Notulen van Provinciale Staten

Notulen van Provinciale Staten Vergadering 13 september 2017 Index Paginanummer Opening Regeling van de werkzaamheden Mondelinge vragen van Statenlid Potjer (GroenLinks) over de uitspraak van de rechtbank Den Haag inzake luchtverontreiniging 21578 Toelating nieuwe Statenleden en benoeming gedeputeerde: Ontslag Statenlid S.A. Kurvers (VVD) Statenvoordracht benoeming G.A. de Vries (VVD) (7033) Ontslag Statenlid J. Kok (PVV) Statenvoordracht benoeming J. Mooiman (PVV) (7034) Benoeming gedeputeerde Baljeu 21576 21576 21577 Statenvoorstel tot instemming Borging beleidsinformatie maatschappelijke ontwikkelingen (7019) Statenvoorstel tot vaststelling Startnotitie partiële wijziging VRM 2018 (7029) Statenvoorstel van de ondersteuningscommissie Omgevingsbeleid Strategische Visie Krimpenerwaard (7032) Statenvoorstel wijziging subsidieregeling Mobiliteit Zuid-Holland 2017 en vaststellen hoofdplafond 2018 (7028) Statenvoorstel van Statencommissie Verkeer en Milieu over rapport Randstedelijke Rekenkamer Vervolgonderzoek beheer en onderhoud wegen en kunstwerken provincie Zuid-Holland (7030) Statenvoorstel van de Statencommissie Bestuur en Middelen over afvoeren aangenomen en afgehandelde motie van Provinciale Staten (7031) Notulen van de vergadering van Provinciale Staten van 28 juni 2017 Notulen van de extra vergadering van Provinciale Staten van 6 september 2017

Notulen van de vergadering van 13 september 2017 in de Statenzaal van het provinciehuis te s-gravenhage. (Geopend om 15.30 uur) Voorzitter: de heer J. Smit Griffier: de heer F. Kas Volgens de presentielijst zijn aanwezig 53 leden, te weten: Van Aelst, Bakx, Balootje, Van der Bent, Bonnewits-de Jong, Breitbarth, Brill, Canton, Çetin, Van Dieren, Van Dobben de Bruijn, Dulfer, Groenendijk, De Haan, Hillebrand, Hoogendam, Hosseini, Van Hunnik, Kasmi, Kip, Koning, Kurvers, Ludema, Matil, Metselaar, Meurs, Minderhout, Mooiman, Nelisse, Oosterop-van Leussen, Van Oudenhoven, Paymans, Potjer, Privé, J.J. Rijken, P.J. Rijken, Sahin, Schaapman, Scheurwater, Slooter, Soares, Van Staalduinen, Stolk, Stoop, Struijlaard, Van der Velden, Verkoelen, Van Viegen, De Vree, De Vries Weide, Wijbenga, Zwerus Afwezig met kennisgeving de leden: Kok, Braam, Çelik OPENING De VOORZITTER: Van harte welkom bij deze bijzondere vergadering, waarin wij stilstaan bij vertrekkende en komende mensen en mondelinge vragen zullen behandelen en vervolgens een aantal zaken kunnen afhameren. Ik open bij dezen de vergadering. 1. REGELING VAN WERKZAAMHEDEN De VOORZITTER: Wij maakten ons vanmorgen even zorgen of wij, ondanks storm, code oranje en omgewaaide bomen, het quorum wel zouden halen. Maar dat is ruimschoots aanwezig. Complimenten dat u er allemaal bent. Ik deel u mede dat er, los van het weer, bericht van verhindering is binnengekomen van de heer Braam (PVV), de heer Kok (PVV) en de heer Çelik (PvdA). Er wordt vandaag vergaderd met de agenda die op 11 september 2017 is gepubliceerd. Vorige week vrijdag bent u geïnformeerd over het verzoek van GroenLinks om gebruik te maken van het mondelinge vragenuur. Ik stel u voor GroenLinks de gelegenheid te geven om mondelinge vragen te stellen voorafgaand aan de hamerstukken. Verlangt iemand hierover het woord? Nee, dan is de agenda bij dezen vastgesteld. Aangezien er vandaag geen bespreekstukken zijn, stelt de Agendacommissie voor om aan deze vergadering geen spreektijd toe te kennen. Dat wordt een avontuur. Bij de hamerstukken kunt u natuurlijk wel stemverklaringen afleggen. Verlangt iemand hierover het woord? Nee, dan is het aantal spreekuren voor deze vergadering vastgesteld op nul. Er zijn geen insprekers. TOELATING NIEUWE STATENLEDEN EN BENOEMING GEDEPUTEERDE De VOORZITTER: Zoals gezegd, vandaag beginnen wij met het afwikkelen van een aantal wisselingen in zowel Provinciale Staten als Gedeputeerde Staten. Vandaag verlaten twee leden Provinciale Staten, de heer Kurvers (VVD) en de heer Kok (PVV). Dat betekent dat vandaag twee opvolgers zullen worden toegelaten en beëdigd. Vervolgens neemt u een besluit over de benoeming van een nieuwe gedeputeerde. Na het afronden van alle personele wisselingen zal ik de vergadering schorsen, zodat iedereen in de gelegenheid is om de mensen de hand te schudden en te feliciteren. De heer Kok van de PVV is afwezig. Hij heeft aangegeven geen behoefte te hebben aan een afscheidsspeech en cadeaus. Ik zal de heer Kurvers namens u nu kort toespreken. Bas Kurvers kwam in mei 2015 in Provinciale Staten. Door de benoeming van de Statenleden Van der Sande, F. Vermeulen en Bom-Lemstra als gedeputeerden kwamen er drie plaatsen vrij in Provinciale Staten en Bas nam een van die plaatsen in namens de VVD. Hij nam zitting in de commissie Ruimte en Leefomgeving. In deze commissie zette hij zich in om Zuid- Holland tot de economische motor van ons land te houden. Hij wilde dat de provincie inwoners en bedrijven zo veel mogelijk ruimte zou geven. Zij zorgen volgens hem voor een sterke economie, nu en in de toekomst. Rond de discussie over de Omgevingswet kon Bas goed zijn ei kwijt. Hij was van dichtbij betrokken bij de opzet van de Ondersteuningscommissie en had in deze commissie ook een belangrijke bijdrage aan de discussie over de rol van de volksvertegenwoordiging in dit proces. Zoals hij in zijn maidenspeech van 1 februari 2017 zei: Leren kijken met een andere bril. Dat is wat Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en het ambtelijk apparaat moeten doen om integraal te werken, om maatwerk te leveren, om samen te werken en ruimte te bieden. Tot onze spijt heeft Bas aangegeven zijn kwaliteiten niet langer voor de provincie te kunnen inzetten. Daar heeft hij lang en goed over nagedacht en uiteindelijk is hij tot deze conclusie gekomen onder het mom van ik doe iets goed of ik doe het niet. Met de gezinsuitbreiding en zijn drukke baan als directeur van het Werkplein van zes gemeenten in West-Brabant blijkt die combinatie lastig vol te houden. Alle respect voor jouw afweging. Jammer dat je vertrekt. Je was net een beetje op stoom. Maar wij kunnen jouw afweging begrijpen en zullen die ook respecteren. Ik wil jou vanaf deze plaats, als voorzitter van dit hele gezelschap, hartelijk danken voor jouw inzet in de afgelopen jaren. Het ga je goed. Ik geef jou graag het woord. De heer KURVERS (VVD): Dank u wel, voorzitter. Misschien herkennen jullie dit wel. Toen ik de Staten in ging, deed ik dat met de oprechte overtuiging dat ik het verschil wilde maken voor onze burgers, de 3,6 miljoen inwoners van Zuid-Holland.

21576 Regeling van de werkzaamheden; Toelating nieuwe Statenleden en benoeming gedeputeerde Kurvers, Voorzitter, Kip, De Vries en Mooiman Dat klinkt misschien een beetje pretentieus maar ik denk dat eenieder van u hier in ieder geval de illusie koestert echt te kunnen sturen in het openbaar bestuur, of dat nu waar is of niet. Het verschil maken dus. In de tussentijd nam mijn maatschappelijke carrière een vlucht en werd ik directeur van het Werkplein Hart van West-Brabant. Dat is een organisatie die in een verzorgingsgebied van 230.000 inwoners een inkomen verschaft aan mensen die niet kunnen meekomen (ongeveer 5000) en hen ook weer aan het werk probeert te helpen. Die taak brengt een hele verantwoordelijkheid met zich mee maar het is ook een mooie en dankbare taak. En ook daar wil ik natuurlijk het verschil maken. En toen, op 3 april van dit jaar, vond misschien wel een van de mooiste gebeurtenissen van mijn leven plaats en werden mijn vrouw en ik de trotste ouders van een prachtige dochter, Elodie. Eén mensje erbij. En ja, het zit in mijn aard om ook thuis het verschil te willen maken. Het zijn misschien maar cijfers; 3,7 miljoen plus 230.000 plus die 5000 plus dat ene mensje erbij. Dat is de duivelse optelsom waarover ik deze zomer mijn hoofd heb gebroken, totdat ik tot de conclusie kwam dat je in het leven de dingen niet moet optellen als je het verschil wilt maken. Het is geen kwestie van en, en, en; het is niet meer en nog harder werken want uiteindelijk doe je dan alles een beetje en niets helemaal. Het is juist een kwestie van keuzes maken en meer aandacht en meer energie besteden aan de dingen die je wel doet en die ten volle doen. Dat is in een notendop mijn afweging. Ik wil jullie bedanken voor de plezierige samenwerking. Alle fracties, leden van Provinciale Staten, ook Gedeputeerde Staten natuurlijk, de CdK maar ook de ambtelijke ondersteuning wil ik hier genoemd hebben. Ik troost mij met de gedachte dat Zuid- Holland helemaal niet zo groot is. Het openbaar bestuur is ook helemaal niet zo groot. Daarbinnen blijf ik werken en actief, dus ik vertrouw erop dat ik jullie zal blijven ontmoeten en tegenkomen in de toekomst. Dank jullie wel. De VOORZITTER: Bas, je gaat niet weg met lege handen. Ik mag jou namens ons allen de Zuid-Hollandpenning overhandigen en een karaf met wijnglazen. Dan gaan wij nu over tot de toelating en beëdiging van de twee opvolgers van de heren Kurvers en Kok, namelijk de heren Ben de Vries en Jeremy Mooiman. Die laatste kennen wij nog, hij komt weer terug. Ik geef het woord aan mevrouw Kip van de Commissie tot Onderzoek van de Geloofsbrieven. Mevrouw KIP (CDA): De Commissie tot Onderzoek van de Geloofsbrieven is op 4 september 2017 bijeengekomen om de geloofsbrieven en de daarbij behorende stukken van de heer De Vries te beoordelen. De commissie is op 13 september 2017, vanochtend dus, bijeengekomen om de stukken van de heer Mooiman te beoordelen. De commissie heeft de stukken van de beide heren onderzocht en voor beide heren ook in orde bevonden. De commissie adviseert Provinciale Staten om de heren De Vries en Mooiman toe te laten tot Provinciale Staten. Dank u wel. De VOORZITTER: Dank u wel. Ik stel u voor om in te stemmen met het advies van de Commissie tot Onderzoek van de Geloofsbrieven en de heren De Vries en Mooiman toe te laten als lid van Provinciale Staten en tevens de voordrachten over hun toelating (voor de heer De Vries nummer 7033 en voor de heer Mooiman nummer 7034) vast te stellen. Dan is aldus besloten. Ik verzoek de heer De Vries naar voren te komen voor het afleggen van de eed en ik verzoek iedereen om te gaan staan. Wilt u na het voorlezen van de volgende tekst antwoord geven. Ik zweer dat ik om tot lid van Provinciale Staten benoemd te worden, rechtstreeks noch middellijk, onder welke naam of welk voorwendsel ook, enige gift of gunst heb gegeven of beloofd. Ik zweer dat ik om iets in dit ambt te doen of te laten, rechtstreeks noch middellijk, enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of zal aannemen. Ik beloof dat ik getrouw zal zijn aan de Grondwet, dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als lid van het provinciaal bestuur naar eer en geweten zal vervullen. De heer DE VRIES (VVD): Zo waarlijk helpe mij God almachtig. De VOORZITTER: Dank u wel. Ik verzoek de heer Mooiman naar voren te komen voor het afleggen van de verklaring en de belofte. Welcome back, zou ik zeggen. De heer MOOIMAN (PVV): Dank u wel. De VOORZITTER: Wilt u antwoord geven op de volgende verklaring. Ik verklaar dat ik om tot lid van Provinciale Staten benoemd te worden, rechtstreeks noch middellijk, onder welke naam of welk voorwendsel ook, enige gift of gunst heb gegeven of beloofd. Ik verklaar en beloof dat ik om iets in dit ambt te doen of te laten, rechtstreeks noch middellijk, enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of zal aannemen. Ik beloof dat ik getrouw zal zijn aan de Grondwet, dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als lid van het provinciaal bestuur naar eer en geweten zal vervullen. De heer MOOIMAN (PVV): Dat verklaar en beloof ik. De VOORZITTER: Dank u wel. Ik wens beide heren veel geluk met hun benoeming in Provinciale Staten. Zo dadelijk krijgt iedereen de gelegenheid om hen van harte te feliciteren. Dan gaan wij nu verder met de benoeming van een nieuwe gedeputeerde. Ik geef het woord aan de fractievoorzitter van de VVD, de heer Brill, om de nieuwe gedeputeerde aan u te presenteren.

21577 Regeling van de werkzaamheden; Toelating nieuwe Statenleden en benoeming gedeputeerde Brill, Voorzitter, Kip, Van Dobben de Bruijn en Baljeu De heer BRILL (VVD): Gezien het vertrek van Rogier van der Sande heeft de fractie besloten een selectieprocedure te starten. Op basis van gesprekken met verschillende kandidaten heeft de fractie ervoor gekozen Jeannette Baljeu voor te dragen als nieuwe gedeputeerde. Zij beschikt over de nodige bestuurlijke ervaring. Zij was onder andere zeven jaar wethouder van Rotterdam, vicevoorzitter van het hoofdbestuur van de VVD en voorzitter van de Taskforce Beter Benutten Onderwijs en Openbaar Vervoer. Daarnaast was zij ook nog bestuurslid van de DCMR. De fractie is van mening dat zij met deze voordracht een uitermate geschikte opvolger voor Rogier van der Sande heeft gevonden. Ik wil de Staten dan ook graag voorstellen met de benoeming in te stemmen. De VOORZITTER: Het is een belangrijke dag voor jou, Jeannette, maar ook voor jouw dierbaren, jouw ouders en jouw echtgenoot. Welkom. Alvorens wij tot de benoeming overgaan, geef ik het woord aan mevrouw Kip als lid van de commissie die het onderzoek naar de geloofsbrieven heeft uitgevoerd. Mevrouw KIP (CDA): De Commissie tot Onderzoek van de Geloofsbrieven is op 4, 11 en 13 september 2017 bijeengekomen om de geloofsbrieven en de daarbij behorende stukken van mevrouw Baljeu te beoordelen. De commissie heeft met mevrouw Baljeu afspraken gemaakt over het beëindigen van één nevenfunctie, waarvan de uitoefening ongewenst is met het oog op de goede vervulling van het ambt als gedeputeerde. Verder heeft de commissie met mevrouw Baljeu afgesproken dat zij zich voor een aantal functies dat verbonden is met haar vorige functie, zo spoedig mogelijk zal laten uitschrijven bij de Kamer van Koophandel. De commissie is in voltalligheid tot het oordeel gekomen dat mevrouw Baljeu voldoet aan alle eisen die het ambt van gedeputeerde stelt, dat er geen sprake is van incompatibiliteiten of ongewenste nevenfuncties. De commissie adviseert Provinciale Staten om mevrouw Baljeu benoembaar te verklaren tot gedeputeerde. De VOORZITTER: Dank. Ik stel voor om overeenkomstig het advies van de Commissie tot Onderzoek van de Geloofsbrieven te besluiten en de nieuwe gedeputeerde benoembaar te verklaren. Verlangt iemand hierover het woord? Nee, dan is aldus besloten. In overeenstemming met artikel 35 van het Reglement van Orde dient voor de stemming over een te benoemen persoon een stembureau van vier leden geformeerd te worden. Ik vraag de volgende leden zitting te nemen in het stembureau: mevrouw Van Dobben de Bruijn (VVD), de heer Privé (PVV), mevrouw Oosterop-van Leussen (D66) en de heer Stolk (CDA). Dan gaan wij nu over tot stemming over de benoeming van een gedeputeerde. De stemprocedure werkt als volgt. Door een medewerker van de griffie wordt een stembiljet uitgedeeld. Op het stembiljet geeft u aan of u voor of tegen de voorgedragen kandidaat stemt. U mag ook een eigen kandidaat invullen. Zodra de briefjes zijn uitgedeeld, kunt u gaan stemmen. Ik wens u veel wijsheid en succes. Ik verzoek een medewerker van de griffie om de stembiljetten op te halen. En dan is thans het moment gekomen om aan de leden van Gedeputeerde Staten te verzoeken plaats te maken voor de stemcommissie. Mag ik de leden van de stemcommissie vragen naar voren te komen en over te gaan tot het tellen van de stemmen. Wilt u allemaal weer plaatsnemen. Dan gaan wij luisteren naar mevrouw Van Dobben de Bruijn, die de uitslag van de stemming zal geven. Ik geef u het woord. Mevrouw VAN DOBBEN DE BRUIJN (VVD): Het stembureau heeft de stemmen geteld en wij hebben nog eens extra goed naar de presentielijst gekeken. Er zijn eenenvijftig personen aanwezig en stemgerechtigd. Daarvan zijn uitgebracht vijf ongeldige stemmen, één voorgedragen andere kandidaat, drie stemmen tegen. Het doet mij genoegen aan te kondigen dat mevrouw Baljeu tweeënveertig stemmen voor heeft gekregen, verreweg een meerderheid van de Staten. Mijn gelukwensen. De VOORZITTER: Dank u wel. Ik bedank het stembureau. En dan mag ik de leden van Gedeputeerde Staten uitnodigen om hun plaatsen weer in te nemen. Dan is mevrouw Baljeu benoemd tot lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland. Mevrouw Baljeu, aanvaardt u de benoeming? Mevrouw BALJEU: Jazeker. De VOORZITTER: Dat doet mij deugd. Jeannette, wij zijn blij dat je bereid bent om de plaats die vrijgevallen is door het vertrek van Rogier van der Sande, in te nemen. Ik heb in de paar keer dat jij aan besprekingen hebt deelgenomen al gemerkt dat jij maar heel even een vreemde bent geweest en dat jij je al heel snel invoegde. Dat heeft met jou te maken maar ook met ons. Je bent zeer welkom en wij zien uit naar een prettige samenwerking. Van harte gefeliciteerd met jouw benoeming! Alvorens mevrouw Baljeu haar functie als gedeputeerde kan gaan uitoefenen, dient zij ingevolge artikel 40A van de Provinciewet de voorgeschreven eed of verklaring en belofte af te leggen. Mevrouw Baljeu gaat de verklaring en belofte afleggen. Ik verzoek u daarom naar voren te komen en ik verzoek eenieder om te gaan staan. Wil jij zo antwoord geven op de volgende tekst. Ik verklaar dat ik om tot gedeputeerde benoemd te worden, rechtstreeks noch middellijk, onder welke naam of welk voorwendsel ook, enige gift of gunst heb gegeven of beloofd. Ik verklaar en beloof dat ik om iets in dit ambt te doen of te laten, rechtstreeks noch middellijk, enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of zal aannemen. Ik beloof dat ik getrouw zal zijn aan de Grondwet, dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als gedeputeerde naar eer en geweten zal vervullen. Mevrouw BALJEU: Dat verklaar en beloof ik.

21578 Mondelinge vragenuur Voorzitter, Potjer en Janssen De VOORZITTER: Ik ga je eerst bloemen geven en dan schors ik de vergadering en krijgt iedereen de gelegenheid om zijn of haar gelukwensen uit te brengen. Ik schors de vergadering. 2. BESPREEKSTUKKEN De VOORZITTER: Ik heropen de vergadering. Dat brengt ons bij agendapunt 2. Er zijn geen bespreekstukken. MONDELINGE VRAGEN VAN STATENLID POTJER (GROENLINKS) OVER UITSPRAAK RECHTBANK DEN HAAG INZAKE LUCHTVERONTREINIGING De VOORZITTER: Dat brengt ons bij de mondelinge vragen conform artikel 50 van het Reglement van Orde. Aan de orde is het mondelinge vragenuur. Ik geef het woord aan de heer Potjer van GroenLinks om zijn vragen te stellen. De heer Potjer belooft ons dat hij niet het uur nodig heeft dat zit in de term vragenuur. Misschien is het een mondeling vragenvuur. Ga uw gang. De heer POTJER (GROENLINKS): De rechter heeft kortgeleden uitspraak gedaan in een zaak die Milieudefensie heeft aangespannen om de luchtkwaliteit in Nederland aan de Europese normen te laten voldoen. Daarin is aangeven dat binnen twee weken moet worden gestart met een plan. Staatssecretaris Dijksma heeft aangegeven dat samen met gemeenten en provincies te willen opstellen. Onze vragen aan het college zijn: Wat zijn de gevolgen voor de provincie Zuid-Holland die immers de slechtste luchtkwaliteit heeft van Nederland? Wat gaat de provincie Zuid-Holland doen? Waar worden in Zuid-Holland de normen overschreden? De VOORZITTER: Ik geef het woord aan de heer Janssen om antwoord te geven op uw vragen. Gedeputeerde JANSSEN: Kort maar wel zorgvuldig, temeer daar de heer Potjer zo stellig stelde dat Zuid-Holland de slechtste luchtkwaliteit in Nederland heeft. Daar moeten wij het nog maar eens over hebben, denk ik. Laat ik maar gewoon antwoord geven op de vragen. De eerste vraag was of wij bekend zijn met die uitspraak. Ja, wij zijn bekend met die uitspraak. Het is wel goed om die even te duiden. Het was een civiel kort geding tegen de Nederlandse staat omdat de Nederlandse staat volgens de eisers niet voldoet aan de wettelijke Europese normen. Op een aantal punten zijn de aanvragers in het gelijk gesteld maar op een aantal punten ook niet. De tweede vraag is welke gevolgen deze uitspraak heeft voor de provincie Zuid-Holland. Wij hebben in juni 2017 de Voortgangsrapportage Luchtkwaliteit besproken. Dan zien wij dat er geen overschrijdingen zijn in de luchtkwaliteit in Zuid-Holland met betrekking tot fijnstof. Die waren er in de jaren daarvoor ook al niet. Op het gebied van fijnstof voldoen wij aan de wettelijke normen die in deze uitspraak aan de orde waren. Nogmaals, deze uitspraak gold voor heel Nederland en niet alleen voor de provincie Zuid-Holland in deze zaak van Milieudefensie tegen de Staat der Nederlanden. Het is wel goed om dat even in gedachten te houden want Zuid-Holland is daar maar een stukje van. De staatssecretaris heeft inderdaad gezegd, conform de uitspraak, binnen twee weken de identificatie van de knelpunten te doen. Wij weten uit de luchtkwaliteitsrapportage die wij zelf uitgebracht hebben welke punten dat zijn. Het is wel goed om die even te duiden. Het gaat dus niet om fijnstof maar wel om stikstofdioxide. Het gaat om een aantal punten in Rotterdam en één punt in Den Haag. De heer Potjer vroeg ook heel nadrukkelijk welke punten dat zijn. In Den Haag gaat het om de Raamweg en in Rotterdam om de s-gravendijkwal, Schieweg, Schieplein, Schiekade, Coolsingel, Weena, Blaak, Boompjes, Mathenesserlaan, Doklaan en de uitgang zuidzijde van de Maastunnel. Allemaal binnenstedelijk Rotterdam, waarvan in de uitspraak gezegd is door de voorzieningenrechter (overigens is er een bodemprocedure gestart, de volgende zitting is in november 2017) dat de Nederlandse staat daarvoor verantwoordelijk is en dat zij het prima vindt als dat geregeld wordt door de staat via provincies en gemeenten. De staatssecretaris heeft ook aangegeven, omdat het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit te algemeen werd geacht door de voorzieningenrechter, dat er een plan van aanpak op deze concrete punten moet komen. Zij heeft ook toegezegd en volgens mij is dat volgende week al aan de orde - dat zij een brief aan de Tweede Kamer zal sturen waarin dat actieplan staat. Voor Zuid-Holland gaat het dus om stikstofdioxide op eerdergenoemde punten, tenzij de staatssecretaris nog andere punten aangeeft. Dit zijn de punten die wij ook vanuit de RIVM-rapportages zelf hebben gekregen. Dan vraagt de heer Potjer wat wij eraan gaan doen. Nou, wij gaan door met wat wij aan het doen zijn. Met betrekking tot de binnenstedelijke stikstofdioxideoverschrijdingen hadden wij in 2014 nog 12,5 km weg met een probleem, in 2015 nog 6 km en in de laatste rapportage was het nog maar 4,2 km. U hebt kennisgenomen van alle maatregelen die in Rotterdam en Den Haag genomen worden. Daarnaast gaat de provincie als entiteit gewoon door met wat zij al doet, namelijk onze partners vragen of wij nog ergens aan kunnen bijdragen. Ik noem dat maar even het model-schaapman. De heer Schaapman heeft er eerder op aangedrongen niet alleen ons eigen ding te doen maar ook te kijken of wij andere overheden kunnen helpen. Wij hebben een heel mooi voorbeeld daarvan gezien in Alblasserdam. Wij hebben ook contact met het ministerie. Als wij ergens een bijdrage kunnen leveren, dan zullen wij dat zeker doen. Vooralsnog is het echter aan de Nederlandse staat om met een actieplan te komen, uiteraard in samenspraak met Rotterdam en Den Haag, om deze laatste nog resterende punten (4,2 km weg) op het gebied van stikstofdioxide aan te pakken. Wij gaan volop door met onze eigen aanpak. Wij hebben u eerder al toegezegd dat wij dit in onze volgende rapportage die volgend jaar verschijnt, ook nog naast de WHO-normen zullen leggen. Wij hebben toegezegd te kijken welke maatregelen er dan nog te nemen zouden zijn in het kader van de WHO-normen maar het is goed om ons te realiseren dat de wettelijke normen gelijk zijn aan de WHO-normen voor stikstofdioxide (in het overgrote deel van de provincie zitten wij binnen de grenswaarden).

Mondelinge vragenuur; Hamerstukken Janssen, Voorzitter, Potjer en Minderhout Wij zijn op dat punt dus heel goed op weg. Volgens mij heb ik hiermee de vragen van de heer Potjer beantwoord. De VOORZITTER: Ik geef het woord aan de heer Potjer voor eventueel aanvullende vragen. De heer POTJER (GROENLINKS): Goed om de horen dat de luchtkwaliteit in Zuid-Holland grotendeels aan de normen voldoet. Er is dus nog een aantal locaties waar dat niet het geval is. Ik hoor u zeggen dat de provincie doorgaat met wat zij doet maar de rechter heeft duidelijk aangegeven dat het huidige plan niet voldoet. Ik zou de gedeputeerde willen vragen in hoeverre hij nog kansen ziet, wellicht ook in IPO-verband, om daarvoor aandacht te vragen. De rechter heeft ook aangegeven dat maatregelen die de statistische kans op overschrijding vergroten niet genomen mogen worden. De vraag is in hoeverre dat effect heeft op plannen van de provincie. Ik hoor u ook zeggen dat er in Rotterdam en Den Haag dus wel sprake is van overschrijdingen. Die punten liggen binnen onze provincie. Ik hoor u zeggen dat de provincie doorgaat op de ingeslagen weg. Betekent dat dat de gerechtelijke uitspraak voor uw gevoel voor Zuid-Holland geen enkele betekenis heeft? De VOORZITTER: Dank. Zijn er nog andere Statenleden die een vraag willen stellen aan de heer Janssen in dit kader? De heer Minderhout. Ga uw gang. De heer MINDERHOUT (PvdA): In aanvulling op de vragen van GroenLinks zou de PvdA de gedeputeerde willen vragen of de uitspraak van de rechter reden is voor het college om nog eens te kijken of een van onze instrumenten, namelijk de PAS (Programma Aanpak Stikstof), wellicht een pasje sneller kan. Er is een aantal bronnen aangewezen, zoals de intensieve veehouderij. Heeft deze uitspraak nog gevolgen voor het beleid met betrekking tot de intensieve veehouderij in Zuid-Holland? De PvdA heeft al eerder vragen gesteld over de mogelijkheid om niet de bron aan te pakken maar de knelpunten op te lossen door middel van elektronische fijnstofzuigers. Bij een discussie enige tijd geleden kwam ook de VVD, bij monde van de heer Ludema, daarmee. Er zijn nu ook mogelijkheden om knelpunten op te lossen door fijnstof af te vangen. Dat kan wellicht ook een rol spelen voor iets wat nu nog slecht te meten is, namelijk het ultrafijnstof. Ik verwijs naar de hele discussie rond de luchthavens en ultrafijnstof, een nieuw probleem, omdat het gaat om stof dat tot voor kort nog niet te meten was en waarvoor dus ook nog geen normen bestaan, maar dat volgens vele gezondheidsdeskundigen wel heel schadelijk is voor de gezondheid. Het lijkt mij dat deze uitspraak daarvoor ook gevolgen zou kunnen hebben. Hierop wil de PvdA graag een reactie van het college. De VOORZITTER: Dank u wel. Verder geen vragen? Dan geef ik tot slot het woord aan de heer Janssen. huidige programma volgens de voorzieningenrechter te algemeen is geacht en dat er voor de knelpunten een specifiek actieprogramma moet komen. Dat heeft de staatssecretaris ook toegezegd. Overschrijding, dus geen toename, is bij ons op dit moment niet aan de orde. Rotterdam en Den Haag zijn voor een groot gedeelte zelfstandig hierin, onder aanvoering van het Rijk ook. Wij gaan zien wat er uit de brief van de staatssecretaris komt. Ik heb gezegd dat wij doorgaan met wat wij aan het doen zijn (het model-schaapman); dat betekent ook dat wij doorgaan met hulp aanbieden. Als wij ergens kunnen helpen, dan zullen wij dat doen. Dat aanbod staat en daarmee zullen wij onverminderd doorgaan om samen voor de inwoners in Zuid- Holland de luchtkwaliteit zo goed mogelijk te maken. Met betrekking tot de PAS fluisterde mijn collega, Han Weber, mij net in dat het daarbij gaat om een landelijk programma met een landelijke aanpak. U hebt op het gebied van de veehouderij ook geen knelpunten gezien in onze rapportage. Wij kijken in ons beleid echter ook heel nadrukkelijk naar bijna-knelpunten om te voorkomen dat er knelpunten ontstaan. Wij proberen in te grijpen waar knelpunten dreigen te ontstaan. Daar is het nadrukkelijk op gericht. En natuurlijk heeft zowel fijnstof als ultrafijnstof onze aandacht. Op het punt van fijnstof zijn er al twee achtereenvolgende jaren geen overschrijdingen meer. Volgend jaar zullen wij het zeker hebben over maatregelen die wij kunnen nemen in het licht van de WHO-normen, want die liggen voor fijnstof wel lager dan de wettelijke normen. Wij zullen ook nu al extra stappen nemen waar mogelijk, zoals bij Alblasserdam is gebeurd. Dit zal ongetwijfeld ook in de gesprekken met het ministerie over Rotterdam en Den Haag aan de orde komen. Wij hebben ons nadrukkelijk bij het ministerie gemeld om te kijken of wij een bijdrage kunnen leveren. De VOORZITTER: Dank. Dan zijn wij daarmee gekomen aan het eind van dit vragenmoment. 3. HAMERSTUKKEN De VOORZITTER: Dat brengt ons bij de hamerstukken. A STATENVOORSTEL TOT INSTEMMING BORGING BELEIDSINFORMATIE MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN (7019) B STATENVOORSTEL TOT VASTSTELLING STARTNOTITIE PARTIËLE WIJZIGING VRM 2018 (7029) C STATENVOORSTEL VAN DE ONDERSTEUNINGSCOMMISSIE OMGEVINGSBELEID STRATEGISCHE VISIE KRIMPENERWAARD (7032) D STATENVOORSTEL WIJZIGING SUBSIDIEREGELING MOBILITEIT ZUID-HOLLAND 2017 EN VASTSTELLEN HOOFDPLAFOND 2018 (7028) Gedeputeerde JANSSEN: In IPO-verband: laten wij even de brief van de staatssecretaris afwachten, zodat wij weten wat het landelijke beeld is. U hebt de vraag gesteld voor Zuid-Holland. De overschrijdingen in Zuid-Holland heb ik net voorgelezen. Het gaat nog slechts om 4,2 km weg. Ongetwijfeld zal dit ook nog in IPO-verband aan de orde komen. Ik heb al gezegd dat het

Hamerstukken Voorzitter E STATENVOORSTEL VAN STATENCOMMISSIE VERKEER EN MILIEU OVER RAPPORT RR VERVOLGONDERZOEK BEHEER EN ONDERHOUD WEGEN EN KUNSTWERKEN PROVINCIE ZUID- HOLLAND (7030) F STATENVOORSTEL VAN DE STATENCOMMISSIE BESTUUR EN MIDDELEN OVER AFVOEREN AANGENOMEN EN AFGEHANDELDE MOTIE VAN PROVINCIALE STATEN (7031) DEZE VOORSTELLEN WORDEN ZONDER OVERLEG EN ZONDER HOOFDELIJKE STEMMING AANGENOMEN. 4. VERSLAGEN VORIGE VERGADERINGEN A VERSLAG PROVINCIALE STATENVERGADERING VAN 28 JUNI 2017 B VERSLAG EXTRA PROVINCIALE STATENVERGADERING VAN 6 SEPTEMBER 2017 DEZE VOORSTELLEN WORDEN ZONDER OVERLEG EN ZONDER HOOFDELIJKE STEMMING AANGENOMEN. Ik deel u mede dat de volgende vergadering plaatsvindt op 11 oktober 2017, aanvang 10.00 uur. En dat brengt mij bij het laatste vermeldenswaardige punt. Ik wil Frits Kas, de waarnemend griffier in de vacature na het vertrek van Luuk van Luijk, zeer van harte bedanken. Ik heb mij daar zeer comfortabel bij gevoeld, Frits, De wijze waarop jij dat gedaan hebt, verdient lof, respect en waardering. Ik zou zeggen, laten wij Frits bedanken met een hartelijk applaus. Frits gaat gelukkig niet weg en zal zijn eigen plek weer invullen. Per 1 oktober 2017 komt de nieuwe griffier, Eric Meurs. Hij is hier aanwezig. Wij zien ernaar uit, Eric. Nogmaals Frits, van harte bedankt. Ik geef jou een kleine blijk van dank en waardering. Ik sluit de vergadering (11.15 uur).