PVF - 30 oktober 2014 - Vragen en Antwoorden 1. Wanneer wordt Persoonsvolgende financiering (PVF) praktijk? Op 25 april 2014 bekrachtigde de Vlaamse Regering het ontwerpdecreet PVF. Nu is het de bedoeling dat er uitvoeringsbesluiten opgesteld worden. Daarin zal staan hoe het decreet, dat de grote lijnen bepaalt, in de praktijk uitgevoerd zal worden. Met de voorbereiding daarvan werd al eerder gestart in een speciaal daartoe opgerichte Taskforce PVF, met daarin vertegenwoordigers van alle betrokkenen (gebruikers, voorzieningen, werknemers, VAPH, experten). Het systeem van Persoonsvolgende financiering zal stap voor stap worden ingevoerd. De eerste budgetten zullen toegekend worden in de loop van 2016. Het is de bedoeling dat tegen 2020 iedereen in het PVF-circuit ingestroomd zal zijn. 2. Hoe zal de persoon met een handicap geïnformeerd en voorbereid worden? In eerste instantie zal het VAPH over het decreet Persoonsvolgende financiering communiceren via de website www.vaph.be/pvf. Daarnaast zal de communicatie ook verlopen via het driemaandelijks magazine St*rk en via het e-zine PP 2020. Daarnaast zijn er speciale initiatieven waar informatie wordt gegeven en waar mensen met een handicap ook een stem krijgen om hun vragen en ideeën te uiten. DURF2020 is een van die initiatieven en hier maakt het VAPH deel van uit (www.durf2020.be). 3. Welk verschil maakt Persoonsvolgende financiering (PVF) wanneer ik naar een voorziening stap? Vandaag worden voorzieningen door het VAPH gesubsidieerd om hun aanbod aan diensten uit te bouwen. Als er plaats is, krijg je antwoord op je vraag. Dat heet aanbodgestuurd. Met de Persoonsvolgende financiering krijg jij zelf de middelen in handen om je ondersteuning in te kopen. Voorzieningen en diensten zullen zich dan zo organiseren dat zij op jouw vraag kunnen ingaan. Dat heet dan vraaggestuurd. Die verandering is een belangrijke pijler van het Perspectiefplan 2020 en betekent een grondige vernieuwing voor de sector, ook op administratief en personeelsvlak. 4. Is die ommezwaai in de sector realistisch? Dat wordt door voortrekkers nu al in de praktijk omgezet: al 53 voorzieningen engageerden zich om over te stappen naar een multifunctioneel aanbod (de Multifunctionele centra) voor minderjarigen, waardoor al 53 voorzieningen (7.417 plaatsen) in dit systeem zitten. Sinds begin 2014 hebben 48 voorzieningen voor meerderjarigen ook hun aanbod soepeler gemaakt (FAM = flexibel aanbod meerderjarigen- 5.761 plaatsen). Verder zijn er een reeks zorgvernieuwingsprojecten over heel Vlaanderen, waaruit we al heel wat positieve zaken hebben kunnen leren zoals: hoe kunnen voorzieningen hun middelen soepel, efficiënt en klantgericht inzetten?; hoe kan je de lokale gemeenschap en andere diensten betrekken bij de ondersteuning?,. In elke provincie begeleiden diensten ondersteuningsplan nu al personen met een handicap om hun ondersteuning te organiseren, niet alleen met handicapspecifieke hulp, maar vooral ook door het bouwen van netwerken rond de persoon, het kijken waar reguliere diensten (diensten gezinszorg, kinderopvang, sociale diensten van het OCMW, ) kunnen worden ingezet enz. Het zijn goede initiatieven, die ons zeker nog veel zullen leren voor het omzetten naar de praktijk van dit decreet. 1 van 7
5. Wat zijn het Basisondersteuningsbudget (BOB) en Persoonsvolgend budget (PVB) en wat is het verschil tussen beiden? Een Basisondersteuningsbudget (BOB) is een vast, forfaitair bedrag voor mensen met een zekere nood aan ondersteuning. Een erkenning als persoon met een handicap bij het VAPH is vereist. Je kan een Basisondersteuningsbudget toegekend krijgen op basis van attesten of een onderzoek naar ondersteuningsnood. Je kan er bv. dienstencheques of beperkte dagopvang mee aankopen. Je mag dit budget vrij besteden en hoeft geen aankoopbewijzen voor te leggen. Het kan ook gecombineerd worden met het verkrijgen van hulpmiddelen (bij een erkende handicap) en met Rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH). Een Persoonsvolgend budget (PVB) is een budget dat kan aangevraagd worden door personen, voor wie het BOB niet voldoende blijkt te zijn. Dit budget kan bestaan uit een cashbudget en/of vouchers. Om het te verkrijgen moet er een ondersteuningsplan opgesteld worden en dient de ondersteuningsnood objectief vastgesteld te worden (eventueel aan de hand van een instrument voor de inschaling van de zorgzwaarte). 6. Als het over het persoonsvolgend budget gaat, hoor ik vaak spreken over een cashbudget en een voucher. Wat is een voucher precies, hoe besteed ik die? Heb je een persoonsvolgend budget dan kan je kiezen: - voor een cash-budget of - voor een voucher, of - voor een combinatie van beide. Het cashbudget is een bedrag dat het VAPH rechtstreeks aan de persoon met een handicap betaalt. Dit bedrag kan je besteden aan de ondersteuning die je zelf organiseert, bijvoorbeeld als je assistenten aanwerft of diensten inkoopt, of. Een voucher kan je gebruiken om ondersteuning te krijgen van diensten die door het VAPH erkend zijn. Bij dit systeem krijg je een bepaald pakket aan middelen (een voucher) toegewezen in functie van de ondersteuning die je nodig hebt. Je kiest zelf de erkende VAPH-voorziening, waar je daarvoor terecht wil. Het VAPH vergoedt die diensten rechtstreeks. Dit gebeurt op basis van het gebruik van de dienst, voor zover dat binnen het toegekende pakket aan middelen blijft. Je moet het voucher-deel van het persoonsvolgende budget dus niet zelf beheren. Deze werkwijze heeft als doel administratieve rompslomp voor de persoon met een handicap te vermijden. 7. Cirkels van ondersteuning en zorg : wat wil dat zeggen? Vele personen met een handicap wensen veelal zo lang mogelijk in de eigen omgeving te blijven. Om dat mogelijk te maken zijn er verschillende opties om de ondersteuning te organiseren. Dit wordt uitgebeeld door 5 cirkels. Daarin sta jij centraal. 2 van 7
Elke cirkel staat dan voor een partij die jou kan ondersteunen. Het Perspectiefplan 2020 en het decreet Persoonsvolgende financiering hebben als bedoeling om personen met een handicap de kans te geven de ondersteuning vanuit deze cirkels door en naast elkaar te kunnen gebruiken. De manier waarop kan je in kaart brengen via je ondersteuningsplan. Cirkel 1 Cirkel 2 Cirkel 3 Zelfzorg: de zorg en ondersteuning die je zelf opneemt Gebruikelijke zorg: de dagelijkse zorg en ondersteuning die gezinsleden die bij elkaar wonen aan elkaar geven Zorg en ondersteuning van familie, vrienden en kennissen die niet bij elkaar wonen Jij zelf Je gezin Vrienden, kennissen, verder familie, buren (mantelzorgers) Cirkel 4 Professionele zorg en ondersteuning voor alle burgers Diensten van het OCMW, Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW), gezinszorg, kinderopvang Cirkel 5 Professionele zorg en ondersteuning die het VAPH vergoedt Organisaties en voorzieningen die gespecialiseerd zijn om handicapspecifieke ondersteuning aan te bieden 8. Wat is een ondersteuningsplan? Binnen een ondersteuningsplan wordt nagegaan welke inzet van de verschillende cirkels wenselijk en haalbaar is om de ondersteuning die jij zoekt zo goed mogelijk te organiseren. Let op: Dit systeem betekent niet dat een lagere cirkel (bv. cirkel 2) moet uitgeput zijn, voor je steun kan krijgen van een hogere cirkel (bv. cirkel 5). Het is helemaal niet de bedoeling je eigen netwerk uit te putten, maar wel om ook je mantelzorgers beter te ondersteunen. 9. Er wordt steeds gesteld dat met de uitwerking en voorbereiding van de Persoonsvolgende financiering (PVF) en de uitvoering van de zorgvernieuwing rekening wordt gehouden met de persoon met een handicap. Maar hoe gebeurt dit? Binnen het VAPH is een Taskforce PVF aan de slag. Daarin worden alle voorbereidingen voor de overstap naar de invoering getroffen. In deze Taskforce zetelen vertegenwoordigers van de gebruikers uit het raadgevend comité, voorzieningen, vakbonden, het VAPH e.a. Voor de uitwerking van een aantal thema s zijn werkgroepen actief, met daarin vertegenwoordigers van de persoon met een handicap. Op dit moment buigt de werkgroep budgetbepaling zich over de vraag hoe de budgetten zullen worden berekend; de werkgroep Basisondersteuningsbudget werkt trap 1 van het PVF-systeem concreet uit (vragen zoals: aan wie kan een BOB toegekend worden?, hoe zal de ondersteuningsnood bepaald worden?) en de werkgroep woon- en leefkosten werkt een kader uit voor de betaling van de woon- en leefkosten binnen PVF. Als laatste wordt er voor de invoering van PVF bij minderjarigen structureel afgestemd met Integrale Jeugdhulp/de Intersectorale Toegangspoort. Het is best mogelijk dat er nog andere thema s aan bod zullen komen als dat nodig blijkt. Te vermelden valt hier ook dat het VAPH al heel wat onderzoekswerk verricht heeft, denk maar aan het Zorgzwaarte instrument. Dit instrument is een manier om, samen met de persoon met een handicap, diens zorgzwaarte eenvoudig en betrouwbaar in te schatten. Dat is van belang wanneer je gebruik zal maken van VAPH-specifieke diensten (cirkel 5). 3 van 7
10. Vandaag is er geld tekort om aan de zwaarste ondersteuningsvragen te beantwoorden. Hoe kan Persoonsvolgende Financiering (PVF), waarbij heel veel geld via het Basisondersteuningsbudget (BOB) zal gaan naar mensen die beperkte ondersteuning nodig hebben, dat helpen realiseren? Persoonsvolgende financiering (PVF) is één van de sporen in Perspectiefplan 2020. Het nieuwe ondersteuningsbeleid zal een grondige verandering betekenen van de sector van zorg en ondersteuning aan personen met een handicap. Gedeelde verantwoordelijkheid staat hierbij centraal: zorg door gezins- en familieleden, informele ondersteuning binnen de lokale gemeenschap, reguliere dienstverlening én gespecialiseerde zorg en ondersteuning dienen elkaar onderling te versterken en aan te vullen. Hierbij is het creëren van een soepel aanbod, waarbij de persoon met een handicap effectief een keuze heeft, erg belangrijk. Stel: iemand verblijft nu 24 uur op 24, 7 dagen op 7 in een voorziening. In het nieuwe systeem zal die persoon, in functie van zijn wensen en mogelijkheden, kunnen kiezen om over te schakelen naar bv. enkele dagen thuis verblijven in combinatie met de nodige ondersteuning of afgewisseld met een kortverblijf. Als dat gebeurt, krijgt de persoon met een handicap niet alleen een meer op maat gesneden antwoord, er komt zo in de voorziening weer ruimte vrij om iemand anders op te vangen. Een ander voorbeeld: wanneer een paar mensen in een dagcentrum zelfs maar enkele uren kiezen voor begeleid werken, dan geeft dat niet alleen aan hen en hun werkgever een hoop voldoening, het creëert in het dagcentrum ook weer meer ruimte voor opvang van andere personen, die tot dan op de wachtlijst stonden. Daarnaast zullen via het Basisondersteuningsbudget (BOB) heel wat mensen met een handicap perfect hun nodige ondersteuning kunnen organiseren via bv. de inzet van hun familie, vrienden, reguliere diensten. Met het BOB, dat kan worden gecombineerd met de Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH), zal de persoon met een handicap zijn eigen ondersteuning kunnen organiseren en zal de zorg voor de mantelzorgers verlicht worden. Je kan dit systeem als een ouderwetse weegschaal zien. Aan de ene kant zullen zij, die in eigen omgeving kunnen en willen blijven daarbij beter ondersteund worden waardoor ze misschien zelfs helemaal geen handicapspecifieke ondersteuning nodig hebben. Aan de andere kant zal hierdoor meer dan waarschijnlijk de ruimte vrijkomen voor wie wel handicapspecifieke steun nodig heeft, temeer ook al omwille van het veel flexibeler aanbod daar. Dit alles neemt niet weg dat er moet ingezet blijven worden op bijkomende budgettaire middelen voor een volwaardige ondersteuning van deze groep mensen. Het decreet Persoonsvolgende financiering voorziet dan ook expliciet in een groeipad. 11. Het VAPH verspreidde een folder over Persoonsvolgende financiering (PVF) in augustus 2013. Nu is het decreet bekrachtigd door de Vlaamse Regering. Welk zijn de inhoudelijke wijzigingen sindsdien? Inhoudelijk zijn er geen fundamentele wijzigingen. De inhoud van de folder uitgebracht in augustus 2013 is nog steeds juist. Alleen is er ondertussen een bepaling in het decreet opgenomen dat ook het Basisondersteuningsbudget (BOB) stapsgewijs kan ingevoerd worden. We zijn nog altijd in voorbereiding van Persoonsvolgende financiering (PVF). De goedkeuring van het decreet is een heel belangrijke stap, maar er moet nog een hele weg afgelegd worden. Momenteel wordt de concrete invoering van PVF intensief voorbereid. Vanaf 2016 wordt gestart met de stapsgewijze invoering. Intussen moet heel de sector zich omschakelen naar het nieuwe systeem. Het projectplan Perspectief 2020 wordt nog steeds gevolgd zoals vooropgesteld. 12. Hoe gaat dit alles betaald worden? Er was sprake van een verhoging van de bijdrage zorgverzekering met 25 Euro. Klopt dit? Is daar al initiatief toe genomen? 4 van 7
Hierover is er nog geen beslissing genomen. Deze beslissing zal deel uitmaken van de regeringsonderhandelingen en zal kaderen in een veel ruimer verhaal. 13. Ik heb een verstandelijke handicap en krijg een budget: is er ondersteuning voorzien om mij te helpen met het beheren van mijn budget? Personen zullen zich kunnen laten ondersteunen in het beheer van hun Persoonsvolgend budget. Hiertoe zullen bijstandsorganisaties vergund worden bv. verenigingen van budgethouders. 14. Vandaag heb ik een Persoonlijke assistentiebudget (PAB). Zal er voor mij veel veranderen en wat? Er zal niet veel veranderen. Binnen het nieuwe systeem zal je je eigen ondersteuning verder kunnen organiseren via de inzet van assistenten, net zoals dat vandaag het geval is met een Persoonlijke assistentiebudget (PAB). Nieuw is dat je je budget vlotter zal kunnen combineren met ondersteuning vanuit voorzieningen. Het is wel mogelijk dat je op termijn in een andere budgetschaal terechtkomt. Over de specificaties hieromtrent is nog geen beslissing genomen. Het decreet voorziet in een overgangsregeling voor personen die nu al gebruik maken van een Persoonlijke assistentiebudget (PAB). 15. Mijn zoon zit in een voorziening en voelt zich daar heel goed. Zal er voor hem veel veranderen, kan hij daar blijven en wie beslist? Je zoon kan zonder meer verder in de voorziening verblijven. Dat is zijn persoonlijke keuze. Wel kunnen de middelen om hem te ondersteunen, verminderen of vermeerderen. Dit hangt af van hoe zwaar de zorg is die hij nodig heeft. Kiest hij voor een voucher, dan zal er voor hem niet veel veranderen. Hij kan wel overstappen naar een andere voorziening. Hij kan ervoor kiezen om zijn persoonsvolgend budget of een deel ervan in te zetten als cash-budget (zie vraag 6). 16. Zal het Persoonsvolgend budget enkel gebruikt kunnen worden voor VAPH-ondersteuning? Het Persoonsvolgend budget is in eerste instantie bedoeld om gespecialiseerde VAPH-ondersteuning te realiseren, maar kan ook ingezet worden om reguliere of informele zorg en ondersteuning te organiseren (in andere cirkels dan cirkel 5). Kies je voor een cash-budget dan zal je vergelijkbare bestedingsmogelijkheden hebben als met het huidige Persoonlijke assistentiebudget (PAB). Het Basisondersteuningsbudget (BOB) kan vrij besteed worden. Het kan onder meer ingezet worden voor de betaling van kosten bij ondersteuning door andere diensten, zoals thuiszorg, die niet onder het VAPH vallen. Wil je familie of vrienden vergoeden, dan kan dit bijvoorbeeld in de vorm van een vrijwilligersvergoeding. 17. Waar zal ik in de toekomst terecht kunnen voor mijn ondersteuning? De persoon met een handicap zal kiezen bij welke zorgaanbieder hij zijn ondersteuning inkoopt. De bestedingsmogelijkheden van het cash-budget zullen vergelijkbaar zijn met deze van het huidige Persoonlijke assistentiebudget (PAB). 18. Wie zal oordelen over mijn ondersteuning? Het VAPH of de Intersectorale toegangspoort bepaalt en kent het Persoonsvolgend budget (PVB) voor ondersteuning toe op basis van het ondersteuningsplan en eventueel de zorgzwaarte. Maar het is de persoon met een handicap die, binnen bepaalde regels, mee beslist waaraan het budget zal besteed worden. De persoon met een handicap staat centraal bij het opstellen van het ondersteuningsplan. Daarbij zal een ondersteuningsplan helpen om in kaart te brengen welke ondersteuning jij wenst en/of nodig hebt. Eens dat duidelijk is, wordt bekeken welke ondersteuning vanuit welke cirkel in jouw omgeving 5 van 7
kan geboden worden: vanuit je familie, eventuele mantelzorgers, reguliere diensten, (de vijf cirkels). Vandaag zijn er al in elke provincie diensten ondersteuningsplan (DOP) die daarbij kunnen helpen. Ook multidisciplinaire teams (MDT) of diensten maatschappelijk werk kunnen, binnen hun bestaande opdracht, helpen bij het opstellen van een ondersteuningsplan. Daarnaast bestaat ook de mogelijkheid voor de persoon met een handicap om dit plan zelf op te stellen. Het VAPH zal erover waken dat het ondersteuningsplan op een correcte en degelijke manier tot stand is gekomen. Dit houdt bijvoorbeeld in dat het VAPH zal bekijken of er over alle mogelijkheden in de verschillende cirkels voldoende werd nagedacht. Indien nodig bevonden, en zeker vanaf een bepaalde mate van ondersteuningsnood, wordt ook de zorgzwaarte bepaald. Het Zorgzwaarte instrument werd de voorbije jaren door het VAPH ontwikkeld en onder meer samen met personen met een handicap getest. Het is een schaal die op een eenvoudige (gemiddelde duur 2u à 2u30) en betrouwbare manier de weerslag van de handicap weergeeft op de verschillende levensdomeinen. 19. Ik blijf liefst zo lang mogelijk thuis, mijn ouders nemen heel wat zaken op zich om dat mogelijk te maken. Maar wat als zij ouder worden en de zorg voor mij niet meer aankunnen? In je ondersteuningsplan zal ook rekening worden gehouden met de zorgzwaarte en je eigen wensen. Het inzetten van de binnenste cirkels, dit is het eigen netwerk en de mantelzorgers, gaat uit van een positieve visie: de persoon met een handicap toelaten zo lang mogelijk, zo gewoon mogelijk, in eigen omgeving te laten blijven. Het is niet de bedoeling dit eigen netwerk uit te putten/wringen. Er zal een procedure uitgewerkt worden waardoor het mogelijk is een herziening te vragen. Het ondersteuningsplan moet dan worden aangepast aan de gewijzigde situatie of wensen van de persoon met een handicap en zijn omgeving. Binnen de beschikbare middelen, en rekening houdend met de dringendheid van de vraag, kan het Persoonsvolgend budget dan aangepast worden. 20. Wat met hulpmiddelen en de tegemoetkoming van de federale overheid? Het huidige systeem van de hulpmiddelen blijft bestaan. Ook de tegemoetkomingen voor personen met een handicap van de federale overheid (namelijk de integratietegemoetkoming en de inkomensvervangende tegemoetkoming) blijven bestaan. Ze kunnen gecombineerd worden met een Basisondersteuningsbudget (BOB) en met het Persoonvolgend budget (PVB). 21. Kan ik gebruik maken van Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH) als ik geen Basisondersteuningsbudget (BOB) of Persoonsvolgend budget (PVB) heb? Het aanbod Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH) is precies voor jou bestemd, zelfs indien er slechts een vermoeden van handicap is. Het biedt de mogelijkheid om per jaar beroep te doen op enkele uren begeleiding, dagopvang of ook nachtverblijf, om zo uw ondersteuning te verlichten. Je kan er met andere woorden even tussen uit. Je zal hiervoor slechts een kleine bijdrage moeten betalen, de rest wordt door het VAPH gesubsidieerd. 22. Hoeveel zal mijn bijdrage bedragen als ik Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH) wil gebruiken. Het VAPH zal het aanbod van Rechtstreeks Toegankelijke Hulpverlening verder uitbouwen. Diensten en voorzieningen worden hiervoor erkend en ook gesubsidieerd. Binnen de Rechtstreeks Toegankelijke Hulpverlening wordt de maximale bijdrage voor de persoon met een handicap als volgt bepaald (geïndexeerde bedragen): - 5,05 euro per begeleiding - 9,60 euro per dag dagopvang 6 van 7
- 24,14 euro per nacht verblijf Deze bijdrage kan de persoon met een handicap eventueel betalen met zijn Basisondersteuningsbudget. Hij moet met dit budget dus niet de volledige kost van de ondersteuning vergoeden. Hetzelfde geldt voor de rechtstreeks toegankelijke hulpverlening geboden vanuit thuisbegeleidingsdiensten. Ook daar betaalt de persoon met een handicap enkel een bijdrage van 5,05 euro per begeleiding. 7 van 7