Collectieve veiligheidheidszorg met ondersteuning van actieve camera beveiliging Doelomschrijving en werkprotocol voor het project cameratoezicht bedrijventerreinen Roden en Peize
Voorwoord Cameratoezicht welke zich uitstrekt tot die gebieden waar publiek zich ook kan begeven vraagt om uiterste terughoudendheid, daarnaast is het evident dat zaakbescherming en vermindering in criminaliteit en vandalisme ook een belangrijk doel is om gezamenlijk na te streven. Daar waar de invulling van veiligheid op bedrijfsterreinen op veel plekken in operationele zín is toevertrouwd aan particuliere beveiligers, meestal gefinancierd door de ondernemers zelf, is feitelijk een hybride situatie ontstaan. De overheid behoudt zijn verantwoordelijkheid maar de ondernemers en beveiligers geven er materiele invulling aan. De traditionele wijze waarop hier invulling wordt gegeven heeft als permanent probleem de hoge kosten van inzet van arbeid en gezien de operationele kosten de continue druk om de inzet zo efficiënt mogelijk te laten plaatsvinden. Daarnaast is deze methode ook gezien de voorspellende factor steeds minder effectief. Steeds vaker zíen we dat er combinaties gezocht worden met enerzijds cameratoezicht en anderzijds inzet van de alarmopvolging door de particuliere beveiliger. Om dit efficiënt te laten plaatsvinden is het noodzakelijk dat de particuliere beveiliger de alarmopvolging en het cameratoezicht faciliteert. Het cameratoezicht op bedrijventerreinen Roden en Peize in de gemeente Noordenveld is gericht op de beveiliging en bescherming van private eigendommen en personen op de bedrijventerreinen en bestaat in beginsel uit de bescherming van de veiligheid en toegang tot gebouwen en terreinen, de bewaking van zaken die zich in gebouwen of op terreinen bevinden en het vastleggen van incidenten. Dit gebeurt door vroegtijdige signalering en anticipatie op verdachte situaties. Om excessen en wildgroei te voorkomen is het wel noodzakelijk om deze op de privacy ingrijpende maatregelen goed in regelgeving te borgen. Omdat dit soort toezicht niet als doel heeft om de openbare orde en veiligheid te waarborgen, maar primair wordt ingezet voor zaaksbescherming, is normaal gesproken de Wet Bescherming Persoongegevens van toepassing, echter moeten we wel blijven inzien dat er ook, dan wel door alarmtriggering veroorzaakt, sommige specifieke delen van het openbaar gebied in beeld worden gebracht. Dit document heeft geen juridische status in de zin van een wettelijke verplichting maar is bedoeld om alle betrokkenen het zelfde beeld te geven van cameratoezicht op bedrijventerreinen. Borging van kwaliteit en perceptie zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Om dit in goede banen te leiden en maximaal de rechten van belanghebbenden te waarborgen is er voor gekozen om alle belangrijke elementen uit de Gemeentewet 151 C toe te passen binnen de beheersing van dit onder de WBP geldend project. Concreet houdt dit in dat alle relevante waarborgen zoals gesteld in Gemeentewet 151C zijn vertaald naar dit ca me ra protocol en daarmee de rechten en plichten van gebruikers en in beeld gebrachte burgers worden gewaarborgd. 2
Xnhoudsopgave 1. Inleiding l.l Aard en omvang criminaliteit 4 1.2 Programma veiíig ondernemen 4 1.3 Cameratoezicht 5 2. Cameratoezicht in de praktijk 2,1 Belang cameratoezicht versus privacy 6 2.2 Noodzakelijkheid en selectiviteit 6 2.3 Doe! van cameratoezicht 7 2.4 Kenbaarheid van het cameratoezicht 7 2.5 Verantwoordelijkheid en regie 7 2.6 Opslaan en bewaren van beeldmateriaal 7 2.7 Verwerking van beeldmateriaal 8 2.8 Beveiliging 8 2.9 Kenbaarheid 8 2.10 Rechten van betrokkenen 8 2.11 Geheimhouding 8 3. Publiek Private Samenwerking 9 3
īnleiding 1.1 Aard en omvang criminaliteit Op de bedrijventerreinen van Roden en Peize is 2009 het initiatief genomen om te werken aan criminaliteitspreventie d.m.v. coiiectief cameratoezicht. De reden om hier een start mee te maken, was dat zowel de ondernemers als de gemeente van mening waren dat het voor de uitstraling en aantrekkingskracht van de bedrijventerreinen van belang was het bestaande kwaliteitsniveau te waarborgen. Een belangrijke factor hierin is de veiligheid. Er zijn tal van maatregelen te noemen waardoor de kans op een ongewenste gebeurtenis kleiner wordt, zoals goed hang- en sluitwerk, geen spullen voor het grijpen laten liggen, deuren en ramen sluiten, etc. Deze maatregelen focussen zich op het voorkomen van wegnemen van geld, goederen en/of informatie. Echter, al deze maatregelen zijn gericht op vertraging en bemoeilijking en kunnen niet voorkomen dat er schade ontstaat. Sterker nog, de schade aan goed beveiligde panden is vaak groter. In het geval van de ondernemer begint de ongewenste gebeurtenis al op het moment dat getracht wordt de deur te forceren, of bij een situatie die tot onveiligheidsgevoelens leidt. Daarom moet gezocht worden naar een keten waarin vroegtijdige detectie plaats kan vinden van (potentiële) ongewenste gebeurtenissen. Het is de betrokken partijen er alles aan gelegen om deze preventieve maatregelen te nemen, om zo te trachten de omvang van het aantal misdrijven op de bedrijventerreinen in Roden en Peize op een voor de partijen zo laag mogelijk niveau te houden. Het is voor beveiligingsbedrijven een onmogelijke opgaaf om criminaliteit te bestrijden met 'slechts' een voertuig met een man erin. Daarom zag men in intelligent cameratoezicht de beste mogelijkheid om de veiligheid op beide terreinen te waarborgen. 1.2 Programma Veilig Ondernemen Onder de op het bedrijventerreinen gevestigde bedrijven bestaat veel animo om samen te werken. Zij zijn verenigd in het Parkmanagement Noordenveld. Het Parkmanagement Noordenveld en het College van Burgemeester en Wethouders hebben besloten om camerasystemen te plaatsen om de private eigendommen en personen te beveiligen. Er wordt gebruik gemaakt van breedbandtechnologie en digitale videotechniek. De camerabeelden worden tijdens de uren van de collectieve veiligheidszorg, op alle dagen van 22.00 uur tot 06.00 uur via intelligentie regels 'live'( zie punt 1,3 voor verder uitleg) geobserveerd, verwerkt en 24 uur per dag opgenomen op een locale server. Het doel van het project veiligheid is het vergroten van het gevoel van veiligheid bij ondernemers en personeel en het terugdringen van het aantal incidenten. Om dit doel te bereiken en het cameratoezicht structureel operationeel te borgen, zal het parkmanagement vanuit de ondernemers samen met gemeente en politie een Beheersteam Cameratoezicht gaan vormen. Dit beheersteam zal toezicht houden op een goede samenwerking tussen de betrokken partijen, met structurele afspraken over communicatie en rapportages. Door toezicht van het Beheersteam zal een goede en adequate operationele uitvoering van het cameratoezicht moeten worden geborgd. De gemeente en het parkmanagement hebben de aanleg en inrichting van het cameratoezicht gefinancierd, als mede zijn de aangesloten ondernemers verantwoordelijk voor de kosten van de exploitatie en inzet van de mobiele surveillance. In dit, tussen de samenwerkende publiek private partijen (Parkmanagement Noordenveld, Trigion Beveiliging, Politie, Brandweer en de gemeente Noordenveld) gesloten protocol ís de samenwerking geregeld. De uitwisseling van gegevens tussen de ketenpartners is omschreven in de werkprocedures. 1.3 Cameratoezicht Het cameratoezicht richt zich op de beveiliging van panden, terreinen en objecten. Er is gekozen voor een proactief beveiligingsconcept in een combinatie van vaste en PTZ (pan-tilt-zoom) camara's. De 4
camerabeelden worden 'live' geobserveerd door de intelligentie settings in de centrale server. Indien er een afwijking wordt geconstateerd, wordt dit "event" getoond aan de centralist. Deze bekijkt de beelden en bepaald op basis van wat hij heeft gezien of de beelden doorgezonden worden aan de mobiele surveillant, die actief wordt ingezet voor de traditionele veiligheidszorg op basis van collectieve surveillance. Hierdoor ontstaat een early warning systeem die het mogelijk maakt dat de surveillant beter en tijdig op de juiste plek op het bedrijventerreinen is om zodoende bij een eventuele escalatie van problemen op te treden. Door samenwerking met de ketenpartners kunnen bestaande alarmeringsketens in dit beveiligingsconcept worden geïntegreerd. Het resultaat hiervan is een betere en snellere verificatie van alarmeringen, een adequate alarmopvolging door particuliere beveiligingsbedrijven en een kortere reactietijd door de politie en brandweer. Het camerasysteem is aangesloten bij de toezichtruimte van TRIGION in Schiedam. Massaal transport van hoogwaardig beeldmateriaal is daardoor mogelijk met een centrale opslag van alle events binnen de ruimte van deze BORG klasse 2 gekwalificeerde omgeving. Deze toezichtruimte is een knooppunt van informatiestromen. De camerabeelden worden in principe niet live geobserveerd. Er dient eerst een "event" te zijn voordat de centralist de beelden daadwerkelijk getoond krijgt, tijdens het event zal er wel live gekeken worden. Op basis van procedures en werkafspraken wordt de inzet van de mobiele surveillance bepaald en wordt samengewerkt met Particuliere Alarm Centrales. Naast het collectieve cameratoezicht wordt de ondernemers ook de gelegenheid geboden om hun private camerasystemen (schil 3 en 4) aan te sluiten op de toezichtruimte van de particuliere beveiliger. Hier vanuit kunnen de beelden doorgeschakeld worden naar toezichtruimte voor de collectieve beelden. Op deze wijze kunnen zaken in gebouwen en op terreinen worden beveiligd tegen criminaliteit en brand en biedt het de mogelijkheid om informatie vanuit het collectieve cameraproject en van de individuele deelnemer te combineren en door te schakelen naar één punt vanwaar uit de inzet gecoördineerd wordt. 5
2 Cameratoezicht in de praktijk 2.1 Belang cameratoezicht versus privacy Het gebruik van camera's wordt beschouwd als een noodzakelijke toevoeging aan een breed pakket aan beveiligingsmaatregelen. Bestaande bedrijventerreinen en winkelgebieden die zelf eerst voldoende andere maatregelen hebben genomen, maar die nog niet hebben geleid tot een significante afname van de criminele dan wel vandalistische activiteiten en nieuwe bedrijventerreinen, komen in aanmerking voor cameratoezicht. Op deze wijze kan de noodzaak van cameratoezicht per gebied in voldoende mate worden aangetoond en een zorgvuldige toepassing van het cameratoezicht worden geborgd. In het project wordt een hybride toezichtmodel gebruikt, dat enerzijds gebruik maakt van de mogelijkheden voor camerabeveiliging vanuit het privaatrecht (zaaksbescherming) en anders de mogelijkheden vanuit het publiek recht (artikel 2 politiewet). Uitgangspunt dient te zijn dat deze wijze van cameratoezicht valt onder de Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp), om te voorkomen dat er verantwoordelijkheden en taken bij de burgemeester en gemeente komen te liggen terwijl het voornaamste belang die van de private partij is. De private partij is hier verantwoordelijk voor de regie. Deze wijze van beveiliging van de private eigendommen omsluit bijna altijd ook de bewaking van de openbare weg. Het 'meenemen' van delen van de openbare weg wordt dan ook beschouwd als een gerechtvaardigd belang van de partijen in de beveiliging van eigendommen en personen. De camera's zuilen uitsluitend op de openbare weg worden gericht als dat overeenstemt met de doelomschrijving of in het verlengde hiervan ligt. 2.2 Noodzakelijkheid en selectiviteit De aard en omvang van de criminaliteit op bedrijventerreinen en in winkelgebieden is van dien aard dat cameratoezicht, als onderdeel van een totaal pakket van maatregelen, als een gerechtvaardigd middel wordt beschouwd om eigendommen en personen te beveiligen. Het cameratoezicht wordt op een selectieve wijze uitgevoerd. Er worden niet meer camerasystemen geplaatst dan strikt noodzakelijk. Uitgangspunt is een basisconfiguratie waarbij op strategische plaatsen camera's worden gepositioneerd. Het aantal gegevens dat wordt vastgelegd kan op deze wijze beperkt blijven tot incidenten en ongewenste situaties waarbij geen volledige 'dekking' van het toezicht wordt nagestreefd. Het cameratoezicht zijn meerwaarde ook bewijzen bij alarmmeldingen. Een snelle verificatie van verdachte situaties leidt tot een gerichte inzet van de particuliere beveiliger, de politie en de brandweer. De samenwerking met de Politie, Particuliere Alarm Centrales en de overige beveiligingsorganisaties is vastgelegd in werkprocedures. Regelmatige evaluatie en monitoring van de bij het cameratoezicht aangesloten bedrijfsterreinen is een onderdeel van een periodiek afwegingsproces 1. Hierbij worden zowel de doelstellingen van het beveiligingsbeleid ais de samenwerking tussen de ketenpartners betrokken en dit is tevens een onderdeel van de contracten zoals deze zijn afgesloten. 2.3 1. Hiertoe is voor de bedrijventerreinen Roden en Peize ęén behęersteam ingesteld, waarin parkmanagement, politie en particulier beveiliger zitting hebben. Het beheersteam heeft 4 maal per jaar kwartaaloverìeg. 6
Doel van het cameratoezicht Voor de uitvoering van het cameratoezicht is een publiek private samenwerking aangegaan tussen de ketenpartners die zich daarbij volledig gebonden achten aan de doelomschrijving van het cameratoezicht en de voorschriften van de Wet Bescherming Persoonsgegevens en heeft hiervoor een melding- en registratieplicht bij het College Bescherming Persoonsgegevens. Bovendien zal het cameratoezicht voor een ieder op duidelijke wijze kenbaar worden gemaakt. Doelstelling cameratoezicht Het cameratoezicht op bedrijventerreinen Roden en Peize in de gemeente Noordenveld is gericht op de beveiliging en bescherming van private eigendommen en personen op de bedrijventerreinen en bestaat in beginsel uit de bescherming van de veiligheid en toegang tot gebouwen en terreinen, de bewaking van zaken die zich in gebouwen of op terreinen bevinden en het vastleggen van incidenten. Dit gebeurt door vroegtijdige signalering en anticipatie op verdachte situaties. Omdat de camerabeelden soms informatie bevat die van belang is voor Politie, Openbaar Ministerie en hulpdiensten zijn de volgende subdoelen geformuleerd: 1. De camerabeelden kunnen door de politie worden opgevraagd om gebruikt te worden voor de identificatie, opsporing en vervolging van verdachten van strafbare feiten op grond van artikel 126 ND wetboek van strafvordering. 2. De camerabeelden kunnen worden gebruikt ter ondersteuning van een veilige en adequate inzet van de politie en hulpdiensten zoals ambulances en brandweer. 2.4 Kenbaarheid van het cameratoezicht Kenbaarheid van het cameratoezicht is een vereiste voor de toelaatbaarheid van het gebruik ervan. Binnen de grenzen van de gebieden die vallen in het bereik van de camera's worden de burgers op een duidelijke wijze op het cameratoezicht geattendeerd. Hiervoor worden borden gebruikt waarop tevens melding wordt gemaakt wie verantwoordelijk is voor het cameratoezicht. 2.5 Verantwoordelijkheid en regie De verantwoordelijkheid en de regie van het cameratoezicht ligt bij het Parkmanagement Noordenveld. De operationele regie is uitbesteed aan Trigion Beveiliging. De verstrekking van de camerabeelden zal in beginsel niet verder gaan dan aan de medewerkers die direct betrokken bij de observatie en afhandeling van de camerabeelden. Als er incidenten of strafbare feiten waarneembaar zijn op de camerabeelden of ais er aanwijzingen op de beelden staan die kunnen leiden tot de opsporing van verdachten, getuigen of slachtoffers, dan zullen deze beelden aan de politie en het Openbaar Ministerie worden verstrekt. Het bewaren en verstrekken van dit beeldmateriaal is geregeld in werkprocedures. 2.6 Opslaan en bewaren van beeldmateriaal Het opslaan van de beelden is een noodzakelijk instrument om de private eigendommen te beveiligen. Andere, minder ingrijpende maatregelen, zoals ontwikkeld in de projecten Keurmerk Veilig Ondernemen, blijken in de praktijk ontoereikend te zijn. Het beeldmateriaal, dat wordt opgeslagen op een computer, kan door middel van digitale videotechnieken snel worden teruggevonden en gepresenteerd. Het beeldmateriaal wordt in principe niet langer bewaard dan 7 dagen en bij vermoedens van incidenten maximaal 4 weken. Na afloop van de bewaartermijn wordt het opgeslagen beeldmateriaal automatisch vernietigd. De bewaartermijn 7
kan verlengd worden als er een concreet vermoeden bestaat dat informatie over incidenten en/of strafbare feiten op de beelden zijn vastgelegd (events). Gelet op deze uitgangspunten voor het bewaren van het beeldmateriaal zal een melding worden gedaan bij het College van Bescherming Persoonsgegevens. 2.7 Verwerking van beeldmateriaal Er worden niet meer beelden vastgelegd dan noodzakelijk is op grond van de omschreven doelstelling. De verwerking van de verzamelde beelden zal op zorgvuldige wijze plaatsvinden terwijl de doorlevering aan derden uitsluitend plaats vindt als dit voortvloeit uit de doelstelling van het cameratoezicht. In de praktijk worden de volgende situaties voorzien waarin beeldmateriaal zal worden doorgeleverd: Beelden die behoren tot een categorie waarvan de centralist vermoedt, nadat de intelligentie settings hem het beeld hebben gepresenteerd, dat in alle redelijkheid een afwijking is op het gewone straatbeeld. De dienstdoende surveillant wordt ter plaatse gezonden ter verificatie. Mocht de centralist vermoeden hebben dat er sprake moet zijn van politie-inzet, dan neemt deze contact op met de politie Noord Nederland, team Noordenveld. Ook kan er een koppeling gemaakt worden met Live-View van de politie. 2.8 Beveiliging Camerabeelden worden beveiligd tegen kennisname, manipulatie of vernietiging door onbevoegden. De observatieruimte van Trigion en de daarin gelegen opslagruimte van het beeldmateriaal zijn beveiligd en uitsluitend toegankelijk voor een kleine groep aangewezen personen die een geheimhoudingsplicht hebben. 2.9 Rechten van betrokkenen De rechten van betrokkenen zullen volgens de Wet Bescherming Persoonsgegevens worden gewaarborgd. Zij hebben onder meer: 1. Inzagerecht: het recht om gegevens te kunnen bekijken over hem of haarzelf 2. Correctierecht: het recht om gegevens over hem of haarzelf te mogen corrigeren, aanvullen of toelichten 3. Afschermingrecht: het recht om te vragen om de beelden en of andere gegevens over hem- of haarzelf niet verder te gebruiken of te laten zien aan anderen 4. Verwijd erin grecht: het recht om te vragen beelden en/of gegevens over hem- of haarzelf te verwijderen uit de bestanden 2.10 Geheimhouding Door iedereen die kennis kan nemen van het beeldmateriaal wordt een geheimhoudingsverklaring ondertekend. 8
3 Publiek Private Samenwerking Door de partijen zijn overeenkomsten gesloten op grond waarvan het cameratoezicht wordt uitgevoerd. Het Parkmanagement Noordenveld is als eigenaar primair verantwoordelijkheid voor de uitvoering en de regie van het camerasysteem. Daaronder wordt mede begrepen het beheer, onderhoud en de exploitatie van de infrastructuur en de camerasystemen. De volgende partijen maken deel uit van deze publiek private samenwerking: 1. Het Parkmanagement Noordenveld is als eigenaar verantwoordelijk voor de uitvoering van het cameratoezicht (schil 1 en 2), inclusief het onderhoud, beheer en de exploitatie van de infrastructuur. De operationele uitvoering van het cameratoezicht heeft het Parkmanagement uitbesteed aan de toezichtruimte van Trigion in Schiedam. 2. Trigion is als gedelegeerd verantwoordelijke belast met de operationele uitvoering van het toezicht. De medewerkers die belast zijn met de observatie van de camerabeelden treden op krachtens een vergunning op grond van de Wet Particuliere Beveiligingsorganisaties en Recherchebureaus. Zij werken onder de regie en verantwoordelijkheid van de vergunninghouder 3. De teamchef van de politie Noord Nederland, tearrí : Noordenveld is verantwoordelijk voor de operationele inzet van de politie. Hij is verantwoordelijk voor het stellen van de prioriteiten ten behoeve van de operationele inzet van de politie. In geval van incidenten wordt op basis van de meldingen vastgesteld wat hiervan de prioriteit is. Als het beeldmateriaal gegevens bevat over incidenten die aanleiding geven voor het instellen van een opsporingsonderzoek, worden de camerabeelden ook in een later stadium aan de politie beschikbaar gesteld. Als er een concrete aanleiding voor is kan de politie, op grond van haar bevoegdheid ontleend aan artikel 3 van de Politiewet 1993, kortstondig gebruik maken van de camerasystemen ten behoeve van de handhaving openbare orde of rampenbestrijding. Er moet met name gedacht worden aan incidenteel cameragebruik bij rellen, grootschalige ordeverstoringen en brand. 4. De burgemeester van de gemeente Noordenveld is verantwoordelijk voor de brandweer. 5. Het Parkmanagement vertegenwoordigt de ondernemers op het bedrijventerreinen. 6. Het Parkmanagement, namens de bij het collectief aangesloten ondernemers, is verantwoordelijk voor het bewaken van de kwaliteit van de beveiliging. Het Parkmanagement is namens de ondernemers verantwoordelijk voor het afsluiten van contracten met particuliere beveiligingsbedrijven op basis van de door het Parkmanagement geformuleerde prestatie indicatoren 1. 1. Het Parkmanagement sluit een contract af met de particuliere beveiliger waarin de prestatie indicatoren zijn ondergebracht in een' Service Level Agreement. 9