De natuurlijke kwelder als referentie voor onze half-natuurlijke kwelders Peter Esselink workshop vastelandkwelders 28 okt 2015
Stap 1 Terminologie De natuurlijke kwelder als referentie voor onze half-natuurlijke kwelders Natuurlijk Half-natuurlijk niet door mensen beïnvloed i.e.: spontane ontwikkeling; geomorfologische omstandigheden niet beïnvloed minimaal vegetatie spontaan - menselijke invloed door ingrepen in morfologie (sedimentatievelden, drainage) - beweiding RWS J. de Vlas
Belang van natuurlijke referentie Doelstelling kunstmatige kwelders: - Verhogen van hun natuurlijkheid (Wadden Sea Plan 2010)? J. de Vlas
Inhoud lezing Historische ontwikkeling vastelandkust laatste 2000 jaar Ontwikkeling natuurlijke kwelder Samenvatting
Historische ontwikkeling 100 n.chr. 800 n.chr. (Vos & Knol 2015) Intertidal mudflats Salt marsh Salt-marsh levees and ridges Peat Higher Pleistocene grounds Fresh water Sea water Dunes and beach ridges Present coastline
Historische ontwikkeling Verdrinking van het veenlandschap door natuurlijke en antropogene oorzaak 100 n.chr. 800 n.chr. m NAP 5 EHW GHW GLW -5-10 (Vos & Knol 2015) m NAP 5 EHW GHW GLW -5-10
Historische ontwikkeling 1600 1505 Landaanwinning 1570 (Schotanus 1664) (uit: De Rijcke 2001) Inpolderingen sneller dan (kunstmatige) aanwas
Historische ontwikkeling Achteruitgang vastelandkwelders NL Waddenzee 160 140 120 areaal (km 2 ) 100 80 60 40 20 0 1600 1700 1800 1860 1925 1995 2008 jaar (naar Dijkema 1987; Dijkema et al. 2011) Huidige toestand: omvang op historisch dieptepunt Hoofdoorzaak: inpolderingen sneller dan (kunstmatige) aangroei (geldt Waddenzee breed)
Kwelderontwikkeling Biogeomorfologische successie mogelijke afwisseling tussen opbouw en afbraak (Bouma et al. 2007)
Kwelderontwikkeling Pionierfase Abiotiek bepalend voor kolonisatie Kwant
(Bouma et al. 2007) Kwelderontwikkeling Biogeomorfologische fase Terugkoppeling tussen vegetatie en abiotiek
Kwelderontwikkeling Ecologische fase interacties tussen soorten meest sturende processen voor gemeenschappen
Referentiebeeld Rapport: 6 ontwikkelingsstadia T = 1: vorming eerste kreken pionier- / lage kwelder T = 1 T = 1 Gewoon kweldergras Engels slijkgras zeekraal
Referentiebeeld Rapport: 6 ontwikkelingsstadia T = 3 T = 3: (voortgaande) uitbreiding kreken kwelder met volledige vegetatiezonering T = 3 Zeekweek Zeealsem Gewone zoutmelde Roodzwenk Zeekweek Gewoon kweldergras Gewone zoutmelde Schorrenzoutgras Engels slijkgras zeekraal
Referentiebeeld Rapport: 6 ontwikkelingsstadia T = 4: Omkering hoogteprofiel; vorming van slecht gedraineerde depressies met secundaire pioniervegetatie op midden-/hoge kwelder T = 4 T = 4 Zeekweek Engels slijkgras zeekraal Klein schorrenkruid Gewone zoutmelde Roodzwenk Schorrenzoutgras Zeekweek
Referentiebeeld Rapport: 6 ontwikkelingsstadia T = 5: Erosiefase: Klifvorming en terugschreidende kwelderrand T = 5
Referentiebeeld Rapport: 6 ontwikkelingsstadia T = 6: Opslibbing voor het klif; depressies beter gedraineerd nieuwe kweldervorming voor het klif met nieuwe kreken (cyclisch proces) T = 6 T = 6
Referentiebeeld Invloed kwelderwerken: ondersteund opbouwfase voorkomt erosiefase (naar T. Bouma)
Referentiebeeld Omvang kwelders zonder kwelderwerken afhankelijk van: profielvorm zgn. "vooroever"(concaaf (hol) / convex (bol)) omvang vooroever golfklimaat (naar T. Bouma) ( J. de Vlas)
Kwelders in de Waddenzee area (km 2 ) 250 200 DK D NL areaal (km 2 ) 150 100 50 eiland island vasteland mainland 400 km 2 of 20 % totale areaal in Europa van grote waarde voor natuurbehoud
Samenvatting Historische ontwikkeling kwelderlandschap sturende factoren: zeespiegelstijging en verdrinking van het veenlandschap latere kustuitbouw door mensen gestuurde kweldervorming Natuurlijke kwelder dynamische grenzen (land- én zeewaarts) verschillende ontwikkelingsstadia te onderscheiden zeewaartse zone zou cyclische successie moeten laten zien (rufigia voor jonge successiestadia)
Hartelijk dank voor uw aandacht Kennisnetwerk OBN wordt mede mogelijk gemaakt door: