Cursusbrochure 2013 Leergang Adviseur Bodem en Omgeving
Deelname aan de leergang wordt aanbevolen door NL ingenieurs werkgroep bodem en door de VVMA. Als contactpersonen fungeren: Lex Stax, Omgevingsatelier, tel. 06 21931031 lex.stax@omgevingsatelier.nl Cor Neeft, BodemBreedAcademie, tel. 06 53789906 of 0182 540850 cor.neeft@bodembreedacademie.nl Begeleidingscommissie: NL Ingenieurs VVMA Werkgroep Bodem IPO De BodemBreedAcademie is onderdeel van het expertisenetwerk bodem en ondergrond. In het expertisenetwerk Bodem en Ondergrond werken SIKB, SKB en RWS Leefomgeving Bodem+ samen. De BodemBreedAcademie stimuleert de ontwikkeling van nieuwe cursussen en trainingen voor degene die werkzaam zijn in het werkveld Bodem en Ondergrond. Contactgegevens: Postbus 420, 2800 AK Gouda T: 0182 540 850 info@bodembreedacademie.nl 2
Inhoudsopgave Inleiding... 4 Plaats van de opleiding... 4 Doelgroep, vooropleiding of werkervaring... 5 Doelstellingen... 6 Inschrijving... 8 Inschrijfgeld... 8 Cursusdata en cursuslocatie... 9 Opleidingsprogramma niveau 1... 10 Opleidingsprogramma op niveau 2... 11 Bewijs van deelname en getuigschrift... 11 Examen... 12 Cursusmateriaal... 12 Kwaliteitsborging... 13 De leergang voor bodemadviseurs is tot stand gebracht door de BodemBreedAcademie op initiatief van en in samenwerking met: MUG Ingenieursbureau BV te Leek Envita Almelo BV te Almelo DHV BV te Groningen OmgevingsAtelier te Sleen. 3
Inleiding Nederland is een druk bevolkt land met een lange bewoningshistorie en industriële historie. Verantwoord omgaan met de bodem is een belangrijk uitgangspunt voor de inrichting en het gebruik van ons land. We hebben nog dagelijks te maken met de gevolgen van onverantwoord gebruik in het verleden. De bodem is daardoor nog belangrijker geworden dan het al was. Juist met de toegenomen aandacht voor duurzaamheid en het gebruik van de ondergrond, zal het werkveld 'bodem' nog lang relevant blijven bij het duurzaam gebruik van de ruimte. Bodem is tegenwoordig meer dan alleen verontreiniging. Bodem is een bron van energie, een ondergrondse bouwplaats, waterbron, levert grondstoffen, heeft een schat aan informatie over de historie en is altijd de plek waar we wonen, werken en recreëren. Door de breedte van het werkveld is bodem een interessant vakgebied. Door de verdere verbreding van het werkveld, zal dit alleen nog maar interessanter worden. Bodem is een belangrijk deel van de omgeving. Door de veelzijdigheid, is er behoefte aan een praktische opleiding voor mensen die willen werken in dit vakgebied. Er is voor degene die als adviseur in deze sector werkzaam wil worden, geen reguliere opleiding die gebaseerd is op een landelijk opgesteld en met de branche afgestemd opleidingsprogramma. De BodemBreedAcademie heeft dat ingevuld door de opleiding 'Bodemadviseur' te initiëren. De opleiding gaat in op de milieuhygiënische kant van de bodem en de consequenties daarvan voor het duurzaam gebruik van de bodem en de omgeving. De opleiding biedt de kennis die noodzakelijk is om projectleiders te kunnen ondersteunen. Tevens biedt het programma de basis om door te kunnen groeien naar projectleider, adviseur of specialist. Om deze functies te kunnen gaan vervullen is het noodzakelijk om kennis te maken met adviesvaardigheden. De vaardigheden zijn noodzakelijk om met de juiste inhoud het gewenste resultaat te bereiken. Deze vaardigheden zijn voor bedrijven net zo belangrijk als voor overheden. De opleiding bodemadviseur die in deze cursusinformatie wordt beschreven is een modulair opgezet programma dat een samenhangende leergang vormt. De opleiding kent twee niveaus. De opleiding wil in de bestaande opleidingsbehoefte bij de milieuadviesbureaus voorzien. Plaats van de opleiding In het functie document Adviseur Bodem, opgesteld binnen het SIKB project 29 - Eindtermenproject Kritische functies bodembeheer, wordt onderscheid gemaakt in drie functieniveaus, te weten junior, medior en senior. Hieraan gekoppeld kan een naar niveau gedifferentieerd opleidingentraject vorm gegeven. De volgende drie niveaus kunnen hierbij worden onderscheiden: 4
Basisniveau 1: Instroomniveau voor degene die instromen in de startfunctie bodemadviseur; Doorstroomniveau 2: Voor degene die al enige uitvoeringservaring hebben en die een verdieping nodig hebben om door te groeien; Topniveau 3: Het topniveau voor senior bodemprofessionals. In het onderstaande schema worden de genoemde niveaus gevisualiseerd. Niveau 3: Senior bodemprofessionals Niveau 2: Doorstroomniveau Niveau 1: Instroomniveau Specialisaties Specialisaties Specialisaties Deze leergang geeft vorm aan een opleiding op het eerste niveau zowel als die op het tweede niveau. 5
Doelgroep, vooropleiding of werkervaring Voor de opleiding wordt uitgegaan van de volgende vuistregels qua kennis om met de opleiding te beginnen: Niveau 1 : MBO-ers vanuit het milieukundige werkveld met circa 10 jaar werkervaring die ambitie hebben om door te groeien naar een adviesfunctie. HBO-ers en WO-ers zonder milieukundige achtergrond die werkzaam zijn in het milieukundige werkveld. De opleiding is primair bedoeld voor medewerkers bij milieuadviesbureaus maar staat ook open voor adviseurs binnen andere bedrijven en de overheid. Niveau 2 : Adviseurs op medior niveau met enige ervaring die werkzaam zijn bij adviesorganisaties, bij bedrijven of bij de overheid : De opleiding bodemadviseur niveau 1' of een vergelijkbaar niveau op basis van kennis en ervaring Werkervaring van minimaal 3 jaar op HBO niveau Werkervaring van minimaal 10 jaar op MBO waarvan de laatste 3 jaar ondersteunend aan de projectleider Doelstellingen Zonder heel gedetailleerd in te gaan op de eindtermen, de doelstellingen per module en in het totaal, is de leergang zodanig opgezet dat de cursist aan het einde van de opleiding een goed inzicht in het werkveld en de raakvlakken met de omgeving heeft gekregen. De cursist kan met de opgedane kennis praktisch aan de slag. Niveau 1 Het programma van niveau 1 geeft vooral inhoudelijke achtergronden en gaat ook op hoofdlijnen in op de vaardigheden die de adviseur nodig heeft om het werk goed uit te voeren. Dit betekent dat we ook aandacht besteden aan de kwaliteit van het werk van de adviseur en de context waarin hij/zij zijn werk moet doen: welke actoren komt de adviseur daar tegen en wat mogen ze van elkaar verwachten? Niveau 2 Ook voor de leergang op niveau 2 is er voor gekozen om zowel inhoudelijke kennis aan te bieden als onderwerpen op het gebied van adviesvaardigheden. De inhoudelijke kennis betreft verdieping van de kennis over bodemchemie, bodemsaneringstechnieken en geohydrologie. In de leergang op het tweede niveau is een belangrijke plaats ingeruimd voor het bespreken en trainen van de adviesvaardigheden waar de bodemadviseur in het brede werkveld met te maken krijgt. Daardoor wordt de adviseur beter in staat om zelf projecten te leiden. Door middel van voorbeeldprojecten wordt de cursisten geleerd om het eigen werkveld 'bodem' te plaatsen in een brede, integrale context. Zo kunnen belangenafwegingen gemaakt worden tussen diverse disciplines. Een belangrijke kwaliteit van een goede adviseur is namelijk om zich te kunnen verplaatsen in de positie van de opdrachtgever en betrokkenen, hun belangen af te kunnen wegen en daarover advies te geven. Het eindniveau van deze leergang is dat de cursist in staat moet zijn om met ondersteuning van een projectleider, projecten met een complexere technische inhoud te kunnen leiden. Ook moet de cursist in staat zijn om belangen en conflicten te herkennen en er mee om te gaan. 6
Structuur en omvang Niveau 1 Niveau 2 Duur : De opleiding bestaat uit 6 modulen die ieder afzonderlijk kunnen worden gevolgd. Iedere module bestaat uit 3 avonden van 4 lesuren. Het totale programma betreft dus (6 x 3) 18 avonden met totaal 72 lesuren. Per twee maanden start een nieuwe module. De doorlooptijd is circa 1 jaar, De opleiding bestaat uit 5 modules die met elkaar een integraal programma vormen. Iedere module bestaat uit 3 avonden van 4 lesuren. Het totale programma betreft dus (5 x 3) 15 avonden met totaal 60 lesuren. Studiebelasting : Naast de reguliere lestijd van 72 uur dient de deelnemer uit te gaan van eenzelfde hoeveelheid eigen studietijd. Totaal dus circa 144 SBU. Bij een examen geldt een aanvullende inspanning van 24 SBU. Naast de reguliere lestijd van 60 uur dient de cursist uit te gaan van eenzelfde hoeveelheid eigen studietijd. Totaal dus circa 120 SBU. Voor de scriptie en het mondeling examen geldt een aanvullende inspanning van 40 SBU. We gaan steeds uit van een groep met een minimale grootte van 10 personen 7
Inschrijving Via het online inschrijfformulier op de website: www.bodembreedacademie.nl. Inschrijfgeld Voor niveau 1 geldt een ander regiem dan dat voor niveau 2. Niveau 1 Voor het eerste niveau is het inschrijfgeld 550,00 per module van 3 avonden (12 lesuur). De totale cursusprijs bedraagt dus wanneer alle modules worden gevolgd 3.300,00. Voor het, facultatieve, examen geldt een examengeld van 200,00 per persoon. Niveau 2 Voor het tweede niveau bedraagt het inschrijfgeld, voor de volledige leergang 2.025,- excl. BTW voor het integrale programma van 5 modulen inclusief examen. Alle bedragen zijn exclusief BTW. De cursusprijs is relatief laag omdat de BBA subsidie heeft verleend voor de ontwikkeling van de cursus en vanwege de sponsoring door de organisaties waar we te gast zijn. 8
Cursusdata en cursuslocatie Op de website van de BodemBreedAcademie vind je actuele informatie met betrekking tot de cursusdata en locaties. De cursus wordt verzorgd van 17.00 21.00 uur. Er wordt gezorgd voor een eenvoudige maaltijd tijdens de opleiding. 9
Opleidingsprogramma niveau 1 In het onderstaande schema zijn de zes modules kort omschreven qua inhoud. Alle docenten zijn zeer ervaren als bodemadviseur én als docent. Elke module bestaat uit drie lesavonden. 1. Bodemverontreiniging Bodemverontreiniging: principes en wetgeving (wat is verontreiniging, historie in Nederland, ontstaan van regelgeving). Stofgroepen inclusief asbest en stofgedrag, toxiciteit, stofgedrag in de bodem, aanzet voor saneringstechnieken). Introductie in het werkveld: schets van instanties, taken, functies en verantwoordelijkheden. Kennis van de overheid. 2. Bodemonderzoek Bodemonderzoek (grond, grondwater, waterbodem en protocollen, asbest). Bodemonderzoek en rapportage (relatie tussen veldresultaat en rapport, overleg, kwaliteit, aanzet voor adviseren)bodemsaneringtechnieken (grond, grondwater, waterbodem) 3. Bodemsaneringstechnieken Bodemsaneringtechnieken (grond, grondwater, waterbodem) 4. Specifieke gevallen Specifieke gevallen (asbest, grootschalige grondwaterverontreiniging zoal VOCl, gasfabriek, diffuse verontreiniging, natuurlijke verontreinigingen, baggerspecie, bodembescherming NRB) 5. Grondverzet en hulpmiddelen Grondverzet (wanneer, Besluit bodemkwaliteit, Bouwstoffenbesluit. Gebruik van hulpmiddelen (Towabo, risicotoolbox, digitale bodemrichtlijn, sanscrit,..) 6. Rapporteren en adviseren Rapporteren en adviseren, kwaliteitszorg (Kwalibo, resultaten vertalen naar advies, normen en regels, toetsing), Belbin-rollen, eigen profiel. In steekwoorden is het programma van de opleiding aangegeven. Daarmee is de hoofdlijn uitgezet. Binnen de opleiding is voldoende ruimte om eigen vraagstukken aan de orde te stellen. 10
Opleidingsprogramma op niveau 2 Ook bij de beschrijving van het programma op niveau is deze in steekwoorden aangegeven. Daarmee is de hoofdlijn uitgezet. Binnen de opleiding is voldoende ruimte om eigen vraagstukken aan de orde te stellen. P 1. Verdiepen in de bodem Bodemkunde en bodemchemie en de relatie met in te zetten saneringstechnieken Geologie en geografie van Nederland en de samenhang met saneren en kansen zoals WKO Geohydrologie, modelleren en stoftransport en gebiedsgerichte grondwateraanpak 2a: Adviesvaardigheden De rol van de adviseur 3. Projectmanagement De klantvraag in een brede context: 3D bestemmingsplan, WKO, gebiedsgericht, ondergrond Managen van tijd, geld en informatie van integrale projecten met een bodemcomponent Risicomanagement in projecten: beschikbare technieken, monitoren, beheersen 2b: Adviesvaardigheden De eigen rol in projecten en schakelen tussen stijlen 4. Technische Saneren en herontwikkelen in bewoond gebied met praktijkvoorbeelden hoge politieke gevoeligheid WKO en verontreinigd grondwater, integraal met techniek en wettelijke regels Grootschalige grondwatersanering en gebiedsgerichte sanering (Volgermeer) 2b: Adviesvaardigheden Werken in teams en omgaan met klanten en andere belanghebbenden 5. Samenwerking in een project Ruimtelijke plannen en afstemming met saneren bij binnenstedelijke ontwikkeling Omgaan met bevolking bij grootschalige sanering van asbest Gebieds- en systeemgerichte aanpak van diffuse bodemverontreiniging in grote gebieden, gebiedsgerichte sanering (zoals Kempen/Oostelijke mijnstreek) Bewijs van deelname en getuigschrift De aanwezigheid bij iedere module wordt geregistreerd. Na afronding van de opleiding ontvang je een bewijs van deelname van de gevolgde modulen met een vermelding van het aantal gevolgde lessen. Wanneer je een examenopdracht uitvoert ontvang je bij een voldoende beoordeling een getuigschrift. 11
Examen Dit is facultatief aan het eind van de totale opleiding waarbij er van uit wordt gegaan dat de kandidaat de kennis heeft van het volledige programma. Voor de leergang op niveau 1 kan er worden gekozen voor een schriftelijk of mondeling examen. Het mondeling examen wordt afgenomen op basis van een eigen onderzoeksrapport op basis van een persoonlijk eindopdracht die de cursist zelf formuleert. Deze beschrijving wordt voorgelegd aan het opleidingsbegeleidingsteam die daar mee akkoord moet gaan. Vervolgens zal een begeleider het rapport beoordelen. Op de site van de BodemBreedAcademie is het cursusreglement van deze cursus gepubliceerd. Voor de leergang op niveau 2 wordt het examen afgenomen op basis van een eigen onderzoeksrapport op basis van een persoonlijke eindopdracht die de cursist zelf formuleert. Deze beschrijving wordt voorgelegd aan het opleidingsbegeleidingsteam dat daar mee akkoord moet gaan. Vervolgens zal een begeleider het rapport in samenhang met het gevoerde eindgesprek beoordelen. Cursusmateriaal Bij de ontwikkeling van het lesmateriaal gaan we uit van het materiaal zoals dat momenteel beschikbaar is binnen het samenwerkingsverband van de BBA. Dit in de vorm van de bodem cahiers, de onderzoeks- en projectrapporten. Boeken komen voor rekening van de cursisten zelf. Voor aanvang zal een literatuurlijst worden gepubliceerd van aanbevolen literatuur. Er worden géén uitgebreide pakketten hand-outs c.q. informatiemappen uitgereikt. De presentaties worden als PDF-bestand uitgereikt op een BBA USB-stick of worden via een website ter beschikking gesteld. 12
Kwaliteitsborging Voor de cursus is een begeleidingscommissie samengesteld met daarin zitting vertegenwoordigers vanuit IPO, VNG, NL Ingenieurs en VVMA. 13