de kinderen neemt regelmatig deel aan vrijetijdsactiviteiten Determinanten Ouders en hun houding tegenover vrije tijd en kinderopvang Tijdens schoolvakanties: 43% van de kinderen neemt bijna elke vakantie deel aan buitenschoolse kinderopvang of vrijetijdsactiviteiten, 33% nooit. Meest gebruik gemaakt van de grootouders, gevolgd door initiatieven zonder overnachting, IBO s, en speelpleinwerking. 61 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Tevredenheid tijdens de paasvakantie: Onthaalouder Kinderdagverb School IBO lijf Zeer tevreden 56,7% 28,6% 20% 35,6% Tevreden 30% 57,1% 64% 56,4% Niet 0 7,1% 8% 4,9% tevreden/niet ontevreden Ontevreden 6,7% 0 0 1,8 Zeer ontevreden 6,7% 7,1% 8% 1,2% Speelplein Dagkamp Overnachtingskamp Zeer tevreden 24,6% 49,3% 68,9% Tevreden 67,7% 45,9% 26,7% Niet 7,7% 1,1% 0 tevreden/niet ontevreden Ontevreden 0 1,1% 0 Zeer ontevreden 0 2,6% 4,4% 62 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 31

Ouders hebben het in de vakantieperiodes veel moeilijker bij het vinden van opvang: 21% van de ouders heeft hier wel eens problemen mee tijdens korte vakanties. Dit is 2 tot 3 keer zoveel als tijdens de schoolweken. Grootste behoefte aan opvang waar men op voorhand kan reserveren, gevolgd door een goedkoper aanbod. Opvangbehoefte? 63 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang In wat volgt gaan we dieper in op 3 verschillende doelgroepen: Kinderen van buitenlandse origine Kansarme gezinnen Kinderen uit verstedelijkte gebieden 64 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 32

3. Kinderen van buitenlandse origine Algemeen: 33% van de moeders behaalde geen diploma secundair onderwijs. 35% van de moeders is niet actief op de arbeidsmarkt. 33% van de gezinnen hebben een inkomen lager dan 1700 euro. Vaker een familielid aanwezig die op het kind kan passen. 65 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Buitenschoolse opvang tijdens de week Buitenlandse origine Minstens eenmaal per week 26,7% 63% Belgische origine Niet elke week maar toch regelmatig 12,8% 8,8% Zelden of nooit 60,5% 28,2% 66 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 33

Redenen waarom ouders gebruik maken van opvang: Men moet langer dan de schooluren werken Men vindt dat het beter is voor het kind als het in de opvang is Buitenlandse origine Belgische origine 86,2% 96,6% 8,4% 3,5% Men kan zo studies of een opleiding volgen 6,4% 2,3% Men kan zo werk zoeken 3,8% 0,4% Men heeft meer tijd voor taken binnen het gezin 7% 3,2% Men heeft meer tijd voor zichzelf Het kind wil in de buitenschoolse opvang blijven 3,4% 3% 6% 5,4% Andere 2,2% 0,6% 67 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Redenen waarom ouders geen gebruik maken van opvang: Men werkt niet om voor het kind te zorgen (huisvrouw, tijdskrediet, ) Men zorgt voor het kind omdat men toch thuis is (werkloos, ziek, pensioen) Men kan de werkuren afstemmen op de schooluren Buitenlandse origine Belgische origine 44% 22,7% 34% 13,8% 23,8% 53% Inwonende familie vangt het 12,5% 9,1% kind op Het kind blijft alleen thuis 2,2% 7,6% Het kind is nog te jong om in 0,3% 0,4% de opvang te blijven Het kind wil liever niet in de opvang 1,5% 4,5% Het kind heeft teveel 1,9% 0,7% verzorging/aandacht nodig Men heeft geen (gepaste) opvang in de buurt gevonden De opvang is niet aangepast aan de werkuren 0 0,3% 0,4% 0,1% Buitenschoolse opvang is te 5,2% 1,7% 68 - VVSG duur - Inspiratiedag kinderopvang 34

Opvangvorm Buitenlandse origine Belgische origine Grootouders 25,1% 57,4% Andere familie 7,2% 4,8% Vrienden, buren, kennissen 5,1% 3,4% Onthaalouder 0,8% 3% Kinderdagverblijf 5% 1,5% Opvang in en door school 63,2% 46,2% IBO 15,7% 18,4% Opvang thuis 4,8% 2,5% Andere personen of diensten 0,9% 0,9% Behoeften Ouders van vreemde origine ondervinden niet meer/minder problemen bij het vinden van opvang. Ouders van vreemde origine hebben op alle vlak 10-15% meer behoefte aan alternatieven. 69 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Buitenlandse origine Belgische origine Meer opvangplaatsen in scholen op ganse schooldagen 25% 15,9% Meer opvang in opvangvoorzieningen op ganse schooldagen 25,7% 11,8% Meer opvang in scholen op woensdagnamiddag 35% 17,4% Meer opvang in opvangvoorzieningen op woensdagnamiddag 30,8% 12,3% Opvang na schooltijd met langere openingsuren 34% 22,2% Opvang voor schooltijd met vroegere openingsuren 23,5% 13,3% Opvang op vrije dagen 51,1% 38,2% Betere opvang op schooldagen Opvang dichter bij de school op schooldagen 30,8% 12,7% 31% 7,9% Meer info over de bestaande opvang op schooldagen Vervoer van uw kind van en naar de opvang op schooldagen 36,9% 13,3% 26,4% 11,3% Opvang waar kleuters en lagere schoolkinderen in aparte lokalen worden opgevangen 33,9% 17,2% 70 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 35

Vrije tijd 48% van deze kinderen neemt niet regelmatig deel aan vrijetijdsactiviteiten in de schoolweek. Determinanten. Ouders van vreemde origine hebben tijdens de schoolweek meest behoefte aan: Activiteiten dichtbij of in school. Activiteiten aangepast aan de schooluren. Goedkopere activiteiten. Positievere houding tegenover opvangfunctie. 71 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Tijdens de vakanties: Paasvakantie: IBO (21%), speelpleinwerking (20%), andere familieleden (20%) Zomervakantie: grootouders (49,7%), speelpleinwerking (26,1%), kinderdagverblijven (10,1%) Ouders van buitenlandse origine hebben meest behoefte aan informatie over het aanbod (50%). 72 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 36

4. Kinderen uit kansarme gezinnen Algemeen: Helft van de moeders zijn niet aan het werk. Helft van de gezinnen heeft een inkomen lager dan 1700 euro per maand. 25% van de kinderen woont in een eenoudergezin Vaker opvang door gezinsleden mogelijk. 73 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Buitenschoolse opvang tijdens de week Niet kansarm Minstens eenmaal per week 58,6% 22% Kansarm Niet elke week maar toch regelmatig 9,4% 10,6% Zelden of nooit 32% 67,5% Determinanten 74 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 37

Redenen waarom ouders gebruik maken van opvang Men moet langer dan de schooluren werken Men vindt dat het beter is voor het kind als het in de opvang is Niet kansarm Kansarm 95,9% 83,5% 4,1% 7,6% Men kan zo studies of een opleiding volgen 2,7% 5,3% Men kan zo werk zoeken 0,7% 3,1% Men heeft meer tijd voor taken binnen het gezin 3,6% 5,4% Men heeft meer tijd voor zichzelf 3,2% 0 Het kind wil in de buitenschoolse opvang blijven 5,8% 0 Andere 0,7% 3,5% 75 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Redenen waarom ouders geen gebruik maken van opvang Men werkt niet om voor het kind te zorgen (huisvrouw, tijdskrediet, ) Men zorgt voor het kind omdat men toch thuis is (werkloos, ziek, pensioen) Niet Kansarm kansarm 29,4% 38,1% 17,7% 38,6% Men kan de werkuren afstemmen op de schooluren 46,5% 18,3% Inwonende familie vangt 10% 12,3% het kind op Het kind blijft alleen thuis 6,6% 1,9% Het kind is nog te jong om in de opvang te blijven 0,4% 0 Het kind wil liever niet in de opvang Het kind heeft teveel verzorging/aandacht nodig 3,8% 1,9% 1% 1,7% Men heeft geen (gepaste) opvang in de buurt gevonden De opvang is niet aangepast aan de werkuren 0,2% 0 0,2% 0 Buitenschoolse opvang is 2,5% 5,5% te duur 76 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 38

Opvangvorm Niet kansarm Kansarm Grootouders 55,4% 25,9% Andere familie 4,7% 7,8% Vrienden, buren, kennissen 3,7% 0 Onthaalouder 2,7% 5,1% Kinderdagverblijf 1,6% 7,5% Opvang in en door school 47,4% 60,1% IBO 18,9% 5,2% Opvang thuis 2,7% 3,5% Andere personen of diensten 0,9% 0 Behoefte Kansarme ouders ervaren niet meer/minder problemen bij het vinden van opvang. Op alle vlakken hebben kansarme ouders meer nood aan alternatieven. 77 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Vrije tijd 55% van de kansarme kinderen neemt geen deel aan activiteiten tijdens de schoolweek. 42% van de kansarme ouders heeft behoefte aan goedkopere activiteiten. 63% van de kinderen in kansarmoede gaat zelden of nooit naar buitenschoolse opvang of vrijetijdsactiviteiten in de schoolvakanties. Tijdens schoolvakanties maakt men (naast grootouders 34,9%) meer gebruik van speelpleinwerking (25,4%) en IBO (19%). Tijdens schoolvakanties minder problemen bij het vinden van opvang (12%). Behoefte aan informatie over het aanbod (48,8%). Negatievere houding tegenover de opvangfunctie van vrijetijdsactiviteiten. 78 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 39

5. Kinderen uit verstedelijkte gebieden Algemeen: Verstedelijkingsgraad hangt samen met opleidingsniveau Het maandelijks gezinsinkomen ligt in grootsteden lager dan in het buitengebied. Kinderen in grootstedelijk gebied kunnen het minst opgevangen worden door hun grootouders (73%) en het meest in het buitengebied (91%). In het grootstedelijk gebied wonen 34% kinderen van buitenlandse origine, in het buitengebied is dit slechts 9%. Het percentage kansarmoede stijgt mee met de verstedelijkingsgraad: in een grootstad bedraagt dit 13%, in het buitengebied slechts 3%. 79 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Buitenschoolse opvang tijdens de schoolweek Minstens eenmaal per week Niet elke week maar toch regelmatig Groot Regio Klein Buiten 48,7% 56,9% 53,8% 61,3% 9,6% 10,3% 9,3% 9,1% Zelden of nooit 41,7% 32,8% 36,9% 29,7% Determinanten 80 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 40

Redenen waarom ouders gebruik maken van buitenschoolse opvang tijdens de week: deze verschillen niet naargelang verstedelijkingsgraad. De voornaamste reden waarom ouders die in een buitengebied wonen geen gebruik maken van buitenschoolse opvang, is omdat men de werkuren kan afstemmen op de schooluren. 81 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Opvangvorm Groot Regio Klein Buiten Grootouders 47,1% 48,3% 57,4% 58,8% Andere familie 4,3% 2,1% 6,5% 5,6% Vrienden, buren, 3,4% 2,7% 4,8% 3,5% kennissen Onthaalouder 1,5% 4,1% 0,7% 3,7% Kinderdagverblijf 1,1% 1,0% 1,7% 2,3% Opvang in en door school 64,1% 59,4% 40,6% 38,7% IBO 15,9% 15% 20,7% 20% Opvang thuis 3,9% 3,3% 0,6% 2,9% Andere personen of 1,3% 1,1% 0,6% 0,8% diensten 82 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 41

Behoefte De keuze voor IBO neemt af naarmate verstedelijkingsgraad toeneemt (aanbod?). Er is geen verschil op vlak van moeilijkheden met het vinden van buitenschoolse opvang, alsook niet op vlak van behoefte aan alternatieven. 83 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Vrije tijd Kinderen uit grootsteden nemen minder deel aan vrijetijdsactiviteiten tijdens de schoolweek. Determinanten. Vervoer georganiseerd door de school. Ouders uit landelijke gebieden hebben meer behoefte aan vrijetijdsactiviteiten in de buurt. Zowel voor opvang tijdens de schoolweek als tijdens de vakanties, staan ouders in meer verstedelijkte gebieden positiever tegenover de opvangfunctie van vrijetijdsactiviteiten. 84 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 42

Staten-Generaal Opvang van Schoolkinderen: samenvatting beleidsaanbevelingen 85 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Staten-Generaal : werkgroep 1 Herdoopt in: Staten-Generaal Opvang en Vrije Tijd van schoolkinderen Aandachtspunten: - Aanbod voor alle kinderen - Ruim en open aanbod waaruit kinderen zelf kunnen kiezen ifv eigen behoefte (gestructureerd aanbod olv volwassenen, niet georganiseerde vrije tijd, rustmomenten) 86 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 43

Staten-Generaal : werkgroep 1 BA 1.1: nood aan een opvang- en vrijetijdsaanbod op maat van het kind, de ouders en de samenleving. Dit aanbod biedt kinderen ontwikkelingskansen en de mogelijkheid een leuke vrije tijd te hebben, laat ouders toe te participeren aan de arbeidsmarkt, bevordert de sociale cohesie. Maw opvang en vrije tijd verzoenen kindperspectief, ouderperspectief en perspectief samenleving. 87 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Staten-Generaal : werkgroep 1 BA 1.2: nood aan een geïntegreerd en open opvang- en vrijetijdsaanbod dat kwaliteitsvol, behoeftedekkend en leeftijdsoverschrijdend is. Maximaal inzetten op lokale samenwerking en afstemming met lokaal bestuur als regisseur 88 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 44

Staten-Generaal : werkgroep 1 Voorwaarden voor lokale samenwerking: - Middelen regisseur - Doorzettingsmacht - Geïntegreerd subsidiesysteem dat geïntegreerd kindbeleid op lokaal niveau stimuleert - Wegwerken regelgevende belemmeringen, maar ruimte voor diversiteit - Voldoende aanbod 89 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Staten-Generaal : werkgroep 1 BA 1.3: - opvangaanbod niet beperken tot kinderen basisschool (minstens 1 ste graad sec.). Wel gradueel aanbod van zorg en rust, vrije tijd en uitdagingen zonder strikte leeftijdsopdeling, maar wel rekening houdend met leeftijd - open staan voor kinderen met specifieke zorgbehoeften 90 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 45

Staten-Generaal : werkgroep 1 BA 1.4: School versterken als opvangplaats.! School hoeft geen uitvoerder of organisator te zijn! Aandachtspunten/vragen: - Scholen verplichten een opvang- en activiteitenaanbod aan te bieden (in samenwerking)? - Verantwoordelijkheid van de scholen uitbreiden qua uren? 91 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Staten-Generaal : werkgroep 2 Nood aan een gemeenschappelijk basisreferentiekader voor kwaliteit (BA 2.1) - Opgesteld omwille van het kind en vanuit het perspectief van het kind; - Over opvang en vrije tijd van het schoolkind; - Biedt kinderen enerzijds ontwikkelingskansen, anderzijds leuke vrije tijd (BA 2.2); - Bevordert gelijke kansen; - Laat ouders toe te participeren aan arbeidsmarkt; = één basisreferentiekader voor opvang en vrijetijdsaanbod van schoolkinderen 92 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 46

Staten-Generaal : werkgroep 2 Gemeenschappelijk referentiekader voor kwaliteit - Vertrekt vanuit gemeenschappelijke doelstellingen en algemene principes - Maar met ruimte voor eigen accenten De Vlaamse regering bepaalt het basisreferentiekader, normen en regels ifv de gelijkberechtiging van kinderen en ouders (BA 2.3) 93 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Staten-Generaal : werkgroep 2 - Aanbod - aangeboden activiteiten (BA 2.4): stimulerend aanbod, op maat van de kinderen, autonomie en participatie stimulerend, fysieke en sociaal-emotionele veiligheid - Personeel begeleiders (BA 2.5): ratio wordt opgesteld en verbeterd ifv behoeften van de kinderen, aard van de activiteit, fysieke ruimte, competenties van de begeleiders. Ruimte voor diversiteit, goede huisvader-principe - Kwaliteitsvol begeleidend en ondersteunend team (BA 2.6): competenties individuele begeleiders, gecombineerd met continuïteit, diversiteit team 94 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 47

Staten-Generaal : werkgroep 2 - Bereikbare en toegankelijke infrastructuur die kinderen ontwikkelingskansen biedt (BA 2.7): multifunctioneel gebruik van ruimtes, gebruik publieke ruimte, afstemming normen, - Het bereik van een kwaliteitsvol aanbod moet vergroten (BA 2.8) Nog kernbegrippen die zijn gevallen in Werkgroep 2: gevarieerd en divers aanbod, voor alle schoolkinderen, keuzevrijheid voor kinderen, leeftijdsoverschrijdend aanbod, behoeftedekkend, uitbreiding van de middelen, sectoroverschrijdend werken (praktisch en inhoudelijk), vlotte transitiemomenten voor de kinderen 95 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Staten-Generaal : werkgroep 3 Deze Staten-Generaal is slechts de eerste stap in het ontwikkelen van organisatiemodellen van opvang en vrije tijd van schoolgaande kinderen. Principes Witboek Interne Staatshervoming Keuze voor meer autonomie en bevoegdheden lokale besturen Terughoudende houding Vlaamse overheid (sturen op hoofdlijnen, overdracht middelen, maximale lokale autonomie) Lokale regierol buitenschoolse kinderopvang 96 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 48

Aandachtspunten: - Lokale autonomie (niveau beleidskeuzes, organisatieprincipes, actorrol) versus centrale aansturing: - Lokaal maatwerk (en lokale bestuurskracht) versus uniform beleid/gelijkberechtiging (en geïntegreerde subsidiestroom door lokale besturen beheerd) - Diversiteit lokale besturen - Middelenefficiëntie - Autonomie private actoren tav lokaal bestuur en Vlaamse overheid - Verkokering versus integraal werken 97 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang Aanbevelingen: richtinggevende principes voor de bestuurlijke organisatie van de opvang en vrije tijd van schoolkinderen Minimale norm ifv recht van elk kind op kwaliteitsvol opvang en vrijetijdsaanbod: concretiseren Principe 1:Integrale visie op opvang en vrije tijd van schoolkinderen op lokaal en Vlaams niveau Principe 2: Rekening houden met lokale diversiteit 98 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 49

Aanbevelingen: richtinggevende principes voor de bestuurlijke organisatie van de opvang en vrije tijd van schoolkinderen Principe 3: Coördinatie en financieringsmodellen - 3.1. Centraal gestuurd financieringsmodel: Vlaams model - 3.2. Gedecentraliseerd financieringsmodel: lokaal model 99 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang En nu. 100 - VVSG - Inspiratiedag kinderopvang 50