ZORGAANBOD INLEIDING Ons streven is geïntegreerde leerlingbegeleiding. Leerlingbegeleiding is een zaak van allen, de mentoren, de vakdocenten en de specialisten, maar ook van de onderwijsondersteuners. Onze leerlingbegeleiding is gericht op het leren leren, leren leven en leren kiezen. De spil in onze begeleiding vormt de mentor in samenwerking met het team dat les geeft aan de leerling. Zij geven adequaat invulling aan de drie pijlers. De gespecialiseerde leerlingbegeleiders ondersteunen hen, spreiden hun expertise en ondersteunen leerlingen en ouders daar waar de problematiek bij een leerling van dien aard is dat de mentoren en teams geen afdoende antwoord hebben. Daar waar de individuele ontwikkeling en ontplooiing van een leerling daarom vraagt, zullen we zijn of haar belangen zoveel mogelijk centraal stellen. Wanneer de school over onvoldoende expertise en middelen beschikt om een specifieke leerling adequaat te begeleiden, zullen we dat als grens stellen. De leerling moet in staat zijn het cognitieve niveau van de betreffende afdeling te kunnen volgen. De leerling moet kunnen functioneren in een sociale omgeving zoals een klas dat nu eenmaal is. De veiligheid van de leerling en zijn omgeving moet gegarandeerd zijn. Leerlingen met een problematiek die gevaar oplevert voor henzelf, medeleerlingen of personeel kunnen wij niet begeleiden. Binnen het onderwijs treffen we verschillende en veelvormige begeleidingsactiviteiten aan. Al deze activiteiten zijn erop gericht om voor leerlingen optimale kansen te realiseren. Het gaat daarbij om het bieden van steun bij het realiseren van onderwijsdoelstellingen en bij de ontwikkeling van de persoonlijkheid van de leerling. De volgende begeleidingsgebieden zijn bij ons op school te onderscheiden Begeleiding van leerprocessen (leren leren) Begeleiding van keuzeprocessen (leren kiezen) Begeleiding van persoonlijke problemen en groepsontwikkeling (leren leven) In dit zorgplan staat beschreven hoe de leerlingbegeleiding op De Breul vorm gegeven wordt, welke doelen gesteld worden en welke personen daarbij betrokken zijn. De Breul streeft naar geïntegreerde leerlingbegeleiding. De wijze waarop de geïntegreerde keuzebegeleiding op De Breul plaatsvindt is te raadplegen in het beleidsstuk Keuzen maken op De Breul II. In dit zorgaanbod wordt het werk van de decanen alleen in algemene zin besproken. zorgaanbod 1
Inhoudsopgave Inleiding 1 Inhoudsopgave 2 1. Uitgangspunten Leerlingenzorg 3 2. Actoren en taken 3 2.1 Actoren 3 2.2 Taken 4 2.3 Instrumenten 4 3. Zorgaanbod 4 4. Omschrijving van het zorgaanbod op De Breul 5 4.1 Schoolpedagoge 5 4.2 Remedial Teaching 5 4.3 Nederlands als tweede taal NT2 6 4.4 Studiecoaches onderpresteerders 6 4.5 Rotondeklas (tijdelijke opvang) 6 4.6 Faalangsttraining 6 4.7 Begeleiding leerlingen met LGF 7 4.8 Zorg Advies Team (ZAT) 7 4.9 Differentiële Aanleg Test (DAT) 7 4.10 Keuzebegeleiding door het decanaat 8 4.11 Intern Begeleiding Team (IBT) 8 2
1. Uitgangspunten Leerlingenzorg De Breul wil onderwijs bieden dat recht doet aan de ontwikkeling en vorming van onze leerlingen. Daar waar de sociaal/emotionele ontwikkeling of de (intellectuele) vorming van leerlingen meer aandacht vraagt dan binnen normale kaders (eerstelijns zorg) geboden wordt op school spreken we van zorgleerlingen. Deze leerlingen krijgen gedurende enige tijd bijzondere begeleiding door onze zorgspecialisten. Doel daarbij is deze leerlingen waar mogelijk weer binnen de eerstelijnszorg te kunnen begeleiden. Passend onderwijs Met de invoering van de Wet passend onderwijs in augustus 2014, krijgen scholen een zogeheten zorgplicht. Dat betekent dat scholen ervoor verantwoordelijk zijn om elk kind een goede onderwijsplek te bieden. Op de eigen school, eventueel met extra ondersteuning in de klas, op een andere reguliere school in de regio of in het voortgezet speciaal onderwijs. In het Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Zuidoost Utrecht werkt De Breul al geruime tijd samen met de andere scholen met het oog op de invoering van Passend onderwijs. Elke school heeft hiervoor een schoolondersteuningsprofiel opgesteld. Het schoolondersteuningsprofiel van De Breul is te vinden op de website. Leerlingen die met extra ondersteuning in staat zijn regulier onderwijs op onze school te volgen zijn in principe toelaatbaar. Wel stelt de school een aantal voorwaarden: De leerling moet in staat zijn het cognitieve niveau van de betreffende afdeling te volgen; De leerling moet kunnen functioneren in een sociale omgeving zoals een klas nu eenmaal is. De school biedt geen individueel onderwijs; De veiligheid van de leerling en zijn omgeving moet gegarandeerd zijn. Leerlingen met een problematiek die gevaar oplevert voor henzelf, medeleerlingen of personeel zijn niet toelaatbaar; De expertise van de begeleiders in school (mentoren, leerlingbegeleiders) moet met eventuele ondersteuning een ambulante begeleider vanuit een school voor speciaal onderwijs voldoende zijn; Wanneer een leerling met een extra ondersteuningsvraag bij De Breul aangemeld wordt dienen de ouders alle noodzakelijke informatie en onderzoeksrapporten die van belang zijn bij de beslissing tot aanname beschikbaar te stellen; Voorafgaand aan het besluit tot aanname worden de ouders en de leerling uitgenodigd voor een gesprek met de zorgcoördinator en/of de aannamecommissie. De aannamecommissie van de school neemt een bindend besluit. 2. Actoren en taken 2.1 Actoren De begeleiding kan op drie niveaus plaatsvinden: Eerstelijn: De vakdocenten, de mentor en de afdelingsleider, zij zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor het realiseren van de onderwijsdoelstellingen. Ook de brugklasklassenleerlingen behoren tot de eerstelijns actoren. Tweedelijn: De zorgspecialisten, de zorgcoördinator, de schoolpedagoog, de schoolpsycholoog, de remedial teacher, de studiebegeleider, de NT 2 specialist, de PDD-nos begeleider behoren tot deze groep. Ook decanen zijn zorgspecialisten. Desgewenst kan de vakdocent of mentor een beroep doen op deze ondersteuning. Derdelijn: De specialisten van buiten de eigen school, de jeugdarts, een extern psycholoog, een 3
orthopedagoog, een huiswerkinstituut, een bureau voor studie- en beroepskeuze, bureau jeugdzorg, schooladviesdienst en remedial teacher. Via de tweedelijns ondersteuning (bijvoorbeeld het Zorg Advies Team) kan een beroep op deze specialisten worden gedaan. 2.2 Taken Docent: De docent draagt leerstof over, levert vakinhoudelijke ondersteuning en helpt leerlingen als groep en individu om de stof zo goed mogelijk te verwerken. Hij zorgt voor een optimaal werk en leerklimaat binnen de klas. Mentor: Een docent die een klas begeleidt in de eerstelijns zorg. Hij begeleidt de individuele leerling en de klas als groep en is de eerst verantwoordelijke en eerst aanspreekbare voor leerlingen, ouders, docenten, afdelingsleiding, schoolleiding en gespecialiseerde begeleiders. De taken van de mentor bestaan uit: groepsbegeleiding, persoonlijke begeleiding, contact met ouders, collega-docenten, tweedelijnszorg en schoolleiding, keuzebegeleiding en het geven ven studielessen. Afdelingsleider: Ondersteunt de mentoren bij het uitvoeren van hun taak. In voorkomende gevallen nemen zij, een deel van, de begeleidende taken van de mentor over. Zorgspecialisten: Begeleiden leerlingen in de tweede lijn op het gebied van hun specialiteit. De zorgspecialisten vormen samen het Intern Begeleidings Team (IBT). De zorgcoördinator is voorzitter van het IBT. Schoolleiding, zorgcoördinator: De schoolleider leerlingbegeleiding en de zorgcoördinator zijn verantwoordelijk voor het maken, uitvoeren en evalueren van zorgbeleid binnen de school. De schoolleider leerlingbegeleiding is eindverantwoordelijke. Een schoolleider en de zorgcoördinator vertegenwoordigen de school binnen het Samenwerkingsverband Zuidoost Utrecht en zijn verantwoordelijk voor de doorvertaling van afspraken van het samenwerkingsverband naar de school. De zorgcoördinator is de voorzitter van het ZAT en het IBT. 2.3 instrumenten Signaleringsinstrumenten. De school beschikt over signaleringsinstrumenten zoals de SVL ( school vragenlijst), CBCL (Child behavior check list), TRF ( teacher report Form) en/of YSR ( youth self report). Deze worden ingezet als een mentor zich zorgen maakt over het gedrag van een leerling. Gekeken kan worden of het gedrag kenmerkend is voor achterliggende problematiek en op grond van de bevindingen kan een plan worden opgesteld of doorverwijzing plaatsvinden. Handelingskaarten kunnen worden ingezet bij leerlingen met oa AD(H)D, PDD-nos, asperger, NLD of leerstoornissen. Docenten krijgen hiermee tips hoe om te gaan met het specifieke gedrag van de leerling. Zorgkaarten worden ingezet voor Dyslectische leerlingen. Zowel de inspanningsverplichting van de leerling als de docent staan erop vermeld evenals de faciliteiten zoals tijdverlenging. 3. Zorgaanbod Het huidige zorgaanbod op de Breul bestaat uit: Individuele begeleiding van leerlingen met sociaal-emotionele problemen (schoolpedagoog/ schoolpsycholoog) Remedial teaching voor dyslectische leerlingen (RT) 4
Begeleiding van leerlingen die Nederlands als tweede taal hebben (NT2) Rotondeklas (tijdelijke opvang) Studiecoach onderpresteerders Zorg Advies Team (ZAT) Faalangstreductietraining ( F-training) Begeleiding leerlingen met Arrangement Differentiële Aanleg Test (DAT) Keuzebegeleiding 4. Omschrijving van het zorgaanbod op De Breul 4.1 Schoolpedagoge: mevrouw I. (Ilse) Lalieu en Schoolpsychologe: mevrouw M. (Margret) Beekman. Leerlingen die problemen hebben op sociaal of emotioneel gebied waarbij gespecialiseerde kennis nodig is, kunnen individuele begeleiding krijgen. De begeleiding bestaat uit het voeren van gesprekken met de leerling en indien noodzakelijk met zijn/ haar ouders. De duur van de begeleiding is afhankelijk van de ernst van de problematiek, eventueel kan doorverwezen worden naar deskundigen buiten de school. Een leerling kan zichzelf aanmelden of door mentor, afdelingsleider, ouders of medeleerlingen aangemeld worden. De schoolpsychologe kan desgewenst diagnostisch onderzoek uitvoeren ten behoeve van doorverwijzing naar externen. 4.2 Remedial teaching: mevrouw V. (Vera) Smit en mevrouw L. (Lidia) Kuijper Binnen de RT onderscheiden we een aantal doelgroepen: 1. Gediagnosticeerde dyslecten met verklaring; 2. Taalzwakke leerlingen waarbij het vermoeden van dyslexie is; 3. Leerlingen met andere leerstoornissen dan dyslexie waarbij gerichte ondersteuning vanuit de RT-docenten baat kan hebben. Aanpak verschillende doelgroepen. Ad 1. Dyslecten. Alle dyslecten kunnen gebruik maken van de faciliteiten die de school in de organisatie biedt. - bij toetsing worden de afspraken uit het protocol dyslexie gevolgd. - tijdsverlenging bij toetsing. - indien nodig laptopgebruik (er is een protocol laptopgebruik). - indien nodig spraakprogramma bij examen. Met de nieuwe brugklasser wordt een intake gesprek gevoerd. Indien nodig krijgen brugklassers in groepjes één uur ondersteuning per week. Daarbij wordt gekeken welke gerichte ondersteuning de leerlingen nodig hebben. Vanaf klas 2 kunnen leerlingen in groepjes gebruik maken van begeleidingsuren op afspraak. Vanuit de remedial teaching worden zorgpassen verstrekt aan dyslectische leerlingen en leerlingen met dyscalculie. Daarop wordt hun ondersteuningsbehoefte maar ook de vereiste inspanningen van de leerling vermeld. Ad 2. Taalproblemen. Wanneer bij leerlingen taalproblemen gesignaleerd worden door vakdocenten (meestal 5
Nederlands) of mentoren vindt er doorverwijzing plaats naar de remedial teaching. Doorverwezen leerlingen die bij prétesten door de remedial teacher uitvallen worden doorverwezen voor onderzoek. In principe zal doorverwezen worden naar instituuttrudybron.nl waarmee afspraken gemaakt zijn over het aanleveren van de benodigde gegevens en de terugrapportage. Ad 3. Leerlingen met andere leerstoornissen dan dyslexie. In overleg met de zorgcoördinator zal voor de leerlingen met andere leerstoornissen dan dyslexie gekeken moeten worden waar zij het best geholpen zijn. Leerlingen met informatieverwerkingsproblemen zouden bijvoorbeeld wel in aanmerking kunnen komen voor RT. Voor anderen ligt huiswerkbegeleiding of studiebegeleiding meer voor de hand. Voor leerlingen met Nederlands als tweede taal bestaat er de mogelijkheid de cursus spelling en begrijpend lezen te volgen. Op maandagen van 15.20 tot 16.10 uur is een remedial teacher voor vragen beschikbaar in de RTruimte. Ouders kunnen op dat tijdstip telefonisch contact opnemen. 4.3 Nederlands als tweede taal NT2: mevrouw V. (Vera) Smit en mevrouw I. (Ineke) Hurkmans Leerlingen met een tweede taal achtergrond kunnen (in de onderbouw)de cursus spelling en begrijpend lezen volgen. Bovenbouwleerlingen kunnen een vergelijkbare cursus volgen. 4.4. Studiecoaches onderpresteerders: Margret Beekman ( coördinator) met een aantal docenten Studiecoaches worden ingezet bij onderpresterende leerlingen in klas 2 en 3. Zij krijgen wekelijks een half uur extra begeleiding van een studiecoach. Deze begeleiding start doorgaans na het 1 e rapport en duurt 2 perioden (12 weken). Centraal in de begeleiding staat het stellen van doelen, plannen en het leren leren. Daarnaast is het stuk persoonlijke aandacht belangrijk. Het doel van deze begeleiding is de leerling weer op zijn niveau te laten presteren. 4.5 Rotondeklas: mevrouw J. (Jacqueline) Laudy, coördinator Voor sommige leerlingen is het goed om tijdelijk opgevangen te worden in de Rotondeklas. De klas is bedoeld voor leerlingen waarbij door gedrag of om sociaal-emotionele redenen intensieve begeleiding door een beperkt team gewenst is. Deze leerlingen werken in de Rotondeklas individueel aan hun leertaken, krijgen daarbij ondersteuning van de Rotondedocenten en leren ook hoe zij succesvol (gefaseerd) terug kunnen keren in de klas. Dat kan door meer gedragsbeheersing te tonen, maar ook door sociaal weerbaarder te zijn. Ook is het mogelijk om vakdocenten handvatten te geven om de leerling bij terugkeer in de reguliere klas beter te laten functioneren. De Rotondeklas is dus een tijdelijke opvang voor leerlingen die tijdelijk de lessen in klassenverband niet succesvol kunnen volgen. Plaatsing in de Rotondeklas vindt plaats in overleg tussen de betrokken afdelingsleider, de coördinator en het IBT. 4.6 Faalangstreductietraining: Ilse Lalieu en Damiët Schellekens. Leerlingen die last hebben van faalangst kunnen een F- training volgen op school. Deze training wordt in groepsverband gegeven door de schoolpedagoog en een docente Nederlands. De training bestaat uit 10 bijeenkomsten. Deelnemers leren om spanning te herkennen en hiermee 6
om te gaan. Leerlingen kunnen zichzelf aanmelden, maar kunnen ook door de mentor aangemeld worden. Er zijn ook twee ouderbijeenkomsten. 4.7 Begeleiding leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte Aan leerlingen die een extra ondersteuningsbehoefte hebben wordt een Arrangement toegekend. Het betreft veelal leerlingen met AD(H)D, ASS, langdurige ziekte, gehoorproblemen of visusproblemen. Op De Breul is er sprake van 3 soorten arrangement. Extra mentorbegeleiding Extra mentorbegeleiding met Ambulante begeleiding Rotondeklas Voor deze leerlingen wordt groot overleg gepland met leerling, ouders mentor en zorgcoördinator en wordt een OPP (ontwikkelingsperspectiefplan) opgesteld. De docenten worden op de hoogte gebracht van de ondersteuningsbehoefte van de leerling en de mentor krijgt extra tijd om deze leerling meer individueel te begeleiden. Na elke Partweek ( 5 keer per jaar) wordt een evaluatiemoment ingepland met de leerling, ouders mentor en evt. de ambulant begeleider of zorgcoördinator. Komend schooljaar zal er alleen nog voor de clusters 1, 2 en 3 met ambulante begeleiders gewerkt worden. Vanuit cluster 4 zal geen ambulante begeleiding meer plaatsvinden. 4.8 Zorg Advies Team (ZAT) Het zorgadviesteam bestaat uit Ilse Lalieu (schoolpedagoog), Margret Beekman (zorgcoördinator). 2 leerplichtambtenaren, een vertegenwoordiger van het Centrum voor Jeugd en gezin en de jeugdarts Zes keer per jaar komt het ZAT bij elkaar. Een mentor kan een leerling ter bespreking inbrengen. De ouders wordt toestemming gevraagd voor de bespreking van de leerling. Indien de ouders geen toestemming geven, wordt de leerling anoniem besproken. Voorafgaand aan de bespreking in het ZAT kan de mentor, de ouders of de leerling gevraagd worden een vragenlijst in te vullen ter ondersteuning van de bespreking. In het ZAT kunnen problemen met of van leerlingen besproken worden in een multidisciplinair verband. Er wordt een handelingsplan opgesteld dat in het volgende ZAT geëvalueerd wordt. Doelstelling: een snellere signalering van problemen, betere opvang en begeleiding, verbetering van de relatie school, jeugdhulpverlening en jeugdgezondheidszorg en betere afstemming van begeleidings- en hulpverleningsaanbod. Het geven van adviezen en ondersteuning aan mentoren. 4.9 Differentiële aanlegtest (DAT): Marianne van der Enden (studie-en beroepskeuze adviseuse) en Margret Beekman (zorgcoördinator). Wanneer er naar aanleiding van de studieresultaten twijfel bestaat over de capaciteiten van een leerling of over de juiste schoolkeuze, bestaat de mogelijkheid mee te doen aan een ( deels door school gesubsidieerd) groepsonderzoek (DAT en PMT-K) en een kort individueel onderzoek. De resultaten van de onderzoeken worden gebruikt als hulpmiddel bij het adviseren van de leerling en zijn ouders met betrekking tot zijn schoolkeuze. De ouders krijgen een schriftelijk verslag van de uitkomsten van de onderzoeken. 7
4.10 Keuzebegeleiding door de decanen: mevrouw B. (Barbara) Dresen, A. (André) van de Wekke en mevrouw H. (Hanneke) Frenken De decanen zorgen voor een programma voor keuzebegeleiding. Hierbij worden alle leerlingen die binnen ons onderwijs een keuze moeten maken (bijvoorbeeld een sector- of profielkeuze) voorzien van informatie en geadviseerd bij de totstandkoming van hun persoonlijke keuze. In de bovenbouw vindt deze begeleiding plaats in de vorm van LOB (loopbaanoriëntatie en begeleiding). Leerlingen die echter vastlopen in hun keuzeproces, hetzij t.a.v. keuzes hier op school, hetzij bij de keuzes voor hun vervolg qua studie of beroep, kunnen terecht voor individuele begeleiding. Soms gebeurt dit in samenspraak met de mentor, afdelingsleider en/of de ouders, soms op eigen initiatief van de leerling. De school beschikt over een aantal keuzetesten waar de leerling gebruik van kan maken. Wanneer de decaan de leerling niet verder kan helpen, kan een verwijzing worden gegeven voor een keuzetest buiten school. 4.11 Intern Begeleidingsteam (IBT) Het Intern Begeleidingsteam bestaat uit de 2e lijnsleerlingbegeleiders: de schoolpedagoog, de remedial teachers, en de zorgcoördinator. Zij hebben wekelijks overleg. Het doel van dit overleg is het borgen van een goede afstemming tussen de verschillende leerlingbegeleiders, het gezamenlijk vormgeven van de leerlingbegeleiding en intervisie. Aan de orde komt: leerlingbespreking, ondersteuning van mentoren en teams wat betreft zorg, intervisie en het bespreken van actuele zaken. Het IBT neemt initiatief mbt scholing van docenten, mentoren op het gebied van leerlingbegeleiding. De leden van het IBT zijn aanwezig bij de kernteamvergaderingen, pedagogische- en rapportvergaderingen. 8