Opgericht Mei 1920 Oktober 2017
MEDEDELINGENBLAD VAN VTV NUT EN GENOEGEN TE ZAANDAM Complex: Provincialeweg/Havenstraat 1506 PG Zaandam Tel. 075 6706370 Internet: http://www.vtvnutengenoegen.nl E-mail : vtvnutengenoegen@gmail.com Bestuurssamenstelling Voorzitter Dirk Leentvaar Secretaris J. Jansen Tel. 06-50290542 E-mail vtvnutengenoegen@gmail.com Penningmeester M. Zonneveld Overige Bestuursleden Willem Kruger Keuren Frans Jonker Werkploegcoördinator Linda Stroo Winkel Mia Eggen Activiteiten Anita v.d. Zee Tuinkrant/Schooltuinen Hans Ponne Taxatiecommissie Secretariaat Conradwerf 52 1505 KB Zaandam Tel. 06-50290542 Keuringscommissie Willem Kruger, Pieter de Groot en John Jansen Tuincommissaris Frans Jonker Tel. 06 81270564 Winkelcommissie Toezichthouders Taxatiecommissie Kantine Sociale commissie Activiteitencommissie Schooltuincommissie Linda Stroo, Beppie Dekker, Hanneke de Groot en Anita v.d. Zee Tel. 075 6176093 Dick Vink, Ruud Rijks, Wicher Verdonk, Dirk Lufting en Klaas de Boer H. Ponne, H. van Weerden en A. van Weerden Ingrid van Deudekom, Madeleine Jans, Sandra Jansen, Margriet Strengman en Blanca Barón Linda Stroo Mia Eggen, Gerda Eggen, Linda Stroo en Leny v.d. Broek Tom en Anita v.d. Zee, Brenda McCann en Margriet Strengman Openingstijden Tuinwinkel Zaterdagochtend 09.00 tot 12.00 uur Kantine Open Zaterdagochtend 10.00 tot 11.30 uur Tel. 075-6706370 Openingstijden Papiercont. Zaterdagochtend 09.30 tot 11.00 uur Aanvraagformulieren voor een bouwvergunning van tuinhuisjes, kassen, pergola s e.d. en kapvergunningen, zijn verkrijgbaar in het bestuurshuisje of bij het secretariaat. Verzekeringen tuinhuisjes e.d. en schademeldingen,? Voor noodgevallen is de sleutel van de poort (HOOFDINGANG) opgehangen in het kastje aan het clubgebouw. Spreekuur Bestuur: Iedere zaterdag van 10.00 tot 11.00 uur op tuin 100 EHBO: Bij calamiteiten 1-1-2 bellen Redactie tuinkrant: A.M. v.d. Zee - Boon. Kopij vóór de 1 e van de maand van uitgifte
Beste Medetuinders, Het seizoen zit er alweer bijna op, sommige tuinders hebben nog wat gewassen staan die wel erg resistent moeten zijn voor water want wat is er een enorme hoeveelheid gevallen de laatste weken. De naam laag land is op ons complex zeker van toepassing en als je de geleerden mag geloven dan wordt het in de toekomst alleen nog maar extremer. Voorlopig zullen we het maar moeten accepteren dat onze waterhuishouding niet is opgewassen tegen dergelijke hoeveelheden regen. We kunnen ons verheugen in een steeds groeiende belangstelling voor volkstuinen. Op dit moment hebben wij maar liefst 25 kandidaten die op de wachtlijst staan voor een tuin. Voor ons een positieve ontwikkeling, immers een lange wachtlijst is beter voor de vereniging dan braakliggende tuinen. Trouwens iemand die de bereidheid heeft om lang te wachten op een tuin is in potentie een serieuze tuinder. Helaas zien we nog steeds dat er tuinders zijn die om verschillende redenen de grenzen van onze spelregels opzoeken. Je moet hierbij dan denken aan het begeven op andermans tuin zonder toestemming, tot het te dicht op het pad bouwsels neerzetten. Jammer dat het klaarblijkelijk eerst nodig is dat de betreffende toezichthouder de tuinder hierop aanspreekt voordat e.e.a. wordt aangepast. Eerder hebben wij meldingen gemaakt over de verschillende diefstallen op ons complex. Onlangs hebben wij een medetuinder op heterdaad kunnen betrappen en hem onmiddellijk zijn lidmaatschap ontnomen en hem de toegang tot ons complex ontzegt. De najaarsmarkt was weer een groot succes, helaas kon ik door omstandigheden niet aanwezig zijn maar de berichten over deze dag waren erg positief. Dank namens het bestuur aan de vrijwilligers en de weergoden die deze dag tot een geslaagd geheel hebben gemaakt. Binnenkort gaan we starten met de renovatie van de kantinekeuken en de toiletten, dit zal zeker voor een aantal weken wat overlast veroorzaken, hiervoor op voorhand alvast bedankt voor jullie begrip. Met vriendelijke groeten Dirk Leentvaar Voorzitter Nut en Genoegen - 1 -
BESTUURSMEDEDELINGEN HOOFDPOORT Gelieve de hoofdpoort bij het verlaten van het complex om 17.00 uur sluiten! Als u gebruik maakt van de zijpoort, dan deze altijd achter u sluiten! ACTIVITEITEN Jubilarissen: Deze vindt plaats op een nader te noemen zaterdagmorgen. Kerst-in: zaterdag 16 december van 15.00 t/m 17.00 uur. Nieuwjaarsreceptie: 6 januari 2018 van 14.00 t/m 16.00 uur. ADRESWIJZIGINGEN ENZ. Het bestuur krijgt soms onverwacht te maken met het feit dat tuinders zijn verhuisd, een ander telefoonnummer of e-mail adres hebben gekregen. Geeft u het a.u.b. door aan het secretariaat t.w. vtvnutengenoegen@gmail.com als er iets is veranderd, dat is wel zo netjes en zo blijft de administratie op orde. TUINKRANT Ongeveer half December komt de laatste tuinkrant van het 2017 uit, kopij kunt u inleveren t/m 1 december 2017 in de brievenbus van tuin 7. BELANGRIJK!!!! ANDERE BANK Door wat perikelen bij de vorige bank is onze vereniging van bank veranderd, houdt u hier rekening mee als u een rekening van de vereniging ontvangt. Let u goed op dat u de contributie enz. naar het goede rekeningnummer overmaakt! Het nieuwe rekeningnummer is: NL61 RABO 0320 337 480 t.n.v. Volkstuinvereniging Nut en Genoegen AFWEZIGHEID/VAKANTIE Met name tijdens de zomermaanden ziet het bestuur vaak veel mensen op de tuin die niet bij ons bekend zijn. Daarom onderstaand strookje. Als u met vakantie gaat of langere tijd afwezig zult zijn, vul dan onderstaand strookje in en lever het in bij een bestuurslid of in het bestuurskantoortje. Het bestuur is dan op de hoogte wie er op uw tuin past en regelmatig aanwezig is op uw tuin. Naam: Tijdens mijn vakantie/afwezigheid van Tuinnr. t/m past onderstaand persoon op mijn tuin. Naam: Telnr. - 2 -
NIEUWE TUINDERS Er zijn tuinders vertrokken en nieuwe tuinders mogen wij weer begroeten op ons complex. Wij wensen deze tuinders veel tuinplezier toe. Tuinders die ons hebben verlaten Nieuwe Tuinders M. Moerkerk T.47 A. Carvalheira dos Santos T.47 P.C.P. Bot T. 64 M. Kint T.64 P. Lesmeister T.84 De slotenkeuring is op Zaterdag 14 oktober a.s. Zorg dat uw sloot 1 meter uit de kant schoon is, ook het talud dient gemaaid en van onkruid ontdaan te zijn en dient u het afval te verwijderen en af te voeren!!! ER KOMEN NOG STEEDS E-MAILS BINNEN OP ONS OUDE E-MAIL ADRES. DIT E-MAIL ADRES BESTAAT NIET MEER DUS ALLE E-MAILS VOOR DE VERENIGING GAAN VOORTAAN NAAR ONDERSTAAND E-MAIL ADRES!!! HET E-MAIL ADRES VAN DE VERENIGING IS SINDS APRIL JL. VERANDERD IN vtvnutengenoegen@gmail.com ALLE POST, MEDEDELINGEN DIE HET BESTUUR AANGAAN GAAT NAAR DE SECRETARIS JOHN JANSEN VIA BOVENSTAAND E-MAIL. - 3 -
Verbouwing keuken en toiletgroep in kantine Op maandag 23 oktober a.s. gaat de aannemer beginnen met de verbouwing van de keuken en de toiletgroep in de kantine. De verwachting is dat de verbouwing ongeveer vier tot vijf weken gaat duren. De aannemer gaat beginnen met de toiletten en vervolgens de keuken. Tijdens de verbouwing kan er geen gebruik gemaakt worden van de toiletten, om ongemak te voorkomen worden er twee tijdelijke toiletten (z.g. dixies) geplaatst. Hoe en waar we de koffie gaan schenken op de zaterdagmorgen is nog onderwerp van discussie, hierover wordt u d.m.v. flyers ingelicht. Sluiting Kantine en Winkel De kantine en de winkel sluiten op zaterdag 23 december, zaterdag 30 december en zaterdag 6 januari 2018. Op deze zaterdagen is er ook geen werkploeg! - 4 -
Werkrooster 7 oktober week 40 14 oktober week 41 21 oktober week 42 R.B. v.d. Bergh T.93 M.N. Lont T.1A T.M.M. Garrelds T.25 K. Kiliç T.94 C.S.A. Meijer T.2 S. Fatah T.26 O. Tosun T.96 T. Dulkadir T.3 F. Visser T.28 E. Zucca T.99 H. Pot T.15 M. Biersteker T.30 S. Kla-Han T.100A B. Morgenthaler T.16 J.A. Busby T.34 D. Derband T.101 T. Gökçe T.18 S. Struiksma T.35 H. El Badmoussi T.104 G. Linger T.19 J. Luiken T.37 L. Jager T.108 T.S. Wan T.19A L.R. Doeswijk T.39 M. Schoonhoven T.20 K. Elboussadani T.42 28 oktober week 43 4 november week 44 11 november week 45 B. Öksüz T.52 S. Cinkaya T.79 M.D. Al Zafiti T.92 L. Serra T.53 S. Zeybekoglu T.81 R.B. v.d. Bergh T.93 G.H. Rot T.55 M. Lubbes T.82 K. Kiliç T.94 H.E. v.d. Broek T.59A I.M. Postma T.83 O. Tosun T.96 S. Keskin T.63 J.J.M. Hitters T.85 R. Sarisakal T.97 K. Eijer T.68 A. Vasconcelas T.88 E. Zucca T.99 L.M. Verduijn T.69A G. Coret T.89 S. Kla-Han T.100A C. Barancel T.77 D. Vink T.90 H. El Badmoussi T.104 S. Paardekoper T.91 L. Jager T.108 18 november week 46 25 november week 47 2 december week 48 R. den Hoed T.109 M. Biersteker T.30 F. Demir T. 36 T. Dulkadir T.3 J.A. Busby T.34 B. Boes T.65 H. Pot T.15 S. Struiksma T.35 C. Cicek T.67 B. Morgenthaler T.16 J. Luiken T.37 L.M. Verduijn T.69A T. Gökçe T.18 L.R. Doeswijk T.39 S. Cinkaya T.79 G. Linger T.19 K. Elboussadani T.42 A. Vasconcelas T.88 T.S. Wan T.19A K. Bouibaoune T.44 E. Zucca T.99 F. Visser T.28 B. Öksüz T.52 S. Kla-Han T.100A L. Serra T.53 9 december week 49 16 december week 50 Week 51/52 en 1 M. Biersteker T.30 L.R. Doeswijk T.39 Geen werkploeg B. Öksüz T.52 K. Elboussadani T.42 L. Serra T.53 W. Verdonk T.46 Geen werkploeg D. Kruijt T.73 A. Carvalheira T.47 R..v.d Bergh T.93 M. Kint T.64 Geen werkploeg M. Kiliç T.94 H.E. v.d. Broek T.59A O. Tosun T.96 Geen werkploeg T.S. Wan T.19A Het werken in de werkploeg is geen vrijblijvend gebeuren. Iedere tuinder is verplicht om per jaar 21 uur Algemeen Werk te verrichten voor de vereniging! Als u niet kunt, belt u dan met coördinator Frans Jonker Tel. 06 81270564. Het werk begint om 9.00 uur en eindigt 12.00 uur. Zorgt u er a.u.b. voor dat u op tijd komt! - 5 -
Als t om smaak gaat is er maar één nummer 1 Gebr. Groot, keurslagers Winkelcentrum Westerwatering Tel. 075-6163583 Winkelcentrum Saendelft Kaaikhof 25 Tel. 075-6573808 Z A A N D A M Zuiddijk 24 1501CL Zaandam tel:075-6704784 info@karingeers.nl www.karingeers.nl Hier had uw advertentie kunnen staan! Info bij vtvnutengenoegen@gmail.com - 6 -
KANTINEROOSTER PERIODE AUGUSTUS T/M OKTOBER 2017 Zaterdag Bijzonderheden 07 oktober Jan Stroop Ingrid van Deudekom 14 oktober Blanca Barón Mia Eggen 21 oktober Sieta Eijer Margriet Strengman 28 oktober Jeanne Brouwer Madeleine Jans 04 november Ingrid van Deudekom Mia Eggen 11 november Ingrid van Deudekom Lidy Bellaart 18 november Jan Stroop Blanca Barón 25 november Margriet Strengman Sieta Eijer 02 december Sandra Jansen Eef Vet 09 december Madeleine Jans Margriet Strengman 16 december Ingrid van Deudekom Lidy Bellaart KERST-IN 15.00 t/m 17.00 uur 13 januari Jan Stroop Mia Eggen 20 januari Sandra Jansen Blanca Barón Bij vragen op- of aanmerkingen belt of mailt u met Ingrid van Deudekom tel.: 075-6123337 e-mail: icvandeudekom@hetnet.nl DOUWE EGBERTS PUNTEN Punten en bonnetjes sparen daar staan Nederlanders om bekend, maar wat te doen met al die punten en bonnetjes! De kantinecommissie maakt u blij met uw DE punten die bij menigeen nutteloos in de keukenla liggen omdat je er zoveel van moet opsparen om een artikel gratis te kunnen krijgen. In de meeste gevallen moet er nog een fiks bedrag worden bijbetaald. Daarom de volgende oproep: heeft u DE punten in uw bezit en u doet er niets mee, schenk ze dan aan de kantinecommissie want zij weten er wel raad mee. U kunt ze iedere zaterdagmorgen, tussen 10.00 en 11.30 uur inleveren in de kantine! Bij voorbaat, namens de kantinecommissie, hartelijk dank! - 7 -
Piet de Vries Op donderdag 7 september jl. ontvingen wij het bericht dat Piet de Vries v/h tuin 92 onverwacht is overleden. Piet de Vries heeft meer dan 40 jaar op ons complex getuind en bracht al jaren de tuinkranten rond. Wij wensen Agaath en de verdere familie veel sterkte toe met dit onverwachte verlies. Jubilaris Tijdens de koffiepauze werd op zaterdag 30 september jubilaris George Coret in het zonnetje gezet samen met zijn vrouw Gonnie. De jubilaris is 25 jaar lid van onze vereniging en daar hoort natuurlijk taart bij, en wat voor een taart, deze smaakte heerlijk. Er waren een certificaat, een speldje en een VVV bon voor George, voor zijn vrouw was er een mooie boeket bloemen. De kantine zat vol met medetuinders die George en zijn vrouw kwamen feliciteren. Het was een gezellig samenzijn. BEDANKJE Langs de weg wil ik de vereniging bedanken voor de bloemen en het cadeau die ik heb mogen ontvangen bij mijn 25 jarig jubileum. Tevens bedanken wij de dames van de kantine die voor de taart en de koffie hebben gezorgd. Met hartelijke groet George en Gonnie Coret. - 8 -
TUINTOKO NIEUWS Tijdens de Herfstmarkt was de tuinwinkel natuurlijk ook geopend. Alle medewerkers, Linda, Hanneke, Beppie en Marieke, waren al vroeg aanwezig om alles klaar te zetten voor deze dag. Ze kregen ook, zoals altijd, hulp van Pieter. Linda had weer heerlijke pompoensoep gemaakt die later gretig aftrek vond, de andere dames richtte de stallen gezellig in en er was weer van alles te koop. Er waren pompoenen, kalebassen, andijvie, bieten, uien, peren enz. en allerlei inmaak producten. Er zijn zelfs vaste klanten die speciaal voor deze producten naar de Herfstmarkt komen. Er zijn weer gasflessen bezorgt en dus weer in voorraad, en ook is er gasslang te koop voor 2,00 per meter en allerlei meststoffen zijn voorradig. Bij de volgende tuinkrant (December) vindt u weer de bestellijsten voor het komende jaar, let wel op tot wanneer u deze kunt inleveren. Zoals altijd mag u alleen pootaardappelen gebruiken die besteld of gekocht zijn in de tuinwinkel! De nieuwe tussendeur is een uitkomst, het blijft nu heerlijk warm in de winkel en de broers van Weerden zijn druk bezig met het nieuwe keukenblokje. Binnenkort ondergaat de winkel een kleine metamorfose, de rekken naast het raam worden verwijderd en de zadenkasten komen dan daarvoor in de plaats te hangen, achter de toonbank. De winkeldames wijzen u er met klem op dat er niet op de pof kan worden betaald, het is boter bij de vis. Tot zover het winkelnieuws. Vriendelijke groeten van het winkelteam, Linda, Beppie, Hanneke en Anita. Elke zaterdag open van 9.00 t/m 12.00 uur. - 9 -
SCHOOLTUINEN Maandag 11 september kwam, inmiddels groep 8 van OBS De Dijk, weer naar ons complex toe. Deze maandag hebben alle kinderen een mooi bloemstukje gemaakt van de bloemen van hun tuintjes, voor hun ouders. s Morgens was het schooltuinteam al druk in de weer om bloemen te plukken, er waren er, ondanks het slechte weer van de afgelopen dagen, nog genoeg. De oase stond al in de ton en de tafels werden op het terras gezet. Er werden leuke stukjes gemaakt. Zie de foto hieronder. Maandag 18 september kwam de groep om de laatste oogst op te halen van de schooltuinen. Na de overvloedige regenval konden de kinderen de tuintjes niet in, ze zakte bijna tot de knieën in de aarde. Dus waren de uien en bieten al door het schooltuinteam langs de zijpaadjes gelegd en konden dus zo worden ingeladen in de meegebrachte tassen. Op school was een herfsttafel gemaakt en de pompoenen werden door een paar sterke jongens en een vader meegenomen naar school. Juf Linda was hier erg blij mee. - 10 -
Maandag 25 september de laatste dag van de schooltuinen en tevens de prijsuitreiking. Er waren een 1e prijs voor Yaniek 107 pnt., een 2e prijs voor Mats 106 pnt. en een 3e prijs voor Odyle 100 pnt. Ook waren er drie prijzen voor de hoogste zonnebloem, 1e prijs Shevely 3.34 mtr. 2e prijs Kay 3.26 mtr. 3e prijs Elijah 3.24 mtr. en een poedelprijs voor de laagste zonnebloem deze was 1.90 mtr. en deze was voor Quinten. Eerst vond de diploma uitreiking plaats, voor ieder kind een diploma met een groepsfoto en de hoogte van de zonnebloem, genoteerd op het diploma. Na de uitreiking van de bekers, medailles, poedelprijs en de wisselbeker, was er voor iedereen nog een ijsje. Ook zijn we nog even bij de tuintjes gaan kijken waar al heel wat kaalslag had plaats gevonden. De begeleiders kregen een mooi cadeau aangeboden wat door de kinderen zelf was gemaakt en een plaatsje krijgt in het schooltuinhuisje. Hieronder een kleine impressie van de prijsuitreiking en de laatste blik op de schooltuintjes. Ook bedanken wij Simon die ons ook dit jaar weer regelmatig kwam helpen om onkruid te wieden. Het seizoen is snel voorbij gegaan, nu op naar 2018 dan zullen wij weer een nieuwe groep 7 ontvangen. - 11 -
HERFSTMARKT 24 SEPTEMBER Beste medetuinders, Allereerst hartelijk dank aan iedereen die meegewerkt heeft aan een geslaagde herfstmarkt. Het was een gezellige dag, waarbij we de vereniging weer hebben kunnen promoten. In alle opzichten was het een mooie dag deze zondag op ons complex, wat een weertje. Voor 11.00 uur waren er al bezoekers op ons complex te vinden. De dames van de winkel waren al druk met het uitstallen van hun waren, de imker zorgde ervoor dat ook zijn waar werd uitgestald, de sjoelbakken stonden al in de startblokken, de lootjes werden al verkocht en liepen als een trein en de dames van de kantine hadden de handen vol aan het snijden van de cakes, taarten enz. en natuurlijk met de koffie en thee. In de kantine was voortdurend aanloop, iedereen weet inmiddels wel dat daar allerlei lekkernijen te koop zijn op zo n dag. Ook daarvoor dank namens de kantinecommissie. De boeken werden op de stal gelegd, de frituur stond al aan en de haringen lagen op de schaal. De haringen en andere snacks gingen helemaal op. Vanaf 11.00 uur t/m 15.00 uur was er een gezellige aanloop. Er liepen geschminkte kinderen rond en menigeen zat heerlijk in zijn tuin van het mooie weer te genieten. Halverwege de middag kwam Lenie langs met Turkse hapjes, gemaakt door Mevr. Agan van tuin 98, het was een gezellige dag waar iedereen met plezier op terug kan kijken. Nogmaals dank, en voor alle mensen die het leuk vinden: doe de volgende keer ook mee door een handje te helpen, of een activiteit te organiseren! - 12 -
JAPANSE DUIZENDKNOOP DL.3 Nederland moet een Deltaplan maken tegen schadelijke exoten. Zonder ingrijpen neemt de schade verder toe en ontstaan er risico s voor de volksgezondheid. Exoten zijn planten en dieren die van oorsprong niet thuishoren in Nederland. In veel gevallen is dat geen probleem, maar soms loopt het uit de hand. Er bestaat een Europese lijst van exotenverordening, die nog steeds wordt uitgebreid, maar daarmee kunnen niet alle schadelijke soorten worden geweerd en bestreden, is de ervaring van Rob van Leuven. Hij is geïnstalleerd als de eerste hoogleraar invasiebiologie aan een Nederlandse universiteit. Ook pleit hij voor een nationale lijst als aanvulling op de EU-lijst. Op de Europese lijst staan 49 soorten zoals o.a. de Amerikaans vogelkers, DE HALSBANDPARKIETEN, (waar veel tuinders en volkstuinders last van hebben), de berenklauw. Andere soorten geven alleen in ons land of slechts enkele EU-landen problemen zoals de Aziatische Duizendknopen. Die laatste is zo schadelijk, dat er al een website www.bestrijdingduizendknoop.nl bestaat. Duizendknoop kan grote schade veroorzaken, bijvoorbeeld doordat de stabiliteit van dijken en taluds langs watergangen wordt verminderd als gevolg van het wegconcurreren van de grasvegetatie. In Nederland is Japanse duizendknoop voor het eerst in 1886 verwilderd aangetroffen in de omgeving van Baarn. Pas na 1950 is de soort in Nederland op grote schaal gaan verwilderen. Het dumpen van tuinafval heeft waarschijnlijk in hoge mate bijgedragen aan de verspreiding van de plant. Maaien van deze planten wordt dan ook afgeraden. De wortelstokken moeten met de hand worden weggehaald. Juist omdat bij de bestrijding van exoten veel partijen betrokken zijn, pleit van Leuven voor gebiedsgerichte plannen waarbij gemeenten, waterbeheerders en terreinbeheerders samenwerken. Verder zou er een landelijke verplichting exotenvrij-verklaring moeten komen voor grondverzet, grondtransport en beheermachines. Bron: NHD - 13 -
KRUID EN ONKRUID Inleiding Kruid en onkruid, wat is het verschil? Het is voor sommige tuiniers eigenlijk het verschil tussen gewenst en niet gewenst, tussen mooi en lelijk en alternatief en niet-alternatief. Tussen een strakke, nette, onkruidvrije tuin met veel zwarte aarde en een wilde, natuurlijke tuin waar ieder stukje benut is en alles begroeid. Maar ís onkruid eigenlijk wel lelijk en ongewenst? Veel onkruid wordt gebruikt in de homeopathie. Een kruid kan prachtig staan in de tuin en is soms ook te gebruiken in de keuken. En onkruid dan? Kan ook heel mooi zijn én te gebruiken in de keuken. Onkruid wordt vaak gezien als een lastpak; lelijk en je hebt er niets aan. Dat dát nou juist niet zo hoeft te zijn, daar gaat dit Groentje over. Sommige onkruiden zijn zo prachtig en zo nuttig voor bijvoorbeeld vlinders, bijen en hommels, dat je ze eigenlijk wel móet waarderen. Van andere onkruiden zoals kweek, heermoes, akkermelkdistel en het zevenblad, kun je daarentegen helemaal gek worden. Nou ja gek... zelfs zevenblad heeft zo zijn voordelen. Om met Cruyff te spreken: elk nadeel heb zijn voordeel! En zo is het maar net. Ongewenst! Onkruid op de moestuin kan ervoor zorgen dat de gezaaide groenten in de verdrukking raken. De groenten kunnen niet optimaal groeien, worden overwoekerd en kunnen zelfs doodgaan. Daarom zal er flink gewied moeten worden. Dit wieden heeft ook weer een nadeel; des te meer de grond in beweging is door het schoffelen en het uittrekken van plantjes, des te meer kans er is op ongewenste onkruiden. Kort gezegd: u creëert door al dat bewegen van de grond en wieden een gespreid bedje voor onkruiden! Zo weinig mogelijk aan de grond doen en bodembedekkers gebruiken is het beste; dan blijven onkruiden het langst weg. Dat zal bij veel (moes)tuinders vreemd overkomen, zij zijn altijd het meeste in de weer tegen onkruid. In de siertuin geldt hetzelfde; zo veel mogelijk bodembedekkers gebruiken en niet te veel de grond beroeren. En alleen de grootst mogelijke lastpakken die tussen de beplanting groeien verwijderen. Voor zowel kruid als onkruid geldt hetzelfde principe: beide moeten in toom worden gehouden. Steeds de ongewenste planten en wortelstokken verwijderen en uiteindelijk bent u de winnaar! Maar denk vooral ook aan de voordelen die sommige planten aan hommels, bijen, vlinders en de mensheid te bieden hebben. Gewenst? Onkruid, zoals gras tussen de borderbeplanting, maar ook paardenbloemen, zuring en brandnetel, zult u in de meeste gevallen verwijderen. Zelf gekochte of gezaaide kruiden zult u laten staan. Maar ook die kunnen flink woekeren! Denk maar eens aan lelietje der dalen of guldenroede. Of wellicht heeft u wel eens lampionplantjes gezaaid of geplant? Ook sommige varensoorten, de duivelswandelstok, het stekelnootje, munt, lavas en bamboe staan bekend om hun territoriumdrang. Als een plant het naar de zin heeft, kan die waanzinnig uitgroeien. Dat hoeft niet erg te zijn; grote vakken ingeplant met veel van hetzelfde kunnen heel mooi zijn! Als u het toch teveel van het goede vindt, zult u met een schep deze planten moeten indammen en ze de ruimte geven die u voor ze gereserveerd had. Niets meer, niets minder. - 14 -
Verspreiding Juist planten die zij niet zelf in de tuin hebben gezet, worden door sommige tuiniers als onkruid gezien. Door de jaren heen kunnen er heel wat vreemde planten in de tuin komen te staan. Vaak zijn vogels of de wind de leveranciers. De natuur heeft namelijk heel wat manieren ontwikkeld om plantenzaden te verspreiden. Her en der kunnen in de tuin, door vogels verspreide, wilde bottelrozen en lijsterbessen ontkiemen. Of zijn door de wind pluizenbollen van de paardenbloem of rietsigaar in de tuin gedeponeerd. Zaden kunnen ook onder de schoenen blijven plakken en zo meegenomen worden (soms zelfs van het ene continent naar het andere). Soorten onkruid Grofweg kun je zeggen dat er twee soorten onkruid zijn. De soorten die ondergronds de tuin door gaan met hun wortelstokken of diepe penwortels. Of de soorten die zich verspreiden door zaad. Over het algemeen zijn de ondergrondse onkruiden lastiger te bestrijden dan de zaadonkruiden. Bij zaadonkruiden die op ongewenste plaatsen in de tuin staan, moet u ervoor zorgen dat de plant absoluut geen rijp zaad kan maken. Als het rijpe zaad valt, wordt het probleem namelijk nog groter, want de plant kan zich dan weer opnieuw uitzaaien en daarmee begint het proces weer opnieuw. De ondergrondse onkruiden zijn hardnekkiger en daar moet dan ook meer aandacht aan worden besteed. Vaak zullen wortelpennen of wortelknolletjes moeten worden uitgegraven of zullen de wortelstokken met een riek gerooid moeten worden. Gooi deze wortelstokken, pennen en knolletjes niet op de composthoop (zij zullen weer op ieder puntje uitlopen!), maar geef ze mee met de vuilnisophaaldienst. Ondergronds De wortelpennen van de paardenbloem of de akkermelkdistel zijn zeer moeilijk te verwijderen. Een spade zal nodig zijn om ze eruit te krijgen. Ieder stukje wortelpen dat in de grond achterblijft zal weer uitgroeien. De wortelstokken van brandnetel kunt u het beste met een riek of een hak eruit halen. Meestal liggen ze aan de oppervlakte en hoeft u niet al te diep te spitten. Klein en groot hoefblad zijn beide moeilijk te bestrijden. Uitgraven en zoveel mogelijk worteldelen weghalen is het beste. Vervolgens de plant uitputten door hem iedere keer als de plant bovengronds komt, af te schoffelen. Uiteindelijk zult u dit gevecht winnen. Maar misschien wilt u de strijd helemaal niet aangaan? Een slootkant met alleen groot hoefblad is prachtig om te zien. En klein hoefblad is de eerste aankondiger van de lente. Bovendien zijn bijen gek op de bloemen. Niet gewenst, maar toch mooi Er is eigenlijk maar één gouden regel; in uw tuin moet staan wat u mooi vindt. Geef echter planten wel een kans om mooi gevonden te worden! Het aloude madeliefje in het gazon is er zo een. Voor een ouderwetse opa of vader een kwelling, terwijl de (klein)kinderen vrolijk de bloemetjes plukken en er slingers van maken. Draadereprijs is voor sommige tuiniers ook een ergernis, maar bekijk zo n plantje eens van dichtbij en zie hoe het gazon een prachtige paarsige gloed krijgt! - 15 -
Hoezo onkruid? Toch niet alles hoeft weg? Veel vlindersoorten zouden trouwens niet kunnen bestaan zonder veel van deze onkruiden. Op zich kan mos ook heel mooi zijn, maar als het gazon vol zit met mos, is de lol er vaak snel af. Kalk strooien en goed verticuteren wil wel eens helpen, maar het is ook goed u af te vragen of de plek voor dit gazon wel de juiste is. Als het gazon te veel in de schaduw ligt, is de plaats dus eigenlijk niet geschikt. Hulpmiddelen uit de tuincentra bestaan vaak uit dure, niet milieuvriendelijke, oplossingen uit pakjes en strooibussen. Het zal niet baten, gras is een zonaanbidder!! Het juiste advies is: grasveld omspitten, onkruid en wortelstokken verwijderen (eventueel klein terrasje aanleggen voor de hete zomerse dagen; het ligt immers in de schaduw!). De grond verrijken met organische meststoffen en dan kiezen voor een border met schaduwminnende planten. Deze kunnen vaak net zo mooi en weelderig bloeien als zonaanbidders. Voordelen van onkruid Equisetum arvense of heermoes is zo n vreselijk onkruid waar je heel moeilijk vanaf komt; de wortels van deze plant reiken heel diep! Heermoes is ook bekend onder de naam paardenstaart en schaafstro (het werd vroeger gebruikt als schuurmiddel, vanwege het hoge kiezelgehalte). Het heeft ook hele goede eigenschappen. Als er dan toch heermoes in uw tuin groeit en u krijgt het haast niet weg, gebruik dan de plant om thee van te zetten. Deze thee kunt u gebruiken als spuitmiddel tegen schimmels. In deze plant zit, zoals gezegd, veel kiezel en daar hebben ook slakken weer een hekel aan! Brandnetels Brandnetels kunnen ook heel nuttig zijn. Laat brandnetelbladeren rotten in een emmer water en gebruik het als spuitmiddel tegen luizen! Welke zichzelf respecterende (moes)tuinder heeft nooit van brandnetelgier gehoord? Luizen houden niet van stank en stinken doet deze gier beslist! Tevens is brandnetelgier een bladbemester; uw gewas zal er beter van worden. Milieuvriendelijk en veel goedkoper dan de chemische middelen uit het tuincentrum! Jonge toppen van de brandnetel eten als spinazie is ook een aanrader! Nog meer voordeel? U kunt de composthoop verrijken door er het groen van de brandnetel aan toe te voegen. Gooi beslist niet de wortelstokken van de brandnetel op de composthoop; zij zullen allemaal weer gaan uitlopen! De brandnetel is een waardplant voor veel vlinders. Zonder de brandnetel kunnen veel dagvlinders zoals de Dagpauwoog en de Kleine Vos niet overleven! En wat ook heel leuk is, is dat in de omgeving van de brandnetel altijd wel de prachtig paarsbloeiende hondsdraf te vinden is, en ook de weegbree. U hebt niet goed opgelet bij het wieden en pijnlijke vingers gekregen van de brandnetel? Pluk dan van de hondsdraf en weegbree de bladeren, kneus ze en wrijf ze over de pijnlijke plek. Zo heeft moeder natuur voor bijna alles een oplossing! Aegopodium Dat is een chique naam voor het afschuwelijke zevenblad! Toch kun je wel voordeel hebben van zo n plant; hij bloeit mooi, is sterk en zorgt voor een groen tapijt. Altijd maar de strijd aangaan tegen zevenblad? Doe er eens iets anders mee! Wat dacht u van pesto van zevenblad: neem wat gewassen jonge bladeren (neem royaal; er staat genoeg op de tuin!), een klein handje pijnboompitten, paar teentjes knoflook, beetje zout naar smaak, een schep Parmezaanse kaas en een scheut goede olijfolie extra vierge. Maal de ingrediënten heel fijn in een vijzel of gebruik een keukenmachine. Giet er vervolgens zoveel olijfolie bij dat er - 16 -
een smeuïge substantie ontstaat. Naar smaak meer kaas, knoflook of zout toevoegen. In een dikkere saus, dus met minder olie, kunnen nog wat stukjes fijngesneden olijven en kappertjes gedaan worden (tapenade). Voor een saus voor door de pasta of om knapperig gebakken brood in te dopen, doet u er meer olie en knoflook bij. In goed schoongemaakte potjes is de pesto of tapenade in de koelkast zeker één week te bewaren (giet bovenop de substantie een klein laagje olie ter conservering!). Groentje AVVN Tekst: Nelleke van der Boom - 17 -
DE MOL t Moest er maar eens van komen, dat ik een stukje schrijf over de mol. We kennen m allemaal, of in elk geval z n opwerpselen. Vooral in je grasveldje zijn ze bijzonder vervelend. Wie mol zegt, denkt meteen aan zijn graafwerk, de molshoop. Geen wonder dus dat de meeste namen verwijzen naar dat hinderlijke gedrag. In t oosten van ons taalgebied, Drente, Overijssel, Gelderland, maar ook over de grens met Duitsland, heet de mol wroet, met varianten als wrute, wröte, frote, frööt, e.d. Van t werkwoord wroeten, dat spreekt. In t achterste hoekje van de Achterhoek ligt een klein gebiedje waar göör gezegd wordt. t Loopt trouwens door tot aan Münster, de hoofdstad van Westfalen. Göör wordt door autoriteiten herleid tot een werkwoord goren, dat ook al wroeten betekent. Een andere wroetnaam is weulle, dat ook Achterhoeks is en een vorm is van t werkwoord weulen, de dialectvariant van woelen. Er is nog een werkwoord waarmee de activiteit van de mol wordt weergegeven. Dat is werpen, maar de stam werp komt niet los voor maar alleen in combinatie met een ander woord: moldewerp. Dat is een van de alleroudste vormen in t Nederlands. t Woord staat in een handschrift uit 1240. Op t eerste gezicht denk je dat t woord mol erin zit, maar dat blijkt niet te kloppen. t Eerste woorddeel is t Germaanse woord mulda dat losse, rulle aarde betekent. Wij kennen nog mul in de betekenis stoffig, los, rul. Een moldewerp is dus een opwerper van rulle aarde. Goed gezien van onze voorouders, zou ik zeggen. Dat mulda/molde heeft allerlei vormen aangenomen. Limburgse dialecten is t mout of moet geworden, wat namen opleverde als moutheuvel, moutworm. In t Duits is t maulwurf. Maar nu dan dat mol. Mol is ook al bekend uit de 13 e eeuw: die mol die en leuet el nirgen af dan van der erden de mol die leeft anders nergens van dan van de aarde (1287). En in 1186 was er al iemand die Arnoldus Mol heette. t Is vanouds de meest voorkomende naam in t Nederlandse taalgebied, dus in Nederland en Vlaanderen. Er zijn etymologen (onderzoekers van de herkomst van woorden) die er t prehistorische woord mul in zien dat donkere kleur betekent net als t verwante mel, dat we hebben in mel-ancholie zwartgalligheid. Anderen menen dat de vorm mol zou kunnen teruggaan op *muðla- snijder, graver, dan wel op *mulna- bij het werkwoord *malan- malen. Dat sterretje geeft aan dat t gereconstrueerde vormen zijn. Deze verklaring lijkt me, gelet op t karakter van de andere benamingen, trouwens t meest waarschijnlijk. Speciaal voor Nut & Genoegen keek ik als steeds ook in t mooie woordenboek van onze Boekenoogen, De Zaanse Volkstaal. En daar vond ik een paar opvallende zaken. Want behalve mol geeft Boekenoogen ook een vorm muil; die is naar t schijnt vroeger in gebruik geweest. Hij heeft die vorm opgediept uit een boek van een Zaans (!) auteur, Hendrick Jacobsz. Soeteboom, Sanerdams Bloemecrans (1645). Soeteboom schrijf daar: Wilt nu eens als Muylen wroeten. Ik denk dat dat woord als mulen uitgesproken is, want uy was in die tijd de spelwijze van de lange uu. Ik vind steun voor deze interpretatie bij Boekenoogen, want die vermeld nog - 18 -
muulmeed als naam van een stuk land te Assendelft en muulcamp voor een stuk land te Hargen (a 1371). (Hargen bij Groet). Meed en camp zijn namen voor resp. weiland en veld, in dit geval waren ze alle twee geteisterd door mulen, alias mollen. De vorm mulen is verder nergens bekend. Alle namen die in t Nederlandse taalgebied voorkomen zijn overgeërfde Germaanse woorden, met één uitzondering. In het uiterste zuidwesten in West-Vlaanderen spreken oudere mensen soms nog van tolpe. Dat is van t Latijnse talpa mol. In t Frans heeft t de vorm taupe aangenomen. Net als Mol is Taupe daar als familienaam bekend. Al sedert 1247: Henrici Talpa. Nu snap ik ook waarom John de Mol zijn mediaonderneming Talpa Media genoemd heeft. Door Jan Stroop WIE HEEFT ER ZIN IN OM MET MIJ, BIANCA VERDONK, EEN MOOI HERFSTSTUK TE MAKEN OP 18 OKTOBER A.S. OM 19.30 UUR IN HET T TUINDERSHONK!!! KOSTEN 15,00 P.P. ALS U MEE WILT DOEN BEL DAN EVEN MET BIANCA VERDONK TEL. 075 6312052 OF 06 15118015-19 -
P.Boorsmastraat 24A, 1507 WS Zaandam Telefoon 075 6164596 E-mail info@hoogstra.com Werkplaats Rechte Tocht 9b, 1507 BZ Zaandam Patrick s Rijwielshop Zuiddijk 223 1501 CJ Zaandam Tel. 075 6 311 215 www.patricksrijwielshop.nl info@patricksrijwielshop.nl Hier had uw advertentie kunnen staan! Info: vtvnutengenoegen@gmail.nl - 20 -