RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK Werkman College Vestiging De KLUIVERBOOM Afdelingen: vmbo-bbl, -kbl en (g)tl Plaats: Groningen BRIN-nummer: 20EM-4 Arrangementsnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 8 april 2014 Conceptrapport verzonden op: 27 mei 2014 (4337459) Rapport vastgesteld te Zwolle op: 1 september 2014 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
H2839406/8 Pagina 2 van 9
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 8 april 2014 een tussentijds kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op het Werkman College, vestiging De Kluiverboom, afdelingen vmbo-bbl, -kbl en (g)tl. Dit tussentijds kwaliteitsonderzoek maakt onderdeel uit van het toezichtstraject dat met de school is afgesproken naar aanleiding van de uitkomsten van het kwaliteitsonderzoek in november 2012. De in 2013 gevoerde voortgangsgesprekken maakten daarvan tevens onderdeel uit. De school heeft in genoemde periode gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Het doel van dit tussentijds kwaliteitsonderzoek is vast te stellen of de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs voldoende voortgang laat zien. Een tussentijds kwaliteitsonderzoek leidt niet tot aanpassing van het arrangement. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de kernindicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van verantwoordingsdocumenten die onder andere betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal klassen de onderwijspraktijk is geobserveerd. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met docenten en een vertegenwoordiging van de leerlingenzorg. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo 2011. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H2839406/8 Pagina 3 van 9
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-bbl. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-kbl. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-g/tl. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-bbl behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-kbl behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-g/tl behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-bbl zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-kbl zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-g/tl zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 H2839406/8 Pagina 4 van 9
Leerstofaanbod 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 2.8 Het leerstofaanbod in de verschillende leerjaren sluit op elkaar aan. Tijd 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 5.10 De leraren bewerkstelligen dat de leerlingen bij de onderwijsactiviteiten betrokken zijn. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 8.4 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden. H2839406/8 Pagina 5 van 9
Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. 9.9 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen zoals geformuleerd in het schoolplan. 9.10 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 9.11 De school heeft inzicht in de sterke en zwakke punten van de eigen organisatie. 9.12 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 9.13 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 9.14 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. H2839406/8 Pagina 6 van 9
2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie constateert dat op de afdelingen vmbo-bbl, vmbo-kbl en vmbo-tl van Werkman College, vestiging De Kluiverboom te Groningen hard gewerkt wordt aan de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Het meest zichtbaar is dit in het schoolklimaat dat meer structuur en organisatie laat zien dan bij het eerdere onderzoek werd vastgesteld. Daarnaast is de aansturing directer en meer planmatig. Ook de onderwijspraktijk is verbeterd zien, maar juist daar ziet de inspectie nog wel een aantal tekortkomingen. De zorg heeft de inspectie als voldoende beoordeeld. Rondom de kwaliteitszorg heeft de inspectie verbeteringen gezien, wat tot uitdrukking komt in de voldoende beoordeling van de betreffende indicatoren. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces en de kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten van de vestiging, dit geldt voor alle opleidingen, zijn niet eenduidig vast te stellen. De locatie is in 2011 van start gegaan en er is daarom nog geen volledig opbrengstenoordeel te geven op basis van het gemiddelde over de afgelopen drie schooljaren. Op basis van de nu beschikbare gegevens, rendement bovenbouw, gemiddelde cijfer centraal examen en het verschil tussen het cijfer voor het schoolexamen en het centraal examen, laat zich vaststellen dat het cecijfer voor de drie afdelingen in lijn lijkt te liggen met het landelijke beeld. Dat wil zeggen dat ze op of rond het gemiddelde liggen, maar op onderdelen risicovol zijn. Dat geldt voor de score van het rendement bovenbouw en voor de score van enkele vakken. De verschillen tussen het gemiddelde ce-cijfer en het se-cijfer blijven binnen de 0,5 punt. Het rendement onderbouw wordt op deze bovenbouwlocatie niet beoordeeld. Leerlingen komen van vestigingen elders in de stad. Het onderwijsproces In het rapport van het kwaliteitsonderzoek van november 2012 werden ernstige tekortkomingen geconstateerd in het onderwijsleerproces, het schoolklimaat en in de zorg en begeleiding. De inspectie constateert dat er meer afstemming is in de pedagogische benadering van de leerlingen en er is binnen de school meer structuur herkenbaar. Er is een duidelijke aanpak om de veiligheid binnen (en buiten) de school te waarborgen. De inspectie heeft zich tijdens dit onderzoek in het bijzonder gericht op de vraag in hoeverre de docenten in staat zijn de leerlingen te motiveren tot hoge leerprestaties en in hoeverre rekening wordt gehouden met verschillen. De meeste lessen verlopen ordelijk en gestructureerd. De docenten benaderen de leerlingen op een positieve wijze en weten ordeverstoringen in te dammen of ongewenst gedrag van leerlingen veelal te corrigeren. De mate waarin docenten hierin slagen verschilt sterk. Tijdens lessen is de actieve betrokkenheid en taakgerichtheid van de leerlingen sterk wisselend. De variatie in aanpak en werkwijze van docenten is nog beperkt. De lessen zijn sterk docent gestuurd en de methode bepaalt veelal de inhoud en het tempo van de lessencyclus. De uitleg is van een goed niveau, maar de instructie is niet specifiek afgestemd op zwakkere of sterkere leerlingen. Weliswaar is er individuele aandacht voor de leerlingen, maar deze is niet gebaseerd op een analyse van het prestatieniveau of de capaciteiten van de leerlingen op grond van een systematische analyse van vorderingen en resultaten van de leerlingen. De kwaliteit van de toetsing is hiermee ook een aandachtspunt. Het geven van feedback op het leerproces van de leerlingen, stimuleren van zelfverantwoordelijkheid door inzicht te bieden in stappen voor het vervolg in het leerproces zijn meer complexe vaardigheden van docenten die we nog te weinig hebben gezien. Docenten houden meer rekening met taalachterstanden van leerlingen, maar een meer consequente lijn en schoolbrede aanpak verdient versterking. Daar waar tijdens het vorige onderzoek werd geconstateerd dat de basiskwaliteit van de lessen niet op orde was, trekt de inspectie deze conclusie nu niet, maar we zien nog wel een aantal verbeter- H2839406/8 Pagina 7 van 9
en ontwikkelpunten, met name waar het gaat om het versterken van de motivatie van de leerlingen en het rekening houden met verschillen. De kwaliteitszorg De school is in de afgelopen periode aan de gang gegaan met verbetermaatregelen. Het team en de schoolleiding zijn zich bewust van de knelpunten in de organisatie en het onderwijsproces. Belangrijk onderdeel in de kwaliteitszorg is de zelfevaluatie, waarin de school een beeld schetst van de kwaliteit van het personeel, bedrijfsvoering en communicatie. Dit is een kritische zelfreflectie waarin de school aangeeft een aantal belangrijke stappen te hebben gedaan, maar dat er nog de nodige verbeterpunten zijn. Een beeld van de kwaliteit van de lessen maakt daar deel vanuit en lesbezoek is een vast onderdeel geworden. Daarom beoordeelt de inspectie het evalueren van het onderwijsproces nu als onvoldoende. Dit geldt ook voor het op systematische wijze analyseren, evalueren en duiden van de beschikbare opbrengstgegevens. Het feit dat de school actief aan de slag is gegaan met verbeterplannen duidt op urgentiebesef en de wil om te verbeteren. Dit beeld is ook tijdens het schoolbezoek bevestigd in de gesprekken met het team en de schoolleiding. De wijze waarop de directie de knelpunten heeft opgenomen in een verbetermatrix duidt op een planmatige aanpak van de kwaliteitsproblemen. Met name het benoemen van de ambitie en wat dat betekent in de vorm van concrete doelen naar onder meer de docenten kan worden versterkt. Ook het benoemen van wanneer de beoogde doelen gerealiseerd moeten zijn en de sturing daarop, kan het kwaliteitsbeleid versterken. De borging van met name het pedagogisch en didactisch handelen is nog een aandachtspunt. H2839406/8 Pagina 8 van 9
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont tekortkomingen in het onderwijsproces en blijft als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan het Werkman College, vestiging Kluiverboom een aangepast arrangement zwak toe. De afdeling valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat het onderwijsproces in november 2014 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. De inspectie heeft geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften kunnen vaststellen. H2839406/8 Pagina 9 van 9