CBR JAARBOEK 2013-2014
CBR JAARBOEK 2013-2014 Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (ed.) Antwerpen Cambridge
CBR Jaarboek 2013-2014 Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (ed.) 2014 Intersentia Antwerpen Cambridge www.intersentia.be ISBN 978-94-000-0449-8 D/2014/7849/124 NUR 820 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever.
WOORD VOORAF Het voorliggende boek is de achttiende jaargang van het CBR Jaarboek. Het bevat de tekst van de referaten die tijdens het werkingsjaar 2013-2014 werden gehouden op de zes CBR-studieavonden. Het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR) is een belangrijke, zo niet de belangrijkste speler op het vlak van de organisatie van postacademische vormingen voor Vlaamse juristen. Toen het aanbod van permanente vorming nog veel schaarser was dan nu en nog niet was ingepalmd door de commercie, 29 jaar geleden (1985), werd het CBR opgericht als samenwerkingsverband tussen de Orde van advocaten te Antwerpen en de faculteit Rechten van de Universiteit Antwerpen. Sinds 2001 bestaat er bovendien een structureel samenwerkingsverband met het Instituut voor Permanente Vorming van de rechtsfaculteit van de Universiteit Gent, waardoor de studieavonden van het CBR ook in Gent worden gebracht en regelmatig logistieke ondersteuning werd verleend voor de postuniversitaire cyclus Willy Delva. Naast de traditionele zes vaste CBR-studieavonden worden actueel ook workshops georganiseerd, een multidisciplinaire postacademische opleiding-bemiddeling, in samenwerking met GANDAIUS, en de daaruit voortvloeiende nascholingsdagen bemiddeling. Sedert enkele jaren verleent CBR ook inhoudelijke en/of praktische ondersteuning aan de onderzoeksgroepen van de universiteit en organisaties zoals de Antwerp Tax Academy en de Vereniging voor Arbeidsrecht, die binnen of in samenwerking met de universiteit actief zijn. De doelstellling van het CBR is kwalitatief hoogstaande uiteenzettingen aan te bieden, waarbij zowel nieuwe wetgeving als recente evoluties in de rechtspraak en de rechtsleer worden toegelicht. Er wordt gestreefd naar een gediversifieerd programma, dat op een evenwichtige wijze de verschillende vakgebieden bestrijkt. Intersentia v
Woord vooraf Het vaste jaarprogramma van het CBR wordt samengesteld op suggestie en advies van een stuurgroep, die de verschillende juridische beroepsgroepen vertegenwoordigt. Dit jaar kwamen de actualia gerechtelijk recht aan bod, de nieuwe wet tot hervorming van de zakelijke zekerheden op roerende goederen (Pandwet), de recente evoluties inzake de bestuurdersaansprakelijkheid, zowel vanuit civielrechtelijk als vanuit strafrechtelijk perspectief, de actualia inzake handelsagentuur, verkoopconcessie, vastgoedmakelaar en de precontractuele informatie bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten, een overzicht van vijftig jaar probatiewet en ten slotte een bespreking van de sociale en fiscale antimisbruikbepalingen. Anders dan bij vele commercieel geïnspireerde initiatieven van permanente vorming, hebben alle sprekers gezorgd voor een uitstekende tekst van hun uiteenzetting op academisch niveau. Elke tekst is gesteund op wetenschappelijk onderbouwde analyses, zonder de bekommernis van de rechtspracticus uit het oog te verliezen. Zoals zijn voorgangers vormt dit jaarboek dan ook opnieuw bij uitstek een werkinstrument voor de zeer talrijke advocaten, magistraten en bedrijfsjuristen die de studieavonden hebben bijgewoond en voor wie de voorliggende teksten dan ook onmiddellijk bruikbaar zijn in hun dagelijkse activiteiten tijdens de eerstkomende jaren. In de eerste plaats dienen wij dan ook de sprekers en auteurs te danken voor hun grote inzet. Ook een woord van dank aan de leden van de stuurgroep en de raad van bestuur, zonder wie de uitbouw van dit programma onmogelijk zou zijn geweest. Hetzelfde geldt voor de verschillende voorzitters van de studieavonden en voor mevrouw Pascale Buyck, celcoördinator van het CBR en haar dossierbeheerders, zonder wie de praktische organisatie van de studieavonden en de publicatie van het jaarboek onmogelijk waren geweest. Het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten mag trots zijn ook dit werkingsjaar weer te kunnen afsluiten met een jaarboek dat volledig beantwoordt aan de gestelde criteria, die de waarborg vormen voor een reeds bijna drie decennia durend succes. Een hoogstaande academische kwaliteit, een onmiddellijke praktische inzetbaarheid en een matige prijs. Herman Buyssens Covoorzitter CBR vi Intersentia
INHOUD Woord vooraf.......................................................... v Actualia gerechtelijk recht: procedure en rechtsmiddelen Beatrix Vanlerberghe............................................ 1 Hoofdstuk I. Inleiding.................................................. 3 Hoofdstuk II. De beperkte inwerking treding van de Phenix-wetten.......... 3 Hoofdstuk III. De wet van 16 juli 2012 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en het Gerechtelijk Wetboek, met het oog op een vereenvoudiging van de regels van de burgerlijke rechtspleging......................... 15 Hoofdstuk IV. De openbare orde in het gerechtelijk recht.................. 24 Hoofdstuk V. De begrippen eindvonnis, eindbeslissing, beslissing alvorens recht te doen en maatregel van inwendige aard........................... 27 Hoofdstuk VI. Betekening en kennisgeving.............................. 34 Hoofdstuk VII. De ingereedheidbrenging en behandeling van de zaak....... 45 Hoofdstuk VIII. Besluit............................................... 50 Enkele pijlers van de Pandwet Vincent Sagaert................................................. 53 Hoofdstuk I. Inleiding................................................. 55 Hoofdstuk II. Eerste pijler: de invoering van een registerpand.............. 56 Hoofdstuk III. Tweede pijler: flexibilisering van de uitwinningsprocedures voor het pandrecht.................................................... 62 Hoofdstuk IV. Derde pijler: veralgemening van het eigendomsvoorbehoud... 64 Hoofdstuk V. Vierde pijler: bescherming van de zekerheden tegen vermenging, onroerendmaking en bewerking............................... 68 Hoofdstuk VI. Vijfde pijler: een bewindvoerder ( trustee ) voor gesyndiceerde kredieten...................................................... 73 Hoofdstuk VII. Zesde pijler: een wettelijk verankerd retentierecht........... 74 Hoofdstuk VIII. Inwerkingtreding...................................... 76 Actualia vennootschapsrecht: bestuurdersaansprakelijkheid recente evoluties Philippe Ernst.................................................. 79 Hoofdstuk I. Inleiding................................................. 83 Intersentia vii
Inhoud Hoofdstuk II. Gronden van civiel rechtelijke aansprakelijkheid van bestuurders.......................................................... 84 Hoofdstuk III. De aansprakelijke personen.............................. 150 Hoofdstuk IV. De aansprakelijkheids vordering.......................... 153 Hoofdstuk V. Beperkingen op de aansprakelijkheid van de bestuurders (of de financiële gevolgen ervan)....................................... 165 Bestuurdersaansprakelijkheid vanuit strafrechtelijk perspectief Patrick Waeterinckx........................................... 177 Hoofdstuk I. Inleiding................................................ 179 Hoofdstuk II. Toerekening en toerekenings vormen...................... 187 Hoofdstuk III. Het principe van het schuldstrafrecht..................... 193 Hoofdstuk IV. Strafbare deelneming................................... 199 Hoofdstuk V. De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van een bijzondere leidinggevende, de vaste vertegen woordiger............................. 219 Hoofdstuk VI. Ter afsluiting, artikel 5, lid 2 Sw. De (meestal leidinggevende) natuurlijke persoon samen met de rechtspersoon................ 226 Commerciële contracten en precontractuele informatie Dave Mertens en Béatrice Ponet................................. 237 Hoofdstuk I. De wet van 19 december 2005 betreffende de precontractuele informatie bij commerciële samenwerkings overeenkomsten na acht jaar toepassing.......................................................... 241 Hoofdstuk II. De wetswijziging: invoeging van boek X in het Wetboek van Economisch Recht................................................... 266 Hoofdstuk III. Actualia handelsagentuur............................... 277 Hoofdstuk IV. Actualia verkoopconcessies.............................. 296 Hoofdstuk V. Actualia vastgoedmakelaar............................... 300 Vijftig jaar Probatiewet: verleden en toekomst van de individualisatie van de bestraffing Peter Hoet..................................................... 319 Inleiding........................................................... 323 Hoofdstuk I. Historisch overzicht...................................... 324 Hoofdstuk II. Instrumenten: aard en doelstellingen...................... 329 Hoofdstuk III. Evolutie van de toepassings voorwaarden.................. 343 Hoofdstuk IV. Informatie over de antecedenten, de persoonlijkheid en de leefsituatie..................................................... 358 Hoofdstuk V. Uitvoering, gevolgen en herroeping........................ 362 viii Intersentia
Inhoud Hoofdstuk VI. Toekomst van de probatiewet............................ 381 Besluit............................................................. 389 Sociale antimisbruikbepalingen en het Europese Unierecht: de detacheringscasus Herwig Verschueren........................................... 391 Hoofdstuk I. Inleiding................................................ 393 Hoofdstuk II. Detachering en het toepasselijke arbeidsrecht............... 395 Hoofdstuk III. Handhaving van het socialezekerheidsrecht bij detachering.. 411 Hoofdstuk IV. Besluit................................................ 429 De algemene antimisbruikbepaling in het sociaal recht Kristof Salomez................................................ 431 Hoofdstuk I. Context van de sociale antimisbruikbepaling................ 433 Hoofdstuk II. Wanneer is er sprake van sociaalrechtelijk misbruik voor de toepassing van de algemene antimisbruikbepaling?...................... 437 Hoofdstuk III. Gevolgen van de toepassing van de sociaalrechtelijke antimisbruik bepaling................................................ 442 Conclusie........................................................... 444 De algemene fiscale antimisbruikbepalingen: een commentaar in het licht van de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof Bruno Peeters................................................. 445 Inleiding........................................................... 447 Hoofdstuk I. Randvoorwaarden van en beperkingen aan de vrije keuze van de minst belaste weg................................................. 449 Hoofdstuk II. Parlementaire en politieke voorgeschiedenis van de nieuwe fiscale algemene antimisbruikbepalingen............................... 455 Hoofdstuk III. Ratio legis en structuur van de nieuwe bepalingen.......... 459 Hoofdstuk IV. Kwalificatie van de nieuwe antimisbruikbepalingen........ 462 Hoofdstuk V. Draagwijdte van de algemene antimisbruikbepalingen in het licht van het Grondwettelijk legaliteitsbeginsel.......................... 480 Hoofdstuk VI. De bevoegdheid van de Dienst voor voorafgaande beslissingen................................................................ 498 Hoofdstuk VII. Inwerkingtreding van de antimisbruikbepalingen......... 502 Besluit............................................................. 505 Trefwoordenregister................................................. 507 Intersentia ix