Wmo - WI Adviesraad Adviesraad Wmo en WI Wageningen Advies Nadere regels voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015, de Jeugdhulp en de Participatiewet Adviesnr. : 30 Datum : 24 november 2014 Colofon De Adviesraad Wmo-WI is geïnstalleerd op 30 augustus 2007 conform art. 12 van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (SB 2006 nr. 351). De Adviesraad bestaat uit 15 onafhankelijke, op persoonlijke titel benoemde leden en een benoemde voorzitter. Dagelijks bestuur: Maarten de Gouw, voorzitter Theo Lubbers, vicevoorzitter Anja Korporaal, secretaris Geja Ter Wisch, lid Correspondentieadres: Nassauweg 19 6703 CG WAGENINGEN emailadres: a.korporaal1@upcmail.nl Website: www.wageningen.nl/werkenwelzijn/werkenzorg
Adviesaanvraag De gemeente Wageningen heeft op 7 oktober 2014 een adviesaanvraag ingediend bij de Adviesraad Wmo/WI (verder te noemen: AR ) inzake de nadere regels voor de uitvoering Wet maatschappelijke ondersteuning 2015, de Jeugdwet en de Participatiewet 2015. Het onderstaand advies is op 24 november 2014 aangeboden aan het College van B&W. In de adviesaanvraag werd de volgende vraag voorgelegd: Graag uw advies over de bijgevoegde regels. A. Procedure De AR is verheugd dat zij al op 15 september 2014 een eerste concept van de adviesaanvraag mocht ontvangen en daarover een voorbespreking kon houden met mw. R. de Heer en mw. I. Oosterkamp. Ook heeft nog een nadere bespreking plaatsgevonden met mw. I. Oosterkamp. Beide besprekingen hebben er toe geleid dat tekstuele aanpassingen en kleine wijzigingen, voor zover daar duidelijke en onmiddellijke overeenstemming was, direct konden worden ingevoerd. Deze punten zijn derhalve niet in het advies opgenomen. Vervolgens is op 7 oktober het formele adviestraject gestart. In dit traject hebben mw. R. de Heer en mw. I. Oosterkamp nogmaals een toelichting gegeven op de adviesaanvraag. In drie werkgroepen is vervolgens het pre-advies van AR opgesteld. Bij de totstandkoming van deze pre-adviezen is de achterban van de AR geconsulteerd, alsmede Per Saldo, Zorgbelang Gelderland, Mezzo en Stimulansz. Tijdens de AR-vergadering van 19 november is het gezamenlijk advies vastgesteld. Het advies van de WWB-cliëntenraad van de gemeente Wageningen is door de AR ontvangen en meegenomen in de advisering. B. Inleiding 1. de AR is bezig om een toetsingskader op te stellen voor haar advisering. In dat kader benoemt de AR op grond van welke criteria zij het beleid van de gemeente Wageningen zal toetsen. De AR zal vanaf 1-1-2015 actief gaan monitoren hoe het beleid van de gemeente Wageningen in de praktijk gaat uitpakken voor kwetsbare burgers. Dat zal zij doen door het instellen van een klankbordgroep en door een nieuwe website. De AR ziet een duidelijke lijn in haar advisering en is van mening dat bepaalde onderwerpen dermate belangrijk zijn voor burgers dat zij een langdurige monitoring verdienen. Het gaat dan om thema s als kwaliteit van zorg, behoud van keuzevrijheid, privacybescherming, onafhankelijkheid van de cliëntondersteuning, continuïteit van zorg. 2. de AR wil graag op korte termijn in overleg met de gemeente over de rol die zij kan vervullen bij de verdere invulling van de nadere regels. De AR is zich zeer bewust van het feit dat dit gaat plaatsvinden in werkprocessen en werkafspraken en dat die met name intern zijn. Toch wil de AR graag haar burgerexpertise aanbieden om, los van enige formele advisering, mee te denken over de invulling van deze werkprocessen. We horen graag of en hoe u op deze uitnodiging onzerzijds in wilt gaan. 3. de AR zou bijzonder graag vanuit de werkvloer van de (Wmo-) consulenten horen hoe zaken lopen, hoe het nieuwe keukentafelgesprek vorm krijgt, welke vragen er gesteld gaan worden, en welke knelpunten er nog zijn. We zullen daartoe contact zoeken met de teamleiders om begin 2015 met hen een bijeenkomst te beleggen. 4. in het nu volgend advies, en ook in het advies over de verordening merken we een interpretatieverschil tussen AR en gemeente. Als AR zijn wij van mening dat beleidsstukken van de gemeente, als dienstverlenend orgaan van haar burgers, altijd leesbaar en begrijpelijk moeten zijn voor die burgers. De AR let erg op volledigheid en begrijpelijkheid. In die zin worden ook steeds definities toegevoegd, zaken herhaald op plaatsen waar dat de leesbaarheid ten goede komt, etc. Pagina 2 van 10
Deze adviezen worden meestal niet overgenomen, met als opmerking dat dit al in de wet staat en dus niet in de verordening (of nadere regels) hoeft te worden opgenomen. De AR is en blijft van mening dat dat niet het argument zou moeten zijn en vindt dat wel een zeer vanuit de gemeente geredeneerd argument. Het gaat erom dat burgers in staat worden gesteld het beleid van hun gemeente te kunnen begrijpen, zeker in een tijd waarin het systeem van de gemeente steeds meer de leefwereld van de cliënten binnenkomt. In zo n situatie zou, naar mening van de AR, de leefwereld het uitgangspunt moeten zijn. 5. de AR maakt zich zorgen, zoals ook al in eerdere adviezen aangegeven, over de snelheid en inhoud van de communicatie met individuele burgers. De AR dringt aan op prioritering van deze communicatie, niet alleen via bijeenkomsten maar vooral door betrokkenen persoonlijk schriftelijk te benaderen met uitleg over de veranderingen. Pagina 3 van 10
C. Advies C.1 Algemene adviezen Advies: Communicatie met de individuele burgers In de uitwerking van de nadere regels wordt op geen enkele wijze duidelijk hoe de gemeente potentiele kwetsbare cliënten bereikt die minder mondig zijn of die de weg in de samenleving minder goed kennen. Bijvoorbeeld burgers die de Nederlandse taal minder goed beheersen. Ook wordt niet duidelijk hoe zorgmijders bereikt en gemotiveerd worden om hulp te zoeken en te accepteren. M.n als het gaat om de hulpverlening aan jeugd is het o.i. van belang om deze ouders actief te benaderen. De inwoners niet alleen via publieke media op de hoogte brengen van veranderingen in hun hulp en ondersteuning, maar hen ook persoonlijk te benaderen met uitleg over de veranderingen. En een actieve houding aan te nemen met betrekking tot het informeren van kwetsbare groepen burgers, door het betrekken van zorgaanbieders en huizen van de wijk, bijvoorbeeld. Advies: Hulp bij huishouden 1 De AR is van mening dat de beslissing om Hulp bij Huishouden 1 (HbH1) te kwalificeren als een voorliggende voorziening, risico s met zich meebrengt voor een deel van de huidige gebruikers, nl. de niet mondige cliënten. Hun situatie zou complexer kunnen zijn dan op grond van deze vorm van ondersteuning wordt verondersteld. Hulp bij het huishouden kan in hun situatie net die hulp blijken te zijn waarmee hun leven beheersbaar blijft. Mogelijk kunnen deze mensen niet zelf hun huishoudelijke hulp regelen. Door HbH1 te kwalificeren als voorliggende voorziening, zonder nader onderzoek te hebben gedaan naar deze groep, verliest de gemeente zicht op een kwetsbaar deel van de burgers. In het bijzonder de inwoners, die nu Hulp bij Huishouden 1 gebruiken, niet alleen schriftelijk, maar ook persoonlijk te benaderen, met uitleg over de veranderingen. En, indien nodig, daadwerkelijk ondersteuning te bieden bij het regelen van de huishoudelijke zorg. Dit conform de kamerbrief van de staatsecretaris Van Rijn van 06 nov. 2014: De wetgeving biedt waarborgen voor de (kwetsbare) burgers De gemeente moet is deze overgangsfase zicht houden op bovengenoemde groep om te voorkomen dat op langere termijn een zwaardere en dus duurdere vorm van ondersteuning nodig is. Advies: Privacy De AR betreurt het zeer dat in de nadere regels geen regels zijn opgenomen teneinde de privacy van de cliënt te beschermen. Ook in nadere regels duidelijk aan te geven hoe de gemeente bij de uitvoering van de Wet Maatschappelijke ondersteuning 2015, de Jeugdwet en de Participatiewet de privacy van de cliënt gaat beschermen. De AR is van mening dat dit dermate van belang is, dat het ook in de nadere regels moet worden uitgewerkt, volgend op de verordening. Pagina 4 van 10
C.2. Adviezen per artikel Hoofdstuk 1 Begripsbepalingen De AR wijst u op hetgeen in de inleiding is benoemd. De AR pleit voor meer aandacht voor leesbaarheid van beleidsstukken, ook de nadere regels. Advies: Begripsbepalingen De AR adviseert u: het begrip cliënt toe te voegen: de persoon met een hulpvraag en/of zijn (wettelijke) vertegenwoordiger. (dit staat weliswaar in de toelichting, door het naar voren te halen wordt meteen de positie van de (wettelijke) vertegenwoordiger duidelijk) het begrip beschikking toe te voegen bij ambulant team: de mantelzorger en cliëntondersteuner toe te voegen. bij aanvraag niet alleen de WMO 2015 te noemen, maar ook de Jeugdwet en Participatiewet bij cliëntondersteuning: consequent steeds te spreken van kosteloze, deskundige en onafhankelijke cliëntondersteuning. bij gesprek toe te voegen: in Wageningen ook van toepassing bij de Jeugdhulp vanwege de verwarring die gemakkelijk kan ontstaan over de begrippen Planregisseur en Procesregisseur adviseren wij om ook Procesregisseur op te nemen in de begripsbepalingen Hoofdstuk 2. Gemeentelijke toegang tot hulp Advies artikel 2.1 Melding hulpvraag Lid 2 de tekst als volgt te wijzigen: Het college bevestigt binnen 5 werkdagen schriftelijk de ontvangst van een melding. in de toelichting toe te voegen of nader uit te werken: een voorbeeld van een spoedeisende situatie zoals bijvoorbeeld kindermishandeling. Lid 3 Na te gaan of het mogelijk is hier termijnen te noemen. Advies artikel 2.2 Clientondersteuning De AR is van mening dat onafhankelijke, kosteloze cliëntondersteuning zeer helpend is voor de cliënt. Daarom is het erg belangrijk dat deze ondersteuning gebeurt door een deskundige, breed geschoolde persoon. Kennis van en ervaring met personen met een licht verstandelijke handicap, GGZ problematiek, dementie, enz., is van groot belang. er voor te waken dat de kosteloze onafhankelijke cliëntondersteuning niet anders gebeurt dan door zeer deskundige, breed geschoolde personen. En daarom steeds te spreken van kosteloze, onafhankelijke en deskundige cliëntondersteuning. Pagina 5 van 10
Advies artikel 2.2 Clientondersteuning De AR is van mening dat cliëntondersteuning één van de pijlers is van goede dienstverlening aan de burgers van Wageningen. Tegelijkertijd constateert de AR dat de cliëntondersteuning nog steeds onvoldoende is uitgewerkt. Er is geen afdoende visie op ontwikkeld, er zijn geen nadere afspraken bekend. Wanneer een cliënt precies recht heeft op welke cliëntondersteuning, hoe dat precies werkt, hoe dat zich verhoudt tot de Participatiewet en de toeleiding naar werk, dat alles is onvoldoende uitgewerkt. met spoed een visie te ontwikkelen op cliëntondersteuning en hierin de expertise van de AR mee te nemen. daarbij een helder format op te stellen van cliëntondersteuning. aan te geven hoe lang de ondersteuning beschikbaar is voor een cliënt, dan wel welke budgettaire of tijdsgerelateerde beperkingen er zijn voor wat betreft de cliëntondersteuning. daarin ook mee te nemen de positie van MEE: bv. ook of er voldoende kennis is bij MEE over alle doelgroepen, bv. GGZ. Advies artikel 2.3 Indienen persoonlijk plan de tekst als volgt aan te passen: Het college brengt de cliënt op de hoogte van de mogelijkheid om een persoonlijk plan op te stellen en stelt hem gedurende 10 werkdagen na de melding in de gelegenheid om het plan te overhandigen. een format te ontwikkelen t.b.v. het indienen van een persoonlijk plan. aan te geven hoe het recht van het kind om gehoord en betrokken te worden bij de vraagverheldering en het plan van aanpak wordt gewaarborgd. Advies artikel 2.4 Vraagverheldering snel meer duidelijkheid aan te brengen in de tekst, zodat precies duidelijk wordt hoe het persoonlijk plan zich gaat verhouden tot de vraagverheldering. Zowel in tijd: wat komt eerst, als in inhoud: Is een vraagverhelderend gesprek nog wel nodig na het indienen van een persoonlijk plan? toe te voegen na lid 1: Als de hulpvragen en/of een persoonlijk plan voldoende duidelijk in beeld zijn gebracht verstrekt de gemeente uiterlijk binnen 6 weken een beschikking. lid 3 aan te passen: De cliënt verschaft alle gegevens die het college redelijkerwijs nodig heeft voor de beoordeling van de hulpvraag en waarover de cliënt redelijkerwijs kan beschikken. De privacy van de cliënt is hierbij van belang. bij lid 7 toe te voegen: De deskundige bespreekt met de cliënt de beide mogelijkheden en verschillende trajecten. Daarbij geeft hij aan waarom n.a.v. de vraagverheldering bij de hulpvraag van de cliënt voor de conclusie complex of niet complex gekozen wordt. De trajecten voor een complexe of niet complexe hulpvraag verschillen en voor de cliënt moet duidelijk zijn welke keus gemaakt wordt en waarom. Advies artikel 2.5 Gesprek niet complexe hulpvraag en aanvraag voorziening Lid 5 Toe te voegen: mits de cliënt of zijn vertegenwoordiger hiermee instemt. Pagina 6 van 10
Lid 6 Toe te voegen: dat ook een combinatie van zorg in natura en PGB mogelijk is. De toelichting: In de toelichting aan te geven dat de cliënt altijd het recht heeft op een second opinion, los van de vraag of men het met de voorgestelde oplossing eens is. Advies artikel 2.6 Complexe hulpvraag en aanvraag voorziening Lid 2 Dit lid te herformuleren zodanig dat duidelijk is dat de aanmelding bij het kernteam in principe wordt gedaan namens de cliënt en met toestemming van de cliënt of diens vertegenwoordiger. Alleen als de veiligheid in het geding is kan anders worden besloten. De AR vraagt u wel daarbij te definiëren wiens veiligheid het betreft: de reguliere wettelijke formulering is een gevaar zijn voor zichzelf of voor zijn omgeving. Maar daarbij is nog onduidelijk of het bijvoorbeeld ook de veiligheid van de ouders, leerkrachten, buren of anderen mag betreffen. Lid 3 2.6.3.d aan te passen: de behoefte aan (maatwerk-)voorzieningen ter ondersteuning van de mantelzorgers. toe te voegen dat hierbij ook wordt gekeken naar de hoogte van de geldende eigen bijdragen en de financiële mogelijkheden van de cliënt. Lid 4 de cliëntondersteuner aan dit punt toe te voegen aan te geven dat er een format beschikbaar komt voor een plan van aanpak aan te geven dat ook hier alleen die gegevens van de cliënt worden gevraagd die noodzakelijk zijn voor het opstellen van een goed plan van aanpak. Lid 5 toe te voegen wat de procedure is als er geen overeenstemming is over het plan van aanpak. Bijvoorbeeld dat de cliënt het vrij staat om een aanvraag voor een voorziening alsnog zelf in te dienen. En bij afwijzing daarvan in beroep en bezwaar te kunnen gaan. Lid 9 Toe te voegen dat ook een combinatie van zorg in natura en PGB mogelijk is. Algemeen: Duidelijk in de regels aan te geven hoe de gemeente de uitvoering van een plan van aanpak monitort en wanneer en door wie het plan van aanpak wordt bijgesteld. Pagina 7 van 10
Advies artikel 2.7 De beschikking Lid 2 aan te geven dat de voorziening, indien mogelijk, zo concreet mogelijk wordt omschreven. op te nemen hoe en wanneer de monitoring en de evaluatie van de beschikking gaat plaatsvinden Lid 4 Er voor te zorgen dat aan de cliënt duidelijke en begrijpelijke informatie ter beschikking wordt gesteld waarin staat routes er kunnen worden gebruikt bij beroep en bezwaar. En toe voegen: de mogelijkheid van mediation. Aanvullend adviseert de AR u om: De mogelijkheid te creëren van een levensloop-budget wanneer de ondersteuningsbehoefte zeer wisselend van aard is. Zie hiervoor de mogelijkheden die de gemeenten Delft en Renkum hiertoe bieden. Hoofdstuk 3 Het persoonsgebonden budget Advies artikel 3.1 PGB voor het sociale netwerk Lid 1 Toe te voegen dat met redelijkerwijs wordt bedoeld: zoals gebaseerd op het protocol gebruikelijke zorg vanuit de AWBZ. Lid 2 Toe te lichten wat wordt verstaan onder dat het sociale netwerk eenduidig in beeld wordt gebracht en op welke wijze dat dan gaat gebeuren. Aanvullend adviseert de AR u om: Uitgebreid toe te lichten welke hulp, waar, kan worden ingekocht met behulp van PGB en wat de consequenties zijn van bepaalde keuzes, bijv. t.a.v. de kosten van vervoer. Advies artikel 3.2 Hoogte van het PGB Lid 3.2.3.a Of het begrip zaak nader toe te lichten of een ander woord te gebruiken. Hoofdstuk 4 Financiële tegemoetkoming aan personen met een beperking of chronische ziekte. Advies artikel 4.1 Voorwaarden Toe te voegen, conform de toezegging van de wethouder en de verordening, dat de gemeente Wageningen op proactieve wijze zelf de mensen die in aanmerking komen voor vergoeding schriftelijk of persoonlijk zal benaderen. Pagina 8 van 10
Advies artikel 4.2 De hoogte van de tegemoetkoming Lid 1 Toe te voegen: het wettelijk verplichte eigen risico. En dus niet een uit eigen keuze verhoogd eigen risico. Lid 2 Graag toelichten wat wordt verstaan onder besluit jeugdhulp Hoofdstuk 5 Eigen bijdrage voor maatwerkvoorzieningen Advies artikel 5.1 Algemeen duidelijk aan te geven hoe de gemeente de anticumulatie gaat regelen. aan te geven voor welke maatwerkvoorziening welke bijdrage wordt gevraagd. Hoofdstuk 6 Vormen van Jeugdhulp Advies artikel 6.1 Overige voorzieningen Lid 6.1.3 Toe te voegen: kinder- en jeugdpsycholoog. Advies artikel 6.2 Individuele voorzieningen Lid 6.2.1 De tekst aan te passen en op te nemen: erkende gediagnosticeerde leerproblemen i.p.v. alleen dyslexie. Lid 6.2.7 Toe te voegen: verstandelijke en psychiatrische beperking. Lid 6.2.8 Toe te voegen: respijtzorg t.b.v ontlasten van de thuissituatie. Meer duidelijkheid te geven over de grenzen met de ZVW: Hoe zijn psychiatrische aandoeningen gespecificeerd? Wat wordt vergoed vanuit de ZVW en wat valt onder de WMO? Wat als er specialistische zorg nodig is, die niet in de gemeente/het contractgebied aanwezig is? Bijv. behandeling (jeugdige) anorexia. Hiervoor zijn er slechts enkele gespecialiseerde behandelcentra. Behandeling kan meer dan een jaar in beslag nemen. Waaronder valt dit? Hoofdstuk 7 Kwaliteit Advies artikel 7.1. Kwalitatieve eisen WMO 2015 en Jeugdhulp voor de verlening van diensten Lid 7.1.c De tekst aan te passen en i.p.v. ontwikkelfase kiezen voor de formulering Pagina 9 van 10
mogelijkheden en beperkingen Lid 7.1.m conform het op handen zijnde advies van de jongerenraad zorgvuldig te kijken naar de positie van jongeren in de jeugdzorg tussen de 18 en 21 jaar. Zij vallen waarschijnlijk tussen wal en schip, als daar niet snel en adequaat aandacht voor komt. De AR vraagt dan ook nadrukkelijk aandacht voor deze groep. Lid 7.1.2 Dit punt echt beter en nader uit te werken en aan te geven aan waar éénpitters en ZZPers niet aan hoeven te voldoen. Maar tegelijkertijd ook en vooral wel aan te geven aan welke minimale kwaliteitseisen zij wel moeten gaan voldoen; ook dat is zeer noodzakelijk. Bijvoorbeeld een BIG-registratie. Artikel 7.2. Aanvullende eisen voor Jeugdhulp Lid 7.2.a Hierbij te noemen: de Stichting Kwaliteitsregister Jeugd Lid 7.2.h nader toe te lichten hoe het hoofdbehandelaarsschap zich gaat verhouden tot de gemeentelijke casemanager. Aanvullend adviseert de AR u om: Na te gaan of de gebruikte terminologie juist is. De term 'hulpverleningsplan' komt voor in het hoofdstuk dat gaat over gesloten jeugdzorg, maar er wordt ook op diverse andere plaatsen het begrip plan gehanteerd. Het kan daarbij om een hulpverleningsplan of een plan van aanpak gaan. Beiden worden in de wet gerelateerd aan de uitvoering van een kinderbeschermingsmaatregel of jeugdreclassering (zie definitieartikel 1.1 JW) en moet dus gerelateerd worden aan een gecertificeerde instelling. Die instellingen bieden echter geen jeugdhulp aan (art 3.2.2 JW). Op basis van het bovenstaande is het dus de vraag of de term 'plan van aanpak' die in de nadere regels wordt gehanteerd wel een juiste is, omdat het daar uitdrukkelijk wel gaat om jeugdhulp (zie hoofdstuk 1 definitiebepalingen). Hier wreekt zich wellicht het verschil in terminologie tussen de Jeugdwet en de WMO. Artikel 7.3. Aanvullende eisen Lid 7.3.b aan te geven wat dit betekent voor private aanbieders. Gaat de gemeente Wageningen daar niet mee in zee, of gaat de gemeente alleen in zee gaat met private aanbieders die zich aan de, juridisch niet voor hen van toepassing zijnde, regel houden? Hoofdstuk 8 Nadere regels Re-integratieverordening Participatiewet Wageningen 2015 De AR stemt in met dit hoofdstuk Hoofdstuk 9 Het ontbreken van woonlasten De AR stemt in met dit hoofdstuk Hoofdstuk 10 Slotbepalingen. De AR stemt in met de artikelen in de slotbepaling. Pagina 10 van 10