Geschiedenis van de wijkgemeente De Ontmoeting

Geschiedenis van de wijkgemeente De Ontmoeting Hoe het begon In februari van dit jaar was het vijfentwintig jaar geleden dat onze wijkgemeente werd ingesteld. Op 21 februari 1988 werden de leden van de kerkenraad in het ambt bevestigd in een dienst in de Nieuwe Kerk. Deze dienst onder verantwoordelijkheid van de Centrale kerkenraad van de toenmalige Hervormde gemeente werd geleid door ds. O. Elseman. Daarmee was de vorming van de wijkgemeente een feit. Nu, vijfentwintig jaar later, is het is goed om stil te staan bij de periode die achter ons ligt. Dat doen we niet vanuit een soort triomfgevoel over de wijze waarop de gemeente zich heeft ontwikkeld, maar we willen omzien in dankbaarheid voor wat de Heere ons heeft geschonken en voor Zijn zorg en nabijheid door de jaren heen. In dat licht willen we stilstaan bij de geschiedenis van de wijkgemeente De Ontmoeting. Vele jaren van soms moeizaam overleg zijn aan de vorming van de wijkgemeente voorafgegaan. Voor een volledig beeld moet eigenlijk worden teruggegaan tot 1912 toen de afdeling Middelburg van de Gereformeerde Bond werd opgericht. Het aantal leden van de afdeling bedroeg tot 1970 enkele tientallen maar nam daarna vrij snel toe. Onder verantwoordelijkheid van het afdelingsbestuur van de Gereformeerde Bond werden tot ongeveer 1950 samenkomsten gehouden in diverse gebouwen. Rond 1950 ontstond de mogelijkheid tot het houden van kerkdiensten onder verantwoordelijkheid van de toenmalige Hervormde gemeente. Veelal werden deze diensten in de Engelse Kerk gehouden. Vanaf 1975 konden wekelijks avonddiensten in de Oostkerk worden gehouden. Vele gastpredikanten zijn in deze diensten voorgegaan en moesten daarvoor vaak een grote afstand afleggen. Toch was het nooit een probleem om voorgangers te vinden. Ambtsdragers van de signatuur van de Gereformeerde Bond zaten in de wijkkerkenraden en zorgden voor de ambtelijke vertegenwoordiging in de wekelijkse avonddiensten. Het afdelingsbestuur van de Gereformeerde Bond werd geadviseerd door ds. J.T. Cazander ( 1998). Pastorale hulp in bijzondere situaties werd verleend door ds. G.K. Korporaal ( 1995). Beide predikanten gingen ook regelmatig voor in de diensten. Dankbaarheid is er voor het werk dat het afdelingsbestuur van de Gereformeerde Bond door de jaren heen heeft mogen doen en dat uiteindelijk tot de vorming van onze gemeente heeft geleid. Na de vorming van de wijkgemeente heeft de afdeling van de Gereformeerde Bond nog een aantal jaren een min of meer slapend bestaan geleid en is in 2005 formeel opgeheven. De kerkenraadscommissie In 1981 werd door de Centrale kerkenraad een kerkenraadscommissie ingesteld met als taak het behartigen van de belangen van gemeenteleden die zich rekenden tot de hervormd-gereformeerde modaliteit. Er werd een bijstand in het pastoraat benoemd voor ééntwaalfde weektaak. Onder verantwoordelijkheid van de kerkenraadscommissie werden ook avondmaalsdiensten gehouden. De bediening van de doop was al langer mogelijk. Het streven van de afdeling van de Gereformeerde Bond is altijd geweest dat in één van de bestaande wijkgemeenten een predikantsplaats van de signatuur van de Gereformeerde Bond zou komen. Jarenlang overleg daarover met de Centrale kerkenraad maakte echter duidelijk dat dit niet haalbaar was. Hoewel de voorkeur bleef uitgaan naar een gewone wijkgemeente, is uiteindelijk aan de Centrale kerkenraad voorgesteld om bij de Generale Synode een aanvraag in te dienen voor de stichting van een buitengewone wijkgemeente zoals bedoeld in de Kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk. Vorming van de wijkgemeente De Centrale kerkenraad besloot in 1985 om het verzoek tot de vorming van een buitengewone wijkgemeente te honoreren. Begin 1987 werd de betreffende aanvraag ingediend bij het Breed Moderamen van de Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk. In december van dat jaar werd goedkeuring verleend. Dit leidde begin 1988 tot de vorming van een wijkgemeente, die door de Centrale kerkenraad werd aangeduid als wijkgemeente Gereformeerde Bond (later gewijzigd in wijkgemeente De Ontmoeting). 1

Bij het overleg dat leidde tot de stichting van de buitengewone wijkgemeente bleek dat de Centrale kerkvoogdij van de Hervormde gemeente slechts financiële verantwoordelijkheid wilde dragen voor een part-time predikantsplaats. Om toch te kunnen komen tot een volledige predikantsplaats werd besloten tot een zelfstandig financieel beheer. Dit maakte het mogelijk om zelfstandig fondsen te werven om zodoende voldoende financiële middelen bijeen te brengen om een full-time predikantsplaats te stichten. Hoewel het aantal gemeenteleden toen nog vrij klein was zijn die middelen er gekomen. Een team van vrijwilligers heeft met grote inzet de adressen bezocht en er is met grote trouw bijgedragen. Men moest voor een periode van vier jaren garant staan voor de toegezegde bijdrage. Hiermee kon de basis worden gelegd voor een full-time predikantsplaats. De keuze voor een zelfstandig financieel beheer maakte het nodig een overeenkomst met de Centrale gemeente te sluiten met het oog op het gebruik van de gebouwen van de Hervormde gemeente en om afspraken over de financiën vast te leggen. Daar elk kerkgebouw van de Hervormde gemeente in 1988 in gebruik was bij één van de wijkgemeenten, moesten afspraken gemaakt worden over plaats en tijd van de diensten van onze wijkgemeente. Dit betekende dat de morgendiensten om 11.00 uur begonnen. De diensten rouleerden periodiek (aanvankelijk per vier maanden) over de Nieuwe Kerk, de Oostkerk, de Ontmoetingskerk en de toenmalige Thomaskapel. Catechisaties en bijeenkomsten van clubs vonden veelal plaats in het Simpelhuys. Daar werd ook het pastoraal overleg gehouden. De kerkenraad vergaderde in die tijd in de Thomaskapel. Het moderamen van de kerkenraad kwam in het begin bijeen in de vergaderruimte van een Middelburgs bedrijf. Naar een vast kerkgebouw In 1997 kwam een bredere financiële overeenkomst tot stand, waarin ook het gebruik van de Ontmoetingskerk als vast kerkgebouw begrepen was. Het permanente gebruik van de Ontmoetingskerk werd mogelijk nadat de Hervormde wijkgemeente en de Gereformeerde Kerk in Middelburg-west samengingen, waarbij door deze gemeenten werd gekozen voor de toenmalige Getuigeniskerk als wijkkerk. Deze kerk kreeg toen de naam De Morgenster. De kerkenraad van de wijkgemeente Gereformeerde Bond heeft toen, in goed overleg met de Algemene kerkenraad, de naam van onze wijkgemeente gewijzigd in wijkgemeente De Ontmoeting. Hierbij is overwogen dat deze naam continuïteit in zich heeft met de geschiedenis van het gebouw. Ook laat deze naam iets zien van het wezen van de gemeente: de kerk en de gemeente als plaats van ontmoeting met God, met elkaar en met de buurt. Omvang en organisatie Hoewel het in de kerk natuurlijk niet in de eerste plaats om de cijfers gaat, kun je er toch niet buiten. Ze geven trends aan, die weer gebruikt worden om het beleid van de kerkenraad gestalte te geven. Bij de vorming van de gemeente in 1988 bedroeg het aantal personen (alle leeftijden samen) ongeveer 230. Sedert 1988 is de wijkgemeente aanvankelijk gegroeid met gemiddeld ruim 80 personen per jaar. De sterke groei in de eerste jaren is later op een wat lager niveau gestabiliseerd. De omvang van de gemeente is momenteel 1678 personen, onder te verdelen in 945 belijdende leden, 641 doopleden en 92 sympathisanten. Het aantal pastorale eenheden (adressen) bedraagt 705. De groei van de gemeente vindt niet uitsluitend, maar wel in hoofdzaak, plaats door overkomsten vanuit de Gereformeerde Gemeente. De wijkgemeente bestaat momenteel voor slechts de helft uit leden die wonen binnen het grondgebied van de Protestantse gemeente te Middelburg en voor het overige uit leden, die buiten Middelburg wonen en gebruik hebben gemaakt van de kerkordelijke regeling die het mogelijk maakt te kiezen voor een voorkeurs(wijk)gemeente. Opmerkelijk is de leeftijdsopbouw van de wijkgemeente. Het ledenbestand telt relatief veel jongeren en jonge gezinnen. Op dit moment is 33% van de gemeenteleden jonger dan 21 jaar. Dit heeft uiteraard zijn weerslag op vorm en inhoud van het werk in de gemeente. In de morgendiensten van de gemeente waren in het begin gemiddeld 250 kerkgangers aanwezig. Het kerkbezoek tijdens de morgendiensten is in de loop der jaren geleidelijk gegroeid. Opvallend is de sterke groei direct na de vorming van de gemeente in 1988. Verder heeft zich in het begin van de 2

jaren 90 een sterke groei voorgedaan. Daarop volgde een periode van stabilisering. Sedert 1998 nam het aantal kerkgangers in de morgendiensten weer duidelijk toe. Momenteel ligt het aantal kerkgangers in de beide morgendiensten samen vrij constant op ongeveer 1000 personen. De middag-/avonddiensten worden gemiddeld bezocht door 500 à 550 kerkgangers. Het aantal kerkgangers groeit weliswaar, maar deze groei blijkt geen gelijke tred te houden met de groei van het aantal gemeenteleden. Met het oog op het toegenomen kerkbezoek is het aantal zitplaatsen in de kerkzaal van de Ontmoetingskerk geleidelijk opgevoerd tot het maximum van 750. In 1999 heeft de kerkenraad in goed overleg met de centrale kerkvoogdij (nu Algemeen college van kerkrentmeesters geheten), de beslissing genomen om het kerkgebouw te renoveren. Besloten werd bij de renovatie de kerkzaal niet uit te breiden. Dit betekende dat een verdere groei van het aantal kerkgangers niet zonder meer is op te vangen. Voor diensten met een bij uitzondering groter aantal kerkgangers zijn voorzieningen getroffen die het mogelijk maken de dienst ook te volgen in de hal, de consistorie en de grote bovenzaal. Hierdoor kunnen ongeveer 250 extra kerkgangers een plaats vinden. Medio 2003 is besloten elke zondagmorgen twee identieke kerkdiensten te houden. Tot die tijd gebeurde dat alleen in de zomervakantieperiode. Enkele malen per jaar is de tweede morgendienst speciaal afgestemd op de jongeren. De jongeren worden bij de voorbereiding van deze diensten betrokken en hebben ook een actieve inbreng in de dienst zelf. Ook is van tijd tot tijd de tweede morgendienst een dienst voor en met verstandelijk gehandicapten. Aan de vooravond van het kerstfeest (doorgaans op kerstavond) en in de stille week voor Pasen wordt zo mogelijk een cantatedienst of een andere bijeenkomst gehouden. Op bid- en dankdagen zijn er twee diensten; de morgendienst is dan afgestemd op de kinderen. De groei van de gemeente heeft in de loop der jaren een forse toename van het werk met zich meegebracht, zowel in het pastoraat als in het aantal activiteiten en het leiden, begeleiden en coördineren daarvan. De werkdruk is daardoor voelbaar toegenomen. Op verschillende punten is de organisatie van de gemeente in de afgelopen jaren aan de groei van het aantal gemeenteleden aangepast. Het aantal wijkouderlingen is uitgebreid en er is ondersteuning gekomen voor het pastorale werk van de predikant. Ook is het aantal ouderlingen met speciale taken uitgebreid. Daarnaast is buiten de kerkenraad een groot aantal gemeenteleden op de een of andere manier bij het werk in de gemeente betrokken. Predikanten en werkers in het pastoraat In november 1988 deed de eerste predikant, ds. C. Trouwborst, intrede. Hij overleed op eerste kerstdag 1990 na een ernstige ziekte. Deze gebeurtenis heeft diep ingegrepen in het gemeenteleven van de nog jonge wijkgemeente. Van januari 1992 tot juni 2001 was ds. L. Wüllschleger als wijkpredikant aan de gemeente verbonden. Deze aanvaardde medio 2001 een functie in dienst van de landelijke kerk (secretaris van de Provinciale Synode, later Regionaal adviseur Classicale Vergaderingen in Zeeland) en trad terug als wijkpredikant. Hij was sindsdien nog voor 50% van zijn tijd aan de gemeente verbonden als bijstand in het pastoraat. Ds. Wüllschleger heeft zijn werk in de gemeente begin 2010 beëindigd nadat hij in december 2009 was benoemd tot predikant-directeur van de IZB. In september 2002 deed ds. E. van den Ham intrede als wijkpredikant. Deze nam in 2007 een beroep aan naar de Hervormde gemeente te Zoetermeer en nam afscheid in juni van dat jaar. Vanaf september 2010 is ds. M.J. van Oordt als predikant aan de gemeente verbonden. Sedert 1994 zijn ds. S.A. Doolaard, de heer L.J. Walhout, ds. L. Wüllschleger, ds. H. Talsma en ds. C. Bijman voor een beperkte werktijd als medewerker in het pastoraat in de gemeente werkzaam geweest. Sinds het najaar van 2010 is naast de wijkpredikant de heer P. Riemens als kerkelijk werker aan de gemeente verbonden. Hij heeft inmiddels een full-time taak. Positie en identiteit Na een aantal jaren van geleidelijke toenadering en steeds verder gaande samenwerking is op 1 september 1999 in Middelburg een federatie tot stand gekomen tussen de Hervormde gemeente en 3

de Gereformeerde Kerk. In vervolg op de totstandkoming van de Protestantse Kerk in Nederland op 1 mei 2004, is met ingang van 1 september 2005 de Protestantse gemeente te Middelburg gevormd. Sinds de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland per 1 mei 2004 heeft de wijkgemeente De Ontmoeting de status van een Hervormde wijkgemeente van bijzondere aard. De wijkgemeente De Ontmoeting participeert volledig in de Algemene Kerkenraad evenals in de overige centrale organen van de Protestantse gemeente te Middelburg, met uitzondering van het Algemeen College van Kerkrentmeesters. De diaconie van de wijkgemeente is volledig geïntegreerd in de Centrale diaconie. Tussen de centrale gemeente en de wijkgemeente De Ontmoeting bestaat een goede verstandhouding. Openheid en vertrouwen zijn in de loop der jaren wederzijds toegenomen. Wat de identiteit van de gemeente betreft zijn zowel reformatorische als evangelische invloeden aanwezig gebleven. Het beleid van de kerkenraad is gericht gebleven op het in stand houden en uitbreiden van een hervormd-gereformeerd kerkelijk leven. Dit betekent dat de kerkenraad zijn uitgangspunt voor beleid kiest in de reformatorische visie op de gemeente. Vanuit dit uitgangspunt wordt gezocht naar ruimte voor evangelische impulsen zonder de reformatorische visie geweld aan te doen. In de aanloop naar de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de Synode in 2004 gemeenten die dat wensten in de gelegenheid gesteld een verklaring Verbonden met het gereformeerd belijden te ondertekenen. De kerkenraad heeft van die gelegenheid gebruik gemaakt. De liturgie Ook op het terrein van de liturgie hebben zich sedert de vorming van de gemeente enkele ontwikkelingen voorgedaan. Voor de vormgeving van de erediensten wil De Ontmoeting staan in de gereformeerde traditie, zoals deze zich in de loop van de eeuwen heeft ontwikkeld vanuit de vormgeving door o.a. Johannes Calvijn. Zowel de inhoud als de vorm van de eredienst vragen wel permanente aandacht. Het gaat om een centraal gegeven binnen het gemeente-zijn en dat vraagt alleen al om die reden bezinning. Oriëntatie op de bronnen is van groot belang. Zo heeft de kerkenraad een aantal jaren geleden de gehele liturgie doorgesproken. Alle elementen in de liturgische opbouw van de erediensten en de volgorde daarvan zijn toen nader bekeken. Het gaat eigenlijk om alles wat in en rond de eredienst gebeurt. Het zou te ver voeren om hier dieper op in te gaan. Wel kunnen enkele concrete voorbeelden worden genoemd van dingen die in de loop der jaren enigszins zijn veranderd. In de diensten is vanaf het begin de Statenvertaling gebruikt. Later is overgegaan op de Herziene Statenvertaling, die beter aansluit op het hedendaagse taalgebruik. Ook kan worden genoemd het zingen van psalmen in de berijming van 1773, waarbij later ruimte is gekomen om daarnaast de psalmberijming van 1968 te gebruiken, zoals die is opgenomen in het Liedboek voor de Kerken. Verder is er de mogelijkheid gekomen tot het gebruik van andere liederen dan de psalmen. Voor de lezing van de formulieren, zoals voor de bediening van de doop en de viering van het avondmaal, wordt nu gebruik gemaakt van de hertaling die is uitgebracht op initiatief van de Gereformeerde Bond. Contacten naar buiten Contacten met de Protestantse gemeente te Vlissingen hebben ertoe geleid dat daar periodiek ook weer een dienst wordt gehouden waarin een predikant van hervormd-gereformeerde signatuur voorgaat. Het betreft momenteel morgendiensten in de St. Jacobskerk onder verantwoordelijkheid van de Algemene kerkenraad van de Protestantse gemeente te Vlissingen. De gemeente staat, met behoud van de eigen identiteit, open voor contacten met andere kerken en groepen. Met de Christelijke Gereformeerde Kerk wordt samengewerkt in het kader van appèl- of praisebijeenkomsten op tweede feestdagen. Verder is er van tijd tot tijd overleg geweest tussen de moderamina van beide kerkenraden over mogelijkheden tot samenwerking. Op het terrein van het jeugdwerk zijn wijkoverstijgende contacten gegroeid. Zo werden er jongerendiensten gehouden in samenwerking met de Baptistengemeente 'De Fontein', Evangeliegemeente 'De Wijngaard', de Christelijke Gereformeerde Kerk en de Hervormde Oostkerkwijk. 4

In de interkerkelijke Commissie Welkomdiensten hebben gemeenteleden uit diverse kerken en gemeenten zitting op persoonlijke titel. Ook de wijkgemeente De Ontmoeting is op deze wijze bij de commissie betrokken. Met de Ushirika-gemeente in Eldoret (Kenya) is een zusterkerkrelatie aangegaan. Er is regelmatig contact en over en weer vinden bezoeken plaats. Tenslotte Dit artikel geeft in grote lijnen een indruk van de geschiedenis van onze wijkgemeente. Voor elke tak van kerkenwerk op zichzelf zou de geschiedenis beschreven kunnen worden, maar dat zou binnen dit bestek te ver voeren. We zijn dankbaar dat de gemeente in vele opzichten levensvatbaar is gebleken. Dat blijkt niet alleen uit de getalsmatige groei maar zeker ook uit de betrokkenheid van vele gemeenteleden waaronder niet in het minst de jongeren. Velen nemen deel aan activiteiten in de gemeente zoals Bijbelkringen, andere kringen, activiteiten voor jongeren en ouderen enz. Al die activiteiten vragen ook de nodige coördinatie, leiding en begeleiding en op dat punt is meer inzet vanuit de gemeente steeds weer zeer welkom. Dankbaarheid is er dat de Heere, onze God steeds weer arbeiders in Zijn wijngaard heeft gezonden om het Woord en de sacramenten te bedienen en mede leiding te geven aan het werk in de gemeente. Dankbaarheid is er ook voor de vele gemeenteleden die zich door de jaren heen hebben ingezet voor het werk in en vanuit de wijkgemeente. We denken aan kerkenraadsleden, werkers in het pastoraat, catecheten, kosters, beheerders, organisten, leiders en leidsters in het kringwerk, het jeugd- en jongerenwerk en het zendings- en evangelisatiewerk en allen die zich op welke wijze dan ook in de gemeente hebben ingezet met de hen geschonken gaven. Wij willen onze God danken voor alles wat Hij onze wijkgemeente gaf en Hem belijden wat in ons bezig zijn niet goed was. We bidden dat alle werk in de gemeente mag zijn tot eer van God en tot uitbreiding van Zijn Koninkrijk in deze wereld. Zo mogen we vertrouwen op Zijn zegen en trouwe zorg voor de tijd die komt. Laat ons nu vrolijk zingen! Komt, heft uw liedren aan voor Hem, wie alle dingen altijd ten dienste staan. Ik wil de Heer daarboven lofprijzen hier op aard, ja, Hem van harte loven, die veilig mij bewaart. Hoe goed is 't hun die bouwen op Isrels vaste rots, hun die zich toevertrouwen de trouwe handen Gods. Zij hebben 't heil verkregen, de allerschoonste schat; God leidt hen op zijn wegen, hun voet wordt moe noch mat. Paul Gerhardt (1607-1676) LvdK, Gez. 20: 1, 2 (naar Ps. 146) Peter Schakel, oud-scriba april 2013 5