RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2017 IN DE GEMEENTE Boekel Plaats : Boekel Gemeentenummer : 0755 Onderzoeksnummer : 292944 Datum onderzoek : 9 mei 2017 Datum vaststelling : 2 november 2017
Pagina 2 van 17
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD.......................................... 5 1 INLEIDING............................................ 7 2 VVE IN DE GEMEENTE BOEKEL.............................. 9 3 CONCLUSIES.......................................... 15 4 REACTIE VAN DE GEMEENTE............................... 17 Pagina 3 van 17
Pagina 4 van 17
VOORWOORD In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Na de monitor zijn we ook in deze gemeenten gestart met het signaalgestuurd toezicht. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vveverplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in 2017. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Boekel in 2016 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 17
Pagina 6 van 17
1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Boekel in 2016. De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. Wij zijn na de zomer van 2015 gestart met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Boekel. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Pagina 7 van 17
Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Boekel. In hoofdstuk 4 wordt de gemeente uitgenodigd om kort te reflecteren op onze bevindingen en zo mogelijk aan te geven welke kwaliteitsontwikkelingen hieraan verbonden worden. Pagina 8 van 17
2 VVE IN DE GEMEENTE BOEKEL De gemeente Boekel heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden hebben wij mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Boekel sinds de bestandsopname De gemeente Boekel is een kleine gemeente met ruim tienduizend inwoners. Hoofdkern is het dorp Boekel. Naast deze hoofdplaats Boekel liggen in de gemeente ook de kernen Venhorst en Huize Padua. In de bestandsopname in 2012 is vastgesteld dat het gemeentelijk beleid op een aantal van de onderzochte aspecten nog ontwikkeld moest worden. Het vvebeleid in de gemeente Boekel kent, zo valt uit de beschikbare documenten af te leiden, een historie die teruggaat tot 2002. Daarna zijn verschillende vervolgnoties vastgesteld en is aan de samenwerking binnen de gemeente met alle betreffende organisaties verder invulling gegeven. De kleinschaligheid, zo geven betrokkenen aan, is bij dit type beleidsvraagstukken een voordeel. In de afgelopen jaren heeft de gemeente de vve-coördinatie verder voortgezet en Pagina 9 van 17
ingevuld op een voor hen passende wijze. De aangegeven verbeterpunten vanuit onderzoek door de inspectie van het onderwijs zijn door de gemeente aangepakt. De gemeente kiest er bewust voor een grote verantwoordelijkheid bij de partners te leggen. De gemeente wordt als gesprekspartner geïnformeerd. De kleinschaligheid van de gemeente maakt dat de betrokkenen elkaar regelmatig tegenkomen en ook vve veelvuldig aandacht krijgt. Binnen het gemeentelijk beleid is er voor gekozen iedere peuter als 'doelgroep' peuter aan te merken. Alle peuters binnen de gemeente Boekel worden in de gelegenheid gesteld om deel te nemen aan een voorschoolse voorziening. De gemeente faciliteert dit. Gezien de kenmerken van de doelgroep en een aantal maatschappelijke ontwikkelingen op gemeentelijk niveau wordt er veel waarde aan gehecht alle peuters te bereiken. Hierin wordt door zowel de gemeente als de partners geïnvesteerd. Waarbij de gemeente een groot vertrouwen heeft in de opgebouwde relatie met de betreffende partner en de daarbij getoonde professionele invulling. De peuterspeelzalen in de gemeente hebben zich allemaal al geprofessionaliseerd en zijn inmiddels onderdeel van kinderdagverblijven. Voorscholen en scholen trekken binnen de gemeente nadrukkelijk samen op. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Boekel heeft aangeleverd De gemeente heeft geen aanvullende documenten opgestuurd. 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vvebeleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien ( 4 ). Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4 1A1 1A2 Definitie doelgroepkind Bereik Pagina 10 van 17
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B 1C Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4 2A 2B GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie www.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren > Kinderopvang. Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak Er zijn geen verbeterpunten met een afspraak. 2 Verbeterpunten Uit de recente beleidsnotitie valt niet eenduidig af te leiden of de gemeente een actief beleid voert om ouders te betrekken. Het betrekken van ouders als educatief partner wordt voornamelijk overgelaten aan de vve-betrokken instanties. Vanuit de partners mogen de locaties hier zelf inhoudelijk invulling aan geven, met als risico dat juist de ouders die er baat bij zouden hebben, niet bereikt worden. De gemeente heeft haar beleid gericht op de invulling van de interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen zeer algemeen geformuleerd. Er is slechts sprake van een algemeen geformuleerde passage over de resultaten en niet over de manier waarop de resultaten structureel in kaart gebracht moeten worden en daarover te rapporteren. In de daadwerkelijke uitvoering heeft op dit onderdeel ook nog nauwelijks sturing vanuit de gemeente plaatsgevonden. Daarmee is ook nog onduidelijk op welke wijze de vve- Pagina 11 van 17
instellingen hierover verantwoording afleggen aan de gemeente. De gemeente heeft dus ook geen eisen gesteld aan de evaluatie van de voor- en vroegscholen ten aanzien van de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie, bijvoorbeeld ten aanzien van het gebruik van programma's, het ouderbeleid, de kwaliteit van het educatief handelen, de doorgaande lijn of de samenwerking met partners. Een derde verbeterpunt betreft de resultaten. Ook hierbij is er sprake van een grote mate van vertrouwen vanuit de gemeente richting de partners. Tot nu toe heeft dit binnen de gemeente Boekel tot het gewenste resultaat geleid. Hoewel er formeel geen afspraken vastgelegd zijn, is de gemeente wel op de hoogte van bijvoorbeeld toetsgegevens van de leerlingen. Er is echter op gemeentelijk niveau niet bepaald wat de gewenste inhoudelijke resultaten moeten zijn van vroegschoolse educatie. Daarnaast investeert de gemeente nadrukkelijk in de facilitering van het onderwijs binnen de gemeente, zodat de gemeente samen met de scholen de in gang gezette ontwikkelingen rondom kindcentra steeds verder uit kan breiden. Een laatste verbeterpunt betreft de systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau. Hoewel er jaarlijks een gesprek is tussen gemeente en partner om vve op gemeentelijk niveau te monitoren, wordt over de bevindingen van deze evaluatie niet systematisch geëvalueerd. Veel lopende zaken worden besproken in het gesprek, maar de gemeente heeft nog onvoldoende zicht of ze haar doelen bereikt. 3 en '4' Voldoende en voorbeeld voor anderen De gemeente hanteert een doelgroepdefinitie. De doelgroep voor voorschoolse educatie bestaat namelijk uit alle peuters binnen de gemeente: zowel met als zonder indicatie. De gemeente kiest er bewust voor om niet alleen peuters met een geïndiceerde achterstand of risico op achterstand in de Nederlandse taal of hun ontwikkeling voorschoolse educatie aan te bieden. Gezien een aantal kenmerken van de bevolking van de gemeente Boekel is dit een bewuste keuze (laag opleidingsniveau, minder hoog ambitieniveau van ouders) en voorziet de gemeente alle peuters van de gemeente in twee dagdelen vve. Daar waar de kinderen daadwerkelijk (op basis van indicatie van de partners) vve nodig hebben omdat zij ook een taal- of ontwikkelingsachterstand hebben) voorziet de gemeente in twee extra dagdelen. De doelgroep voor vroegschoolse educatie zijn in ieder geval de kleuters die in de voorschoolse periode een vve-indicatie hadden. Maar daarnaast werken de voor- en vroegscholen intensief samen, waardoor het aanbod afgestemd kan worden op dat wat alle kinderen nodig hebben. Pagina 12 van 17
De gemeente realiseert op deze wijze ook voldoende vve-plekken, waardoor ook voor alle geïndiceerde peuters een vve-kindplaats is. De gemeente weet ook hoeveel geïndiceerde peuters gebruik maken van een vve-kindplaats. De afspraken rondom het toeleidingstraject zijn duidelijk voor de betrokkenen. De partners nemen hierin jaarlijks het voortouw, volgens een passende procedure. De gemeente heeft met de partners afgesproken dat zij hierover geïnformeerd wordt. Inmiddels is dit al jaren een, binnen de context van de gemeente Boekel, passende praktijk, waarbij de gemeente zicht heeft op het non-bereik. Dit helpt de gemeente om en goede evaluatie te kunnen doen van het toeleidingstraject en dit verder te verbeteren. Er is nadrukkelijk aandacht voor de groep Oost-Europese leerlingen, waarvan de ouders niet makkelijk te benaderen zijn. Het gemeentelijk beleid voorziet ook in afspraken over het gebruik van een integraal vve-programma en een observatiesysteem voor het volgen van de brede ontwikkeling van peuters. Ook de externe zorgstructuur is geregeld. Sinds de invoering van de wet Jeugdzorg is het systeem nog beter ingericht. De gemeentelijke partner heeft het een en ander nadrukkelijk gestroomlijnd waardoor de vroegsignalering naar het oordeel van de gemeente adequaat verloopt. Ook de basis van de doorgaande lijn is duidelijk geborgd; er zijn goede afspraken gemaakt over de warme overdracht van kindgegevens tussen de voorscholen en de basisscholen. De gemeente beschikt over een duidelijke subsidiekader en coördineert de uitvoering van vve. Ook heeft de gemeente met de GGD afgesproken dat zij de basiskwaliteit van de voorschoolse educatie op de voorscholen beoordeelt. Van alle vve-locaties zijn recente rapporten beschikbaar. De gemeente draagt er zorg voor dat ook het toezicht en de handhaving van alle voorscholen voldoet aan de wettelijke verplichtingen. Pagina 13 van 17
Pagina 14 van 17
3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Boekel beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid Het gemeentelijk vve-beleid heeft zich sinds de bestandopname positief ontwikkeld. Uit dit onderzoek blijkt dat er nog wel verbeterpunten zijn. Pagina 15 van 17
Pagina 16 van 17
4 REACTIE VAN DE GEMEENTE Dit rapport beschrijft de oordelen van de inspectie over de kwaliteit van de voor en vroegschoolse educatie in gemeente Boekel. Daarnaast hebben wij de gemeente gevraagd haar eigen kwaliteit te beoordelen en dat samen met de oordelen van de inspectie te vertalen naar de ontwikkelingsrichting van het vve-beleid. Hieronder geeft de gemeente haar reactie: Het inspectierapport geeft de werkende praktijk in onze gemeente goed weer. Sinds vele jaren bestaat er een intensieve samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen, basisscholen en consultatiebureau. Het bereik en de brede toegang voor alle kinderen tot voorschoolse educatie is goed, maar ook het kind volgen en zorgdragen voor een warme overdracht ten behoeve van een doorlopende leerlijn blijft belangrijk. Onze partners nemen hierin hun verantwoordelijkheid met oog voor alle kinderen. Belangrijk aandachtspunt is het bereik van kinderen en gezinnen van arbeidsmigranten met verschillende achtergronden. De aandachtspunten uit dit rapport zijn aanleiding voor verdere doorontwikkeling, samen met onze partners. En verder het verbeteren van ouderbetrokkenheid, interne kwaliteitszorg, resultaten en meer systematische evaluatie. Pagina 17 van 17