Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215 Letsel cijfers
Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Indien tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn.
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215 Letsel cijfers Project 2.12 Malou Eilering Christine Stam Uitgegeven door VeiligheidNL Postbus 75169 17 AD Amsterdam www.veiligheid.nl April 217
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 4 Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina 1 Inleiding 5 1.1 Aanleiding 5 1.2 Leeswijzer 5 2 Overzicht problematiek 6 2.1 SEH-bezoeken 7 2.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek 9 2.3 Doden 11 2.4 Kosten 13 3 Privé-ongevallen 14 3.1 SEH-bezoeken 14 3.1.1 Ongevalsscenario 15 3.1.2 Locatie ongeval 15 3.1.3 Letsel 16 3.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek 16 3.2.1 Ongevalsscenario 17 3.2.2 Locatie 17 3.2.3 Letsel 17 4 Sportblessures 18 4.1 SEH-bezoeken 18 4.1.1 Ongevalsscenario 19 4.1.2 Sporttype 2 4.1.3 Locatie ongeval 2 4.1.4 Letsel 2 4.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek 2 4.2.1 Ongevalsscenario 21 4.2.2 Sporttype 21 4.2.3 Locatie oplopen blessure 21 4.2.4 Letsel 21 5 Verkeersongevallen 22 5.1 SEH-bezoeken 22 5.1.1 Verkeersdeelname slachtoffer 23 5.1.2 Ongevalsscenario 23 5.1.3 Letsel 23 5.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek 24 5.2.1 Verkeersdeelname slachtoffer 25 5.2.2 Ongevalsscenario 25 5.2.3 Letsel 25 6 Verantwoording 26 Bijlage 1 Tabellen 28
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Kinderveiligheid is één van de thema s waar VeiligheidNL zich op richt. Naar aanleiding van de interne vraag vanuit VeiligheidNL om cijfers over letsels bij kinderen in de leeftijd van -18 jaar in 215, is dit document tot stand gekomen. 1.2 Leeswijzer Hoofdstuk 2 tot en met 8 geven de resultaten van de analyse van letsels bij kinderen in de leeftijd van tot en met 18 jaar weer. Eerst wordt een algemeen beeld geschetst waarna privé-ongevallen sportblessures en verkeersongevallen nader worden uitgewerkt. In hoofdstuk 9 is een verantwoording te vinden van de gebruikte registratiesystemen en -methoden. Ten behoeve van de leesbaarheid zijn de meeste tabellen opgenomen in de bijlage.
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 6 2 Overzicht problematiek Synopsis SEH-bezoeken 213. SEH-bezoeken in 215; Afname aantal SEH-bezoeken bij leeftijdsgroep -18 jaar (in alle leeftijdscategorieën en bij alle typen oorzaak); Letseldoor een privé-ongeval belangrijkste reden voor SEH-bezoek; Belangrijkste oorzaak naar leeftijdscategorie: -3 jaar: privé-ongevallen, 4-12 jaar: privé-ongevallen, 13-18 jaar: sportblessures Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek 19.4 ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek in 215; Stijging aantal ziekenhuisopnamen (grotendeels t.g.v. stijging aantal opnamen na privé-ongeval. Stijging m.n. bij -3-jarigen); Opnamepercentage het hoogst onder -3-jarigen (2%); Privéongeval onder alle leeftijdscategorieën meest voorkomende oorzaak. Doden 128 doden in 215; Afname aantal doden (in alle leeftijdscategorieën); Met name het aantal dodelijke verkeersongevallen is gedaald. In 215 vonden naar schatting 213. Spoedeisende Hulp (SEH)-bezoeken plaats bij kinderen en jeugd van tot en met 18 jaar in verband met letsel opgelopen door een ongeval (privé, sport, arbeid, verkeer), geweld of zelfbeschadiging (tabel 1). In bijna twintigduizend gevallen werd het slachtoffer vervolgens opgenomen in het ziekenhuis. Ruim honderd kinderen overleden in 215 aan het opgelopen letsel. Tabel 1 Letsels in 215; SEH-bezoeken, ziekenhuisopnamen na SEHbezoek en directe medische kosten in euro s -18 jaar* 1 SEH-bezoeken Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek Overledenen Aantal % Aantal % Aantal % Gemiddelde directe medische kosten** Totaal directe medische kosten** -3 jaar 28.5 13 5.7 29 27 21 1. 29.. 4-12 jaar 1. 47 7.2 37 21 16 84 87.. 13-18 jaar 85. 4 6.5 34 8 63 1.1 94.. Jongens 119. 56 11.6 6 86 67 Meisjes 94.6 44 7.9 4 42 32 Totaal 213. 1 19.4 1 15 1 95 21.. ; Doodsoorzaken Statistiek 215, Centraal Bureau voor de Statistiek; Letsellastmodel 215, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum * Lege cel = geen geschikte gegevens beschikbaar ** Directe medische kosten van slachtoffers die een SEH-afdeling van een ziekenhuis bezochten en/of opgenomen waren.
Prive Sport Verkeer Arbeid Geweld Zelfbeschadiging Prive Sport Verkeer Arbeid Geweld Zelfbeschadiging Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 7 2.1 SEH-bezoeken Zoals al vermeld, vonden in 215 in Nederland naar schatting 213. SEH-bezoeken plaats bij kinderen en jeugd van tot en met 18 jaar. Binnen deze groep kwam dit neer op 28.5 SEH-bezoeken bij -3-jarigen, 1. bij 4-12-jarigen en 85. bij 13-18-jarigen. In ruim de helft van de gevallen was het slachtoffer een jongen (119., 56%). In 215 vond de helft van de SEH-bezoeken plaats in verband met letsel opgelopen tijdens een privé-ongeval (17., 5%) (bijlage tabel 1). SEH-bezoeken in verband met een sportblessure of letsel door een verkeersongeval volgden met respectievelijk 72.6 (34%) en 28.5 (13%) SEH-bezoeken. SEH-bezoeken voor letsel in verband met een arbeidsongeval, geweld of zelfbeschadiging kwamen veel minder vaak voor. Indien gekeken wordt naar zowel de oorzaak van het ongeval als de leeftijd van het slachtoffer, is te zien dat onder -3-jarigen privé-ongevallen relatief gezien het vaakst voorkwamen (92%) evenals bij 4-12-jarigen (56%). Bij 13-18-jarigen was het aantal SEH-bezoeken in verband met een sportblessure het grootst (47%) (figuur 1, bijlage tabel 1). De kans op een SEH-bezoek, uitgedrukt als aantal SEH-bezoeken per 1. inwoners, laat een vergelijkbaar beeld zien. Hierbij wordt echter geen rekening gehouden mogelijke verschillen in bijvoorbeeld sport- en verkeersdeelname in de verschillende leeftijdsgroepen, wat uiteraard ook een rol speelt bij de kans op een SEH- bezoek in verband met een sportblessure respectievelijk letsel door een verkeersongeval. Figuur 1 6. 4. 2. Letsels in 215; Aantal SEH-bezoeken (per 1. inwoners) -18 jaar, naar type oorzaak en leeftijd* Aantal SEH-bezoeken 4. 3. 2. 1. AantalSEH-bezoeken per 1. inwoners** -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar ; Bevolkingsstatistiek 215-216, Centraal Bureau voor de Statistiek * Aantallen zijn alleen afgezet tegen het aantal inwoners in betreffende leeftijdsgroep. Om de kans op een ziekenhuisopname optimaal te kunnen vergelijken bij sport, verkeer en arbeid zou er rekening moeten worden gehouden met mogelijke verschillen in respectievelijk de mate van sport-, verkeers- en arbeidsdeelname. ** Aantal SEH-bezoeken per 1. inwoners in de betreffende leeftijdsgroep In figuur 2 is te zien dat het aantal SEH-bezoeken in 215 aanzienlijk is afgenomen ten opzichte van de 331. SEH-bezoeken in 1997. Het aantal SEH-bezoeken is in alle leeftijdsgroepen afgenomen (figuur 3). Deze afname staat onder andere in verband met de opkomst van huisartsenposten. De Rapportage Kerncijfers 215 biedt een uitgebreidere toelichting. Deze is te vinden op: https://www.veiligheid.nl/organisatie/over-veiligheidnl/publicaties De afgelopen twee decennia geldt voor alle oorzaken, met uitzondering van zelfbeschadiging en sport dat het aantal SEH-bezoeken is gedaald (figuur 4).
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 8 Figuur 2 Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal SEH-bezoeken -18 jaar 4. 3. 2. 1. Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL Figuur 3 16. Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar leeftijd 12. 8. 4. -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 9 Figuur 4 Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar type oorzaak 2. 15. 1. prive sport verkeer 5. 1. 8. 6. 4. 2. arbeid geweld zelfbeschadiging Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL 2.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek In 215 vonden naar schatting 19.4 ziekenhuisopnamen na een SEH-bezoek plaats onder kinderen en jeugd van tot en met 18 jaar. Dit kwam neer op 5.7 opnamen bij -3-jarigen, 7.2 bij 4-12-jarigen en 6.5 bij 13-18-jarigen (tabel 1). Indien naar de verhouding tussen SEH-bezoeken en ziekenhuisopnamen wordt gekeken, is te zien dat het opnamepercentage het hoogst was onder -3-jarigen (2%), gevolgd door 13-18-jarigen (8%) en 4-12-jarigen (7%). Hieruit valt te concluderen dat onder -3- jarigen relatief vaak ernstige letsels voorkwamen. Maar mogelijk worden jonge kinderen ook vaker uit voorzorg opgenomen dan oudere kinderen. Opvallend is dat onder -3-jarigen de minste ziekenhuisopnamen voorkwamen. Zij liepen echter wel het grootste risico op een ziekenhuisopname, met name te zien bij de privéongevallen (figuur 5). Meer jongens (11.6, 6%) dan meisjes (7.9, 4%) werden in 215 opgenomen in het ziekenhuis (tabel 1).
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Prive Sport Verkeer Arbeid Geweld Zelfbeschadiging Prive Sport Verkeer Arbeid Geweld Zelfbeschadiging Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 1 Figuur 5 Letsels in 215; Aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek (per 1. inwoners) -18 jaar, naar type oorzaak en leeftijd* 6. Aantal ziekenhuisopnamen na 8 Aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek SEH-bezoek per 1. 4. 6 inwoners** -3 jaar 4 4-12 jaar 2. 13-18 jaar 2 ; Bevolkingsstatistiek 215-216, Centraal Bureau voor Statistiek * Aantallen zijn alleen afgezet tegen het aantal inwoners in betreffende leeftijdsgroep. Om de kans op een ziekenhuisopname optimaal te kunnen vergelijken bij sport, verkeer en arbeid zou er rekening moeten worden gehouden met mogelijke verschillen in respectievelijk de mate van sport-, verkeers- en arbeidsdeelname. ** Aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek per 1. inwoners in de betreffende leeftijdsgroep Er lijkt een stijging plaats te hebben gevonden van het aantal ziekenhuisopnamen na een SEH-bezoek van ruim 15. rondom de eeuwwisseling naar ruwweg 2. de afgelopen jaren, dit in tegenstelling tot een daling van het aantal SEH-bezoeken (zie figuur 2). Deze ontwikkeling lijkt met name te zitten in een stijging van het aantal ziekenhuisopnamen in verband met privé-ongevallen bij -3-jarigen (figuur 7, figuur 8). De oorzaak hiervan dient echter nader onderzocht te worden. Figuur 6 Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar 25. 2. 15. 1. 5. Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 11 Figuur 7 1. Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar, naar leeftijd 8. 6. 4. -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar 2. Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL Figuur 8 16. Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar, naar type oorzaak 12. 8. 4. privé sport verkeer 1. 8 6 4 arbeid zelfbeschadiging geweld 2 Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL 2.3 Doden In 215 overleden 128 kinderen en jeugd tussen en 19 jaar aan de gevolgen van letsel. In 77 gevallen was het overlijden toe te schrijven aan een ongeval en in 4 gevallen betrof dit opzettelijk toegebracht letsel, zoals suïcide of moord. Het betrof 27-3-jarigen, 21 4-12-jarigen en 8 13-18-jarigen. De meeste slachtoffers overleden als gevolg van een verkeersongeval (45), gevolgd door een privé-ongeval (32) en suïcide (32) (bijlage tabel 3). In ruim twee derde van de verkeersongevallen met dodelijke afloop waren de slachtoffers jongens (tabel 1).
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 12 Na een relatief groot aantal overledenen in 214, is in 215 het aantal doden weer gedaald onder kinderen en jeugd in de leeftijd van tot en met 18 jaar. De daling past in de dalende lijn die de afgelopen 18 jaar heeft plaatsgevonden (figuur 9). Deze daling is te zien in alle leeftijdscategorieën binnen de groep -18-jarigen (figuur 1). Met name het aantal dodelijke privé en verkeersongevallen is absoluut gezien fors gedaald de afgelopen 18 jaar (figuur 11). Figuur 9 4 Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal doden -18 jaar 3 2 1 Bron: Doodsoorzakenstatistiek 215 (microbestand), Centraal Bureau voor de Statistiek Figuur 1 2 Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal doden -18 jaar, naar leeftijd 15 1-3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar 5 Bron: Doodsoorzakenstatistiek 1997-215 (microbestand), Centraal Bureau voor de Statistiek Figuur 11 2 Letsels 1997-215; Trend in jaarlijks aantal doden -18 jaar, naar type oorzaak 16 12 8 prive* verkeer suicide overig 4 Bron: Doodsoorzakenstatistiek 1997-215 (micro bestand), Centraal Bureau voor de Statistiek * Privé = privé + sport + arbeid, onderscheid niet mogelijk.
-3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Prive Sport Verkeer Arbeid Geweld Zelfbeschadiging Totaal Totaal Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 13 2.4 Kosten De totale directe medische kosten van slachtoffers van -18 jaar die in 215 een bezoek brachten aan de SEH-afdeling en/of werden opgenomen in het ziekenhuis bedroegen 21 miljoen euro. De gemiddelde directe medische kosten kwamen in 215 neer op 95 euro per slachtoffer (figuur 11, bijlage tabel 4). Indien onderscheid wordt gemaakt in leeftijd, is te zien dat in de leeftijd van 13 tot en met 18 jaar de hoogste gemiddelde kosten werden gemaakt, op de voet gevolgd door de leeftijdscategorie -3 jaar. Dit is een aanwijzing dat in deze leeftijdscategorieën het letsel gemiddeld genomen ernstiger was dan bij 4-12-jarigen. Kijken we naar de totale kosten dan zien we dat kinderen tussen 13-18 jaar de meeste kosten maakten. In 215 waren de hoogste gemiddelde kosten voor SEH-bezoeken en ziekenhuisopnamen toe te schrijven aan letsel door zelfbeschadiging (figuur 11, bijlage tabel 4). Letsel door zelfbeschadiging is meestal ernstiger van aard, maar zelfbeschadiging op zichzelf staand kan ook aanleiding geven om eerder tot ziekenhuisopname over te gaan (wat leidt tot hogere kosten). De hoogste totale kosten waren toe te schrijven aan privé-ongevallen. Dit is te verklaren doordat het aantal SEH-bezoeken en ziekenhuisopnamen in 215 namelijk ook het grootst was voor dit type oorzaak. Figuur 11 1.. Letsels in 215; Directe medische kosten (in euro s) na SEHbezoek en/of ziekenhuisopnamen -18 jaar, naar leeftijd en oorzaak 2. 12.. 3. 8.. 6.. 4.. 2.. 1.6 1.2 8 4 Gemiddeld 8.. 4.. 2. 1. Gemiddeld Totale directe medische kosten Gemiddelde directe medische kosten
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 14 3 Privé-ongevallen Synopsis SEH-bezoeken 17. SEH-bezoeken in 215; Afname aantal SEH-bezoeken na een privé-ongeval bij leeftijdsgroep -18 jaar (relatieve grootste daling onder -3-jarigen); Meest voorkomende ongevalsscenario s: -3 jaar: val van de trap, 4-12 jaar: val van een speeltoestel, 13-18 jaar: alcoholvergiftiging. Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek 12.2 ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek in 215; Stijging aantal ziekenhuisopnamen (grootste stijging onder -3-jarigen); Hoog opnamepercentage onder -3-jarigen; Meest voorkomende ongevalsscenario s: -3 jaar: val van vaste trap, 4-12 jaar: val van speeltoestel, 13-18 jaar: alcoholvergiftiging. 3.1 SEH-bezoeken In 215 vonden 17. SEH-bezoeken plaats onder kinderen en jeugd van -18 jaar met als oorzaak een privé-ongeval. De meeste SEH-bezoeken vonden plaats onder kinderen van 4-12 jaar (figuur 12, bijlage tabel 5). Indien wordt gecorrigeerd voor de bevolkingsomvang bleek de kans op een SEH-bezoek als gevolg van een privéongeval echter het grootst bij kinderen in de leeftijd van -3 jaar met 3.7 SEHbezoeken per 1. kinderen van tot en met 3 jaar (bijlage tabel x). Iets meer jongens (56.7, 53%) dan meisjes (5.3, 47%) werden op de SEHafdeling behandeld in verband met letsel door een privé-ongeval. Zoals eerder aangegeven, is het aantal privé-ongevallen sinds 1997 gedaald. De daling was relatief het grootst in de leeftijdsgroep -3 jaar (figuur 13). Figuur 12 1. Letsels 1997-215 privé ongevallen; Trend in jaarlijks aantal SEHbezoeken -18 jaar, naar leeftijd 8. 6. 4. -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar 2. Bron: Letsel Informatiesysteem 1997-215, VeiligheidNL
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 15 3.1.1 Ongevalsscenario Binnen de privé-ongevallen kwamen valongevallen het meeste voor als reden van SEH-bezoek onder kinderen en jeugd van tot en met 18 jaar (63.9, 6%) (figuur 13, bijlage tabel 6). Als we de leeftijdsgroepen onderling vergelijken op een niveau dieper, zien we dat - 3-jarigen relatief gezien veel vaker op de SEH-afdeling terecht kwamen dan 4-12- en 13-18-jarigen in verband met de volgende oorzaken: letsel door een val van een trap, een val van een zitmeubel, verbranding door een hete vloeistof of damp, inslikken van een vreemd lichaam en een val uit het bed. Bij 4-12-jarigen was de meest voorkomende oorzaak een val van een speeltoestel zoals een klimrek of trampoline. Bij 13-18-jarigen was de meest voorkomende oorzaak een (alcohol)vergiftiging. Figuur 13 Letsels in 215 privé ongevallen; Aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar ongevalsscenario -18 jaar -3 jaar 2% 25% 21% 6% 13% 62%... 4-12 jaar 14% 13-18 jaar 28% Val Contact met object Overig scenario 2% 43% 66% 3%... 3.1.2 Locatie ongeval Het meest opvallend is dat onder kinderen van tot met 3 jaar letsel door een ongeval in en om het woonhuis veruit het vaakst voorkwam. In de andere leeftijdscategorieën zijn de ongevallen meer verdeeld over verschillende locaties zoals ook scholen, speelgelegenheden en op straat (tabel 4, bijlage tabel 7). Bij de interpretatie van de gegevens over de locatie van de ongevallen moet wel rekening worden gehouden met een hoog aandeel ongevallen waarbij de locatie niet bekend is. Tabel 4 Letsels in 215, privé-ongevallen; Aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar top 5 meest voorkomende ongevalslocaties en leeftijd -18 jaar Aantal % -3 jaar Aantal % 1. In woonhuis 28.1 26 1. In woonhuis 12.5 48 2. Scholen en dagverblijven 11.7 11 2. Om woonhuis 1.8 7 3. Speelgelegenheden, attractie-, bungalowparken 9.4 9 3. Speelgelegenheden, attractie-, bungalowparken 1.5 6 4. Om woonhuis 8.9 8 4. Scholen en dagverblijven 1. 4 5. Straat, rijweg 4.9 5 5. Handel, dienstverlening 6 2
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 16 Vervolg tabel 4 4-12 jaar Aantal % 13-18 jaar Aantal % 1. In woonhuis 1.2 18 1. In woonhuis 5.4 22 2. Scholen en dagverblijven 8.8 16 2. Scholen en dagverblijven 2. 8 3. Speelgelegenheden, attractie-, bungalowparken 7. 12 3. Straat, rijweg 1.7 7 4. Om woonhuis 5.9 1 4. Om woonhuis 1.3 5 5. Straat, rijweg 2.6 5 5. Horeca 9 4 3.1.3 Letsel Overall gezien liepen slachtoffers (-18 jaar) van een privé-ongeval in de helft van de gevallen letsel op aan de bovenste extremiteiten (51.2, 48%). In ruim één op de vijf gevallen was sprake van letsel aan de onderste extremiteiten waarvoor behandeling op een SEH-afdeling nodig was (23.8, 22%) (tabel 5, bijlage tabel 8). Indien de letsels worden bekeken per leeftijdsgroep, valt op dat onder -3-jarigen in relatieve zin veel hoofd, hals of nekletsel voorkwam, namelijk bij één op de drie slachtoffers (9., 34%) terwijl dit aandeel over de totale groep achttien procent was. Binnen deze leeftijdsgroep heeft zestien procent (4.1) licht hersenletsel opgelopen. Dit was tevens het meest voorkomende letsel in deze leeftijdsgroep. In de leeftijdsgroepen 4-12 jaar en 13-18 jaar waren dat respectievelijk een polsfractuur en een fractuur aan de hand of vinger. Tabel 5 Letsels in 215, privé-ongevallen; Aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar type letsel en leeftijd -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Totaal Hoofd/hals/nek 9. 34 8.2 15 2. 8 19.2 18 Romp/wervelkolom 8 3 1.4 2 8 3 3. 3 Schouder/arm/hand 8.8 34 3.9 55 11.5 47 51.2 48 Heup/been/voet 4.1 16 12.7 23 7. 28 23.8 22 Overig 3.3 13 3.1 5 3.4 14 9.7 9 Totaal 26.1 1 56.3 1 24.7 1 17. 1 3.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek In 215 vonden 12.2 ziekenhuisopnamen na een SEH-bezoek plaats onder kinderen en jeugd van tot en met 18 jaar met als reden letsel door een privéongeval. Dit betrof elf procent van de SEH-bezoeken. De meeste ziekenhuisopnamen vonden plaats onder -3-jarigen (bijlage tabel 5). Het opnamepercentage was daardoor met 2% dan ook het grootst (4-12-jarigen:9%; 13-18-jarigen: 1%). Meer jongens (7.2, 59%) dan meisjes (5., 41%) werden na een SEH-bezoek opgenomen in het ziekenhuis (bijlage tabel 5). Er is een stijging te zien van het aantal ziekenhuisopnamen in alle leeftijdscategorieën. Het aantal SEH-bezoeken is echter gedaald, wat aangeeft dat de gemiddelde ernst van het letsel dat op de SEH-afdeling behandeld wordt toegenomen is (figuur 14). In absolute aantallen is de stijging het grootst onder -3-jarigen, relatief gezien onder 13-18-jarigen.
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 17 Figuur 14 6. Letsels privé-ongevallen 1997-215; Trend jaarlijks aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar, naar leeftijd 4. 2. -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Bron: Letsel Informatiesysteem 1997-215, VeiligheidNL 3.2.1 Ongevalsscenario Overall was een val veruit de meest voorkomende oorzaak van het letsel waarvoor een ziekenhuisopname noodzakelijk was bij de jongste twee leeftijdsgroepen, waarbij het opnamepercentage onder -3-jarigen het hoogst was met 25 procent (bijlage tabel 9). -3-jarigen werden het vaakst opgenomen in verband met een val van een hoogte (1.7, 33%), zoals een val van een zitmeubel of uit bed. Ook 4-12-jarigen werden het vaakst opgenomen vanwege letsel door een val van een hoogte (1.8, 4%). Bij hen waren echter andere soorten oorzaken aan de orde, zoals een val van een speeltoestel of een klimrek. Onder 13-18-jarigen was de verdeling heel anders; in ruim de helft van de gevallen van een vergiftiging de reden van de ziekenhuisopname (1.2, 56%), met name vergiftiging door alcoholische dranken. 3.2.2 Locatie Bij alle leeftijdscategorieën was een woonhuis de meest voorkomende locatie van de ongevallen waarbij letsel ontstond waarvoor het slachtoffer moest worden opgenomen in het ziekenhuis (bijlage tabel 1). Wel was dit percentage het grootst onder -3- jarigen. Bij deze leeftijdscategorie was de vaste trap de meest voorkomende ongevalslocatie (1.3, 25%). Bij 4-12-jarigen stonden scholen op nummer twee (7, 15%) en speelgelegenheden op nummer 3. Bij 13-18-jarigen stond een horecagelegenheid zoals een bar, kroeg of café op nummer twee (1, 7%), wat terug is te zien in het aantal alcohol vergiftigingen. 3.2.3 Letsel Overall werden -18-jarigen het vaakst opgenomen in het ziekenhuis in verband met letsel aan het hoofd, de hals of de nek (5.5, 46%) (bijlage tabel 11). Het aandeel SEH-bezoeken onder -18 jarigen in verband met letsel aan het hoofd, de hals of nek was veel lager (18%). Dit geeft aan dat dit type letsel vaak ernstiger van aard is. Wel is er een groot verschil te zien tussen de leeftijdsgroepen; het aandeel hoofd, hals of nek letsels was veel groter onder -3-jarigen (63%) dan onder 4-12-jarigen (2., 43%) of 13-18-jarigen (2, 9%). Zoals in bijlage tabel 11 is te zien is het aandeel overige letsels grote onder 13-18-jarigen. Dit heeft met name te maken met het hoge aantal (alcohol)vergiftigingen binnen deze leeftijdscategorie die niet kunnen worden gespecificeerd naar type letsel.
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 18 4 Sportblessures Synopsis SEH-bezoeken 72.6 SEH-bezoeken in 215; Lichte daling aantal SEH-bezoeken in verband met sportblessure bij leeftijdsgroep -18 jaar (fluctueert gedurende de jaren); Meeste SEH-bezoeken onder 13-18-jarigen; zij liepen ook het grootste risico (aantal per 1. inwoners); Meest voorkomende scenario s: -3 jaar: aantallen te klein, 4-12 jaar: contact met een bal, 13-18 jaar: contact met een bal Meeste blessures bij sporttype: -3 jaar: zwemmen, 4-12 jaar: veldvoetbal, 13-18 jaar: veldvoetbal Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek 2.9 ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek in 215; Aantal ziekenhuisopnamen lijkt na een stijging weer te dalen Laag opnamepercentage van 4%; Meest voorkomende scenario s: -3 jaar: aantallen te klein, 4-12 jaar: val van/uit hoogte, 13-18 jaar: lichamelijk contact Meeste blessures bij sporttype: -3 jaar: aantallen te klein, 4-12 jaar: bewegingsonderwijs, 13-18 jaar: veldvoetbal 4.1 SEH-bezoeken In 215 vonden 72.6 SEH-bezoeken plaats onder kinderen en jeugd van tot en met18 jaar met als reden een sportblessure. De meeste SEH-bezoeken vonden plaats onder jeugd van 13-18 jaar (figuur 15, bijlage tabel 12). Ook de kans op SEH-bezoek in verband met een sportblessure (aantal per 1. inwoners) het grootst onder 13-18-jarigen. Hierbij is geen rekening gehouden met het aantal uren dat er gesport wordt. Meer jongens (43., 59%) dan meisjes (29.6, 41%) werden op de SEHafdeling behandeld in verband met een sportblessures. Zoals eerder aangegeven lijkt het aantal SEH-bezoeken in verband met sport sinds 1997 licht gedaald. Deze aantallen fluctueren echter nogal over de jaren heen. Dit geldt voor de leeftijdsgroep 4-12 jaar en 13-18 jaar. Bij de jongste kinderen (-3 jaar) is het aantal SEH-bezoeken klein maar er lijkt daar sprake van een daling (figuur 15).
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 19 Figuur 15 6. Letsels sport ongevallen 1997-215; Trend in jaarlijks aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar leeftijd 4. 2. -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL 4.1.1 Ongevalsscenario In 215 was een val de meest voorkomende oorzaak van een sportblessure waarvoor kinderen en jeugd van tot en met-18 jaar een SEH-afdeling bezochten (figuur 16, bijlage tabel 13). Het aandeel varieerde van bijna drie kwart bij de jongste kinderen tot ruim de helft bij de oudsten (13-18 jaar). In een kwart van de gevallen was sprake van een blessure door contact met een object, vaak een bal; bij de kinderen vanaf 4 jaar vond één op de zeven SEH-bezoeken in verband met een sportblessure plaats voor een blessure door contact met een bal. Over -3-jarigen kan hierover geen uitspraak worden gedaan vanwege te kleine aantallen. Figuur 16 Letsels in 215, sportblessures; Aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar ongevalsscenario en leeftijd -18 jaar -3 jaar 19% 28% 23% 58% 72% 4-12 jaar 14% 13-18 jaar 23% Val Contact met object Overig scenario... 24% 62% 23% 54%
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 2 4.1.2 Sporttype In 215 was veldvoetbal overall gezien de sport waarbij de meeste blessures voorkwamen waarvoor een SEH-bezoek noodzakelijk was (tabel 7, bijlage tabel 14). Schoolsport stond op nummer 2. Dit geldt ook als we alleen naar kinderen en jeugd van 4-12 jaar en 13-18 jaar afzonderlijk kijken Een deel hiervan is te verklaren doordat veldvoetbal en schoolsport ook het vaakst werden beoefent door kinderen en jeugd. Cijfers om dit te ondersteunen ontbreken echter. Bij -3-jarigen stond zwemmen op de eerste plaats. Tabel 7 Overall Letsels in 215, sportblessures; Aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar top 5 meest voorkomende sporttypen en leeftijd Aantal % Aantal % -3 jaar 1. Veldvoetbal 24.7 34 1. Zwemmen 2 53 2. Schoolsport 13.8 19 3. Hockey 4.3 6 4. Paard-of ponyrijden 3.5 5 5. Zwemmen 2.4 3 4-12 jaar 13-18 jaar 1. Veldvoetbal 9.6 3 1. Veldvoetbal 15. 37 2. Schoolsport 7.4 23 2. Schoolsport 6.4 16 3. Paard-of ponyrijden 1.6 5 3. Hockey 3. 7 4. Zwemmen 1.6 5 4. Paard-of ponyrijden 1.9 5 5. Gymnastiek 1.5 5 5. Basketbal 1.2 3 4.1.3 Locatie ongeval In 215 liepen -3-jarigen met name letsel op door een ongeval in het zwembad (2, 49%). De 4-12 en 13-18-jarigen liepen,,zover bekend, vooral blessures op tijdens sporten op een sportveld, sporthal of in een gymnastieklokaal (bijlage tabel 15). 4.1.4 Letsel De meeste blessures onder -18-jarigen waarvoor een bezoek aan een SEH-afdeling moest worden gebracht, kwamen voor aan de bovenste extremiteiten (4.9, 56%). Deze blessures waren vrijwel allemaal toe te schrijven aan kinderen vanaf 4 jaar. Onder kinderen van -3 jaar kwamen SEH-bezoeken in verband met een blessures aan het hoofd, de hals of de nek het meeste voor en wel in één op drie gevallen (1, 33%). Bij de andere groepen was dat slechts zes procent (4-12 jaar) en zeven procent (13-18 jaar) (bijlage tabel 16). Kijken we een niveau dieper dan zien we dat overall een polsfractuur (1.3, 14%) en een fractuur aan de hand of vingers (8.5, 12%) het meeste voorkwamen. 4.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek In 215 vonden 2.9 ziekenhuisopnamen na een SEH-bezoek plaats in verband met een sportblessure onder kinderen en jeugd van -18 jaar. Het opnamepercentage was laag, namelijk 4%. In de leeftijdsgroepen 4-12 jaar en 13-18 jaar vonden 1.3 (opnamepercentage 4%) respectievelijk 1.4 opnamen plaats (opnamepercentage 4%) (bijlage tabel 12). Het aantal ziekenhuisopnamen bij de jongste kinderen was te klein voor een betrouwbare schatting. Twee derde van de -18-jarigen die opgenomen moesten worden in het ziekenhuis was een jongen (1.9, 66%) (bijlage tabel 12). Het aantal ziekenhuisopnamen door een sportblessure fluctueerde in de afgelopen 18 jaar. Zowel onder 4-12-jarigen als 13-18-jarigen is dit te zien dat na een stijging het aantal opnamen de laatste jaren weer lijkt te dalen (figuur 17).
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 21 Figuur 17 3. Letsels 1997-215, sportblessures; Trend in jaarlijks aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar, naar leeftijd* 2. 4-12 jaar 1. 13-18 jaar Bron: Letsel Informatiesysteem 1997-215, VeiligheidNL * Het aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek onder -3-jarigen is te klein voor een betrouwbare schatting. Aantallen voor -3-jarigen zijn daarom niet in deze grafiek opgenomen. 4.2.1 Ongevalsscenario De meest voorkomende oorzaak van een sportblessure waarvoor een ziekenhuisopname noodzakelijk was, was een val van een dier, zoals een paard of een pony (3, 11%) (bijlage tabel 17). Op nummer twee staat een val van hoogte (2, 1%) zoals van een gymtoestel. Onder 4-12-jarigen was een val van hoogte het meest voorkomend (2, 14%), onder 13-18-jarigen was dit lichamelijk contact (2, 13%). Over -3-jarigen kunnen geen uitspraken worden gedaan vanwege te kleine aantallen. 4.2.2 Sporttype Net als bij de SEH-bezoeken stond veldvoetbal ook bij de ziekenhuisopnamen overall bovenaan (7, 2%) (bijlage tabel 18). Dit was ook het geval binnen de leeftijdsgroep 13-18 jaar (4, 29%). 4-12-jarigen werden het vaakst opgenomen vanwege een blessure opgelopen tijdens bewegingsonderwijs (3, 2%). 4.2.3 Locatie oplopen blessure De meest voorkomende ongevalslocatie waar blessures werden opgelopen onder kinderen van -18 jaar was een sportveld of een sporthal/gymnastieklokaal. Het opnamepercentage was het hoogst bij blessures opgelopen in het zwembad (1%), de sporthal of het gymnastieklokaal volgden met een opnamepercentage van 4%, en het sportveld met 3%. Bij 4-12-jarigen stond het sportveld op nummer 1 en de sporthal of gymnastieklokaal op nummer 2. Bij 13-18-jarigen was het omgekeerde het geval. Bij -3-jarigen zijn de aantallen te klein om uitspraken te doen. 4.2.4 Letsel Overall leidden blessures aan de bovenste extremiteiten (1.1, 39%) het vaakst tot een ziekenhuisopname, waarbij een fractuur aan de arm (4, 14%) het meest voorkwam (bijlage tabel 2). Opnames voor blessures aan het hoofd, de hals of de nek kwamen ook veel voor (8, 28%) en hadden het hoogste opnamepercentage, 16%. Licht hersenletsel (5, 19%) leidde hierbij tot de meeste ziekenhuisopnamen.
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 22 5 Verkeersongevallen Synopsis SEH-bezoeken: 28.5 SEH-bezoeken in 215; Daling van het aantal SEH-bezoeken in verband met letsel door een verkeersongeval bij leeftijdsgroep -18 jaar (in alle leeftijdscategorieën); Meeste SEH-bezoeken onder 13-18-jarigen; zij lopen ook het grootste risico (aantal per 1. inwoners); Groot aantal slachtoffers onder fietsers; Meest voorkomende ongevalsscenario s; -3 jaar: spaakbeknelling (53%), 4-12 jaar: val van de fiets, 13-18 jaar: val van de fiets Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek: 3.4 ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek in 215; Afname aantal ziekenhuisopnamen (met name onder 13-18-jarigen); Meeste ziekenhuisopnamen onder 13-18-jarigen, zij liepen ook het hoogste risico (aantal per 1. inwoners); Meest voorkomende scenario s; -3 jaar: eenzijdig ongeval met de fiets, 4-12 jaar: eenzijdig ongeval met de fiets, 13-18 jaar: botsing met de fiets 5.1 SEH-bezoeken Onder kinderen en jeugd van -18 jaar vonden in 215 28.5 SEH-bezoeken plaats in verband met letsel door een verkeersongeval. In absolute zin vonden de meeste SEH-bezoeken plaats onder kinderen van 13-18 jaar (figuur 18, bijlage tabel 21). Hier treedt geen verandering in op indien wordt gecorrigeerd voor bevolkingsaantallen (aantal per 1. inwoners). Hierbij is geen rekening gehouden met verschillen in de mate waarin aan het verkeer wordt deelgenomen. Iets meer jongens (15.8, 56%) dan meisjes (12.7, 44%) werden op de SEH-afdeling behandeld in verband met letsel door een verkeersongeval. Sinds 1997 is er een daling van het aantal SEH-bezoeken te zien alle drie de leeftijdsgroepen. Figuur 18 3. Letsels 1997-215, verkeersongevallen; Trend in jaarlijks aantal SEH-bezoeken -18 jaar, naar leeftijd 2. -3 jaar 1. 4-12 jaar 13-18 jaar Bron: Letsel Informatie Systeem 1997-215, VeiligheidNL
Fiets Brommer* Personenauto Lopen Overig Onbekend Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 23 5.1.1 Verkeersdeelname slachtoffer Veruit het grootste deel van de verkeersslachtoffers in de leeftijd van -18 jaar die op de SEH-afdeling terecht kwamen nam op de fiets deel aan het verkeer (2.8, 73%) (figuur 19, bijlage tabel 22). Daarnaast kwamen ook ongevallen met de brommer, snorfiets, fiets met hulpmotor of scooter veel voor (4.1, 14%). Het relatieve aantal fietsslachtoffers was hoog in alle leeftijdscategorieën. Het aantal ongevallen met een brommer, snorfiets, fiets met hulpmotor of scooter was met name hoog in de leeftijdsgroep 13-18 jaar (4., 27%). Waarschijnlijk is dit te verklaren doordat het brommerrijbewijs vanaf 16-jarige leeftijd te behalen is. Figuur 19 1% 8% 6% 4% 2% Letsels in 215, verkeersongevallen; SEH-bezoeken -18 jaar, naar verkeersdeelname slachtoffer en leeftijd Totaal -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar % * Brommer, snorfiets, fiets met hulpmotor, scooter 5.1.2 Ongevalsscenario De meeste verkeersongevallen waarvoor -18 jarigen in 215 op de SEH-afdeling belandden, waren eenzijdige ongevallen ( 16.2, 57%) (bijlage tabel 23). Kijken we naar de leeftijd van de slachtoffers, dan is te zien dat eenzijdige ongevallen ook in alle drie de afzonderlijke leeftijdsgroepen het vaakst voorkwamen maar het aandeel nam wel af van 77 procent in de groep -3 jaar tot 46 procent bij de 13-18-jarigen. Onder - 3-jarigen waren dat vooral spaakbeknellingen (1.1, 53%). Ook onder 4-12-jarigen was het aandeel spaakbeknellingen groot (2.9, 25%) maar ook een val van fiets kwam vaak voor (4.4, 38%). De spaakbeknellingen kwamen vooral voor onder de jongere kinderen binnen de groep 4-12 jaar, de val van fiets vaker bij de oudere kinderen in de groep 4-12 jaar. Bij de 13-18-jarigen was een eenzijdig ongeval met de fiets bijna altijd een val van de fiets (4.2, 28%) en kwamen spaakbeknellingen vrijwel niet meer voor. Het aandeel botsingen nam toe met het toenemen van de leeftijd. In de leeftijdsgroep 13-18 jaar was bij één op de drie ongevallen sprake van een botsing met een voertuig of voetganger (5.3, 35%). Het slachtoffer zat daarbij vooral op de fiets of op een brom- of snorfiets. 5.1.3 Letsel Overall gezien kwamen onder -18-jarigen letsels aan de bovenste (1., 35%) en onderste extremiteiten (9.7, 34%) het meeste voor (tabel 9, bijlage tabel 24). Indien de letsels worden bekeken per leeftijdscategorie valt met name op dat de meeste letsels onder -3-jarigen aan de onderste extremiteit plaatsvonden (1.2, 59%). Dit was vooral te wijten aan het hoge aandeel spaakbeknellingen in deze leeftijdsgroep. Het aandeel letsels aan de onderste extremiteiten neemt af met het toenemen van de leeftijd, het aandeel letsels aan de bovenste extremiteiten neemt daarentegen toe.
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 24 Tabel 9 Letsels in 215, verkeersongevallen; SEH-bezoeken -18 jaar, naar type letsel en leeftijd* -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Totaal Hoofd/hals/nek 4 18 1.8 15 2.7 18 4.8 17 Romp/wervelkolom 4 3 8 6 1.2 4 Schouder/arm/hand 2 11 3.7 32 6.1 41 1. 35 Heup/been/voet 1.2 59 4.9 42 3.6 24 9.7 34 Overig 2 11 8 7 1.7 11 2.8 1 Totaal 2. 1 11.5 1 14.9 1 28.5 1 * Lege cel=aantallen te klein voor betrouwbare schatting 5.2 Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek In 215 vonden in verband met een verkeersongeval in totaal 3.4 ziekenhuisopnamen na een SEH-bezoek plaats onder kinderen en jeugd van tot en met18 jaar. Deze 3.4 ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek maakten twaalf procent uit van het totaal aan SEH-bezoeken na een verkeersongeval. Bij personen ouder dan 18 jaar lag dit percentage een stuk hoger (23%). Letsel door een verkeersongeval is dus mogelijk minder ernstig onder -18 jarigen. Absoluut gezien kwamen de meeste ziekenhuisopnamen voor onder 13-18-jarigen (figuur 2, bijlage tabel 19). Hier treedt geen verandering in op indien wordt gecorrigeerd voor bevolkingsaantallen dus als er wordt gekeken naar het aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek per 1. inwoners. Er is geen rekening gehouden met verschillen in de mate waarin aan het verkeer wordt deelgenomen. Het opnamepercentage is het grootst onder -3-jarigen (16%), met op twee 13-18-jarigen (15%) en 4-12-jarigen (11%). Meer jongens ( 2., 58%) dan meisjes (1.4, 42%) werd opgenomen in het ziekenhuis (bijlage tabel 21). Het totaal aantal ziekenhuisopnamen in verband met een verkeersongeval is de afgelopen 18 jaar afgenomen. Met name onder 13-18-jarigen was dit duidelijk zichtbaar (figuur 2). Figuur 2 4. Letsels 1997-215, verkeersongevallen; Trend in jaarlijks aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar, naar leeftijd 3. 2. 1. -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Bron: Letsel Informatiesysteem 1997-215, VeiligheidNL
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 25 5.2.1 Verkeersdeelname slachtoffer Net als bij de SEH-bezoeken was ook bij ziekenhuisopnamen na een SEH-bezoek het aantal verkeersdeelnemers met de fiets het grootst (1.9, 56%) (bijlage tabel 25). Dit was het geval bij -4 en 5-12-jarigen. Onder 13-18-jarigen is te zien dat een ongeval met de brommer, snorfiets, fiets met hulpmotor of scooter ook zorgde voor veel ziekenhuisopnamen (6, 32%). Het overall opnamepercentage was juist het grootst onder voetgangers met 34%. 5.2.2 Ongevalsscenario Het meest voorkomende ongevalsscenario was overall gezien een botsing met een voertuig of voetganger (1.6, 48%) (bijlage tabel 26), 2 procent van deze slachtoffers die op de SEH-afdeling werden behandeld, moesten worden opgenomen in het ziekenhuis. Kijkend naar de leeftijd van het slachtoffer hadden 4-12- en 13-18- jarigen het vaakst een botsing met een voertuig of voetganger. -3-jarigen werden juist het vaakst opgenomen naar aanleiding van een eenzijdig ongeval (1, 45%) (met de fiets). 5.2.3 Letsel Kijken we naar het type letsel, dan leidden hoofd, hals en nekletsel (1.6, 46%) tot de meeste ziekenhuisopnamen, waar licht hersenletsel het grootste deel van uitmaakte (1., 3%) (bijlage tabel 27). Ook leidden hoofd, hals en nekletsel tot het hoogste opnamepercentage met 32%. Het hoge aantal opnamen in verband met hoofd, hals of nekletsel is met name te zien onder -3-jarigen. In deze leeftijdsgroep was 65 procent van de ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek het gevolg van het zojuist genoemde letsel.
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 26 6 Verantwoording Algemeen De gepresenteerde gegevens betreffen, tenzij anders vermeld, jaarlijkse aantallen en percentages over 215. De tabellen zijn gebaseerd op inclusief-cijfers, dat wil zeggen dat voor de gegevens over ziekenhuisopnamen geldt dat daarbij ook slachtoffers worden meegeteld die na ziekenhuisopname zijn overleden en dat voor SEHbezoeken geldt dat daarbij ook slachtoffers worden meegeteld die na behandeling op een SEH-afdeling opgenomen zijn in het ziekenhuis of zijn overleden. Voor medisch behandelde slachtoffers geldt dat meerdere behandelaars per letsel/ongeval mogelijk zijn. Op deze wijze geven we een zo goed mogelijk beeld van de medische consumptie. De cijfers kunnen echter niet bij elkaar worden opgeteld om tot een totaal aantal te komen. Spoedeisende Hulp (SEH) bezoeken In het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL staan slachtoffers geregistreerd die na een ongeval, geweld of zelfbeschadiging zijn behandeld op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een selectie van ziekenhuizen in Nederland. Deze ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland met een continu bezette SEH-afdeling 1. Dit maakt een schatting van cijfers op nationaal niveau mogelijk. In LIS kunnen per letsel meerdere modules worden geregistreerd bijvoorbeeld sport en verkeer in geval van een wielrenongeval op de straat. Het letsel telt dan bij beide modules mee. Optellen van de aantallen per module kan dus tot dubbeltelling leiden. Tevens kan één persoon meerdere keren de SEHafdeling bezoeken, al dan niet voor hetzelfde letsel en telt dan meerdere keren mee in de cijfers. Een schatting van het landelijke aantal SEH-behandelingen van letsel maken we met behulp van de methode van de quotiënt-schatter. Daarbij gebruiken we de hulpvariabele 'aantal SEH-bezoeken in Nederland'. Dit gegeven is afkomstig uit een onderzoek naar SEH-behandelingen in Nederland (Gaakeer, 214). In de praktijk komt deze methode erop neer dat het aantal SEH-behandelingen ten gevolge van letsel in de steekproef vermenigvuldigd wordt met het quotiënt van het 'aantal SEHbehandelingen in Nederland' gedeeld door het 'aantal SEH-behandelingen in de ziekenhuizen in de steekproef. Doden De Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bevat gegevens over alle overledenen die in Nederland woonachtig waren op het moment van overlijden. De Doodsoorzakenstatistiek is gebaseerd op de doodsoorzakenverklaring die door een arts wordt afgegeven. De primaire doodsoorzaak wordt gecodeerd met behulp van de codes van de ICD1 (International Classification of Diseases, 1th revision). Directe medische kosten VeiligheidNL heeft, in samenwerking met het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam (Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg), een rekenmodel (Letsellastmodel) ontwikkeld dat onder meer bestaat uit een zorgmodel en een verzuimmodel. Met behulp van het zorgmodel kunnen de directe medische kosten per slachtoffer dat op een SEH-afdeling wordt behandeld en/of in het ziekenhuis wordt opgenomen geschat worden. Bij directe medische kosten kan bijvoorbeeld gedacht worden aan kosten van 1 Panneman M, Blatter B. Letsel Informatie Systeem. Representatief voor alle SEH s in Nederland? Amsterdam: VeiligheidNL; januari 216.
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 27 ambulance-spoedvervoer, spoedeisende hulp, overige poliklinische hulp, ziekenhuisverpleging (zowel initieel als heropnamen) en nazorg door de huisarts. De benodigde informatie om het Letsellastmodel te ontwikkelen is afkomstig uit het Letsel Informatie Systeem, standaard zorgregistraties zoals onder meer de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg, een aanvullend enquêteonderzoek onder een steekproef van LIS-patiënten, en uit bronnen met kostprijsinformatie. Afronding Alle gepresenteerde gegevens, met uitzondering van de aantallen doden, zijn afgerond. Door afronding kan het voorkomen dat het totaal in een tabel afwijkt van de som van de afzonderlijke aantallen.
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 28 Bijlage 1 Tabellen Letsels -18 jaar Tabel 1 Letsels in 215; SEH-bezoeken -18 jaar, naar type oorzaak en leeftijd* -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Totaal Aantal per Aantal per Aantal per Aantal per Aantal % 1.** Aantal % 1.** Aantal % 1.** Aantal % 1.** Privé 26.1 91 3.7 56.3 56 3.3 24.7 29 2. 17. 5 3. Sport 4 1 56 31.9 32 1.9 4.3 47 3.3 72.6 34 2. Verkeer 2. 7 3 11.5 12 68 14.9 18 1.2 28.5 13 79 Arbeid 2.2 3 18 2.2 1 61 Geweld 4 <1 26 2.5 3 2 3. 1 82 Zelfbeschadiging 1.2 1 98 1.2 <1 34 Totaal 28.5 1 4.1 1. 1 5.9 85. 1 7. 213. 1 5.9 13 47 4 1 ; Bevolkingsstatistiek 215-216, Centraal Bureau voor de Statistiek * Lege cel = aantal te klein voor betrouwbare schatting ** Aantal SEH-bezoeken per 1. inwoners in betreffende leeftijdsgroep Tabel 2 Letsels in 215; Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar, naar type oorzaak en leeftijd* Aantal % -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Totaal Aantal per 1.** Aantal % Aantal per 1.** Aantal % Aantal per 1.** Aantal % Aantal per 1.** Privé 5.3 93 76 4.7 64 27 2.2 34 18 12.2 63 34 Sport 1.3 18 78 1.4 22 12 2.9 15 79 Verkeer 3 5 4 1.2 16 69 1.9 3 16 3.4 17 94 Arbeid 1 2 1 1 <1 4 Geweld 2 3 17 3 1 7 Zelfbeschadiging 6 1 53 7 4 19 Totaal 5.7 1 81 7.2 1 42 6.5 1 54 19.4 1 54 29 37 34 1 ; Bevolkingsstatistiek 215-216, Centraal Bureau voor de Statistiek * Lege cel = aantal te klein voor betrouwbare schatting ** Aantal ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek per 1. inwoners in betreffende leeftijdsgroep
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 29 Tabel 3 Letsels in 215; Doden -18 jaar, naar type oorzaak en leeftijd* Aantal % Type oorzaak Privé-sport-arbeid** 32 25 Verkeer 45 35 Suïcide 32 25 Overig 19 15 Totaal 128 1 Leeftijd -3 jaar 27 21 4-12 jaar 21 16 13-18 jaar 8 63 Totaal 128 1 Bron: Doodsoorzakenstatistiek 215, Centraal Bureau voor de Statistiek * Lege cel = aantal te klein voor betrouwbare schatting ** Er kan geen onderscheid worden gemaakt tussen privé, sport en arbeid (vanwege te laag aantal sportdoden en het ontbreken van gegevens over doden door een arbeidsongeval. Tabel 4 Letsels in 215; Directe medische kosten -18 jaar*, naar type oorzaak en leeftijd Type oorzaak Leeftijd Gemiddeld Totaal Gemiddeld Totaal Privé 93 12.. -3 jaar 1. 29.. Sport 84 62.. 4-12 jaar 84 87.. Verkeer 1.3 37.. 13-18 jaar 1.1 94.. Zelfbeschadiging 2.9 3.9. Geweld 93 2.7. Arbeid 95 2.2. Totaal 95 21.. Totaal 95 21.. ; Letsellastmodel 215, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum * Directe medische kosten van slachtoffers die een SEH-afdeling van een ziekenhuis bezochten en/of opgenomen waren.
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 3 Privé-ongevallen -18 jaar Tabel 5 Letsels in 215, privé-ongevallen; SEH-bezoeken en ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek -18 jaar, naar leeftijd en geslacht SEH-bezoeken Ziekenhuisopnamen na SEH-bezoek Jongen Meisje Totaal Jongen Meisje Totaal Aantal % Aantal % -3 jaar 13.9 25 12.2 24 26.1 24 3.1 42 2.2 45 5.3 43 4-12 jaar 29.3 52 27. 54 56.3 53 2.8 39 1.8 37 4.7 38 13-18 jaar 13.6 24 11.1 22 24.7 23 1.3 18 9 19 2.2 18 Totaal 56.7 1 5.3 1 17. 1 7.2 1 5. 1 12.2 1 53 47 1 59 41 1 Bron: Letsel Informatiesysteem 215, VeiligheidNL Tabel 6 Letsels in 215, privé-ongevallen; SEH-bezoeken -18 jaar, naar (meest voorkomende) ongevalsscenario en leeftijd -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Totaal Val 16. 62 37.3 66 1.5 43 63.9 6 Struikelen 8 3 3.4 6 1.2 5 5.4 5 Val van hoogte, val uit, van 6.3 24 13.4 24 1.1 4 2.9 19 uit bed 1.1 4 8 1 1.9 2 van zitmeubel 2. 7 1. 2 3. 3 van speeltoestel 1.1 4 7.6 14 2 <1 8.9 8 van klimrek 2 <1 3.5 6 3.7 3 van schommel 1 <1 1.2 2 1.3 1 Val door sprong 1. 4 4.8 8 1.2 5 7. 7 van speeltoestel 5 2 2.9 5 4 2 3.9 4 van trampoline 4 2 2.1 4 3 1 2.9 3 Val van trap of ladder 3. 11 2.1 4 1.7 7 6.8 6 van vaste trap 2.9 11 2. 4 1.7 7 6.6 6 Zwikken 1.5 3 1.4 6 3. 3 Uitglijden 3 1 1.4 2 6 3 2.3 2 Contact met object 3.5 13 11.2 2 7.3 3 22. 21 Stoten tegen stilstaand object 6 2 3. 5 3.1 12 6.6 6 tegen muur 3 <1 9 3 1.2 1 tegen meubilair 2 <1 7 1 6 2 1.4 1 Beknelling 1.7 7 3.8 7 1. 4 6.5 6 tussen deur 1.1 4 2.2 4 4 2 3.7 3 Geraakt door bewegend object 8 3 3.1 6 1.6 6 5.6 5 Snijden aan object 2 <1 1.2 2 1.5 6 3. 3 Overig scenario 6.5 25 7.7 14 6.9 28 21.1 2 Lichamelijk contact 1.6 6 2.6 5 1.3 5 5.4 5 Vergiftiging 8 3 3 <1 2.1 9 3.2 3 door alcoholische dranken 1.6 7 1.6 2 Vreemd lichaam 1.2 5 1.1 2 4 1 2.7 3 vreemd lichaam inslikken 7 3 4 <1 1.1 1 Verbranding 1.2 5 6 1 3 1 2.1 2 door hete vloeistof, damp 9 4 4 <1 1 <1 1.5 1 Acute fysieke belasting 2 <1 5 <1 7 3 1.5 1 Totaal 26.1 1 56.3 1 24.7 1 17. 1 * Lege cel = aantal te klein voor betrouwbare schatting
Letsels bij kinderen en jeugd -18 jaar 215- Letsel cijfers 31 Tabel 7 Letsels in 215, privé-ongevallen; SEH-bezoeken -18 jaar, naar locatie ongeval en leeftijd* -3 jaar 4-12 jaar 13-18 jaar Totaal In woonhuis 12.5 48 1.2 18 5.4 22 28.1 26 Woonkamer 2.7 1 2.4 4 1.1 4 6.2 6 Vaste trap 2.7 1 1.7 3 1.2 5 5.5 5 Slaapkamer 2.1 8 1.6 3 7 3 4.3 4 Keuken 7 3 4 <1 3 1 1.4 1 Sanitaire ruimte 5 2 4 <1 3 1 1.2 1 Scholen en dagverblijven 1. 4 8.8 16 2. 8 11.7 11 Schoolplein 1 <1 5. 9 4 2 5.5 5 School of universiteit 2.7 5 1.4 6 4.2 4 Speelgelegenheden, attractie-, bungalowparken 1.5 6 7. 12 8 3 9.4 9 Speelgelegenheid 1.1 4 5.5 1 3 1 6.9 6 Om woonhuis 1.8 7 5.9 1 1.3 5 8.9 8 Tuin 1.3 5 3.9 7 7 3 5.9 5 Straat, rijweg 6 2 2.6 5 1.7 7 4.9 5 Natuurgebied 2 <1 1. 2 6 2 1.9 2 Horecagelegenheid 1 <1 3 <1 9 4 1.4 1 Handel, dienstverlening 6 2 5 <1 2 <1 1.3 1 Instellingen en openbare ruimte 2 <1 4 <1 5 2 1.1 1 Sportlocatie 7 1 3 1 1.1 <1 Overig/onbekend 7.5 29 18.9 34 1.8 44 37.2 34 Totaal 26.1 1 56.3 1 24.7 1 17. 1 * Lege cel = aantal te klein voor betrouwbare schatting