De relatie tussen verschillende sociale uitgavenregelingen en armoede, ongelijkheid en economische groei

De relatie tussen verschillende sociale uitgavenregelingen en armoede, ongelijkheid en economische groei Emile Cammeraat 1 1 Universiteit Leiden E-mail: e.cammeraat@law.leidenuniv.nl 9 oktober 2017, SZW Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 1/26

Kort overzicht De relatie tussen verschillende sociale uitgavenregelingen en armoede, ongelijkheid en economische groei OLS and 2SLS regressie modellen met als instrumentele variabele sociale uitgaven in periode (t-2) 20 EU landen van 1990-2012 (SOCX OECD) Belangrijkste bevindingen: Een negatieve relatie tussen totale sociale uitgaven en armoede en ongelijkheid Geen significante relatie tussen totale uitgaven aan sociale zekerheid en economische groei De relaties met armoede, ongelijkheid en groei verschillen aanzienlijk tussen verschillende sociale uitgavenregelingen Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 2/26

Beleidsimplicaties: Geen trade-off tussen het verminderen van armoede en ongelijkheid aan de ene kant en het vergroten van economische groei aan de andere kant Het is mogelijk om beter te kijken welke sociale uitgavenregelingen het beste aansluiten bij het verminderen van armoede en ongelijkheid en het vergroten van de economische groei Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 3/26

Redenen voor sociale zekerheid Risico-aversiteit en het nemen van risico s Zekerheid heeft een waarde Maar risico op moral hazard Positieve effecten van het nemen van risico s Marktfalen door asymmetrische informatie Negatieve selectie Ongerealiseerd potentieel van de armen vergroot de vraag naar gezondheidszorg en onderwijs vergroot rationaliteit (cognitieve capaciteit) Positieve externaliteiten Vermindert criminaliteit Onderlinge afhankelijke nutscurves Andere factoren (o.a. ongelijkheid) Politieke economie: rent-seeking gedrag Sociale conflicten (Brexit, Trump, Wilders?) Schulden > financiële crisis Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 4/26

Mechanismes Armoede en ongelijkheid Grootste deel van sociale uitgaven gaan naar de lagere inkomens Economische groei Kapitaal Menselijk kapitaal Arbeidsaanbod Innovatie Geaggregeerde vraag Sterk afhankelijk van de specifieke kenmerken van de sociale uitgavenregeling Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 5/26

Empirische literatuur Sociale uitgaven en armoede ( ) en ongelijkheid ( ) Smeeding and Phillips (2001), Chen and Corak (2005), Caminda and Goudswaard (2009), Wang et al. (2012), Ostry et al. (2014) Sociale uitgaven en economische groei (+/ ) Barro (1996), Baldacci et al (2008), Thewissen (2013), Cingano (2014) Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 6/26

Endogeniteit Mogelijk probleem: omgekeerde causaliteit/gelijktijdigheid Oplossing: sociale uitgaven (t-1) TSLS model met social expenditure (t-2) als instrument AR1 component PCSE We verwachten conservatieve schattingen voor de effecten op armoede, ongelijkheid en groei als: Positieve autocorrelatie tussen afhankelijke variabelen in periode (t-1) and period t Positief effect armoede en ongelijkheid op sociale uitgaven Negatief effect van economische groei op sociale uitgaven (noemer effect en conjunctuurcyclus effect) Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 7/26

Empirische specificatie y it = α t + β i + X it ν x + γ i SE it 1 + µ it (1) µ it = ρµ it 1 + ɛ it (2) y it = armoede, ongelijkheid, economische groei α t = year fixed effects β i = country fixed effects X it = economische en demografische controle variabelen SE it = sociale uitgaven ɛ it = error term SE it = α t + β i + δse it 2 + X it ν x + µ it (3) SE it 2 = sociale uitgaven in periode (t-2) Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 8/26

Data 20 EU landen van 1990-2012 (SOCX OECD) Afhankelijke variabelen: Armoede (50% PL), Gini voor inkomensongelijkheid, BBP groei Verklarende variabelen: 1) Totale sociale uitgaven (publiek + verplicht privaat) 2) Uitgaven aan ouderen, nabestaanden, arbeidsongeschikten, actief arbeidsmarktbeleid, werklozen, gezondheidszorg, families, huisvesting, overige (o.a. bijstand, voedselbonnen) Controle variabelen: Groei kapitaalopbouw (t-1), onderwijs (aandeel van bevolking met tertiair onderwijs) (t-1), BBP per capita, werkloosheidspercentage, export groei, inflatie, linkse regering (t-1) ouderen-afhankelijkheidsverhouding, beroepsbevolking (15-65) Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 9/26

Beschrijvende statistiek Variabelen Gemiddelde Std. Dev. Armoede 8.7 2.9 Ongelijkheid 0.29 0.04 BBP groei 1.9 3.2 Totale sociale uitgaven 22.6 4.5 Ouderen 7.9 2.3 Nabestaanden 1.3 0.8 Arbeidsongeschikten 2.9 1.2 Actief arbeidsmarktb. 0.7 0.5 Werklozen 1.3 0.9 Gezondheidszorg 5.6 1.1 Families 2.2 1.0 Huisvesting 0.4 0.4 overige 0.4 0.3 Afhankelijke en verklarende variabelen 1990-2012 Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 10/26

Beschrijvende statistiek Variabelen Gemiddelde Std. Dev. Armoede 8.7 2.9 Ongelijkheid 0.29 0.04 BBP groei 1.9 3.2 Totale sociale uitgaven 22.6 4.5 Ouderen 7.9 2.3 Nabestaanden 1.3 0.8 Arbeidsongeschikten 2.9 1.2 Actief arbeidsmarktb. 0.7 0.5 Werklozen 1.2 0.9 Gezondheidszorg 5.6 1.1 Families 2.2 1.0 Huisvesting 0.4 0.4 Overige 0.4 0.3 Afhankelijke en verklarende variabelen 1990-2012 Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 11/26

Beschrijvende statistiek Category Old-age Survivors Incapacity Health Family ALMPS Unemployment Housing Other Description Pensions, early retirement pensions, home-help and residential services for the elderly. Pensions and funeral payments. Care services, disability benefits, benefits accruing from occupational injury and accident legislation, employee sickness payments. Spending on in- and out-patient care, medical goods, prevention. Child allowances and credits, childcare support, income support during leave and sole parent payments. Active labour market policies: employment services, training youth measures subsidized employment, employment measures for the disabled. Unemployment compensation, severance pay and early retirement for labour market reasons. Housing allowances and rent subsidies. Social policy areas, non-categorical cash benefits to low-income households, other social services; i.e. support programs such as food subsidies. Description of the different categories is taken from OECD (2007) Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 12/26

Resultaten: totale sociale uitgaven en armoede (1) (2) (3) (4) (5) Armoede Armoede Armoede Armoede Armoede Totaal (t 1) 0.263 0.430 0.383 0.453 0.365 (0.075) (0.087) (0.086) (0.081) (0.044) Year dummies Yes Yes Yes Yes Yes Controls No Yes Yes Yes Yes Fixed effects No No Yes Yes Yes Ar1 component No No No No Yes Method OLS OLS OLS 2SLS OLS Standard Errors Robust Robust Robust Robust PCSE Observations 224 200 200 199 200 R squared 0.271 0.629 0.453 0.450 0.927 Number of countries 20 20 20 20 20 significatieniveau: * 10% niveau, ** 5% niveau en *** 1% niveau Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 13/26

Resultaten: totale sociale uitgaven en armoede (1) (2) (3) (4) (5) Armoede Armoede Armoede Armoede Armoede Totaal (t 1) 0.263 0.430 0.383 0.453 0.365 (0.075) (0.087) (0.086) (0.081) (0.044) Year dummies Yes Yes Yes Yes Yes Controls No Yes Yes Yes Yes Fixed effects No No Yes Yes Yes Ar1 component No No No No Yes Method OLS OLS OLS 2SLS OLS Standard Errors Robust Robust Robust Robust PCSE Observations 224 200 200 199 200 R squared 0.271 0.629 0.453 0.450 0.927 Number of countries 20 20 20 20 20 significatieniveau: * 10% niveau, ** 5% niveau en *** 1% niveau. Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 15/26

Resultaten: totale sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en groei (1) (2) (3) Armoede Gini BBP groei Totaal (t 1) 0.365 0.0041 0.024 (0.143) (0.0024) (0.281) Year dummies Yes Yes Yes Controls Yes Yes Yes Fixed effects Yes Yes Yes Ar1 component No No Yes Method OLS OLS OLS Standard Errors PCSE PCSE PCSE Observations 200 200 315 R squared 0.927 0.975 0.739 countries 20 20 20 significatieniveau: * 10% niveau, ** 5% niveau en *** 1% niveau Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 18/26

Resultaten: verschillende sociale uitgavenregelingen (1) (2) (3) Armoede Gini BBP groei Ouderen (t 1) 0.573 0.0067 0.590 (0.143) (0.0024) (0.281) Nabestaanden (t 1) 0.414 0.0008 0.171 (0.133) (0.0020) (0.446) Arbeidsongeschikten (t 1) 0.093 0.0027 0.243 (0.209) (0.0030) (0.416) Gezondheidszorg (t 1) 0.463 0.0054 0.559 (0.180) (0.0017) (0.349) Families (t 1) 0.808 0.0125 0.256 (0.217) (0.0037) (0.636) Actief arbeids. (t 1) 0.106 0.0002 1.988 (0.211) (0.0052) (0.717) Werkloosheid (t 1) 0.461 0.0047 0.494 (0.188) (0.0026) (0.515) Huisvesting (t 1) 1.228 0.0050 4.093 (0.717) (0.0106) (1.560) Overige (t 1) 0.749 0.0024 2.705 (0.425) (0.0056) (1.198) significatieniveau: * 10% niveau, ** 5% niveau en *** 1% niveau Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 21/26

Robuustheidsanalyses Verschillende sociale uitgavenregelingen in aparte modellen Netto totale sociale uitgaven OECD landen Jaren 2000 2012 Jaren 1990 2007 Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 24/26

Conclusie Belangrijkste bevindingen: Een negatieve relatie tussen totale sociale uitgaven en armoede en ongelijkheid Geen significante relatie tussen totale uitgaven aan sociale zekerheid en economische groei De relaties met armoede, ongelijkheid en groei verschillen aanzienlijk tussen verschillende sociale uitgavenregelingen: Armoede: huisvesting, families, overige Ongelijkheid: families, ouderen, gezondheidszorg Economische groei: huisvesting, overige, ouderen Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 25/26

Conclusie Beleidsimplicaties: Geen trade-off tussen het verminderen van armoede en ongelijkheid aan de ene kant en het vergroten van economische groei aan de andere kant Kies de sociale uitgavenregelingen die het beste aansluiten bij de verschillende beleidsdoelen voor het verminderen van armoede, verminderen van ongelijkheid en het vergroten van de economische groei Sociale uitgavenregelingen die het best gericht zijn op de armen (huisvesting, overige) hebben ook de sterkste positieve relatie met economische groei Sociale uitgavenregelingen gericht op een bredere doelgroep (ouderen, families, gezondheidszorg, werkloosheid) lijken het meest effectief in het verminderen van inkomensongelijkheid Emile Cammeraat Sociale uitgaven en armoede, ongelijkheid en economische groei 9 oktober 2017, SZW 26/26