Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren Aanbevelingen aan OCMW en Farys 19 juni 2017 1. BEPERKTE TOEGANG TOT DE WATERMETER Het valt op dat heel wat mensen beperkte toegang tot hun watermeter hebben. Meestal gaat het over de watermeter in huurwoningen, bv. omdat de meter in een ander gebouw staat waartoe huurders geen toegang hebben, omdat de watermeter in een put zit, omdat de eigenaar de meters achter slot en grendel bewaart of omdat er een meterruimte is waartoe alleen de conciërge toegang heeft (sociale woningbouw). Wie nooit zijn eigen watermeter te zien krijgt, wordt ook niet gealarmeerd voor lekken tot de afrekening komt. Ook het noteren van meterstanden in het kader van waterbesparingsacties is niet mogelijk. Bij nieuwbouw en grondige renovatie is de plaatsing van een eigen watermeter verplicht en worden deze meters ook niet meer in putten geplaatst. Maar het zijn net vaak kwetsbare groepen die in oudere, kwalitatief slechte woningen wonen waar de toegankelijkheid van de meter niet verbetert. We vinden dat Farys de watermeters die in een put zitten of waar de huurder niet zelf aan kan op een betere locatie zouden moeten zetten. Op het kaartje waarop je je meterstand moet doorgeven, zou je moeten kunnen aanduiden als je zelf niet aan de watermeter kan (en aanduiden wat de reden is). Dan zou Farys de meterstand zelf (gratis) moeten komen opnemen. 2. GESCHATTE METERSTANDEN Sommige mensen weten niet hoe ze hun watermeter moeten aflezen of zien te weinig het belang in van het doorgeven van de meterstanden. Nochtans is het heel belangrijk om je meterstanden door te geven. Het geeft meer garantie op correcte voorschotfacturen en afrekeningen. En het is een voorwaarde om een tussenkomst voor verborgen lekken te krijgen. Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 1 8
Voorbeeld: Een alleenstaande vrouw krijgt voorschotfacturen van 180 euro per drie maanden. De factuur van december kan ze niet betalen. Ze krijgt een herinnering, een ingebrekestelling en een nieuwe herinnering via de deurwaarder waarin staat dat ze zullen overgaan tot afsluiten als ze haar factuur niet betaalt (na tussenkomst van de LAC). De hoge voorschotfacturen kwamen doordat mevrouw haar meterstanden niet had doorgegeven en ze geschat waren. De reële meterstand lag eigenlijk 100m³ lager dan de geschatte meterstand. Toen mevrouw haar juiste meterstanden had doorgegeven maakte de watermaatschappij een nieuwe afrekening. Mevrouw had recht op een teruggave van maar liefst 1.017 euro. Na verrekening van de kosten en achterstallen van voorschotten blijft nog 579,91 euro over. AANBEVELING AAN HET OCMW: De maatschappelijk werkers kunnen hun cliënten steeds wijzen op het belang van het doorgeven van hun meterstand. Het is aan te raden dat de MW er regelmatig de waterfactuur bekijkt om te weten of er geen geschatte meterstand op de factuur staat. Wanneer hij merkt dat de cliënt een geschatte meterstand heeft, dan kan de MW er op een huisbezoek tonen hoe en waar je een meterstand moet aflezen. AANBEVELING AAN FARYS: Farys zou iedereen moeten laten weten dat het belangrijk is om hun meterstand door te geven. Op het kaartje waarop je je meterstand moet doorgeven, zou Farys het volgende kunnen schrijven: Als je je meterstand niet doorgeeft, dan schatten we je meterstand. Je zult dan zeker meer betalen dan wanneer je zelf je meterstand doorgeeft. 3. WATER BESPAREN EN WATERSCAN Uit de verhalen van de mensen uit de werkgroep wonen blijkt dat te veel water verbruiken zelden de oorzaak vormt van hoge waterfacturen. De meeste mensen letten er op dat ze niet te veel water verbruiken. De meest voorkomende reden voor een te hoge factuur is dat mensen een lek hebben (bv. lekkend toilet of kraan). De waterscan is volgens ons, net zoals de energiescan, een erg zinvol instrument om iemand te helpen om water te besparen of om uit te zoeken of er geen lekken in huis zijn. Bij een waterscan komt een medewerker van Farys langs: Hij bekijkt samen met jou of je water kan besparen en geeft je tips. Hij bespreekt je watergebruik en je factuur. Je krijgt van hem uitleg over de stand van de watermeter. Hij kijkt samen met jou de toestellen na die water verbruiken. Hij controleert of er loden leidingen in je woning zijn. Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 2 8
De watermaatschappijen maken hier echter geen reclame voor. Het is ook niet makkelijk te vinden op de website van Farys hoe je een waterscan kan aanvragen. Als je het na lang zoeken gevonden hebt, lijkt het alsof je enkel online een waterscan kan aanvragen. Er staat niet duidelijk vermeld dat het ook via het algemeen nummer van Farys kan (de drempel daarvoor is lager). Het is ook handig om te weten wat het gemiddeld verbruik van water is. Zo kunnen mensen hun eigen factuur vergelijken met het gemiddelde verbruik en zo op tijd opsporen of er een lek is of een andere reden waarom ze meer verbruiken. De meeste mensen weten echter niet wat het gemiddeld waterverbruik is. De waterscan kan nog beter bekend gemaakt worden bij de maatschappelijk werkers van het OCMW zodat zij vaker een waterscan aanvragen voor hun cliënten. Het loont vooral om een waterscan aan te vragen voor cliënten met een hoog verbruik. Het is daarom niet aan te raden om automatisch voor alle LACdossiers een waterscan aan te vragen aangezien op de LAC ook veel cliënten komen met een laag verbruik. Wel is aan te raden om bij iedereen die in budgetbeheer of schuldhulpverlening zit, actief op zoek te gaan of ze een hoog verbruik van water hebben en indien dat het geval is voor hen een waterscan aan te vragen. Maar ook voor cliënten met betaalproblemen of cliënten die voor de LAC moeten verschijnen en bij wie een hoog verbruik wordt vastgesteld, kan een waterscan worden aangevraagd. Voor niet-beschermde klanten kost een waterscan bij Farys 245 euro. Het zou nuttig kunnen zijn om met de watermaatschappij te bespreken of in bepaalde dossiers van niet-beschermde klanten de waterscan aan een lagere kostprijs of zelfs helemaal gratis zou kunnen 1. Water-link doet dit bv. met OCMW s die in bepaalde dossiers een waterscan aanvragen. Wanneer je een lek hebt, dan kost het vaak veel om een loodgieter te laten komen. Het zou nuttig zijn als mensen ergens in Wetteren aan goedkoper tarief een kraan of toilet kunnen laten herstellen. Het OCMW zou ook financieel kunnen bijspringen om een herstelling uit te voeren. De waterscan zou meer gepromoot moeten worden door de watermaatschappij. Het zou nuttig zijn om naast het eigen historisch verbruik het gemiddeld verbruik op de factuur te vermelden. Zo zouden mensen hun eigen verbruik kunnen vergelijken met het gemiddeld verbruik en weten of ze op water moeten besparen. 1 zie sjabloon voor afspraken tussen OCMW en watermaatschappij in de inspiratienota Een goede praktijk van de lokale adviescommissie. Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 3 8
De gegevens om een waterscan aan te vragen zouden nog duidelijker kunnen vermeld worden op de website van de watermaatschappij. Daarbij kan ook duidelijker vermeld worden dat mensen het niet alleen online, maar ook telefonisch kunnen aanvragen. 4. SOCIAAL TARIEF VOOR WATER EN KORTING OP DE WATERFACTUUR Het sociaal tarief voor water biedt gezinnen met bepaalde inkomens 80% korting op de factuur. De groep die recht heeft op het sociaal tarief voor water is echter heel klein (nog kleiner dan voor het sociaal tarief voor gas en elektriciteit). Het sociaal tarief voor water wordt automatisch toegekend door Farys, maar meestal vragen ze wel nog dat je een attest opstuurt. Hierdoor loopt het vaak mis omdat mensen vergeten om die papieren in te dienen. Mensen die recht hebben op het sociaal tarief voor water en in een appartement wonen met een gemeenschappelijke watermeter, krijgen de korting niet op de factuur. Ze kunnen wel een compensatie op hun rekening gestort krijgen. Hiervoor moeten ze wel eerst papieren invullen en opsturen. Hierdoor loop het ook vaak mis. Maatschappelijk werkers moeten steeds checken of hun cliënten de steun krijgen waar ze recht op hebben rond water: het sociaal tarief voor water, de korting op de waterfactuur van 20 euro per gedomicilieerde en de compensatie voor sociaal tarief voor mensen in een appartement met gemeenschappelijke watermeter. Zeker dit laatste blijkt in de praktijk niet altijd automatisch te worden toegekend, waardoor dit zeker nagekeken moet worden. Wij vinden dat de groep die recht heeft op het sociaal tarief voor water nog uitgebreid zou moeten worden. Minimum zou iedereen die sociaal tarief voor gas en elektriciteit krijgt, dat ook voor water moeten krijgen. Nog beter zou zijn dat iedereen die vóór 2009 recht had op een korting die nu ook weer zou krijgen, nl. gezinnen in collectieve schuldenregeling, gezinnen met een verhoogde tegemoetkoming van de mutualiteit, gezinnen in budgetbegeleiding bij het OCMW. Nu verloopt de toekenning van het sociaal tarief meestal automatisch, maar moeten mensen vaak wel nog een attest opsturen. Het sociaal tarief zou volledig automatisch moeten toekend worden. Dit zou kunnen wanneer de watermaatschappij zelf de papieren opvraagt bij de FOD sociale zekerheid, de pensioendienst of het OCMW. Hierdoor zullen veel minder mensen de korting mislopen omdat ze vergeten zijn om die papieren in te dienen. Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 4 8
5. WATERFACTUUR Sinds 2016 is de waterfactuur anders opgesteld. We vinden ze duidelijker dan vroeger. Toch is het nog altijd ingewikkeld om zelf te controleren of alles klopt op je factuur en of je alle kortingen krijgt waar je recht op hebt. Maatschappelijk werkers kunnen hierbij helpen. Bij laag verbruik voert de watermaatschappij de voorschotfacturen af en rekenen ze enkel nog een eindfactuur aan. Voor mensen met een beperkt budget komt het budgettair beter uit om een klein voorschot te betalen dan éénmalig een groter bedrag. Wanneer mensen langskomen voor een afbetaalplan, moeten maatschappelijk werkers steeds de waterfactuur nakijken om te zien of alles klopt. We hebben een checklist opgemaakt die hiervoor kan gebruikt worden. Wanneer het niet lukt om de waterfactuur te betalen, zou het OCMW een watersteun kunnen geven om de factuur te betalen. We vinden de factuur van Farys over het algemeen heel duidelijk in vergelijking met andere watermaatschappijen. Wat we wel niet duidelijk aangegeven vinden is voor welke onderdelen je moet betalen. Er staat drinkwaterprijs, gemeentelijke bijdrage en bovengemeentelijke bijdrage. Het zou duidelijker zijn om te spreken over levering van je leidingwater, afvoeren van je afvalwater en zuivering van je afvalwater. Als iemand een heel laag verbruik heeft, dan beslist Farys om geen tussentijdse factuur meer te geven. Voor heel wat mensen met een beperkt budget komt het beter uit om telkens een klein bedrag op de tussentijdse factuur te betalen in plaats van één keer een groter bedrag. Farys zou eerst de toestemming van de klant moeten vragen om geen tussentijdse facturen meer te vragen. Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 5 8
6. BRIEF MET UITNODIGING VOOR DE LOKALE ADVIESCOMMISSIE (LAC) Vorig jaar hebben we tips gegeven over hoe de brief van de LAC energie duidelijker kan geschreven worden. Het is leuk om te horen dat de brief van de LAC water ook al is aangepast op basis van onze tips. AANBEVELING AAN HET OCMW: Het kan eventueel ook nuttig zijn om in de brief de contactgegevens van het PWO (of een andere organisatie in Wetteren zoals bv. vluchtelingenwerk) te vermelden. Daarin kan staan: Als je het moeilijk vindt om het OCMW te contacteren, dan kan je ook bij het PWO terecht om contact op te nemen met het OCMW of mee te gaan naar de LAC. Dat kan sommige mensen eventueel overhalen om hulp te zoeken. 7. HUISBEZOEK NAAR AANLEIDING VAN DE LAC Als iemand niet thuis is, dan steekt de maatschappelijk werker een kaartje in de bus. We vinden het kaartje van het OCMW van Wetteren heel duidelijk. Maar nog een paar kleine verbeterpunten: - Het is wat raar dat er welzijnszorg in de titel van het kaartje staat. Het zou duidelijker zijn als er bv. staat hulp bij je waterfactuur. - Het kaartje wordt best in een enveloppe gestoken als het in een brievenbus van een appartementsgebouw wordt gestopt. Dat zorgt voor meer privacy. - De naam van de persoon voor wie het kaartje is moet op het kaartje staan. Dat maakt het persoonlijker. - Het is belangrijk dat het heel duidelijk geschreven is (en zeker geen afkortingen gebruiken). Als het geschrift niet zo duidelijk is, kan je ook een vaste tekst op het kaartje zetten en op de achterkant een persoonlijke tekst. Dan zullen ze zeker één van de twee kunnen lezen, maar maakt de handgeschreven tekst het toch persoonlijker. - Op het kaartje moet de naam en telefoon van de maatschappelijk werker staan (niet alleen het algemene nummer onderaan). - Op het kaartje moet zeker staan dat de persoon afgesloten wordt van water als hij geen contact opneemt met het OCMW. Dat zal de meeste mensen tot actie doen overgaan. Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 6 8
8. DE LAC ZITTING Als mensen voor het eerst voor de LAC komen, dan zijn ze heel zenuwachtig en hebben ze veel schrik. Enkele tips om hen wat meer rust te geven: - Stel elke deelnemer aan het gesprek voor - Geef de cliënt de tijd om zijn verhaal te doen - Geef de cliënt duidelijke info en gebruik geen moeilijke woorden Bv. wijs de klanten er op dat ze naast hun betaalplan ook nog tussentijdse facturen zullen krijgen (die ook betaald moeten worden) Bv. vertel over de brieven die nog zullen volgen ivm het betaalplan 9. NAZORG NA DE LAC Veel mensen die voor de LAC komen, zijn daarvoor nog nooit op het OCMW geweest. Je zou er voor kunnen zorgen dat deze mensen nog makkelijker de weg naar de andere hulpverlening van het OCMW vinden. In de wachtzaal zou je bv. op een flatscreen kunnen tonen waarvoor je op het OCMW terecht kan. Wanneer je afgesloten wordt van water, is het belangrijk dat je weet hoe je weer aangesloten kan worden: Zorg dat dit in de brief over de afsluiting staat Doe een huisbezoek en geef deze info mondeling Bespreek met de watermaatschappij dat ze deze info via een brief of folder bezorgt aan de klant. 10. VERHUISFORMULIEREN - Vaak zorgt het invullen van verhuisformulieren voor problemen. Soms lukt het niet om een handtekening van de nieuwe huurder of de eigenaar te krijgen. Maar zonder handtekening moet de vertrekkende huurder de waterfactuur blijven betalen. Als je de nieuwe huurder of verhuurder niet kan contacteren voor een handtekening, dan kan je Farys hiervoor bellen. Farys komt de meterstand dan opnemen. Dit kost 88 euro. Bij bv. de watermaatschappij PIDPA is dit nochtans gratis. Wij vinden dat dit ook bij Farys gratis zou moeten zijn. Bij een aantal watermaatschappijen kan je verhuisdocumenten opvragen waarop alle gekende informatie is ingevuld. Zo moet de klant enkel nog een handtekening Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 7 8
plaatsen en de meterstand noteren. Wij denken dat dit bij veel mensen problemen kan voorkomen. Daarom vragen we dat Farys dit ook zou aanbieden. Meer inspiratie en goede praktijken van de Lokale Adviescommissie Water vind je in de inspiratienota een goede praktijk van de LAC van Samenlevingsopbouw Antwerpen Provincie, die binnenkort ook online verschijnt. Aanpak en preventie van waterarmoede in Wetteren 19 juni 2017 8 8